Alþýðublaðið - 12.10.1928, Blaðsíða 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
- .'■» %
Í
ALÞÝÐUBLABIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
AfgreiOsla i Alpýönhúsinu viö
Hverii8götu 8 opin frá kl. 9 árd.
ttl kL 7 siöd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
9‘/i—10*/» árd. og kl. 8—9 siðd.
Slmar; 988 (afgreiðslan) og 2394
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, simi 1294).
hefði barist með bmiurn og hsnef-
um gegn ölium áhuga og vel-
ferðarmálum alþýðu, svo sem
réttarbótum, félagsmálalöggjöf og
mannuðarmálum. Drap hann því
til sönaiunar á togaravökul ögin
og íryggingarmálin, rýmkun kosn-
ingaréttar, umbætur fátækralag-
anna o. m.. fi., sem íhaldið jafn-
an hefir barist gegn með hnúum.
og hnefum.
Ólafur Thors og Magnús Guð-
mundsson reyndu 'eftir megná að
bera blak af ihaidinu. Tóku ýms-
ir fundarmanna viljann fyrix verk-
Akranesfandurinn.
ið hjá Óiafi, eti þegar Magnús ætl-
ðai að fara að telja þeim trú um,
I*.
að hann væri Jón Baldvinssyni
Landsmálafundurinn, sem Al-
þýðuflokkurinn efndi til á Akra-
nesi i fyrrakvöld; var afar-fjöl-
sóttur. Upphaflega hafði verið á-
kveðið að byrja fundinn um miðj-
an dag, en Pétur Ottesen kvaðst
eigi geta sótt fundinn á þeim
tlma og óskaði eftir, að honum
væri frestað til kvöldsins.. Var
þab gert. Vonandi minnist mið-
stjörn ihaldsins þessa og hagar
fundum þeim, sem hún boðar til
svo, að AlþýðufLokkurinn geti
jafnan sent þangaÖ málsvara.
Jón Baidvinsson, Stefán Jóhann
samm.ála um breytingar á fá-
tækralögunum var flestum nóg
boðið. Hann kvaðst sem sé vera
Jóni sammála um það, að þeir
sem þyggja fátækrastyrk vegna
ómegðar, veikinda eða slysa
ættu ekki; að missa borgaraleg
réttindi. Sjálfur samdi hann þó
og fékk samþykt þau ákvæði fá-
tækrálagamna, sean leggja það í
vald sveita- og bæjastjórna, að
ákveða hvort slíkur styrkur skiuli
varða réttindamissi eða ekki. Með
þessu er sveita- og bæjastjömium
beinlínis gefið vald til að róða
og Haraldur sóttu fundinn héðan
af hálfu Alþýðuflokksins. Kl. 4
um daginn mættu þeir á fundi
verklýðsfélagsiins Var það fyrsti
fundurinn í haust og er vetrar-
starf félagsins þar með byrjað.
Þenna sama dag var verið að
'skipa upp og flytja um bæínn
kol, sem verklýðsfélagið hafði út-
vegað meðliimum sínum. Var
farmurinn 100 smálestir og kosta
kolin heimflutt 44 krónur smó-
lestin. Þ&gar kolin voru pöntuð
seldi Haraldur Böðvarsson kol á
52 krónur, að því er ritstjóra Al-
þýöublaösins var sagt, en lækk-
aði þau þá niður í 50 krónur
heimflutt. Græða þannig verka-
menn 800 krónur á þessari fram-
takssemi félagsifis, auk þess sem
allir aðrir þorpsbúar njóta lækk-
unarinnar lika. Mörg verkefni og
stór bíða félagsins, fyrst og freimst
það, að fá þá verkamann, sem
enn eru utan samtakanna, til að
taka þátt í þeim. Félagsmenn eru
yfirleitt áhugasamir og ó trauðir
og stælast við hverja raun.
FélagsfundiUiim lauk nokkru
fyrir kl. 7, en landsmálafundur-
inn hófst kl.'8.. Séra Þorsteinn
Briem var fundarstjóri.
Jón Baldvinsson hóf umræður.
Sýndi hann fram á, hver væri
hin raunverulegu stefnumál í-
haldsins og rifjaði upp, hvaða
tnálum stjórn þess hefði sérsták-
íega beitt sér fyrir, meðan hún
fór með völd í landinu: ríkis-
lögreglan, lækkun gróðaskatts, há-
tollar og nefskattar, afném berkla-
varna og sparnaður barnafræðslu.
