Vísir - 12.02.1953, Blaðsíða 4

▼ XSXB
Fimmtudaginn 12. febrúar 1953.
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HP.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h;f.
Á'
i
lll?
r
éf
Þýðing Jiéraðsbanns hér.
-Oamtök þeirra manna, sem vinna að bindindissemi meðal
^ landsmanna á ýmsum vettvangi, hafa nú látið frá sér fara
_yfirlýsingu varðandi þá ályktun, sem bæjarstjórn Reykjavíkur
^amþykkti á fundi sínum um miðjan síðasta mánuð. í ályktun
þessari var bæjarstjórnin méðmælt því, að hér væri efnt til
atkvæðagreiðslu til þess að gengið yrði úr skugga um það,
ihvort loka skyldi útsölum Áfengisverzlunar ríkisins í bænum,
•en nánar var ekki ákveðið um atkvæðagreiðslu þessa.
Vísir skýrði frá því nokkru síðar í fréttum, að templarar
:mundu ekki vera þeirrar skoðunar, að héraðsbann hér í bæn-
:um mundi koma að tilætluðu gagni, þar sem sjálfri Áfengis-
verzluninni sem ríkisstofnun verður ekki lokað með einföldu
■héraðsbanni, til þess þyrfti að fara fram þjóðaratkvæðagreiðsla
;um breytingu á bannlögunum.
Það er nú komið á daginn, að rétt var hermt í Vísi, því að
íí yfirlýsingu þeirri, sem framkvæmdanefnd Stórstúku íslands
<og Samvinnunefnd bindindismanna hafa nú gefið út í sam-
•einingu, segir einmitt, að það sé skoðun þessarra aðila, að
ihéraðsbann muni ekki bera tilætlaðan árangur hér í höfuð-
Ætaðnum. Orsökin er einmitt sú, að ríkisstofnunin, sem hefur á
'hendi innkaup, dreifingu og sölu áfengisins um landið, verður
ístarfandi eftir sem áður hér í bæ og mun sjá til þess, að menn
iskorti ekki varning þann, sem hún hefur á boðstólum. Á hinn
’bóginn er það skoðun þessarra sömu aðila, að koma beri á
ihéraðsbönnum úti um land, þar sem tryggt sé, að ekki verði
mm neina áfengissölu að ræða, þegar útsölum Áfengisverzlunar
ixíkisins hafi verið lokað að undangenginni allsherjaratkvæða-
.igreiðslu borgaranna á hverjum stað.
, Þetta væri rétt, ef víst væri, að engum kæmi til hugar
wð reyna að afla sér áfengis, þegar vínbúðunum á hinum
;ýmsu stöðum úti um land hefði verið lokað. En málið mun
'því miður ekki vera svo einfalt eða auðviðráðanlegt, því að
mllir vita, að ekki verður minni eftirsóknin í áfengið en áður,
■■er hægt var að ganga að því vísu í útsölum ÁVR mikinn hluta
ssólarhringsins. Menn munu neyta allra bragða til þess að afla
;sér áfengis, og mörg þeirra munu koma að tilætluðum notum,
ssvo að áfengið mun ekki skorta. Og þetta mun einnig verða vatn
•á myllu leynivínsala, sem eru, því miður, menn í meira lagi
.framtakssamir og leggja mjög fram um að gera viðskipta-
vinum sínum til hæfis. Þeir einir mundu græða á því, er hér-
mðsbönn væru samþykkt úti um land, og þeir munu græða á
-tá og fingri af þeim sökum. Þetta vita allir, sem hafa augu
•og eyru opin fyrir því, sem er að gerast umhverfis þá.
Því miður er hætt við, að héraðsbönn úti um land mundu
Iþví ekki heldur koma að gagni þar, og hver yrði þá árangur-
:inn? Hann yrði enginn eða verri en enginn, því að héraðs-
'bönn mundu ýta undir afbrot, þar sem ekki væri hægt að afla
;áfengisins í mörgum tilfellum nema með því að brjóta lög
.-að einhverju leyti.
