Vísir - 16.01.1953, Blaðsíða 7

Fo$tu#aginn 16.. janúar 1953*.
V'ISIS
*
Fiskveifiarmar
Framh. af 6. síðu.
Fyri'r styrjöldiria v'ár hafirt
nokkur frámleiðsla á harðfiski
til útflutnirtgs en sú frámleiðsla
lagðist með öllu niður á styrj-
aldarárunum. Undanfarin ár
hefur þessi framleiðsla verið
tekin upp í smáum stíl á nýjan
leik en verulég aukning varð
fyrst á-árinu 1952. Um 15 þús..
smál. eða 5.1% af afianum voru
hagnýtt á þann hátt. Var þar
um að ræða'120% aukningu á
magninu frá fyrra ári.
Áður hefur verið getið hver
breyting varð á veiðum togar-
anna fyrir fiskimjölsverk-
smiðjurnar. Aðeins 2% af afl-
anum var nú hagnýtt á þann
hátt og var þar aðallega um
að ræða ufsa, sem veiddur var'
í herpinót um sumarið fyrir
Norðurlandi.
Síldveiðarnar.
Annar aðalþáttur fiskveiða
okkar haf a um langt árabil ver-
ið síldveiðarnar. Hefur meg-
inhluti bátaflotans byggt á
þeim veiðum a. m. k. að hálfu
á móti þörskveiðunum og nokk-
ur hluti bátaflotaris aðallega.
Það er því að líkum, að afla-
bresturinn á síldveiðunum allt
frá 1945 hafi haft djúptæk áhrif
á afkomu bátaflotans og er sú
saga alkunn.
Eri' hafi aflabresturinn á ár-
unum 1945—1951 oft verið til-
finnanlegur þó misjafnlega hafí
það verið, þá keyrði alvegum
þverbak á s.l. sumri.
í fyrsta skipti var nú hafin
þýðingarmikil samvinna um
rannsóknir á hafinu austur,
norðáustur og suðaustur af ís-
landi með það fyrir augurri að
reyna að komast' að raun um
göngu síldarinnar upp að land-
inu. Var samvinna þessi mílli
ísléndinga, Norðmanna og Dana
en rannsóknarskip frá' þessum
aðilum tóku þátt í leiðöngrum
í þessu skyni í maí og júní.
Leiddu rannsóknirnar í ljós, að
ástandið í sjónum væri svipað
og árið áður og því væri hætta
á að lítið yrði um, að síldin
kæmi upp að landinu.
Alls fórú 176 skip til veið-
anna að þessu sinni. Framan af
vertíðinni, sem hófst að venju
með júlímánuði, var-þátttaka.r
að vísu dræm enda var að von-
um mikið hik á mörtnum á með
an litlar eða engar fréttir bár-
ust um veiði. Aðra og þriðju
vikuna í júlí varð svo nokkuð
vart við síld undan Norðaust-
ur- og Austurlandi og fóru þá
til veiða allmörg skip, sem
höfðu beðið eftir veiðifréttum
tilbúin til brottferðar. Ekki var
þó nein teljandi veiði og enda
þótt nokkur skip fengju veiði,
um mánaðamótin¦júlí/ágúst og
fyrstu dagana í ágúst var það
ekki teljandi. Það sém eftir var
ágústmánaðar var engin veiði
enda hættu flest skipin veiðum
fyrir miðjan þann mánuð. Varð
úthaldstími skipanna af þess-
um sökum miklum mun styítri
en áður hefur verið og mun
láta nærri að méðalúthaldstími
> á hvern bát hafi verið 45 dap"-
ar á móti 60 dögum, sem verið
hefur venja um mörg undan-
farin ár. ;'.
Um nokkur undarifarin a*'a-
leysisár hefur það verið áber-
andi hversu síldin hefur yerið
að færast austar með Norðíir-
landinu og út frá Norðaustur-
landinu. Að þessu sinni var
þetta enn eftirtektarverðara en
áður með því að telja mátti, að
öll sú síld, sem veiddist væri
við Norðaustur- og Austurland
og alllangt undan landi.
Þegar út'séð þótti um, að
herpinótaveiðinni væri lokið en
hins vegar vitað, að mikillar
síldar hefði orðið vart í hafinu
austur af landinu, én þar var
mikill floti erlendra veiðiskipa
að reknetjayeíðum, voru nokk-
ur íslenzk' skip búin til rék-
netjaveiða með það fyrir aug-
um að salta aflann um borð.
