Vísir - 17.02.1953, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 17. febrúar 1953
VÍSIR
Vatnsskortur er mikið
vandamál víða um heim.
Deilur um vatnsréttindi — og jafnve!
rigningu — eru algengar.
bólin, sem náttúran hefur verið
að koma sér upp á mörg þús-
und árum.
Er menn hafa í huga vot-
viðrasamt véðurlag á suðvest-
urhíuta tslands, er næsta erfitt
að gera sér grein fyrir því, að
útvegun neyzluvatns geti verið
vandamól í heiminum.
En vatnsskorturinn er mikil
hætta, sem fer vaxandi með
hvérju ári. Það er t.d. algengt
lagabrot í Karachi, höfuðborg
Pákistans, að stela vatni á
' geitarskinnsbelg úr einhverjum
' vatnsgeyminum þar, sem lög-
regla eða herlið halda jafnan
vörð um.
Án vatns getur engin lífvera
dafnað, en jafnframt því er það, hagsbóta fyrir
mikilvægt efni og notað við súdan, hefðu í
margskonar iðnað. Til þess að
framleiða eina smálest af fyrsta
flokks stáli, þarf hvorki meira
né minna en 270 smálestir af
vatni, og svipað magn þarf til
Vatn
orsakar deilur.
Mannkyninu er löngu orðið
Ijóst, að vatn er verðmætt. Þar
af leiðandi hefur réttur til
fljóta og stöðuvatna iðulega
valdið miklum deilum og
pólitiskri togstreitú. Til dæmis
hafa Egyptar og Súdanbúar
löngum deilt um réttinn til
er hægt að ía manninn, sem
veldur rigningu með þessum
hætti, dæmdan til þess að
greiða knattspyrnumótsnefnd
skaðabætur vegna þess, að
heillirigning skellur á til handa
bændum sem búa í námunda
við völlinn?
Erfiðleikarnir á því að út-
vega nægilegt magn af fersku
vatni eru sameiginlegir mörg-
um löndum heims. En alveg
sérstaklega er ástandið alvar-
legt í Asíu. Ýkjulaust má full-
yrða, að örlög um 500 millj.
manna eru undir því komin,
hvernig unnt er að nýta fljótin
og aðra vatnsgjafa. Með áveit
um má rækta matvæli handa
vatnsins í Níl. Stíflugáfðar, hungrandi fólki; en raforkuver
sem e. t. v. væru til hinna mestu
landbúnað í
för með sér
háskalega þurrka og bitra neyð
í Egyptalandi. Á sama hátt
veldur fljótið Indus heiftarleg-
um milli Pakistan-búa og Ind-
verja. Pakistan á mikið undir
þess að búa til eina smálest af fjjóti þessu, en Indverjar
pappír. Auðvelt er að reikna út, I ráða yfir þrem mikilvægustu
hve mikils neyzluvatns er þörf ( kvíslunum, sem í það falla frá
— þ. e. vatns, sem raunveru-
lega er drukkið eða notað í
mat, en í nýtízku iðnaðarþjóð-
félagi getur vatnsnotkunin
komizt upp í 4000 lítra á sólar-
hring á hvern íbúa. Sumsstað-
ar er miklum erfiðleikum
bundið að útvega vatn. T.d.
segja Danir, að bráðlega verði
erfitt að sjá Kaupmannahöfn
fyrir nægilegu vatni frá vatns-
bólum Sjálands.
Punjab. Mikið af vatni því,
sem veitt er á stór svæði í
Pakistan, kemur frá yfirráða-
svæði Indverja, og við hefur
borið í Kasmírdeilunni, að Ind-
verjar hafi ,jSkrúfað fyrir“
vatnið.
Svipuðu máli gegnir um ána
Jórdan í ísrael, en eins og sakir
standa fellur hún ónotuð að
heita má i Dauða hafið. Vegna [ fenglegust
framtíðarskipunar iðnaðai'
landbúnaðar í Jórdaníu
má nota til iðnaðarþarfa og þar
með bættrar afkomu fólksins.
Á Indlandi eru stærstu land-
flæmi heims, sem áveitur eru
notaðar við, en aðeins 6% af
vatnsorku landsins er nýtt. —
Hinir 94 hundraðshlutarnir
fara ónýttir til sjávar, en valda
oft og tinatt feikna eyðilegg-
ingum. Hungurvofan blasir
ævinlega við 350 millj. íbúum
landsins.
Mikil áform
Indverja.
Indlandsstjórn hefur á prjón
unum gífurleg áform um stíflu-
garða og vatnsveitur, sem vafa-
laust er nægilegt viðfangsefni
þessa öld. Þar er einna stór-
Bhakra-Nagngal
og stíflan, 200 meti'ar á hæð, en of-
og' an við hana myndast stöðu-
Mikið vatn,
sem erfitt er að nota.
