Vísir - 21.01.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 21. janúar 1953
VÍSIR
9
Framfarir og tækni

lárnbrauí
einiim
iurð aHeiii.%
tein í smíðum.
Tilraunir gerðar með
„fSjúgandi jeppa".
aukinn „varpar ljósi“ á margar
stjörnur, sem aldr'ei hafa sézt
fyrr. Mannaugað gétur aðeins
greint nokkur þúsund stjörnur.
Þar við bætast þær 100 millj.
stjarna, sem sjást í sjónaukan-
um mikla á Palomar fjalli í
Kaliforníu. Álit stjörnufræð-
inga er samt, að til muni vera
100 milljarðar sýnilegra stjarna
Lest, sem fer eftir henni, nær 320 km.
hraða og öryggið er mjög mikið.
Sænski iðjuliöldurinn og auðmaðurinn, Axel Wenner-Gren,
sem fengizt hefur við allt milli himins og jarðar, eí svo má
segja — eða frá skotfæraframleiðslu til gerilsneyðingar mjólk-
ur — hefur nú lagt fé í að fullkomna nýja tegund járnbrautar
með aðeins einum teini.
Wenner-Gren væntir þess, að
bylting sé framundan á sviði
járnbrautarmála, ef tilraunirn-
ar bera góðan árangur, en þó
mun það eiga all-langt í land.
Þó er framkvæmdum svo langt
komið, að verið er að smíða
fyrstu lestina fyrir ,,ein-
teinung“ í verksmiðju nokkurri
í Köln í Þýzkalandi. Model af
slíkri lest var reynt í sumar,
og náði hvorki meira né minna
en 320 km. hraða á beinni
braut, en hraðinn var lækkað-
um í 160 km. á beygjum.
Ýmsir þekktir verkfræðingar
starfa að þessu fyrir Wenner-
Gren, en hann heldur öllum
helztu atriðum leyndum fyrst
um sinn. Þó dregur hann ekki
dul á það, að smíði á braut og
lest sé kostnaðarsöm, en á hinn
bóginn sé á það að líta, að ler.t-
irnar muni verða fljótar í för-
um, öryggi miklu meira en í
öðrum lestum og reksturskostr.-
aður lítill, svo að slíkar lestir
muni borga sig fljótlega. Með
vaxandi notkun þessa fyrir ■
komulags á samgöngum mundi
kostnaðurinn auk þess minnka
til muna.
Rafknúin.
Lestin verður knúin raforku að
öllu leyti, og stjórntæki verða
einnig rafknúin, svo að þau eiga
að verða að mörgu leyti L ygg-
ari, en ef aðeins á að treysta á
hugc og hönd mannsins.
Axel Wenner-Gren er ekki
búsettur í ættlandi sínu, Sví-
þjóð, heldur Mexíkó, þar sem
hann á miklar eignir, svo sem
silfurnámur, húsgagnáverk-
smiðjur, talsímafélög og þess
háttar.
„Kíkirinn" er svo fullkominn, að
hann „sér" ósýnilegar stjömur.
í kerfi okkar, og annar eins
fjöldi, sem er ósýnilegur af
ýmsum ástæðum. Þessum
stjörnum mun hinn nýi sjón-
auki geta „fundið fyrir“ hvort
sem þær eru dimmar eða ótrú-
lega fjarlægar.
Hið nýja tæki vinnur á þann
hátt, að það tekur á móti raf-
bylgjum, sem fjarlægar stjörn-
ur gefa frá sér. Móttökutækið
er gert úr stáli, og hreyfanlegt,
þannig að unnt er að beina því
í ýmsar áttir, og þannig fæst
ákveðið, hvar í geimnum hin-
ar ,,nýju“ stjörnur eru.
Ein er sú spurning, sem
erfitt er að svara: Hve mikið
mun hinn nýji sjónauki ,,sýna“
okkur? Hve ómerkilegur er
þessi hnöttur, sem við búum
á? Allir vita, að sólin er aðeins
meðalstór stjarna.
Jörðin er 365 daga að snúast
í kringum sólina, en sólin er
250 milljónir Ijósára að fara
um baug sinn, og á þeirri ferð
fylgist jörðin með henni. Hraði
sólarinnar er um milljón kíló-
metra á klukkustund.
Stjörnufræðingar eru ekki
fyllilega ánægðir með þessa
þekkingu, og gera sér því mikl-
ar vonir um, að hinn nýi raf-
einda-sjónauki mun afla okkur
meiri upplýsinga, en menn hef-
ur dreymt um, þótt raföldurnar
fari gegn um ský og ryk á leið
sinni til farðarinnar.
Aðdragandi uppfinningarinn-
ar var sá, að í síðasta stríðí
var verið að gera tilraunir með
radartæki, og tók þá brezkur
sérfræðingur eftir því, að sól-
in hafði áhrif'á tækin, og' voru
þar sólblettir að verki._ Þessa
sólbletti kannast .eflaust. flestir
útvarpshlustendur við, þ.ví að
þeir valda oft og tíðum truflun-
um í útvarpi.
Flugvél Isroríí í bíl og öfugt á
íssnm iil sjö mínútnm.
Herstjórn Bandaríkjanna hef-
ur nú á prjónunum áform um
fljúgandi jeppa, þ.e. farartæki,
sem notað verður jöfnun liöntí-
um á þjóðvegum og víðavangi
og í lofti.
Eins og kunnugt er þótii
jeppinn, þessi litli, en trausti
og notadrjúgi vagn, eitthvað
mesta þarfaþing, sem tekið var
í notkun í síðari heimsstyrjöld-
inni, og hann þykir löngu hafa
sannað-ágæti sitt, bæði í hem-
aði og við friðsamleg stcrf.