) í þessu efni ber að sama brunni, þótt í smærri stíl væri, og
■ef sett væri á algert bann, því að í báðum tilfellum mundu
Ællar smugur verða notaðar til þess að afla áfengisins. Og þjóð-
:in hættir ekki að drekka, fyrr en hún hefur öðlazt þroska og'
igkynsemi til þess að sjá, að áfengið er fyrst og fremst eitur.
Hétel Borg og ferðamenn.
"|7'ngin rödd mun hafa heyrzt um það, að ísland geti ekki
verið ferðamannaland, og eigi ekki að sækjast eftir ferða-
rmönnum, sem eru mörgum þjóðum drjúg tekjulind. Hér eru
'-einnig mörg skilyrði fyrir hendi, til þess að landið geti orðið
«eftirsótt að þessu leyti: Náttúrufegurð í ríkum mæl-i, marg-
víslegur farkostur, til þess að flytja ferðamenn til og frá
dandinu, og kunnáttu menn á ýmsum sviðum, til þess að taka
.á móti erlendum gestum.
Það er þó mjög erfiður þröslculdur, sem í rauninni hindrar,
mð hingað sé verulegur straumur útlendinga, að mörg gisti-
hús oltkar eru ekki boðleg mönnum sem eru kröfuharðir vegna
prýðilegs viðurgernings annars staðar. Og nú er svo komið, að
fullkomnasta gistihús landsins er í rauninni lokað, og verður
svo að óbreyttum aðstæðum um ófyrirsjáanlega framtíð. Við
getum ekki verið þekktir fyrir að bjóða útlehdingum upp á
jþað að koma til landsins og geta ekki komizt í sæmilegt húsa-
skjól. Ef það er ekki hægt, eigum við freltar að vara þá við
.ierðum til landsins en að hvetja þá til að koma.
- VISINDI DG TÆKNI -
Tæki, sem hindrar 80%
allra bifreiðaslysa.
Það er fundið upp x Sviss* og viðu r-
kenut a£ yiTrvöldum ]>ar.
Svissneskur verkfræðingur
hefur fundið upp tæki, sem að
dómi fróðra manna ætti að
geta komið í veg fyrir 80%
allra bifreiðaslysa.
Er tæki þetta einskonar teng-
ing milli fóthemils og benzín-
gjafa, og kostar innan við 50
svissneskar farnka. Það styttir
mjög tímann, sem fer í að
stöðva bifreiðir, og hefur fengið
viðurkenningu lögreglu og vá-
tryggingafélaga í Sviss, en
uppfinningamaðurinn, Jakob
Gossweiler að nafni, hefur tekið
út einkaleyfi á uppfinningunni
í ýmsum löndum.
Uppfinningin er í því fólgin,
að venjulegur benzíngjafi er
tekinn úr bifreiðunum, en ann-
ar festur við fóthemilinn og
honum stjórnað með hælnum,
meðan ökumaðurinn heldur
fremri hluta fótarins á hemlin-
um. Þegar hemla þarf, er fótur
ökumannsins þegar á hemlin-
um, og hann þarf ekki að gera
neina tímafreka hreyfingu meS
fætinum, til þess að stöðva bif-
reið sína. Hemlaútbúnaðurinn
stöðvar um leið benzínrennslið.
Prófanir hafa einnig leitt í ljós,
að bifreiðar með slíkum útbún-
aði þurfa 7 metra minna rúm
til þess að stöðvast, þegar ekið
er með 40 km. hraða og 16 m.
minna, þegar ekið er með 95
km. hraða.