Þótti fundarmönnum þetta ófögur
upptalining, sem voinlegt er, og
töldu sumir íhaldsmenn þet'a
verstu skammir. Jafnframt lýsti
Jón því, hvernig íhaidið jafnan
því, hverjix komist á kjörskrá og
þar með oft úrslitum kosreinga,
þax sem litill er munur floikkanna.
Um þetta ákvæði hefír jafnvel
Knútur borgarstjóri sagt, að það
væri höfundiinum og þeim, sem
það samþyktu, „til skammar"; —
stundum ratast Knúti satt á munn.
Ölafur Thors vilcLi verja and-
stöðu sína gegn togaravökulög-
unum með því, að þetta væri
mál, sem sjómenn og útgerðar-
menn ættu að „semja um“, þeir
ættu að hafa fullkomiö „frelsi“ í
þessum efnum og þvi væri eigi
rétt að ákveða hvíldartima með
lögum. Heldur voru undirtéktir
fundaxmanna undir þenna „frelsis-
boðskap“ daufar. Sjómenn vita,
að alclrei hefði verið unt að fá
ákvæðin um hvíldartíma inn í
samninga nema- með því að gefa
í staðiínn lækkun launa, en það
er líka einmitt það, sem Ólafur
vill, að sjómenn verði að kaupa
réttinn tii hvíldar fyrir kauplækk-
un. Um „frelsiö“ hans Ólafs vita
líka sjómenn það, að þess nutu
að eins útgerðarmennárni'r og
skipstjóramir. Þeir hiöfðu „frelsi"
til að segja hásetunium að vinna
svo lengi, isem þeim sýndist, 3()>
40, 60 eða jafnvel 72 tima hvíld-
arlaust. Hásetarnir höfðu ekkért
i„fnelisi“ 1 þessum efnum. Þeir áttu
að hlýða, ella var þeim sagt að
fara.
Þá gerðist og sú nýlunda, að
Ólafur fór að mæla ríkisl'ögregl-
unni bót, sagði hann nú, að hún
vacri góð og sjálfsögð og myndi
eklri hafa kostað neitt verulega,
20 þúsund fyrst og svo 10—12
Jaús. krómur á ári.. Þótti fundar-
mönnum þette nýstárleg kenning,
því að eftir frv.. áttu allir vinnu-
færir 'menn á aldrinum 21—45
ára í kaupstöðum landsins, eða
um 7000 mamms, að vera síkyl'dir
til að fára í „herinn“ og vopnast
„tækjunum“, ef þess væri kraf-
ist. Ekkert viJdi Ólafur heldur
segja um, hvað „herinn“ hefði átt
að gera, en auðheyrt var, að hann
vildi inú óður og uppvægur fá
hann istofnsettan. Er gott til þess
að vita, að Ólaifur hefir nú lóks
talað „lireiint út“ í þessu máli.
Þá veit almennLngur, hvers vænta
má af honum siðar.
Þeir Bjönn Þórðarsoti og Pét-
ur Ottesen leiddu saman hesta
sína. Spjölluðu þeiir einkum um
friðun Faxaflóa og iaindhelgis-
gæzluna, enda er hvort tveggja
„smál málanna" á Akranesi, eins
og eðlilegt er. Talaði Pétur mjög
hátt og valdsmannlega, en Björn
rökfast og skynsamlega. Fengu
báðir lófaklapp mikið að lalun-
um. Taldi Björn látla von um
árangur af þeirri hugmynd íhalds-
manna, aö snúa sér til útlendra
togarafélaga og fá þau til að láta
af veiðulm í Faxaflóa, þau myndu
flest hugsa meira um stundaT-
hagnað en framitíðina. Hitt taldi
hann h'kl&gra til árangurs, að
snúa isér til rílkisstjó;manna í
Englandi, Þýzkalandi, Fralkklandi
og víðar til að fá þær til að
faliast á, að Faxaflói yrði frið-
aður, sýna þeiím fram á, að það
væri vísindatega sannað, að þar
væri uppvaxtarstaður fisksins og
þvi nauðsynlegt að friða hainn
fyrir botnvörpuveiöum og reyna
jafnframt að fá Þjóðabanidailagið
til að taka miálið alð sér. Ólafi
Thors fanst hann þurfa að tala
um landhelgisgæzluna. Vildi hann
sannfæra fundarmenn um, að
saman færu hagsmuniir togaraig-
enda í Reykjavík og smábátaeig-
enda á Akranesi í því, að land-
helginnar væri gætt sem bezt
Gekk honum þetta heldur bág-
lega, þvi að sjómenimrndr viita aJlt
of vel um landhelgisveiðar sumra
togaranua islenzku og fyrir-
hyggjulausa fíkn eigendanna
sumxa í þann situndarhaginað, sem
þannig fæst, til að tafca orð hans
alvarlega.