Nú hafa verið gerðar tiiraun-
ir með jeppa, sem er þannig'
útbúinn, að unnt er að breyta
honum úr flugvél í bíl á fimm
mínútum, en á sjö mínútum má
gera úr honum aftur flugvél.
Tilraunir þessar á vegum
hersins miða að því að gera
landherinn hreyfanlegri, þ. e.
geta flutt herdeildir úr stað á
skemmri tíma en áður hefur
tíðkazt. Þá myndi þessi nýi
„fleep“ eins og Bandaríkja-
menn kalla þetta fararta:ki,
vera hentugur til þess að flytia
særða menn og veika, nauð-
synjar ýmislegar, en ault þess
þætti hann nytsamlegur ti)
njósna, sendiferða og marg-
háttaðra annarra nota.
Ilér verður um að .æða eins
hreyfils flugvél, hávængjaða,
sem Væri þannig úr garði gerð,
að einn maður bæti breytt
henni, verkfæralaus, í land-
farai'tæki.
Sem flugvél 'myndi verlifæri
þetta rúma flugmann og að-
stoðarmann hans (myndtöku-
mánn, eða loftskeytamann),
svo og fallhlífar og lóftskeyta-
útbúnað. Sem bíll myndi far-
artæki rúma fjóra menn. —■
Teikningar af farartæki þessu
minna á hvorttveggja, jeppa og
könnunarflugvél. Þetta farar-
tæki á að geta hafið sig til
flugs á ófullkomnum flugbraut-
um eða völlum og jafnframt
geta ekið um torfærar leiðir.
Þegar hafa verið smíðuð
nokkur slík farartæki, sem
notuð hafa verið við friðsamleg
störf, og gefizt vel. Nú ætlar
herinn einnig að hefja fram-
leiðslu á þeim til sinna þarfa,
en auk þess er verið að kanna
möguleika á framleiðslu „heli-
kopter-jeppa“, sem á að geta
lent hvar sem er, ög' síðan ekið
leið sína sem bíll.
Meí í skipasmíð-
iim við ( Ivile.
London (AP). — Skipasmiða-
stöðvar við Clyde-fljót settu
met í skipasmíðum á s.l. ári.
Tuttugu og þrjár helztu
skipasmíðastöðvarnar smíðuðu
79 skip, sem voru rúmlega 450
þús. smálestir. Bezta árið áður
var 1949. Verðmæti skipa þess-
ara var um 2,5 milljarðar kr.
Stórt raforkuver tekið
í notkun í USA.
Tekið hefur verið í notkun
eitt mesta raforkuver, sem
Bandaríkjamenn hafa reist, en
þar í landi eru ýms stærstu
orkuver heims.
Er mannvirki þetta „Hungry
Horse“ og er stífla þess hin
þriðja hæsta í heimi. Raforku-
framleiðslan mun nema um
j 810,000 kv. á ári, en auk þess
] verða áveitur miklar í sam-
bandi við orkuverið.
llann er í siiiíðiiin í Engtandi, oj*
verðnr fullgerður eiitir 4 ár.
Kannáke járnbraut 'og lest framtíðarinnar verði þániíig. Myndin er af „model“-jámbraut þeirri,
sem prófuð hefur verið í Þýzkalandi og gcfið góða raun. Athugið, hversu mjög sporinu hallár á
• ■ ■'/■■ •• þteygjxi'nfti. “ " '
Þegar Galileo gerði fyrstu
stjörnukíkinn á Italíu árið
1639, opnaðist mönnum nýr
heimur, en þegar Brctar ljúka
smíði hins gríðarstóra sjónaulca
í Manchester, mun þeir reyn-
ast kleift að „sjá“ mörg milljón
Ijósár út í geiminn.
!*■
Ef sú vegalengd væri rituð í
tölum, þá mundi hún líta þann-
ið út: 1.000.000.000.000.000. . . .
o. s. frv., en líklegast yrði ekki
hægt að koma tölunni fyrir í
þessum dálki. Tæki þetta, sem
ber nafnið rafeinda-sjónauki,
er að útliti ekki ósvipað skál,
sem má miða í ýmsar áttir, og
safnar til sín radio-bylgjum
frá dimmum eða svo fjarlægum
stjörnum, að þær hafa aldrei
sézt áður. Þessi nýji sjónauki
er að miklu leyti byggður á
uppfinningum, er gerðar voru
í seinasta stríði, og er stórt
skref á sviði stjörnurannsókna
með aðstoð rafeinda.
Smíði rafeinda-sjónaukans
verður ekki lokið fyrr en að
fjórum árum liðnum, og mun
hann verða hundruð feta að
flatarmáli o'g gnæfa um 100
metra í loft upp. Heildarkostn-
aður við smíði hans verður um*
335 þús. sterlingspund.
Yfirmaðui’ framkvæmdanna
er Dr. A. C. B. Lovell, sér-
fræðingur á sviði rafeinda-
stjörnurannsókna, og starfar
hann við háskólánn íMMán-
chester.
Lítill vafi er á því, að sjón-
Helikopter í
péstfSutninguiavi.
í rúm tvö ár hafa helikopter-
vélar verið notaðar við póst-
flutninga í Belgíu og reynzt vel.
Eru vélar þessar notaðar til
þéss að flytja póst milli borga,
og er farin hringferð miili
helztu borga landsins daglega.
Flugleiðin er 360 km. og komið
við í níu borgum — Brússel,
Libi’emont, Liege, Tongres,
Hasselt, Beringen, Herenthals,
Turnhout, Antwerpen og þá
snúið aftur til Brússel. Um 12
þús. bréf eru flutt daglega með
flugvélum þessum.
■■■■■■■■■■■■
Hn hl
8 ntastig3.4ZteA:.f|iapp{rsi>þ*iwB