Vísir - 20.03.1953, Blaðsíða 4

VfSIR
Föstudaginn 20. marz 1953
wtmwm*
DAGBLAÐ
« Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur ingólfsstræti 3.
Otgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HJ.
AfgreiSsIa: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm lixrnr).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
a vax-
andi vinsældum að fagna.
Íþróttapólitík Framsóknar.
npiminn birti í gær sóðalega árásargrein á menntamálaráðherra
út af skipun formanns í íþróttanefnd ríkisins. Greinin bei
öll merki þess að' hún sé runinn úr sorppenna Daniels Ágúst-
ínussonar, erindreka Framsóknarflokksins og fulltrúa Ung-
mennafélags fslands í íþróttanefndinni. Segir í greininni að
menntamálaráðherra hafi sýnt samstarfsflokki sínum mikið
„drengskaparleysi að sparka i Guðmund Kr. Guðmundsson
fyrir það eitt að hann fylgi Framsóknarflokknum að málmn“.
Ennfremur segir, að þessum „þjóðkunna“ manni sé vikið til
hliðar af „pólitísku ofstæki“ en tveir „heildsalar“ setnir í
staðinn. — „Málefnaleg sök og sjálfsagðir mannasiðir hafa hér
lotið í lægra haldi fyrir pólitískum bolabrögðum“. Öll er
greinin rituð í þessum stíl.
Ástæðan til þess að erindreki Framsóknarflokksins slettir
svona úr klaufunum er sú, að skipaður var nýr formaður í
íþróttanefnd ríkisins fyrir skömmu. Undanfarin 9 ár hefur
Guðm. Kr. Guðmundsson verið formaður nefndarinnar. Eins
og kunnugt er, ér hann í miðstjórn Framsóknarflokksins og
var á sínum tíma vafalaust settur til að gæta hagsmuna flokks-
ins í íþróttanefndinni, sem ráðstafar íþróttamannvirkjum uni
um allt land. Guðmundur er vel Iátinn maður. Hefur hann
verið mikill áhugamaður um íþróttir. Fyrir það á hann heiður
skilið. En það gefur honum engin sérréttindi til að hafa á
hendi formennsku í íþróttanefndinni æfilangt. Áhugi hans
fyrir íþróttamálunum og hæfileiki hans til að verða þeim að
liði, er ekki vanmetinn á nokkurn hátt, þótt hann sé nú látinn
hætta eftir 9 ára starf. Það er nógu langur tími fyrir hvern
sem er til þess að hafa slíkt nefndarstarf á hendi og ekki nema
eðlilegt að nýjir menn taki við.
Undanfarin ár hefur íþróttanefnd ríkisins verið þannig skip-
uð, að Sjálfstæðisflokkurinn hefur engan fulltrúa átt í henni.
Framsóknarflokkurinn hefur átt þar tvo menn, verið þar í meiri
hluta og að sjálfsögðu ráðið öllu. Nú er nefndin þannig skipuð,
að formaðúr er Þorsteinn Bernharðsson og vai’aformaður
Kristján Gestsson, skipaður af menntamálaráðherra, Daniel
Ágústinusson erindreki Framsóknarflokksins, tilnefndur af
U.M.F.Í. og Hermann Guðmundsson tilnefndur af Í.S.Í. Hinn
síðast nefndi hefur iengi verið talinn kommúnisti. Áður réðu
G. Kr. G. og Daníel öllu í nefndinni, svo það er kannske ekki
að furða þótt erindrekinn missi taumhald á sjálfum sér vegna
skipunar í formannssætið.
Um langt skeið hafði framsóknarmönnum tekist að sjá um
að Sjálfstæðismenn kæmi ekki manni í nefndina. Það var því
ekki nema eðlilegt og sjálfsögð leiðrétting að einn sjálfstæðis-
maður væri skipaður í nefndina . Og víst hefði það mátt heita
mikill undirlægjuháttur af ráðherra Sjálfstæðisflokksins, ef
hann hefði undir þessum kringumstæðum skipað framsókn-
armann sem formann nefndarinnar og haldið sjálfstæðismönn-
um alveg fyrir utan hana. Menntamálaráðherra gerði því það
eitt sem rétt var og sanngjarnt og má segja að skörin færist
upp í bekkinn ef hver kosningasnati þykist þess um kominn
að bregða ráðherrum um drengskaparleysi í störfum þeirra.
Þegar ekið er eftir bílabraut-
um Vestur-Þýzkalands, þar sem
straumur alls konar bíla renn-
ur eftir nótt og dag, er það að-
allega ein tegund bíla, sem
verður oftast á vegi vegfarenda,
en það er alþýðuvagninn þýzki.
Alþýðuvagninn á nú feikileg-
um vinsældum að fagna í
Vestur-Þýzkalandi og reyndar
víðar. Hann er að verða al-
gengasti bíllinn í Sviss, Hol-
landi, Belgíu og jafnvel Svi-
þjóð. Og nú hafa verksmiðj-
urnar, sem framleiða hann, þá
stóráætlun á prjónunum að
reyna að koma honum á mark-
að í Bandarikjunum.