Ólafi var bent á, að ef hugur
fylgdi tmáli hans um nauðsyn
landheligisgæzlu og hagnað tog-
araeigienda af henni, gæti hann
allra íslenzkra mainna mestu á-
orfeað í því efni að gera halna
örugga. Hann gæti, sem forrnað-
ur í Félagi íslenzkra botrwörpu-
skipaeigenda og stærsti togara-
útgerðarmaður landsins, sjálfsagt
auðveldlega fengið alla ísilenzku
togaraei'gendurna tál þess að harð-
bnana öllum skip&tjórum sínium
að veiða í landheligi, og reka
hvern þiann, sem ekki hlýðnaðist
þessu. Jafnframit gætu þéir lagt
fyrir skipstjórana að tillkynna taf-
arlaust varðskiipuniuim, ef þeir
yrðu varix við erlenda togara í
landheliginmi, og að kæra þé fyrir
yiirvöldunum þegar í land kæmi,
ef þeiir ekki gætu nóð til varð-
skipanna. Með þessu væri hægt
að verja landhelgina alveg tál
fulls, og togaraútgerðaranerm
myndu geta sér ódauðlegan heið-
ur fyrir drengskap, löghlýðni og
þjóðrækni, ef þeir gerðust þannig
eíns konar stra n d varnas jálfboða-
Hðar og veittu fiskimiönnum á
smærri skipum og bátum aðstoð
í því að verjast ágangi erlendrai
veiðiþjófa. Um friðun Faxaflóai
væri líka mest undir togaraeig-
endum komið. Við gætum sjálfir
friðað flóann með löguim fyrir
íslenzkum togurutm, með því gæf-
utn <við öðrum þjóðum fordæmíi
og sýnum þeim, hverja nauðsyn
vib teljum á því að þétta sé geut.
Þetta myndi strax draga nokkuð
úr botnvörpuveiðum í flóanjum
og flýta afármikið fyrir því, að
Faxaflói fengist friðaður með
öllu. Einnig hér færi vel á þvff
aö togaraeigendur hefðu* for-
göngu.
Ekki var að heyra á Óláfi eða
Pétri Ottesen, að þeim litilst vel á
þessar uppástungur. Reynslan
sýnir hvað þeir gera.
Miargir fleiri en þeir setm hér
hafa verið nefndir töhiðu bæði
snjalt og lengi á fundinum, en
ekki er rúm til að geta þeirra eða
rekja ræður þeirra nú. — Pund-
inurn var slitið kl. 4 um nóttina
og var þá enn nær húsfylli
Fræðsln - hljðmleikur
hjónanna Annte og Jóns Leifs verð«
ur haldinn í1 Nýja Biö kl. 7 í kvöld,
en ekki í Gamla Bíö, eins og
auglýst hefir verið. Aðgöngumi'ð-
arnir verða að eins seldi'r í skól-
um bæjartos, á skrifstofu , Sjói-
mannafélagtsinis og afgreiðslu A!~
þýðublaðsi'ns, en ekM hjá Ey-
mundsen, því áð hljómleikusi
þés&S ei eingöngu ætlaður náms-
fófki og meðlimuim alþýðufélag"
anna. Ættí þetta fólk að flýta sér
að ná í abgöngutnáiða og láta ekk-
ert sætí ósMpað í Nýja Bió í
kvöld.. Þar fæst baeði fnæðsla og;
égæt skemtum fyrix lítið gjald,
Kyndill
málsvari ungra jafnaðarmanna
kemur, út á morgun. Efni biaðsins
er að þessu sinni: „Bréf til ungra
jafnaðarmanna“ frá Vilhjálmi S„
S. Vilhjálmssyni, „Af ávöxtununi
skuluð þér þekkja þá“, eftir Skúla
Guðmundsson kennara, „Saint Si-
mon — faðir jafnaðaxstcfnunna r“,
eftir Árna Agústsson, „Réttur".,
eftir „Som alþýðunnar", „Nálnfs-
flokkar‘‘ eftix V. S. V., „Aldar-
háttur“, kvæði eftir Ivar Aasen,
þýtt af Guðm. Gíslasyni Hagalín
o. fl.. o. fl. Alþýðuflokksfólk!
Styðjið starfsemi ungra jafnaðar-
manna með því að kaupa blað
þeirra.
Leikfélagið
hefir fyrstu leiksýningu sína f
kvald.