Vísir - 13.02.1953, Blaðsíða 4

«
▼ ISIB
Föstudaginn 13. febrúar 1953.
|| DAGBLAÐ
Ritstióri: Hersteinn Pálsson.
| Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Síldarrannsóknir í vetur.
'Fjótt ekki hafi farið hátt, og varla verið á það minnzt í frétt-
•*- um blaða og útvarps, hefur skipi — vélskipinu Fanney —
verið haldið úti við síldarrannsóknir í vetur, þegar hægt hefur
verið — bæði vegna verkfallsins, sem stóð meira en hálfan
desember-mánuð, og veðurfars. Hafa tvennskonar athuganir
verið framkvæmdar á skipinu í leiðöngrum þeim, sem það
hefur farið í. Annarsvegar hefur verið um leit að síldinni við
ströndina að ræða og hinsvegar tilraunir með veiðafæri, sem
nota má til þess að veiða „silfur hafsins", þegar síldin veður
ekki, eins og hún gerir fyrir Norðurlandi á sumrin.
Um það þarf ekki að ræða, hversu nauðsynlegt okkur er
að afla sem víðtækastrar þekkingar á göngum ýmiskonar nytja-
fiska umhverfis landið — hverrar tegundar sem þeir eru. Is-
lendingar byggja afkomu sína alla að heita má á fiskveiðum,
og okkur er því meiri nauðsyn en nokkrri annari þjóð að hafa
sem haldbeztar upplýsingar um það, hvar afla sé helzt að
íá og af hvaða tagi á hverjum tíma ársins.
Með rannsóknum þeim, sem fram hafa farið á undangengn-
um áratugum hefur tekizt að afla mikilvægrar þekkingar á
göngum þorsksins og annars í sambandi við þann mikla nytja-
íisk. í þorskveiðum ræður að sumu leyti hefð, sem sköpuð er
af aldagamalli þekkingu landsmanna á því, hvernær afla sé
helzt von, og eru vertíðarveiðarnar árangurinn af þekkingu
manna að þessu leyti. En nákvæmari rannsóknir hafa fyllt í
margar eyður og aukið þekkinguna á mörgum sviðum. Vitan-
lega er margt enn hulið um þorskinn og göngur hans, en þó
er svo mikið vitað um hann nú, að rannsóknir á högum
hans og háttum eru ekki það vandamál á þessu sviði, sem
mest og bezt þarf að hyggja að um þessar mundir. Það eru
göngur síldarinnar, sem eru hið aðkallandi verkefni dagsins í
dag og næstu framtíðar.
Með hverju árinu sem líður verður þekking manna á
síldinni meiri, en þó er enn langt frá því, að hún — þekkingin
— nægi til þess að hægt sé að segja fyrir um afla eða vera viss
um, að þessi eftirsótti fiskur fari „á sinn stað“ hér við land
að sumarlagi, svo að hægt sé að ausa upp milljónum í mynd
hans. Enn er ekki hægt að spá, hvort um uppgripaafla verður
að ræða eða síldarleysissumar. Fyrir bragðið verða veiðarnar
„lotteri“ ár eftir ár, og því fleiri sem taka þátt í því, því fleiri
"tapa, er illa fer, og því meira verður tjón þjóðarheildarinnar.
Það má teljast mannlegt, að skip sé send norður til sild-
veiða upp á von og óvon, því að svo skjóttekinn er gróðinn,
ef eitthvað aflast á annað borð, og á hinn bóginn er hlaupið
undir bagga með mönnum, þegar þeir verða fyrir skakkaföllum
af völdum aflabrests, svo að áhættan er minni en ella.
En þessar veiðar verða aldrei tryggar, fyrr en fengin er
fullkomin þekking á göngum síldarinnar, og úr því að við
getum hætt milljónum króna á ári hverju í það happdrætti, sem
síldveiðarnar eru, ættum við að geta hætt talsverðu, til þess
að rannsaka göngur eins vandlega og kostur er. Virtist eðlilegt,
að hverjum þeim, er gerði út á síld, yrði gert að greiða gjald,
er rynni til rannsóknanna. Lágmarksgjald skyldi innt af hendi,
er leyfi til síldveiða væri veitt, og yrðu útgerðarmenn að greiða
það sjálfir, en síðan færi það hækkandi eftir aflabrögðum.
Rannsóknirnar eru svo mikilvægar, að ekki er sæmandi, að
við vinnum að þeim með hangandi hendi eða kostum minna
til þeirra en margs annars, sem hefur í rauninni sáralitla
þýðingu í samburði við þær.
Kosningar í Dagsbriín.
TTm helgina ganga Dagsbrúnarmenn til stjórnarkosninga, og
^ hafa verið bornir fram 2 listar að þessu sinni sem oft áður,
annar borinn fram af kommúnistum, hinn af krötum. Sjálf-
stæðisverkamenn bera ekki fram lista að þessu sinni, og
styðja hvorugan aðilann að málum.
