Vísir - 31.01.1953, Blaðsíða 4

m .
■ «?. :
risiE
Laugardaginn 31. janúar 1953.
WfiSIlR
DAGBLAÐ í
’’ Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
I Skrifstofur ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Áttræð á morgun:
Hólmfríður Ámadóttir,
Slysavarnir.
Slysavarnafélag íslands er nú byrjað annan aldarfjórðunginn á
starfsævi sinni og hefur ferill þess verið giftudrjúgur þau
tuttugu og fimm ár, er það hefur þjónað mannúðarhugsjón
þeirri, sem er grundvöllur þess og undirstaða. Hinn fámenni
hópur, sem stofnaði félagið fyrir 25 árum hefur stækkað
svo fljótt, að engan mun hafa grunað, hversu ör sá vöxtur yrði.
Fimmti hver Iandsmaður er nú innan vébanda Slysavarnafélags-
ins, og hjálparstöðvar þess af ýmsu tagi, er senn orðnar
hundrað. Mörgum hundruðum mannslífa hefur verið bjargað
með tækjum þeim, sem félagíð hefur aflað til landsins og dreift
um alla fjórðunga þess. Þar að auki hefur félagið veitt ómetan-
lega aðstoð við óteljandi tækifæri, þegar menn hafa verið í
nauðum á sjó eða landi. Mun það ekki ofsagt, að hver lands-
maður sé í þakkarskuld við Slysavarnafélagið fyrir þjónustu
þess við einhvern ættingja eða vin á þessu tiltölulega stutta
starfsskeiði þess. Og eru þá ekki taldir þeir menn útlendir, sem
notið hafa góðs af s.aifsemi félagsins, og eiga því líf og öryggi
að þakka.
í rauninni er það aíls ekki einkennilegt, að Slysavarnafé-
lagið skuli hafa vaxið svo ört og mikið, sem reynd ber vitni.
Lega landsins gerir það að vérkum, að við eigum meira undir j
sjónum en nokkur önnur þjóð, og íslendingar eru þannig skapi
farnir, að þeir geta ekki horft upp á það aðgerðalausir, að Ægir
heimti skatt sinn úr hópi sona þeirra, án þess að spyrna við fót-
um og reyna að gera honum skattheimtuna sem örðugasta. Af
þeim sökum hlaut Slysavarnafélagið að eflast, því að hér átti
hver einstaklingur hlut að máli.
í upphafi var hlutverk Slysavarnafélagsins fyrst og fremst
við sjávarsíðuna, þar sem hætturnar voru mestar og manntjónið
því einnig. En á þeim aldarfjórðungi, sem félagið hefur. starfað,
hafa breytingar í þjóðlífinu orðið svo miklar, að félagið hefur
orðið að hasla sér stærri völl en áður, og gert það með glöðu
geði. Það er reiðubúið til þjónustu, hvar sem er og hvað sem
um er að ræða. Enginn fer bónleiður til búðar, sem leitar til'
Slysavarnafélagsins.
En þótt Slysavarnafélagið nái nú til alls landsins, til þess að
hjálpa og bjarga mönnum, sem yfir vofir limlesting eðá dauði,
þurfum við enn frekari slysavarnir, en þær eru ekki af því
tagi, að það verði hlutverk þess félags, sem hér hefur verið gert
að umræðuefni að nokkru. Slysavarnir þær, sem hér um ræðir,
eru að bjarga sem flestum einstaklingum — ungum sem göml-
um, konum sem körlum — frá að hljóta örkuml eða dauða af
völdum áfengisins. Slíkra slysavarna er nú vissulega þörf hér
á landi, en þær aðgerðir, sem reyndar hafa verið, geta ekki
kallazt annað en kák eitt. Ástæðan er sú, að forustu vantar í
þessu efni, og ætti það þó ekki að vera. Hér á landi er til Góð-
templararegla, sem er fjölmenn og voldug, þegar hún tekur á.
Hún á að hafa forustuna í þessu efni.
Að vísu mun forvígismenn templara líta svo á, að ríkinu beri
að sjá um þessar „slysavarnir", þar sem það selji mönnum slysa-
valdinn, áfengið, og hagnist af, en það er röríg afstaða. Þegar
templarar sjá, að ríkið heldur að sér hþndum, eiga þeir að
ganga fram fýrir skjöldú og taka til sihná ráða. Þeir eiga ekki
að miða starf sitt við fundahöld í stúkum sínum, heldur eiga
þeir að fara út á meðál fjöldans ög berjast þar. Það er hirín
rétti vettvangur, og á honum munu þeir eiga vísan stuðniríg
allra góðra manna, hvár í ílokki sem þeír standa.
ilíi.'
dC
Utanríkisráðherra Breta — Anthony Eden — hefur skýrt frá
því fyrir nokkru á fundi í Neðri málstofu brezka þingsins,
að Rretastjórn hafi gengið frá tillögum varðandi landhelgis-
deiluna og löndunarbannið, og afhent þær sendiherra íslands
í London. Af fregnum, sem borizt hafa af fundi þessum, verður
ekki ráðið, í hverju tillögur Breta sé fólgnar, en væntanlega
er brezka stjórnin þó búin að gera sé grein fyrir því, að ekki er
sama, hverskonar tillögur eru lagðar fyrir íslendinga. Aðgerðir
íslenzku ríkisstjórnarinnar hafa í öllu verið löglegar, en brezkir
þegnar hafa
Verður þvt fróðlegt að sjá',' hverníg þessar tillögur eru, þótt
það spái var.t góðu, að sendiherrann þótti ékki taka því að
síma efni þeirrg^l ríkisstjórnarinnar. _ ! cV .íki" f v." kA5'
kennslnkoita.
