Vísir - 16.01.1953, Blaðsíða 7

Föstudaginn 16. janúar 1953.
VISIR
%
Fiskveiðarnar —
Framh. af 6. síðu.
Fyrir styrjöldina var hafin
nokkur framleiðsla á harðfiski
til útflutnings en sú framleiðsla
lagðist með öllu niður á styrj-
aldarárunum. Undanfai'in ár
hefur þessi framleiðsla verið
tekin upp í smáum stíl á nýjan
leik en veruleg aukning varð
fyrst á-árinu 1952. Um 15 þús.
smál. eða 5.1% af afíanum voru
hagnýtt á þann hátt. Var þar
um að ræða'120% aukningu á
magninu frá fyrra ári.
Áður hefur verið getið hver
breyting varð á veiðum togar-
anna fyrir fiskimjölsverk-
smiðjurnar. Aðeins 2% af afl-
anum var nú hagnýtt á þann
hátt og var þar aðallega um
að ræða ufsa, sem veiddur var
í herpinót um sumarið fyrir
Norðurlandi.
Síldveiðarnar.
Annar aðalþáttur fiskveiða
okkar hafa um langt árabil ver-
ið síldveiðarnar. Hefur meg-
inhluti bátaflotans byggt á
þeim veiðum a. m. k. að hálfu
á móti þörskveiðunum og nokk-
ur hluti bátaflotans aðallega.
Það er því að líkum, að afla-
bresturinn á síldveiðunum allt
frá 1945 hafi haft djúptæk áhrif
á afkomu bátaflotans og er sú
saga alkunn.
En hafi aflabresturinn á ár-
unum 1945—1951 oft verið til-
finnanlegur þó misjafnlega hafi
það verið, þá keyrði alveg um
þverbak á s.l. sumri.
í fyrsta skipti var nú hafin
þýðingarmikil samvinna um
rannsóknir á hafinu austur,
norðaustur og suðaustur af ís-
landi með það fyrir augum að
reyna að komast að raun um
göngu síldarinnar upp að land-
inu. Var samvinna þessi milli
íslendinga, Norðmanna og Dana
en rannsóknarskip frá þessum
aðilum tóku þátt í leiðöngrum
í þessu skyni í maí og júní.
Leiddu rannsóknirnar í ljós, að
ástandið í sjónum væri svipað
og árið áður og því væri hætta
á að lítið yrði um, að síldin
kæmi upp að landinu.
Alls fóru 176 skip til veið-
anna að þessu sinni. Framan af
vertíðinni, sem hófst að venju
með júlímánuði, var-þátttaka.i
að vísu dræm enda var að von-
um mikið hik á mönnum á með
an litlar eða engar fréttir bár-
ust um veiði. Aðra og þriðju
vikuna í júlí varð svo nokkuð
vart við síld undan Norðaust-
ur- og Austurlandi og fóru þá
til veiða allmörg skip, sem
höfðu beðið eftir veiðifréttum
tilbúin til brottferðar. Ekki var
þó nein teljandi veiði og enda
þótt nokkur skip fengju veiði.
um mánaðamótin júlí/ágúst og
fyrstu dat/ana í ágúst var það
ekki teljandi. Það sem eftir var
ágústmánaðar var engin veiði
enda hættu flest skipin.veiðum
fyrir miðjan þann mánuð. Varð
úthaldstími skipanna af þess-
um sökum miklum mun styttri
en áður hefur verið og mun
láta nærri að meðalúthaldstími
á hvern bát hafi vefið 45 dag-
ar á móti 60 dögum, sem vérið
hefur venja um mörg undan-
farin ár.
Um nokkur undanfarin ab'a-
leysisár hefur það verið áber-
andi hversu síldin hefur verið
að færast austar með Norður-
landinu og út frá Norðaustur-
landinu. Að þessu sinni var
þetta enn eftirtektarverðara en
áður með því að telja mátti, að
öll sú síld, sem veiddist væri
við Norðaustur- og Austurland
og alllangt undan landi.
