Vísir - 10.02.1953, Blaðsíða 4

TISIB
Þriðjudaginn 10. iebrúar 1953.
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HJF.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Bandaríkin og Kína.
1 i vettvangi alþjóðamálanna hefur að undanförnu verið meira
um það rætt en flest annað, að Bandaríkjastjórn hefur
ákveðið að kalla 7. flota sinn frá Formósu, en hann hefur haft
bækistöð þar á eyjunni um all-langt skeið. Er uggur í ýmsum
af þessum sökum, og meðal annars hafa Bretar látið í ljós ótta
um það, að þetta kunni að leiða til þess, að styrjöldin í Kóreu
breiðist út.
Hlutverk þessa flota Bandaríkjanna hefur verið næsta ein-
kennilegt. Það hefur sem sé verið að hafa hemil á Chiang Kai-
shek og stjórn hans, sem hefur aðsetur í Formósu, koma í
veg fyrir, að hann gerði árásir á meginland Kína, þar sem
kommúnistar ráða lögum og lofum. Floti þessi hefur með
öðrum orðum átt að veita stjórn, sem er fjandsamleg Banda-
ríkjunum og yfirleitt öllum vestrænum ríkjum — kommúnista-
stjóminni í Peking — vernd gagnvart annari stjórn, sem hefur
miklu minna bolmagn en er vinveitt Bandaríkjúnum og lýð-
ræðisþjóðunum. Menn sjá þegar, að hér er eitthvað óvenjulegt
á ferðinni, því að venjan er að hlaupið sé undir bagga með
vinsamlegri stjórn, til þess að hjálpa henni gegn fjandmönnum
hennar, en þarna hefur verið farið öfugt að.
Það verður ekki séð í fljótu bragði, hvaða óskunda Chiang
Kai-shek getur gert á meginlandi Kína. Það" voru aðeins leifarn-
ar af herjum hans, sem komust til Formósu, þegar varnir
þjóðernissinnastjórnarinnar molnuðu á meginlandinu, og á
eyjunni var aðeins lítið setulið fyrir. Her stjórnarinnar á
Formósu hefur að vísu fengið talsvert af vopnum og ýmiskonar
vígbúnaði frá Bandaríkjunum en fyrsta skilyrðið til innrásar
í Kína er ekki fyrir hendi — nefnilega mikill mannafli, sem
hægt er að nota til þess að skapa her. Hættan hefur því ekki
verið — og er ekki — svo ýkja mikil fyrir því, að. stjórnin á
Formósu leggi í það ævintýri, sem í því væri fólgið að leggja
til atlögu við kommúnista á meginlandinu. Það mundi vera
dæmt til þess að verða að engu frá upphafi.
Hltt er annað mál, að tilraun til innrásar hefði til skamms
tíma getað leitt til þess, að hersveitir þjóðernissinna á Formósu
hefðu goldið svo mikið afhroð, að auðvelt hefði reynzt að
gera innrás á eyjuna frá meginlandinu, og hefði þá ekki verið
um neina bækistöð að ræða í grennd við Kínastrendur á öllu
svæðinu frá Japan til Filippseyja, sem lýðræðisþjóðirnar gætu
notað, ef kommúnistar legðu í stríð, til þess að leggja
heiminn undir sig.
Beinast virðist liggja við að álykta, að stjórn Bandaríkj-
anna líti svo á, að varnir Formósu sé orðnar svo trausfar, að
óhætt sé að láta þjóðernissinna gera það, , sem þeim sýnist
gagnvart stjórn kommúnista á meginlandinu. Chiang Kai-shek
hlýtur að vita, að honum er um megn að gera þar innrás með
von um sigur, án þess að njóta til þess liðveizlu annarra ríkja —
er mundu ekki veita honum brautargengi til þess — en jafnvel
þótt hann fórni liði í strandhöggum, ætti honum að vera
óhætt á eyjunni eftir sem áður, þar sem hann hefur haft tóm
til þess að koma vörnunum í gott horf.