Á morgun, sunnudag l. febr- aðallega við Columbiaháskól
úar, verður merkiskonan Hólm-1 ánn í New York. Árið 1922 kom
fríður Árnadóttir áttræð að hún aftur til íslands og stund- I
aldri. Hún er fædd 1. febrúar-aði eftir það tímakennslu í
Reykjavík, meðan heilsan
íeyfði, en síðustu árin hefur
hún búið við vanheilsu nokkra,
oftast verið rúmliggjandi og er
enn að mestu.
Hólmfríður hefur alltaf verið
og er hugsjónakona, sem er
ekkert mannlegt óviðlcomandi.
Hefur hún því látið sig mörg
góð mál skipta og á ýmsum
sviðum látið til sín taka — á
sinn hógværa og prúðmannlega
hátt. Hún tók um skeið þátt í
félagsskap góðtemplara, og í
Guðspekifélaginu hefur hún
starfað, lengi og vel. Minnist eg
í því sambandi sérstaklega
-fyrirlestra, er hún flutti við og
við í húsi félagsins, ýmist þýdda
eða frumsamda. Hafði hún sér-
kennilegan ræðustíl, talaði
hægt og rólega og fór sér að
engu óðslega. Röddin var skír
en mjúk. Um skeið var Hólm-
fríður ritstjóri fréttablaða inn-
an Guðspekifélagsins og einnig
vann hún ágætt starf í sam-
bandi við bókasafn þess. —
Gaf hún sér tíma til gjörhygli
og vandvirkni, og var því far-
sælh starfsmaður og traustur.
Hólmfríður mun að eðlis-
fari vera trúhneigð kona
(,,religiös“), en frjálslynd í
bezta lagi. Guðspekin boðar
bræðralag á öilum sviðum,
éinnig á trúmálasviðinu, og
heldur því fram, að menn eigi
að geta verið góðir vinir, þó að
skoðanir séu skiptar. Þetta
ótakmarkaða umburðarlyndi
Guðspekinnar mun hafa átt vel
við skapgerð Hólmfríðar, en
jafnframt — og ekki síður —
mun hún hafa kunnað að meta
1073 á Kálfstöðum í Hjalta-
dal í Skagafirði. Foreldrar
hennar voru þau Árni hrepps-
stjóri Ásgrímsson og kona hans
Margrét Þorfinnsdóttir. Hólm-
fríðm- gekk á kvennaskólann á
Laugalandi í Eyjafirði (2
vetur) og var síðan við nám í
Reykjavík. Lagði hún svo stund
á kennslustörf; var t. d. 5 ár
við Kvennaskólann á Akureyri.
Fór hún því næst til Danmerk-
ur og stundaði í 3 ár nám við
Kennaraháskóla í Kaupmanna-
höfn og við Askov-Iýðháskóla.
Eftir það hvarf hún heim tií ís-
lands og stundaði kennslustörf
á Akureyri og ísafirði, bæði
við barna- og unglingaskóla.
Árið 1910 fluttist hún til
Reykjavíkur og stóð þar fyrir
síðdegisskóla fyrir ungar stúlk-
ur í 7 vetur. Var sá skóli fjöl-
sóttur mjög. En 1917 fór Hólm-
fríður til Ameríku og dvaldi
þar í 5 ár við nám og kennslu,
þá uppörvun og hvatningu, sem
einlægir sannleiksleitendur
geta fengið á vegum Guðspek-
innar. Og þó að Hólmfríður sé
fasprúð og viðmótsþýð, býr hún
yfir sterkum vilja, og mundi
engum veitast létt að sveigja
þann vilja til hlýðni við annað
en það, sem hún teldi sjálf rétt
og gott.
Eins og vikið var að, hefur
Hólmfríðúr nokkuð fengist við
ritstörf. Fyrir nokkrum árum
þýddi hún úr ensku bók, er
hún nefndi „Baha-Ulla og nýi
tíminn“. Fjallar sú bók um
trúarhöfundinn Baha-Ulla og
kenningár hans, sem að víðsýni
og göfgi minna mjög á Guð-
spekina. Einnig hefur hún þýtt
ævisögu Helen Keller. En það
hefur farið svo um Hólmfríði,
eins og allt of marga aðra, að
hún hefur mjög orðið að fórna
skapandi hæfileikum fyrir
þreytandi brauðstrit, einkum
hin síðari árin. Er því ekki að
furða, þó að hún hafi stundum
kennt nokkurs lúa, bæði lík-
amlegs og andlegs, en ekki,
veit eg þó til, að hún hafi gert
mikið að því að kvarta um
kjör sín, enda mun hún þögul
um hagi sína, eins og tiginni
konu sæmir.