Hefur slík hagnýting veiðinn-
ar yfirleitt ekkiverið tíðkuð af
íslenzkum skipum enda þess
ekki verið þörf, þar sem síldin
hefur veiðzt svo nærri sölt-
unarstöðvunum í landi, að
hentugast hefur þótt að landa
síldinni ferskri og salta hana í
landi. Hér var því um það að
ræða að ryðja nýjar brautir og
undirbúningstími stuttur. Skip-
in, sem hófu þessar veiðar, vdru
að vísu ekki mörg, aðeins 13
að' tölu en reynslan, sem af
þessari tilraun fékkst bendir ó-
tvírætt í þá átt, að verði um
það að ræða, að síldin hagi sér
á svipaðan hátt og undanfarin
ár og þó sérstaklega á sl. sumri
þá má fastlega gera ráð fyrir,
að allmargir bátar muni stunda
reknetjaveiðar á úthafinu og
salta aflarin um borð. Eins og
áður segir hófu flestir þessara
báta reknetjaveið'arnar að lok-
inni herpinótavertíðínni um
miðjan ágúst og hinir síðustu
munu ekki hafa hætt fyrr en
komið var frarrí í byrjun nóv-
ember. Þegar þessar veiðar
hófust hélt síldin sig djúpt aust
ur af landinu en eftir því, sem
leið á úthaldið færðist hún
sunnar og undir það, að ver-
tíðinni lauk voru veiðiskipin
komin á svæðið norður af Fær-
eyjum'. •
Heildaraflinn á síldveiðun-
um í sumar fyrir Norður- og
Austurlandi var minni en
nokkru sinni fyrr frá því far-
ið var að safna skýrslum um
sumarsíldveiðar. í bræðslu fóru
aðeins 27.417 mál. Má telja að
það jafngildi afla eins skips
eins og hann gat orðið á þeim
árum þegar aflabrögð voru góð.
Auk þess var saltað í 49.463 tn.
af Norðurlandssíld og er þá tal-
ið með það, sem saltað var á
skipsfjöl um haustið en það
vorU 14575 tn. Loks var fryst
til beitu af Norðurlandssíld
7446 tn. Sé reiknað út hver með
alafli varð á hverja nót kemur
í ljós, að hann var aðeins sem
svaraði tæplega 4'00 málum. Til
samanburðar má geta þess, að
meðaltal aflaleýsisáranna 1945
—1951 var þó rúmlega sem
svaraði 2400 málum eða sex
sinnum meira. Hins vegar var
meðalaflinn á árunum fyrir
aflaleysistímabilið, eða á tíma-
bilinu 1940—1944 sem svaraði
9700 málum eða nær 25 sinnum
meira. Máglögglega sjá á þess-
um tölum, hversu alger afla-
uðúiriagni og áður'var. Raun-
veruléga eru'þó aflamöguleik-
arnir 'rriiklum mun meiri nú en
þá ef út frá því væri gengið,
þar eð allri tækni við veiðarn-
ar hefur fleygt mjög fram og
löndunarskilyrði miklum mun
betri.
Þegar séð var fyrir endann á
Norðurlandsvertíðinni og raun-
ar áður hófu margir bátar rek-
netjaveiðár við Suðvesturland,
á öllu svæðinu frá Breiðafirði
til Vestmannaeyja. Var tala
þeirra báta, sem þessar veiðar
stunduðu töluvert á annað
hundrað þegar flest var. Veiði
var sæmilega góð framanaf
tímanum og út september en
mjög rýr úr því, og gæftir auk
þess stirðar.
Auk þess var síldin ákaflega
blönduð að stærð, óvenjumik-
ið af millisíld og því erfiðara
að eiga við söltun á henni en
ella. Aflafengurinn á þessari
yértíð var 70430 tn. í salt,
29447 mál í bræðslu og 734Ó7
tn. fryst, aðallega til béitu en
einnig nokkuð til útflutnings.
segir, vérið'v'eriju fremur mik-
il og-endá '-þott meginhluti henri
ar sé seldur hefur þó ekki far-
íð hjá því að birgðir riafá safn-
ast fyrir í sumum þýðingar-
mestu markaðslöndunum. Á
þetta vafalaust eftir að skapa
erfiðleika á hinu nýbyrjaðáári
með sölu á þessa árs fram-
leiðslu. Langsamlega mestur
hluti óverkaða saltfisksins hef-
ur farið á hina gömlu mark-
aði á ítalíu og Grikklandi. —
Miklu magni af saltfiski úr tog
urunum var þó landað í Dan-
mörku en flutt þaðan áfram til
ítalíu.