Þegar útséð þótti um, að
herpinótaveiðinni væri lokið en
hins vegar vitað, að mikillar
síldar hefði orðið vart í hafinu
austur af landinu, en þar var
mikill floti erlendra veiðiskipa
að reknetjaveiðum, voru nokk-
ur íslenzk skip búin til rék-
netjaveiða með það fyrir aug-
um að salta aflann um borð.
Hefur slík hagnýting veiðinn-
ar yfirleitt ekki verið tíðkuð af
íslenzkum skipum enda þess
ekki verið þörf, þar sem síldin
hefur veiðzt svo nærri sölt-
unarstöðvunum í landi, að
hentugast hefur þótt að landa
síldinni ferskri og salta hana í
landi. Hér var því um það að
ræða að ryðja nýjar brautir og
undirbúningstími stuttur. Skip-
in, sem hófu þessar veiðar, voru
að vísu ekki mörg, aðeins 13
að tölu en reynslan, sem af
þessari tilraun fékkst bendir ó-
tvírætt í þá átt, að verði um
það að ræða, að síldin hagi sér
á svipaðan hátt og undanfarin
ár og þó sérstaklega á sl. sumri
þá má fastlega gera ráð fyrir,
að allmargir bátar muni stunda
reknetjaveiðar á úthafinu og
salta aflann um borð. Eins og
áður segir hófu flestir þessara
báta reknetjaveiðarnar að lok-
inni herpinótavertíðínni um
miðjan ágúst og hinir síðustu
munu ekki hafa hætt fyrr en
komið var frarri í byrjun nóv-
ember. Þegar þessar veiðar
hófust hélt síldin sig djúpt aust
ur af landinu en eftir því, sem
leið á úthaldið færðist hún
sunnar og undir það, að ver-
tíðinni lauk voru veiðiskipin
komin á svæðið norður af Fær-
eyjum.
uðu mágni og áður var. Raun-
veruléga eru þó aflamöguleik-
arnir miklurn mun meiri nú en
þá ef út frá því væri gengið,
þar eð allri tækni við veiðarn-
ar hefur fleygt mjög fram og
löndunarskilyrði miklum mun
betri.
Þegar séð var fyrir endann á
Norðurlandsvertíðinni og raun-
ar áður hófu margir bátar rek-
netjaveiðar við Suðvesturland,
á öllu svæðinu frá Breiðafirði
til Vestmannaeyja. Var tala
þeirra báta, sem þessar veiðar
stunduðu töluvert á annað
hundrað þegar flest var. Veiði
var sæmilega góð framanaf
tímanum og út september en
mjög rýr úr því, og gæftir auk
þess stirðar.
Auk þess var síldin ákaflega
blönduð að stærð, óvenjumik-
ið af millisíld og því erfiðara
að eiga við söltun á henni en
ella. Aflafengurinn á þessari
vertíð var 70430 tn. í salt,
29447 mál í bræðslu og 73407
tn. fryst, aðallega til beitu en
einnig nokkuð til útflutnings.
ségir, vérið venju fremur mik-
il og enda þótt meginhluti henn
ar sé seldur hefur þó ekki far-
ið hjá því að birgðir hafá safn-
ast fyrir í sumum þýðingar-
mestu markaðslöndunum. Á
þetta vafalaust eftir að skapa
erfiðleika á hinu nýbyrjaða ári
með sölu á þessa árs fram-
leiðslu. Langsamlega mestur
hluti óverkaða saltfisksins hef-
ur farið á hina gömlu mark-
aði á Ítalíu og Grikklandi. —
Miklu magni af saltfiski úr tog
urunum var þó landað í Dan-
mörku en flutt þaðan áfram til
Ítalíu..
Verkaði fiskurinn hefur að
mestu farið á Spán og Brazilíu
og auk þess til Cuba og annarra
smærri markaða. Þar hefur
ekki verið um neinar verðbreyt
ingar að ræða á árinu.
Verðhækkanir þsér, sem urðu
á fyrsta fiskinum framan af ár-
inu áttu sér ekki langan aldur.
Þegar kom nokkuð fram á ár -
ið tók að bera á verðlækkun-
um á þeim markaðinúm, sem
mest var framleitt fyrir þ. e.