Það er einnig kostur við
þenna útbúnað, að útilokað er,
að mönnum verði það óvart a
að auka benzíngjöfina í fáti, í
stað þess að stíga á fóthemil-
inn, en slíkt hefur oft valdið
slysum. Býst hugvitsmaðurinn
við, að hægt sé að komast hjá
80 % allra árekstra með notkun
uppfinningar hans, þar sem hún
styttir stöðvunartímann til svo
mikilla muna.
Bifreiðar.þær, sem eru búnar
uppfinningu þessari nýju, eru
merktar sérstaklega af log
reglunni svissnesku, til þess að
gefa öðrum ökumönnum til
kynna, hversu fljótt þær stöðv-
ist, þegar við liggi.
Sími meö næturljósi.
Hafin er framleiðsla erlendis
á litlum lömpum, sem hægt er
að setja á öll sjálfvirk símatæki,
svo að hægt sé að velja númer
að næturlagi, eða í myrkri.
Þessir litlu lampar eru m. a.
þannig' útbúnir, að á þeim
kviknar fyrst, þegar heymar-
tólið er tekið af, og þeir lýsa
aðeins yfir töluskífuna. Tækið
getur verið handhægt fyrir þá,
sem hafa síma á náttborðinu
hjá sér.
Sigurgeir Sigurjónsson
hœstaréttarlögmaJBur.
Skrifstofutími 10—12 og 1—5.
Aðalstr. 8. Símí 1043 og 80950.
„í 330 ár höfum viÖ ekki
þurft á brezkum ölmusum að
halda, og við getum staðið á
eigin fótum.“
Þannig komst gildur borgari
Bermuda-eyja — Seward
Todding að nafni — að orði
fyrir skemmstu. Eyjarnar hafa
verið brezk nýlenda síðan 1684,
og eyjaskeggjar vilja helzt
'losna úr því sambandi. Þó eru
þeir ekki að hugsa um að rjúfa
tengslin við brezka heimsveld-
ið, því að þeir vilja aðeins kom- j
ast í samband við Kanada, til
þess að vera á dollarasvæðinu.
En Bretar vilja ekki leyfa þeim
að koma því fé, sem þeir eiga
aflögu, í banka eða fyrirtæki á
dollarasvæði, og þykir Berm-
uda-búum það illt.
Árið 1700 byrjuðu Bretar að
hafa nokkurt setulið á eyjun-
um, og svo var til ársins 1951,
er þeir ákváðu að spara við sig
með því að kalla liðið heim,
en í því voru þá 154 menn.
Ætla Bretar að fela A-banda-
laginu að sjá að öllu leyti um
varnir eyjarinnar. Flota hafa
þeir ekki haft þar í meira en
10 ár e$a. síðan þeir létu
Bandaríkjunum í té aðistöðu
þar á stríðsárunum fyrir hóp
gamalla tundurspilla, sem Bret-
um lá mjög á að fá til að vernda
skipalestir sínar. Hafa Banda-
ríkjamenn síðan gert nýja eyju
þarna og hafa þar mikla bæki-
stöð.
Bermuda-búum þykir það
einna verst, að þeir skuli ekki
mega eignast innstæður í Kan-
ada eða Bandaríkjunum og tala
um, að þeir sé „hengdir við
skott ljóssins“. Það er nefni-
lega tekjuafgangur í fjárlögum
eyjanna á hverju ári, og greiða
menn þó engan tekjuskatt þar.
Liggja miklar fjárhæðir í
bankanum í Hamilton, höfuð-
borg eyjanna, en engum kem-
ur til hugar að senda það fé
til Englands.
Kanadiskir * blaðamenn voru
ekki lepgi að þefa óskir Berm-
udabúa uppi, og það er ekki
langt síðan borgarstjórinn í
Hamilton, E. R. Williams, kom
til landsins við 18. mann í
kynnis- og vináttuför. Ef af
yrði, mundu eyjarnar verða 11.
fylki Kanada.