Hitler
átti hugmyndina.
Hugmyndin um albýðuvagn
er reyndar komin frá Hitler
sáluga, en hann krafðist þtss af
bílaverksmiðjum Þýzkaiands
að þær framleiddu ódýran al-
þýðuvagn. Og það var verk-
fræðingur að nafni Ferdinantí
Porsche sem gerði fyrstu teikn-
inguna að þessum ódýra vagni,
sem var laus við allt prjál, sern
aðeins hækkar bílana i verði,
en hefur litla þýðingu fyrír
notagildi þeirra. — Siðan reis
mikil bílaverksmiðja í Wolfs-
burg í' Norður-Þýzkalandi.
StríðiS
batt endi á drauniinn.
Þegar stríðið braust út var
endi bundinn á draum þúsunda
manna í verkalýðsfélögum naz-
ista, sem höfðu um langt
Bergmáli hefur borizt bréf frá
einum lesenda Vísis, sem ræðir
um járnbraiitarsamgöngur hér á
landi. Þótt Bergmál telji að sam-
gönguvandamálin hérlendis hafi
raunar verið leyst með langferða-
bílum og flugvélum, telur það
ekkért á móti því, að þessi rödd
fái að heyrast, og fer bréfið þvi
hér á eftir:
Járnbrautarsamgöngur.
„Þcir, sém verið hafa érlendis
og ferðast með járíibrautum, vita,
hve mikill munur er á því að
ferðast með þeim eða langferða-
bílum. í fyrsta lagi er alltaf miklu
, . , . rýmra i járnbrautarlestum og
skeið greitt manaðai iegai u Jiægt er að ganga úr klefa i klefa
borganir til þess að útvega fjár- einnig meðfram klefunum.
magn til þess að framleiða at- Hreinlætistæki eru fyrir reyk-
þýðutíílinn. Nú hófu verk- ingamenn. 1 sumum járnbrautar-
smiðjurnar framleiðslu herbíla lestum eru veitingasölur, seni
fyrir þýzka herinn. Sprengjur fólk notar í langferðum. Upp-
bandamanna sprengdu upp tvo hitun er næg og loftræsting er
þriðju hluta verksmiðjanna. En gegnum ventla á þakinu,
styrjaldarlokin færðu landa-
mæri Sövétríkjanna fast að
Wolfsburg, eða um 25 km. frá
þeim. Árið 1948 smiðuðu verk - JJÞarfleg
smiðjurnar aðeins 10 þús. bíla
á ári.
auk þess sem skrúfa má niður
rúður.
Verksmiðjan
endurbyggð.
Fyrir nokkur voru verk-
smiðjurnar að fullu endur-
byggðar, og f jölmörgum riýjum
verksmiðjum hefur verið bætt
við. Nú riálgast framleiðslan
135 þús. bíla á árinu, og er
það sem svarar 2 af hverjum 5

\Margt er shtítiÁ
Það þarf 25 efni, til að
framleiða blýant.
*__
I Baiidaríkjuiiiim er framleiðslan
700 ittillj. kr. virði á ári.
r>y
Orðtakið gamla „Safnast
þegar saman kemur“ á vel við
um blýantaframleiðslu Banda-
ríkjanna.
Blýanturinn er ekki marg-
brotið tæki, að því er virðist, en betar 1. drottningar fundust á
verðmæti ársframleiðslu Banda Englandi lög af'einskonar kol-
svo að nokkuð sé nefnt, og alls
þarf 150 mismunandi „aðgerð-
ir“, til þess að framleiða þenna
einfalda hlut.
Á rikisstjórnarárum Elisa-
j ríkjanna af þeirri vöru er þó um um, sem ágæt voru til skriftar.
Erindrekinn talar um það í miklum vandlætingartón aði^O millj. króna virði, og það Þóttu þau svo mikils virði, að
tveir „heildsalar“ hafi verið skipaðir í nefndina í stað þeirra.eru aðallega íjögur fyriríæKÍ
.„þjóðkunnu manna“ sem áður voru í henni. Þeir tveir menn sem viuua að blýantagerð. í
sem nú hafa verið skipaðir formaður og varafoz’maður nefnd-
arinnar, eru alkunnir áhugamenn í íþróttamálum og mun
íþróttahreyfingin vel kunna að meta skipun þeirra í nefndina.
Fyrirheitna landið.
'JVrúverandi forusta Alþýðuflokksins er furðulegt fyrirbæri.
' Hún var kosin til að bjarga flokknum út úr eyðimörkinni
og leiða hann til fyrirheitna landsins Flokkurinn hefur að
vísu ekki komist úr eyðimörkinni því að stefnumál hefur hann
ængin. En segja má að honum sé eltki alls varnað, því að hann
hefur komið auga á fyrirheitna landið. Hitt er svo annað mál
hvort honum takist nokkurn tíma að komast þangað.