Þegar athugað er það, sem Bandaríkjamarkaðinum. Hefur
sagt var hér að framan um
sumarsíldarvertíðina verður
það ljóst hvílíkt gífurlegt tjón
sá floti hefur beðið, sem tók
þátt í þessum veiðum.
Þrátt fyrir rýran afla var út-
g'erðin skuldbundin til þess að
standa skil á kauptryggingum
til skipverja á veiðiskipunum.
Ganga má út frá því sem vísu,
að velflestum útgerðarmönn-
um hefði orðið slíkt algerlega
um megn eftir hin mörgu rýru
ár, ef ekki hefði verið unnt að
hlaupa hér undir bagga. Kom
nú hlutatryggingasjóður báta-
útvegsins í góðar þarfir og varð
mönnum nú ljósara en áður
hverja þýðingu slíkur sjóður
getur haft þegar svo alvarlega
bjátar á. Að vísu hefur afkoma
síldveiðideildar sjóðsins verið
léleg vegna þess, að tekjur
hennar hafa að mestu brugðist
sem afleiðing aflabrestsins á
síldveiðunum undanfarið, en
með því, að hagur hinnar deild-
ar sjóðsins, sem á að vera til
öryggis þorskveiðunum, var all
góður, gat sú deildin veitt síld-
veiðideildinni nauðsynlegt láns-
fé en góðrar fyrirgreiðslu ríkis-
stjórnarinnar naut við alla
framkvæmd málsins:
Með þessu gat síldveiðideild-
in greitt bætur til herpinóta-
skipanna, sem mun hafa nægt
flestum til þess að greiða kaup-
tryggingar til skipverja. —
Greiddi sjóðurinn alls í þessu
skyni kr. 6400 þús.
Sala sjávarafurðanna.
Hér að framan hefur verið |
iýst nokkuð aflabrögðum og j
hagnýtingu aflans á þorsk- og
síldveiðum og skal nú stutt-
lega skýrt fr-á sölu helztu af-
urðanna.
Á síðari hluta ársins 1951 fór
að bera á verðhækkunum á
sumum þýðingarmiklum afurð-1
um sjávarútvegsins svo sem
saltfiski og freðfiski. Varð þessi
verðþróunin þar verið óhag-
stæð síðari hluta ársins. All-
miklar birgðir söfnuðust fyrir
þar í landi síðari hluta ársins
og hafði það að sjálfsögðu á-
hrif til lækkunar á verðlagið.
Að vísu seldist nokkur hluti
ársframleiðslunnar á hinu háa
verði en miklar birgðir voru
bæði hér á landi og vestra þeg-
ar verðið tók að lækka en enn
er talsvert óselt af þeim fiski.
Getur það haft óheillavænleg
áhrif á verðþróunina, er hin
nýja framleiðsla fér að koma á
márkaðinn.
7400 smál. 1951 tvöfaldaðist
harin og várð þá 149000 smál. -
og tli nóvémberlóka 1952 var
búið að flytja út'til Bandaríkj-
anna 16700 smál. í Evrópu voru
helztu markaðslöndin hin sömu
og undanfarið hefur verið,
Bretland, Tékkóslóvakía, Frakk
land og auk þess ísrael. Þá
var í fyrsta skipti á þéssu ári
hafinn útflutningur á freðfiski
til A.-Þýzkalands.
Harðfiskútflutningurinn hef-
ur meira en tvöfaldast á árinu
og nam í nóvemberlok 2170
smál. Er hér eins og áður var
gétið um tiltölulega nýja fram-
leiðslu að ræða. Helztu mark-
aðslöndin fyrir þessa fram-
leiðslu hafa verið V.-Þýzkaland,
Nigeria og Finnland auk ýmsra
annara.
Verð á alls konar lýsi lækk-
aði mjög á árinu frá því, sem
verið hafði á framleiðslu ársins
1951 og hefur enn engin breyt-
ing orðið þar á til batnaðar.
Hins vegar hefur verð á fisk-
mjöli allskonar ekki tekið nein-
um teljandi breytingum, en
framleiðsla síldarmjöls og karfa
mjöls varð smávægileg á ár-
inu, þar sem síldveiðin brást
en karfaveiðar voru ekki stund-
aðar fyrir fiskmjölsverksmiðj-
urnar og því aðeins um að ræða
vinnslu mjöls úr karfaúrgangi
frá frystihúsunum.