Ofangreind ákvörðun Bandaríkjastjórnar mun því aðallega
gerð vegna þess, að hún mun vilja hafa 7. flotann tiltækilegan,
ef þörf skyldi fyrir hann annarsstaðar vegna nýrra ofbeldisat-
hafna kommúnista. Þeir hafa sýnt, að þeir eru jafnan reiðu-
búnir til að fara með báli og brandi, ef þeir gera sér vonir
um eitthvert gengi.
Samvinna viS Spánverja.
^íðan styrjöldinni lauk, hefur mikil breyting orðið á stöðu
*^ Spánverja meðal þjóðanna. Þegar möndulveldin höfðu ver-
ið að velli lögð, stóð Spánn samt eftir, þótt hann hefði verið
vinaland þeirra, en aðrar þjóðir vildu sem minnst hafa saman
við hann að sælda, svo að hann hefur verið útskúfaður úr
samfélagi þeirra að mestu til skamms tíma.
En frá styrjaldarlokum hefur mikið vatn runnið *til sjávar.
Lýðræðisþjóðirnar hafa skilið, að þær verða að 'vera öflugar,
til þess að verða ekki kommúnismanum að bráð, því að hann
fór ekki að dæmi þeirra um að afvopnast, er stríðinu var
lokið. Þeim er að verða það æ Ijósara, að Spánn getur verið
mikilvægUr hlekkur í varnákerfi þeirra gegn yfirgangi komm-
únismans, þótt herveldi sé hann lítið. Þær segja svo: Hitler og
Stalín gerðu bandalag til að hefja styrjöld — hvers vegna
getum við ekki gert bandalag ýið /ýán til þesS' að koma í veg
fyrir hana?
VWVVUVVVMMAIVVVWA^MMWUVVVWVUWWVVVMWV
VVWVWVSW^VVWVSft^VWVVyVUVVVWWVWWV'WWS^
■wwwvvvwwvwvwswwvvvvvvwwvwvw^wvwvvvv
wwwvn wwvw%
wvvwv vwvwv%
vwww%
fWWW?
PWWW^
wwvw
WWW'
VWVW'
wwws
ÍWWW
WWVWWWW
9 dljHýjltHHL
www%
VWWVSrt
•wwwws
vvvvw
wwww
wwvwv
WWW1
■oVUWVI
vwww
WWWWWAfl
vwvwvwww.
Nýtízku skartgripir úr
„eldsteini“ frá Labrador.
Mala er mikil á slikissai gripaiiai.
Líklegt þykir, að „eldsteinn“
valdi byltingu í skartgripum
kvenna.
í St. Johns á Nýfundnalandi
er þjóðlegur handíðaskóli, og
hafa nemendur þar lært að
skera og fága brothættan stein,
svo að hann verði söluhæfur.
Landkönnuðir uppgötvuðu
steintegund þessa fyrir löngu
eða ki’ingum 1770. Hefir steinn-
inn ýmist verið kallaður „la-
bradortseinn“, „páfugl“ eða
„eldsteinn". Þetta er hálfgim-
steinn, líkur marmara, litlaus,
en þegar ljós skín á hann,
koma fram skínandi litilr, bláir,
fjólubláir, grænir, gullnir og
rauðir. Það eru smá-agnix í
steininum, sem ljósið brotnar í
og valda þessum litbrigðum.
Erfitt að
vinna liann.
Ameríkumaður einn sá í
hendi sér, að þarna væri
skrautsteinn, sem gera mætti
verðmætan. Hann byrjaði
vinnslu árið 1930 en gafst upp,
þegar í ljós kom, hversu brot-
hættur steinninn var.
En nemendur skólans í St.
Johns kunna allar nýtízku að-
ferðir í að skera steina og fága.
Þeir hafa búið til hringi,
brjóstnálar og aðra skartgripi
og skreytt þá þessum fögru
„eldsteinum“.