Af kosningabaráttu vopnabræðranna úr verkfallinu í vetur
sannast hið fornkveðna, að „margt kemur upp, þá hjúin deila“.
Alþýðuflokksmenn lýsa því, hvernig kommúnistar nota Dags-
hrún aðeins í þágu kommúnistaflokksins, og af skrifum komm-
únista er ljóst, að þeir vænta hins sama, ef kratar kæmust í
stjórnaraðstöðu. Mun kjöftugum ratast satt á munn í þetta
sinn sem oftar, því að flokkshagsmunir eru látnir sitja í fyrir-
rúmi hjá báðum, og er því ekki von á að stjórn Dagsbrúnar
hafi verið góð eða verði það.
- VÍSINDI DG TÆKNI -
George M. Humphrey fjár-
málaráiherra Eisenhowers.
Hann er þekktur fyrir að taka „rétta
ákvörðun á réttri stundu.“
George Magoffin Hmnphrey,
hin nýi fjármálaráðherra
Bandaríkjanna, hefir alla tið
verið hlédrægur maður, er \nll
helzt vinna í kyrrþei, en er
jafnan reiðubúinn — og það
þótt stundum fylgi áhætta —
að taka mikilvægar ákvarðanir.
Svo vel hefir tekizt um hans
ráð og gerðir, að hann hefir
fengið orð á sig fyrir að vera
maður, sem „tekur rétta á-
kvörðun á réttri stundu“,
Menn segja, að hann hafi með-
fædda hæfileika í þessa átt, en
hér kemur einnig til greina
löng reynsla á sviði kaupsýslu,
framleiðslu og fjármála.
Humphrey hefir nefnilega lengi
verið að kalla einvaldur í sínu
„ríki“ — fyrirtæki í miðvest-
urhluta landsins, sem ræður
yfir kola- og járnnámum, og
starfrækir stálsmiðjur, silki-
og plastsmiðjur, og flota skipa,
sem annast flutninga á vötn-
unum miklu. Sú reynsla, sem
hann hefir aflað sér, kemur
honum vafalaust að góðu haldi
nú. er hann stjórnar fyrirtæki,
sem greiðir á ári næstum 79
milljarða dollara og hefir í
tekjur á sama tíma 69.7 mill-
jarða, og slculdar 266.8 mill-
jarða.
Hann var framkvæmdastjóri
hins kunna M. A. Hanna Co. í
Cleveland um langt árabil. Er
hann var ungur lögfræðingur
í fæðingarbæ sínum, Saginaw
í Michigan, fengu eigendur
þessa fyrirtækis augastað á
honum. Hann réðst til félagsins
1918 og varð framkvæmdar-
stjóri og varaforseti þess 7 ár-
um síðar. Félag þetta var þá
rekið af erfingjum Mark
Hanna, sem var mektarmaður
mikill í flokki republikana og
ráðunautur McKinleys forseta
á sinni tíð. Árið 1929 tapaði
fyrirtækið 2 millj. dollara.
Humphrey sá hvar meinið var
— of mikið af námum og
bræðsluofnum, sem ekki skil-
uðu arði. Hann hófst handa um
róttækar aðgerðir — gömlu
karlarnir í félaginu hugðu hann
brjálaðan — en Humphrey
kom öllu á réttan kjöl og fyrir-
tæki undir hans stjórn hafa
alltaf borið sig síðan.
Framh. á 7. síðu.;
ClMargt er sktít0jf
Landlaust, „sjálfstætt ríki“
óhlýðnast Páfastólnum.
^fölturiddararnir viija ekki láia
skerða sjállístæði siít.
Riddarareglan, sem - kennd
cr við eyjuna Möltu, á nú í
nokkurri deilu við Páfastólinn
í Róm.
Hefur reglan tilkynnt, að
hún muni ekki sætta sig við
neina skerðingu á sjálfsforræði
sínu, þótt nefnd kardínála,
skipuð af páfa, hafi lagt til að
svo verði gert. Deila þessi reis
fyrir rúmu ári, og stafar af því,
að regla þessi er í senn trúar-
regla og sjálfstætt ríki. Um
fimmtíu áhrifamestu riddar-
arnir hafa unnið- regluheit, og
hlíta sömu lögum og munka-
reglur, en að auki eru Möltu-
riddarar viðurkenndir sjálfstætt
ríki að því leyti, að þeir hafa
sérstakan stjórnmálaerindreka
í Páfagarði. Þessi tvöfalda staða
þeirra hefur oft leitt til deilna.