En stjórnarvöld þar vilja
ekki ræða málið, þótt þau
„fylgist með“, eins og þau kom-
ast að orði. Þegar Nýfundna-
land bættist í tölu fylkjanna
1949, lét Kanadastjórn at-
kvæðagreiðsluna afskiptalausa,
en opnaði svo móðurfaðminn,.
er hún var á enda. Nú vii’ðist
hún ætla að fara eins að.
„Fjölnir“ sendir Bergmáli þetta
bréf:
„Margur er rikari en hann hygg
ur, segir gamaít máltæki. Þetta
flaug mér í hug, þegar ég las um-
mæli danska prófessorsins Ru-
bows um islenzku.þandritin, sem
Danir geyma fyrir okkur. Eg
liafði í einfeldni minni haldið að
þessi handrit skiptu fyrst og
fremst máli fyrir okkur Islend-
inga, væru okkur eins konar and-
legt erfðasilfur. Að visu hefur
enginn borið brjgður á þessa
skoðun beinlinis, en ég sé nú að
eins dýrmæt og liandritin eru
okkur, eru þau Dönum enn dýr-
mætari. Það er sem sé komið á
daginn, að Danir eiga þessum
gömlu bókmn þjóðlega sjálfstæð-
iskennd sina að þakka, og þeir
hefðu ekki verið sjálfstæð þjóð
án þeirra.
Meining .Dana.
Léngi höfum við haft allsterk-
an grun um, að margt merkilegt
liafi verið sagt og gert í gönilu
íslenzku torfbæjunum, en ekki
vissum við áður að menningar-
grundvöllur dönsku þjóðarinnar
var hvergi til nema þar. Við még
nm vera Rubow prófessor þakk-
látir fyrir að tjá þjóð sinni
liversu litils hún liefSi verið megn
ug, án íslenzku skinnhandritanna.
Leggur okkur
skyldur á herðar.
En menningaruppeldi það, sem
við höfum veitt Dönum, leggur
okkur miklar skyldur á lierðar.
Við megum aldrei gleyma því
að við eigum fjórar milljónir and-
legra fóstursona og dætra, rnilli
Eyrarsunds og Norðursjávar. Þar
eð við erum fámenn þjóð þurf-
um við að vera hagsýnir i eftir-
liti okkar nieð þessu fólki, þar
eð okkur skortir mannafla til þess
að veita hverjum og einum þá
persónulegu liandleiðslu, seni
lielzt myndi kosið og vert væri.
Senda þeim kennara.
Það liggur i augum uppi, að við
megum ekki taka liandritin frá
þessu fólki, að svo stöddu. Hins
vegar verðum við að senda því
lærða menn, til þess að lesa í
þeim við og við, því svo er nú
ástatt í Danmörku að fáir menn
eru læsir á þessi merku fræði, og
enginn danskur maður hefur
gefið út íslenzkt liandrft síðan
1928. Vera má að Danir þroskist
svo með tímanum, að þeir geti
sjálfir skapað gersémar nokkrar,
er þeim mega kærar verða og til
þess fallnar að minna þá á þjóð-
lega sjálfskennd. Þcir eiga nú
þegar liús nokkur löguleg, svo
sein ThorvaldSens Museum, Glyp-
toteket og Nationalmuseet. Pró-
fessor Rubow minnist á tilveru
þessara liúsa, en getur þess um
lcið að ekki megni þau, né það
sem þau hafa að geyma, að lialda
uppi danskri menningu, enda sé
þau ekki á marga fiska í saman-
burði við ormétnar íslenzkar
bækur.
Heimsóknir nauðsynlegar.
Mér liéfur verið tjáð, að einn
af helztu rithöfundimi Dana hafi
lieimsótt lsland s.l. sumar, og
liafi liann skrifað bók uin för
sína. Eg hygg að fleiri danslcir
rithöfundor ættu að heimsækja
Island. Mætti þá svo fara þegar
Gáta dagsins.
Nr. 361. ........
Tær systur tyggja hvor í
aðra.
Svar við gátu nr. 366:
Spónn.