Kreppan, sem hófst um 1930
gerð það að verkum, að ódýrt
skai-tpripaglingur var mikið
keypt og notað.
Sala mikil.
í Providence í Rhode Island-
fylki í Bandaríkjunum er skart-
gripagerð mikil. Árleg fram- ■
leiðsla á skargripaglingri er þar j
150 til 200 milljón stykki, allt,
nýtízku „gerfi“-skart.
Þessi iðnaður er í bernsku, en
hefir nú þegar notað allskonar1
efni í skartgripi sína og ódýra
glismuni. Þar hafa sézt hnapp-
ar, hnetur, stál, mislitt gler og
nú verður „eldsteinninn*1 frá
Labrador fáanlegur. Getur þá
verið að Labrador, 10. fylki
Kanada, fái þarna nýjan iðnað
og arðvænlegan.
Konur lýsa
krýningtmvti*
Seytján þulir munu lýsa
krýningarhátíðahöldunum í
London í sumar í útvarpi og
sjónvarpi.
Lýsingum á allri dýrðinni
verður útvarpað, og mun það
taka samtals sjö klukkustund-
ir, svo að ekki er að furða, þótt
margir þulir vei’ði að starfi.
Meðal þulanna verða tvær
konur, og heitir önnur Audrey
Russell en hin Mary Hrll.
2ja bama möðir gerist brakún.
Ilenni finnast verdliréí skálaileg.
Margar ex-u þær konur, sem
skilja ekkert í kauphallar-
braski og þykja öll fjármál
þrautleiðinleg. Þær geta nokk-
uð lært af frú Katrínu Bonner.
Frú Bonner er húsmóðir í
New-Orleans. Hún kann vel
við sig í kauphöllinni og starf-
ar þar að staðaldri. — Það þyk-
ir henni miklu skemmtilegra
en að kynna sér nýjar matar-
uppskriftir eða lesa tízkublöð.
Og hana langar til að sýna öðr-
um konum, að fjármálastarf sé
skemmtilegt.
Frú Bonnér er falleg kona,
dökkhærð. Hún á tvö börn og
hefir starfað að mörgu. Hún
hefir unnið í lyfjabúð, verið
ritari ogfjármálaráðunautur. Og
nú hefir hún fengið’ ægilegan
titil — brakún er hún orðin, og
hefir unnið sér álit og virðingu
í því stai’fi. En hingað til hafa
aðallega karlmenn fengizt við
slíkt. Sem sagt — það hefir
verið þeirra starf, en inn í það
komst hún, er hún las auglýs-
ingu frá banka, sem óskaði eft-
ir manni til að læra siíkt starf.
„Verðbréf eru svo skáldleg,**
sagði hún við vinkonu sína.
„Þau eru svo nátengd heims-
viðburðununi og alþjóðlégú >á-
standi, að það er blátt áfram
heillandi að athuga þau. Það
er eins og maður sjái allan
heiminn trítla fram hjá sér á
fréttabandi.**
Hún tekur húsmæður með
sér í kauphöllina á vissum
tímum og útskýrir fyrir þeim
Frh. á 5. síðu.
atur
Kjötrönd með brúnuðu hvítkáli
og einnig hvítri sósu.
Hvítkálshöfuð er skorið í
þunnar sneiðar og skipt til
helminga. Annar helmingurinn
er soðinn í dálitlu saltvatni og
síðar borinn fram í mjólkux-
sósu. Helmingurinn er brúnað-
ur í steikarpotti. Síðan er vatni
hellt á og salti og pipar dreift
yfir. Sé hvítkálið erlent þarf
það allt að klukkustundar suðu,
en íslenzkt hvítkál þarf ekki
meira en 15—20 mínútur og
gæta verður þess að vatnið sé
aðeins lítið.
Kjötröndinni er hvolft á fat
og káli og sósu hellt innan í
röndina. Brúnaða kálinu er
dreift kringum kjötröndina.