70.8% af yfirþorði jarðar eða
361 millj. ferkílómetrar, eru
huldir vatni, en hinsvegar er
ekki fyrirhafnarlaust unnt að
nota hið ævintýralega magn
sem þar felst. Svipaða sögu er
að segja um vatnið, sem búndið
er í jökulbungum heimsskaut-
anna. Segja má, að við gétum
ekki notfært okkur 95% af
þessu vatnsmagni fyrirhafnar-
laust.
Hin prósentin eru í ósöltum
vötnum, fljótum eða vatns-
æðum neðanjarðar. Óbeint fá-
um við þó allt vatn frá heims-
höfunum. Amerískur jarðfræð-
ingur hefur reiknað út, að um
það bil 80.000 ten.mílur vatns
gufi upp ár hvert, og falli síðan
til jarðar sem regn, en mikið
af því fellur að sjálfsögðu aftur
1 höfin.
Vatnsskorturinn hefur víða
leitt til ,,rányrkju“. Menn bora
æ dýpra eftir vatni og á fáum
árum þrjóta neðanjarðarvatns-
vöginim ferðast, og vegna (irengj-
anna sjál'fra, verður að koma í
veg fy.rir, að þeim haldist uppi
slíkt 1‘ramferði.
En málið hefur lleiri og alvar-
legri liliðar. Ilvar er það bæjar-
félag á vegi statt í uppeldisriiál-
uiii, þar sem annað eins og þetta
getíir komið fyrir? — Borgari“.
Eg get aðeins bætt hér við, að
réynsia min er sú, að þarria muni
vera um undantekningu að ræða,
sem betur fer. En aftur á móti
tel eg líka rétt, að vagnstjór-
' ar eigi ekki að hlífast við
því að vísa pörupiltum út úr vögn
«— fkre-.............. ......... •*
Israel er nauðsynlegt, að Gyð-
ingar og Arabar komi sér sam-
an um notkun vatnsins.
Hver á skýin?
Víða í heiminum hefur komið
til deilna um vatnsréttindi,
svo sem milli írans og Afghan-
istans, svo og í Bandaríkjunum,
milli fylkjanna Kaliforníu og
Arizona, Montana og Wyoming,
Colorado og Nebraska. Þá hef-
ur rigningarvatn stundum or-
sakað lögfræðilegar deilur í
Bandaríkjunum. Stundum er
unrit að láta ský gefa frá sér
raka, „búa til rigningu" með
því að dreifa kolsýrudufti úr
flugvélum ofan á skýin. — En
hverjum heyra skýin til? Hvað
segir bóndinn, sem sér skýin
„nema staðar“ og vera rænd
vætunni, rétt áður en þau koma
Fregn Alþýðublaðsins
leíSrétt.
Bankastjórar Útvegsbanka
íslands h.f. hafa beðið Vísi
fyrir eftirfarandi leiðréttingu:
Alþýðublaðið birti á forsíðu
blaðsins 7. þ. m. fregn um
milljón króna bankalán til
tveggja sona eins heildsalans
hér í bæ, og er hún höfð eftir
Kaupsýslutíðindum, er út
komu 4. þ. m.
Af þessu tilefni óskar stjórn
Útvegsbankans að taka fram,
til þess að fyrh'byggja allan
misskilning:
Kaupsýslutíðindin skýra frá
því, að innfært hafi verið í
veðmálaskrá Reykjavíkur veð-
bréf til Útvegsbankans útg. 30.
12. s. 1. af téðum mönnum.
Hinsvegar segir ekkert um sölu
á skuldabréfum til bankans eða
lán frá honum þeim til handa.
Hin þinglesnu veðbréf bera
það með sér, að þau eru aðeins
trygging fyrir þankann fyrir
viðskiptum téðra manna og
verzlunarfélags þeirra feðga
við hann, og er það samkvæmt
almennri venju bankanna hér,
að þeir taka veð í eignum við-
skiptamanna sinna fyrir við-
skiptum þeirra.
Bankinn hefur undanfarið,
því miður, ekki haft fjármagn
til þess að lána, hvorki þessum
mönnum né öðrum, til íbúðar-
húsabygginga og er því um-
rædd fregn Alþýðublaðsins
byggð á missiklningi.
Aöalfundur Öbáða
fríkirkjusafnaðarins.
Aðalfundur Óháða fríkirkju-
jsafnaðarins var nýlega hald-
inn, og har vott um mikið og
vatn, 100 km. á lengd. Um 60 ^
þús. manns vinna nú við þá'vaxandi starf innan safnaðar-
framkvæmd, sem verður lokið ins,
árið 1956, en allt er þetta unnið
af handafli, að heita má.
Ceylonbúar, sem eru um 7,3
millj. að tölu, eiga einnig við
vatnsskort að stríða. Þar hafa
menn gripið til þess að endur-
bæta vatnsker, sem finna má
inn í frumskógum landsins, og
notuð eru til að safna regn-
vatni, og eru sum þeirra meira
en 100 ára gömul. Þar mætist
gamalt og nýtt, en menn teija
að þessi gömlu steinker geti aú
enzt í nokkrar aldir til viðbót-
ar í glímunni við þessa erfið-
leika, - sem forfeðurnir áttu
einnig við að stríða.