Um Saltsíldina er það að segja,
áð samningar höfðu verið gerð-
ir um sölu á miklu meira af
Norðurlandssíld en unnt var að
salta þar vegna aflaleysisins.
Þegar útséð varð um, að ekki
yrðu uppfylltir þeir samningar,
tókst að fá kaupendur til þess
1 að taka Faxasíld í staðinn upp
Enda þótt verðlagið á Ev-1 í samningana en jafnvel það
rópumarkaðinum hafi verið
hagstætt á árinu var þó einnig
dugði ekki, þar sem aflinn varð
ekki svo mikill, að unnt væri að
Heildaraflinn á síldveiðun-
um í suihar fyrir Norður- og
Austurlandi var minni en
nokkru sinni fyrr frá því far-
ið var að safna skýrslum um
sumarsíldveiðar. í bræðslu fóru
aðeins 27.417 mál. Má telja að
það jafngildi afla eins skips
eins og hann gat orðið á þeim
árum þegar aflabrögð voru góð.
Auk þess var saltað í 49.463 tn.
af Norðurlandssíld og er þá tal-
ið með það, sem saltað var á
skipsfjöl um haustið en það
voru 14575 tn. Loks var fryst
til beitu af Norðurlandssíld
7446 tn. Sé reiknað út hver með
alafli varð á hverja nót kemur
í Ijós, að hann var aðeins sem
svaraði tæplega 400 málum. Til
samanburðar má geta þess, a'ð
meðaltal aflaleýsisáranna 1945
—1951 var þó rúmlega sem
svaraði 2400 málum eða sex
sinnum meira. Hins vegar var
meðalaflinn á árunum fyrir j hækkun allveruleg þegar kom
aflaleysistímabilið, eða á tíma- | fram á árið 1952 og útlit með
bilinu 1940—1944 sem svaraði j sölu á þessum afurðum var
9700 málum eða nær 25 sinnum : mjög gott.
meira. Má glögglega sjá á þess- Að því er saltfiskinn snerti
um tölum, hversu alger afla- hélzt þessi þróun nægilega lengi
brestuí’inn varð á þessu sumri til þess, að meginhluti ársfram-
eg einnig bitt hversu aflamögu- leiðslunnar seldist ,á hagstæðu
leikarnir 'éru miklir svo Eremi, verði. Framléiðslan á árinu
að sí' 1 komi á miðin í svip- hefur hins vegar eins og áður
þar tekið að bera á tilhneig-
ingu til lækkunar þegar kom
að árslokum og nokkru magni
af framleiðslu ársins fyrir þann
markað er enn óráðstafað.
Bandaríkjamarkaðurinn var
eins og áður segir sá markaður-
inn, sem tók langmest magn
af freðfiski en útflutningur
þangað hefur aukizt með hverju
og til nóvemberloka 1952 var
hefur nú aukizt með hverju
ári undanfarið. Árið 1949 var
freðfiskútflutningurinn þangað
2500 smál. 1950 jókst hann í
afgreiða að fullu upp í samn-
ingana. Verð á saltsíldinni var
yfirleitt hagstætt á árinu en
helztu kaupendur voru eins og
áður Svíþjóð, Finnland, Pól-
land og Danmörk.
Um aðrar afurðir skal ekki
fjölyrt hér, enda skipta þær
minna máli.
Heildarútflutningsverðmæti
sjávarafurðanna til nóvember-
loka varð kr. 557 millj., en á
sama tímabili 1951 nam út-
flutningsverðmætið kr. 598
millj.
IMokkrir fatnaðir
kjólföt, smokingföt og frakkar til söht með sérstöku
tækifærisverði.
Hreiðar Jónsson, klæðskeri.
Bergstaðastræti 6Á.
Tökum að okkur handband, vélband á bókum og
tímaritum — ennfremur myndamöppur fyrir skóla og
aðrar stofnanir — ásamt allskonar bókbandsvinnu.
vmna.
Sanngjarnt verð.
ÆMWÆMWÆFE ÆFÍ
h Sími 7331.