Verkaði fiskurinn hefur að
mestu farið á Spán og Brazilíu
og auk bess til Cuba og annarra
smærri markaða. Þar hefur
ekki verið um neinar verðbreyt
ingar að ræða á árinu.
Verðhækkanir þær, sem urðu
á fyrsta fiskinum framan af ár-
ínu áttu sér ekki langan aldur.
Þegar kom nokkuð fram á ár^-
ið tók að bera á verðlækkun-
um á þeim markaðinúm, sem
mést var framleitt fyrir þ. e.
Þegar athugað er það, sem Bandáríkjamarkaðinurh.
sagt var hér að f raman um I verðþróunin þar verið
sumarsíldarvertíðina verður stæð síðari hluta
það ljóst hvílíkt gífurlegt tjón
sá floti hefur beðið, sem tók
þátt í þessum veiðum.
Þrátt fyrir rýran afla var út-
gerðin skuldbundin til þess að
standa skil á kauptryggingum
til skipverja á véiðiskipunum.
Ganga má út frá því sem vísu,
að velflestum útgerðarmönn-
um hefði orðið slíkt algerlega
um megn eftir hin mörgu rýru
ár, ef ekki hefði verið unht að
hlaupa hér undir bagga. Kom
nú hlutatryggingasjóður báta-
útvegsins í góðar þarfir og varð
mönnum nú ljósara en áður
hverja þýðingu slíkur sjóður
getur haft þegar svo alvarlega
bjátar á. Að vísu hefur afkoma
síldveiðideildar sjóðsins verið
léleg vegna þess, að tekjur
hennar hafa að mestu' brugðist
sem afleiðing aflabrestsins á
síldveiðunum undanfarið, en
með því, að hagur hinriar deild
ar sjóðsiris, sem á að vera til
öryggis þorskveiðunum, var all
góður, gat sú deildin veitt síld-
veiðideildinni nauðsynlegt láns
fé en góðrar fyrirgreiðslu ríkis
stjórnarinnar naut við alla
framkvæmd málsins:
Með' þessu gat síldveiðideild
in greitt bætur til herpinóta
skipanna, sem mun hafa nægt
flestum til þess að greiða kaup
tryggingar til skipverja. -
Greiddi sjóðurinn alls í þessu
skyni kr. 6400 þús.
7400 smál. 1951 tvöfaldaðist
harin o'g-varð'þá 149000 smál. •
bg tli nóvémberlóka-1952 var
búið að' flytja út til Bandaríkj-
anna 16700 smál. í Evrópu voru
helztu markaðslöndin hin sömu
og undanfarið hefur verið,
Bretland, Tékkóslóvakía, Frakk
land og auk þess fsrael. Þá
var í fýrsta skipti á þ'essu ári
hafinn útflutriingur á freðfiski
til A.-Þýzkalands.
Hárðfiskútflutningúrinn héf-
ur meira en tvöfaldast á árinu
og nam í nóvemberlok 2170
smál. Er hér eins og áður var
gétið um tiltölulega nýja fram-
leiðslu að ræða. Helztú mark-"
aðslöndin fyrir þessa frárii-
leiðslu hafa verið V.-Þýzkaland,
Nigeria og Finnlarid auk ýriisra
annára.
Verð á- alls konar lýsi lækk-
aði mjög á árinu frá því, sem
veríð hafði á framleiðslu ársins
1951 og hefur enn engin breyt-
ing orðið þar á til batnaðar.
Hins vegar hefur verð á fisk-
mjöli allskonar ekki tekið nein-
um teljandi breytingum, en
Hefur framleiðsla síldarmjöls ogkarfa
óhag- mjöls varð smávægileg á ár-
arsins. All- jnU) þar sem síldveiðin brást
miklar birgðir söfnuðust fyrir en karfaveiðar voruekki stund-
þar í landi síðari hlutá árs'ins agar fyrir fiskmjölsverksmiðj-
og hafði það að sjálfsögðu á- urnar og því aðeins um að ræða
hrif til lækkunar á verðlagið. vinnslu mjöls úr karfaúrgangi
Að vísu seldist nokkur hluti frá frystihúsunum.