Samþykkt var að hækka
framlag til safnaðarins um 50
krónur. Rætt var um kirkju-
byggingarmálið, en söfnuður-
inn hefur nú endanlega fengið
kirkjulóð í grennd við Sjó-
mannaskólann. Safnaðarhapp-
drætti hefur verið komið á
laggirnar, og vænta menn þess,
að verulegur árangur náist
með því og byggingarmálinu
verði þar með hrundið áleiðis.
Andrés Andrésson var end-
urkjörinn safnaðarformaður í
einu hljóði, en Bogi Sigurðsson
var kjörinn gjaldkeri í stað
Harðar Guðmundssonar, sem
baðst undan endurkjöri. Safn-
aðarformaður þakkaði prestin-
um, sr. Emil Björnssyni, gott
samstarf á árinu svo og söng-
fólkinu.
Einn af stofnendum safnað-
arins, Baldvin Einarsson at-
týgjasmiður, hefur stofnað sjóð
til minningar um konu sína,
Kristine Karoline, og nefnist
hann Minningarsjóður Óháða.
fríkirkjusafnaðarins. í sam-
bandi við sjóðinn er forkunn-
arfögur minningabók, sem.
nefnist Ártíðaskrá Óháða frí-
kirkjusafnaðarins.
Ahugaflugmenn
stofna félag.
Nýlega var stofnað hér í bæ
Félag áhugaflugmanna.
Félagið hyggst beita sér fyr-
ir ýmsum hagsmunamálum
áhugaflugmanna, m. a. vinna
að bættum skilyrðum til við-
halds flugvéla á Reykjavíkur-
flugvelli, útvegun leyfa fyrir
nýrri kennsluvél, en þær er nú.
unnt að fá fyrir 25 þús. kr.
Skilyrði fyrir inntöku í hið ■
nýja félag eru þau, að menn
hafi einkaflugmannspróf eða.
hafi flogið einir.
í stjórn félagsins voru kjörn-
ir Ólafur Magnússon, form.;
Ómar Tómasson, gjaldkeri;
Bragi Guðmundsson, ritari
\ ■■■■ SÉ HP
Mvað er NYTT
í knikm^ak eitnmum ?
Norðmenn og Hollendingar
keppa í skautahlaupum í Osló
inn yfir landareign hans? Eða 1 um miðja næstu viku.
Robertino, sonur leikkonunnar Ingrid Bergman og leikstjórans
Roberto Rosselini, varð nýlega ája ára. Á myndinni sést hann
með tvíburunum, systkynum síriúm.
20th Century-Fox byrjar
senn töku kvikmyndar um
Bienvenuto Cellini, ítalska
snillinginn, er' uppi var á 16.
öld. Aðalhlutverkið leikur Burt
Lancaster.
★
Greer Garson hefur verið
valin til að leika hlutverk
Marjorie Lawrances — ástr-
ölsku sopransöngkonunnar, er
varð lömunarveik fyrir ellefu
árum — í kvikmynd, sem fjall-
ar um ævi hennar.
★
John Barrymore yngri, 20
ára, hefur „stungið aí’“ með
kvikmyndaleikkonu að- nat'ni
Cara Wílliams — 24 ára — og
gengið að eiga liana.
★
Þeir eru bráðlátir Holly-
wood-búar. Nýlega hefur leik-
arinn Dan Dailey trúlofast frú
Betty Wynn, sem er eklii enn
búin að fá skilnað frá Keenan
manni sínum.
★
Stjörnurnar Anne Baxter og
John Hodiak liafa ákveðið að
skilja eftir sex ára lijúskap.
Errol Flynn hefur ákveðið aS
kosta töku kvikmyndar um ævi
Vilhjálms Tell, Iþjóðhetju Sviss-
lendinga. Aðalhlutverkið leikur
hann sjálfur — auðvitað.
★
í smíðum er kvikmynd um.
feril Jóa Lúðvíks — barsmíða-
meistarans mikla. Aðalhlut-
verk á að leika lítt þekktur
„barsmiður", er einu sinni
sigraði Marciano, núverandi,
heimsmeistara.
'k
Mario Lanza, kvikmynda-
söngvaranum vinsæla, fæddist
nýlega sonur. Hann átti tvær
dætur fyrir.
-k
Gamanleikarinn Red Skelton.
hafði lengi verið magaveikur,
er hann var loks lagður í
sjúkrahús til uppskurðar fyrh'
jólin. Hann hafði ætlað að
fresta uppskurðinum fram yfir
hátíðir, og þegar hann var lagð-
ur á skurðarborðið rákust
læknar á miða, er límdur hafði:
verið á brjóst Skeltons. Þar var
letraðl „Opnist ekki fyrir jól!“
★ ...