„Fyrirheitna landið“ er sambýli við Framsókn og 2—3 ráð-
herrastólar. Hannibal hefur nú boðið Framsóknarmönnum upp
á samvinnu eftir kosningar. En samt ráðleggur hann þeim
fyrst að láta Framsókn „fá mikinn skell og þungt áfall á
kjördegi“. Og þegar framsóknarmenn á þann hátt hafa „tuktað
flokk sinn til frjálslyndis og víðsýnis“ og losað sig við talsvert
af þingsætunum, þá er Alþýðuflokkurinn — og Hannibal —
xeiðubúinn til samstarfs. Það má segja að lengi getur illt
versnað. Menn héldu þó að hin andlega forusta Alþýðufiokks-
ins hefði fyrir löngu náð lægsta stiginu. En svo virðist sem
Jíannibal ætli gð komast neðar.
New York er stærsta blýanta
verksmiðja í heimi.
Á ári hverju kaupa Banda-
ríkjamenn um 1300 milljónir
blýanta til allskonar starfa og
hugðarefna, og N. Y. Times seg-
ir frá því nýlega, að með venju-
legum blýanti megi draga strik,
sem sé eins langt og leið, sem
hægt er að aka í neðanjarðar-
brautum borgarinnar fyrir. 10
rent. Blýanturinn kostar 6 cent.
Með öllum blýöntum, sem
framleiddir eru í Bandaríkjun-
um árlega má draga strik, sem
Væri 50,000 sinnum lengra en
leiðin til tunglsins og til jarðar-
innar aftur.
En þótt blýanturinn sé ekki
„mikill fyrir mann að sjá“, þarf
þó meira en 25 mismunandí efni
til að framleiða hann. í hann
.þarf ilmríkan sedrusvið, gráfít
j („blýið"), vax, lím og hvailýsi,
námagröftur var aðeins leyfður
í sex vikur á ári, og efnið var
flutt undir lögreglueftirliti til
Lundúna. Framleiðendur sög-
uðu efnið niður í stengur, og
höfðu þeir einokun á blýöntum
í 200 ár. x
Ungur franskur hugvitsmað-
ur, Nicholas Jacques Conte,
fann upp þá aðferð, sem nú er
notuð við blýantagerð árið
1795. Napoleon fól honum að
gera þetta, þar sem stríðið kom
í veg fyrir, að Frakkar gætu
fengið blýanta frá Englandi eða
Þýzkalandi. Conte blandaði
grafítsalla og leir, brenndi
blönduna í ofni og fékk þá
„blý“lengjur, sem voru harðar
og ekki eins stökkar og þær,
sem Bretar framleiddu. Þó var
það enn mikilvægara, að breyta
riiátti hörkunni með því að
bi’eyta hlutföllunum milli graf-
íts og leirs. Síðap-hefur jþésái
aðferð verið notuð- emgöngu.
farartæki.
Það er því í alla staði þægi-
legt að ferðast með járnbrautum,
aðeins finnast dálitil hogg, þeg-
ar hjóHn fara yfir teinasam-
skeyti, sem eru xneð ofurlitlu
millihili, vegna þenslu tein-
anna, sem stafar af misjöfnu
hitastigi. Siíkt er auðvelt aS
koma i veg fyrir, því að
mörg einkaleyfi fyrir jái’nbraut-
arteinasamskeyti hafa verið tek-
in og sem miða að þvi að koma
í veg íyrir þessi högg. Mörg þess-
ara einkaleyfa eru nú úr gildi
fallin og allir rnega því hafa
not af þeim, en lýsingar á einka-
leyfum má fá keypt hjá einka-
leyfaskrifstofum viðkomandi
landa.
í langferðabílum vantar flest
þau þægindi, sem hér hafa verið
upp talin í járnbrautarlestunum.
Nú er það svo að vegir hér á
landi eni næstum eingöngii raal-
arvegir og eru oft slæmir yfir-
ferðar og stundum jafnvel ófær-
ir, svo að viðbrigðin yrðu mikil
ef að járnbraut yrði lögð og rekin
hcr á landi.
Járnbrautarlestir ryðia
sér til rúms.
Því hefur verið við ■ borið af
þcim, sem mótfallnir hafá verið
járnbrautarrekstri hér á iandi,
að þær þyldu ekki samkeppnina
við bifreiðar. Bent hefur verið
á það, að bifreiðir liafa rutt sér
til rúms í löndum, þar seni járn-
brautir hafa verið fyrir. HiS
‘ sama á sér auðvitað stað með
járnbrautir, að þær ryðja sér
til rúrns í löndum, þar sem bif-
reiðir eru fyrir vegna þess, að
járnbrautarlestir eru alltaf þægi-
legri að ferðast með og ódýrari
á langleiðum.
Hvorugt farartækið, járnbráut-
arlestir eða bifreiðir, geta að
réttu lagi komið í annars stað.
Bygging maibikaðra og steyptra
vega geta orðið miklar samgörigu
bætur og þurfa og munu koma
liér á landi, en bezta samgöngu-
Gáta dagsins.
Nr. 390.
Eldsgagn veit eg eitt, sem
getur aldrei hitnað
fyrr en loginn fer að þrotna,
og fúllan tíma hefir drottnað.
Svar við gátu nr. 389:
• 'Kva&i. ' 1 '