Bergmáli hefur borizt éftirfar-
andi bréf frá Þorleifi Eggerts-
syni um áfengismálin, eins og
þau köma honum fyrir sjónir:
„Mikið er á þessum döguxn rætt
og ritað um áfengismál okkar.
Og er það sízt fui’Sa, því að sögn
kunnugra ei’u hundruð manna i
þessai’i litlu borg ofurseldir of-
drykkju og sumir heilsulausir af
þeim sökum. Og íslenzka ríkið
sjálft er bölvaldurinn, Ríkið lat-
ur þjóðinni þetta eiturlyf tak-
mai-kalaust í té, með svívirði-
legu okurverði og eyðileggxxr
þannig efnahag, líf og heilsu
fjölda manna, til þess að :tfla
sér tekna.
Stofnar hæli.
Það fær svo þessa úttauguðu
vesalinga á sig og stofnar fyrir
þá liæli með starfsfólki og lækn-
um, sem kostar ærinn pening,
þegar fram i sækir. Auk þess
þarf það kannske að sjá fyrir
konum þeirra og börnum. Er
hægt að gera óheillavænlegri.
ráðstöfun eða heimskulegri til
fjáröflunar fyrir ríkið en svona?
Það, sem gera þarf til að forða
þjóðinni frá þessari ómenningu,
er að loka öllum vínbúðum, i
fyrstu árlangt. Mætti gera það
með bráðabirgðalögum eins og
þegar tollar og skattar eru hækk-
aðir. Herða eftirlit með öllii
smygli, hvert skip skal vandlega
skoðað. Þungar sektir lagðar við,
ef út af er brugðið. Sömuleiðis
skal varnarliðinu stranglega bann
að að láta af hendi vin til ís-
lendinga, og varði það einnig
þungum viðurlögunx.
Hvernig afla
skal tekna.
Eg býst nú við, að sagt verði,
að í'íkið geti ekki misst tekjurnar
af vínverzluninni. Því er til að
svara, að það er leikur einn að
di’aga svo úr óhófseyðslu þeirri,
sem viðgengst í öllum í-ekstri.
Mætti ekki t. d. fækka nefndum?
Ríkið þarf að fækka þingmönnuin
um 13, annað er varla sæmilegt
svona lítilli þjóð, enda næsta ó-
líklegt að þjóðin kjósi nokkurn
kommúnista inn á þing næst.
Ætli mætti ekki líka fækka sendi-
ráðum, minnka veizluliöld, fækka
luxusferðum o. m. fl. Vilji ráða-
menn og þjóðin bjarga sér frá
ómenning, þá verður að sýna
þor til að mæta örðugleikum uxn
stund.
Allir leggist
á eitt.
Þjóðin á öll að leggjast á eitt,
og hún gerir það, ef h'ún sér
ráðamcnn sina ganga á undan,*
en þá reyuist liún jafnan ótrauð.
Það er verið að guma af menn-
ingu okkar. Hvar er lxún? Ekki
er liún í áfengislöggjöfinni, tæp-
lega í fjármálum okkar — er
hún kannske í þólitík eða skáld-
skap og listum? T. d. Gerpla
Iíiljans? Nei. Hún cr líklega i
ti’úarlífinu. Og vafalaust er hún
það mikil, að okkur tekst að út-
rýma innan skamms þessari ,ó-
fremd í áfengismálum pkkai’,
Tvær leiðir
og þó þrjár.
Annars eru tvær leiðir til i
þessum átökum, þó önnur sé
kannske sem ákjósanlegust, og
hin heldur ekki á valdi neinnnr
stéttar, nema fyrir eigin jxersónu.
Það er bara hugarfar einstaklings
og þjóðar taki þeim stakkaskipt-
um fljótlega, að finna og hafa
skömm á þeiri’i vansæmd að ger-
ast ofurölvi með öllu cr því fylg-
ir, Geti nú hvorug framangreinil
leið orðið framkvæmanleg þá er
sú þriðja þó fær. Einkasala rikis-
ins hætti að vera til, en allar
verzlanir, scm vilji þiggja sæuid-