ársframleiðslunnar á hinu háa Um Saltsíidina er það að segjaj
verði en miklar birgðir voru að samningar höfðu. verið gerð-
bæði hér á landi og vestra þeg- ir um gölu a miklu meira a£
ar verðið tókað lækka en enn Norourlandssíld en unnt var að
er talsvert óselt af þeim fiski. &m& þar vegna. aflaleysisins.
Getur það haft óheillavænleg Þfigar utgéð varð urri) að ekki
áhrif á verðþróunina, er hm yrðu uppfylltir þeir.samriingar,
nýja framleiðsla fer að koma á tókst &ð fá kaupendur til þess
markaðinn. | að taka Faxasild í staðinn upp
Enda þótt verðlagið á Ev-|í samningana en jafnvel það
1 dugði ekki, þar sem aflinn varð
rópumarkaðinum hafi verið
hagstætt á árinu var þó einnig
þar tekið að bera á tilhneig-
ingu til lækkunar þegar kom
að árslokum og nokkru magni
af framleiðslu ársins fyrir þann
markað er enh óráðstafað.
Bandaríkjamarkaðurinn var
eins og áður segir sá markaður-
inn, sem tók langmest magn
af freðfiski en útflutningur
þangað hefur aukizt með'hverju
og til nóvémberloka 1952 var
hefur nú aukizt með hverju
ári undanfarið. Árið 1949 var
freðfiskútflutningurinn þangað
2500 smál. 1950 jókst hann í
ekki svo mikill, að unnt væri að
afgreiða að fullu upp í samn-
ingana. Verð á saltsíldinni var
yfirleitt hagstætt á árinu en
helztu kaupendur vorn eins og
áður Svíþjóð, Finnland, Pól-
land og Danmörk.
Um aðrar afurðir skal ekki
fjölyrt hér, enda skipta þær
minna máli.
Heildarútflutningsverðrnæti
sjávarafurðanna til nóvember-
loka varð kr. 557 millj., en á
sama tímabili 1951 nam út-
f lutningsverðmætið kr. 598
millj.
Sala sjávarafurðarina.
Hér að framan hefur verið
lýst nokkuð aflabrögðum og
hagnýtingu aflans á þorsk- og
síldveiðUm og skal nú stutt-
lega skýrt fr-á sölu helztu af-
urðanna.
Á síðari hluta ársins 1951 fór
að bera á verðhækkunum á |
sumum þýðingarmiklum afurð- |
um sjávarútvegsins svo sem
saltfiski og freðfiski. Varð þessi
hækkun allveruleg þegar kom
fram á árið 1952 og útlit með
sölu á þessum afurðum var
mjög gott.
Að þyí er saltfiskinn snerti
hélzt þessi þróun nægilega lengi
bresturinn varð á þessu sumri til þess, að meginhluti ársfram-
^g einníg hitt hversu aflamögu- leiðslunnar seldist „á hagstasðu
ieikarriir'éru'miklir svo Cremi, verði." Framlélðslan á árinu
að sí'^::n komi á miðin í svip- hefur hins vegar eins og áður
Nnkkrlr fatnaðir
kjólföt, smokingföt og frakkar til sölu íweð sérstöku
tækifærisverði.
Hreíðar Jónsson, klæðskeri.
Bergstaðastræti 6Á.
¦> »-é »'-»¦?¦¦? » »¦¦¦»-» »» » • » » » * »¦»"• • * ?¦'¦*'?'?¦?-»¦¦»¦-••¦¦• -<¦
i i
[amenn-Skóla.r-Bókasðfn
Tökum að okkur handband, vélband á • bókura og
tímariíuní — enrifreniur myndamöppur fyrir sköla og
aðrar stofnanir — ásamt allskonar bókbandsvinnu.
'ondud mima.
Sanísgjarttt 'Vertfc
lorga
ÆMWÆMWÆEE ÆF.
"', ! il
'. Sími 7331,
-»'?'» » »'»"»"?"»"*»