Það, sem höfundi þessarar
stuttu afmælisgreinar hefur
alltaf fundist einkenna Hólm-
fríði Árnadóttur, er hefðar-
konubragur, sem er alveg ó-
háður ytri aðstæðum, tízku og
tildursiðum.
í þessu stutta afmælisspjalli
er sjálfsagt eitthvað vansagt,
enda ekki hirt um að afla vit-
neskju um allt, sem á daga af-
mælisbarnsins hefur drifið.
Hitt var aðal tilgangurinn að
minna á þessi, tímamót í lífi
Hólmfríðar, og munu margir af
nemendum hennar og mjög
margir aðrir hugsa hlýtt til
hennar, er hún fyllir nú átt-
unda tug ævi sinnar.
Gretar Fells.
BGBGMÁL ♦
Bindindismaður hefir ritað
Bergmáli eftirfarandi bréf: —
„Nú er mikið rætt og ritað um
áfengi og áfengsbann, eftir að
dómsmálaráðherra gaf út fyr-
irskipun sína um lögin um
héraðabönn (sem er þó víst
rangnefni) skyldu koma til
framkvæmda.
Til hvers er
drukkið?
Neyzlu áfengis er eflaust
hægt að réttlæta, innan vissra
takmarka. Sumt fólk drekkur
af því að því finnst það fínt,
sumt til þess. að verða fullt eða
að minnsta kosti að „fiima á
sér“; sumt af því að því finnst
það vera. mejri menn með því
að drekka, og enn aðrir að-
eins af því að aðrir dreléka.
Áfengisneyzla er mikið böl,
þar sem áfengis pr, neyft íóhófi.
Hefir jafnvel -ypúð; unt ,,það
deilt hvort áfengj eða
ir hafi leitt meira böl jjrfij-
mannkynið. Áfengi .hpfirffaiflrei
inn fyrii*.' minar varir komið
og á vonandi .ekki eftir.að kom-
• ast þár.ihtt fyrir- og veit .eg þyí
^kk-iywliyjehúgy hin.,: margd.úðu.
ahrif. áfengis eru. , I.íina vegar
finnst mér engin ástseða til-að
meina^þeittl, :scm: háfa ánægju.
af því að drekka, að gera það,
svo framarlega sem þeir verða
sér eða öðrum ekki til skamm-
ar. —
Sjúkdómur og
ofstæki.
Drykkjuskapur á háu stigi
(ofdrykkja) er aðeins sjúk-
dómur, sem engin bót fæst ráð-
in á með skrifum ofstækisfullra
bindindismanna. Sjúklingar,
sem haldnir eru þessum sjúk-
dómi, eiga hvergi heima ann-
arsstaðar en í sjúkrahúsum,
sem er ætluð þeim sérstak-
lega og þar sem, þeir geta
verið undir eftirliti sérfróðs
læknis, eins og til dæmis
berklasjúklingar. Að mínu á-
liti er mjög misráðið að loka
útsölum Áfengisverzlunarinn-
ar, ef samþykkt verður við al-
menna atkvæðagreiðslu. Eg
heldi,.að það hljóti að vera til
'heppijegri og vænlegri ráðstaf-
anir til að draga úr neyzlu á-
fengis en að loka „Ríkinu“. ís-
lendingar og aðrar þjóðir, sem
reynt hafa áfengisbann (en
mér. sSdlst ,gð lpkúnirí iúfnist
á viíi það) haía þá reynslu, að
áfengisrieyzla hefir. sízt minnk-
Það er svo
freistandi.
Það er eins og menn freistist
alltaf helzt til að gera það, sem
þeir mega ekki og því reyna
þeir að neyta annarra bragða,
aðallega með því að brugga eða
þá að drekka allskonar ó-
þverra, sem áfengi er í, og hef-
ir það ekki betri áhrif en að
drekka vín af stút. Annars er
eg éngan veginrí að mæla á-
fengisneýzlu bót en tel þó að
þær aðferðir, sem til stendur
að gera, séu ekki spor í rétta
átt og mundi því greiða at-
kvæði gegn héraðsbanni hér í
Reykjavík." — Gamah væri að
fá áð heyra fleiri raddir og skoð
aríii’. — kr.
að. -
anonosjiom’. sg >; q<r
Nr. 354.
Þrífðu forkinn þrítennta,
þrjú mörbjúgu einnig þai-,
og með lensu úppgötva
ár þá Svartidauði var.
í,iiíf i 'iv-rí ■;■'-1'*ÁS; •'• ■-■ ‘úlh
Svar við gátu nr<. 353:-
. Egg.
fin., miii.lin jt