Sú deila, er menn reyna nú
að ráða fram úr stafar af því,
að fulltrúa páfastólsins var
falið að hafa umsjá og eftirlit
með Mölturiddurunum eins og
öðrum trúarreglum. Þetta
fannst riddurunum lítt þolandi,
því að það væri skerðing á
sjálfstæði þeirra. Skutu þeir
máli sínu til páfa, er skipaði
nefnd fimm kardínála til þess
að athuga málið.
Skýrsla nefndarinnar mun
nú í þann veginn fullgerð, en
riddurunum hefir borizt til
eyrna, að hún verði á þá leið,
að fulltrúa páfastólsins skuli
heimilt að hafa eftirlit með
þeim eins og öðrum samtökum
í trúmálum. Hafa riddararnir
því slegið þann varnagla, að
þeir muni ekki viðurkenna úr-
skurð kardinálanefndarnnar,
ef hann skerði sjálfsforræði
þeirra.
Riddararegla þessi var stofn-
uð snemma á 12. öld, og jafn-
vel á tímum fyrstu krossfarar-
innar, sem hófst árið 1096. Voru
þeir þá nefndir musterisridd-
arar Jerúsalemsborgar. Þeir
urðu svo að flytjast til Rhodos-
eyjar á 14. öld, og á 16. öld
fluttust þeir til Möltu, og loks
til Rómaborgar á fyrstu árum
19. aldar, þegar Napóleon gerði
þá útlæga frá Möltu. í regl-
unni eru nú um 5000 menn,
sem eru dreifðir um ýmis lönd
víða um heim.
Það fór heldur hljótt, er böggla-
smjörið var liækkað um daginn,
sagði kona við mig í síma í gær.
Einn daginn, þegar eg kom í búð-
ina, átti eg ekki lengur fyrir
mínum skammti. Þá var búið að
hækka kílóið um 5 krónur. Þetta
býst eg við, að mörgum hafi
komið illa, en hitt verður aS
segjast, sem rétt er, að böggla-
smjörið hefur farið batnandi, og
er nú lítill munur á því og rjóma-
bússmjörinu. En eg er lirædd um,
að þessi hækkun verði aðeins til
þess, að fólk takmarki við sig
notkunina, og er þá gróði fram-
leiðenda litiIL
Ostar þyrftu
að lækka.
I þessu sambandi langar mig
til þess að tala dálítið um ostana.
Eg er á þeirri skoðun, að mjólk-
urostur þurfi að Iækka í verði,
og það talsvert. Ostur er mjög
holl fæða og góð, og tel eg það
áreiðanlegt, að allur fjöldinn
myndi kaupa miklu meira af
þeirri mjólkurvöru, ef verðið
væri lægra. Flestum þykir ostur
góður, en spara hann þó við sig
einungis vegna þess, að hann er
dýr, og ekki í færi almennings
að leggja sér hann til munns dag-
lega. Sannleikurinn er hins vegar
sá, að allir ættu að borða ost
daglega, og það meira að segja
mikinn ost.
Fjölbreyttni í
ostaframleiðslu.
Ostaframleiðslu hefur mikið
farið fram hér hin síðari ár, og
má með sanni segja, að ostar,
sem hér eru framleiddir af mjólk-
urbúunum séu afbragð. Bæði
mjólkurostur og gráðostur. Þú
gæti ostaframleiðslan verið enn
fjölbreyttari, og væri reynandi
fyrir mjólkurbúin að hefja sam-
vinnu um ostaframleiðsluna á
þeim grundvelli, að Iivert bú unr
sig framleiddi eina tegund sér-
staklega, og svo aðrar með, ef
ástæða væri til. Ekki er að vita
nema það mýndi auka sölu á>
ostum, ef fjölbreytnin er meirh.
Ostaréttir.
Það ætlar samt að ganga treg-
lega að kenna Islendingum átið
í þessu efni. Hér á landi er ostur
yfirleitt aðeins etinn með brauði,
og þá þunnt skorinn, eins og til
bragðbætis. En sannleikurinn er
sá, að ostur getur verið alveg
sjálfstæður réttur, þarf jafnvel
ekkert brauð með honum. Hann
er ágætur með alls konar ir.at,.
og ætti jafnvel frekar að etast
sem aðalréttur en bragðbætis-
malur, einmitt vegna þess, hve
holl fæða hann er. En meðan
lítið oststykki, sem nægir lítilii
fjölskyldn á brauð til lcvölds,
kosta 10 krónur, verður hann
sjálfsagt ckki mikið keyptur.
Heilir ostar
ódýrari.
Þó er sá söluliáttur hafður á,
að Iiægt er að fá ost ódýrari, ef
hann er keyptur í stærri skömmt-
um, lieilir eða hálfir ostar, og
munu margir nota sér það. En
ostaát þyrfti enn að verða al-
mennara. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 362.
Birtist mér í dag einn
drengur,
dapur lítt í fjúki.
Ekki flýgur og ekki gengur,
en þó líf í búki.
Svar við gátu nr. 361:
Skaarakinnar.