Vísir - 27.04.1953, Blaðsíða 4

VlSIR
Mánudaginn 27. apríl 1953
DAGBLAÐ
Ritstjórl: Hersteinn Pálssotu
Skrifstofur' Ingólísstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR HJT.
AfjcreiSsla: Ingólfsstræti 3. Simar 1660 (fimm línur}.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Stjóntmálin í deighnmi.
T\Tú eru ekki nema tveir mánuðir til kosninga. Flokkarnir
’ hafa þegar boðið fram í flestum kjördæmum og er um
litlar breytingar að ræða. Þeir sem líklegir eru til að ná kosn-
ingu eru flestir hinir sömu og voru á síðasta þingi. Verða því
litlar breytingar á Alþingi næsta kjörtímabil. Þó er þess að
gæta, að flokkarnir hafa ekki enn birt framboð sín í Reykjavík
og er ekki ólíklegt að einhverjar mannabreytingar verði þar.
Vitað er að talsverð átök eru í Alþýðuflokknum um það eiua
þingsæti sem flokkurinn hefur von um að fá hér. Kommúnistar
setja að líkindum nýjan mann í annað sæti vegna þess að
Sigurður Guðnason mun vilja draga sig í hlé.
Framsóknarmenn leggja mikla áherzlu á acý halda þingsæti
sínu i Reykjavík og munu telja það mikinn ósigur ef þeir tapa
því. Þeir eru í miklum vafa um hvort rétt sé að treysta á sigur-
vonir Rannveigar, pn þó má svo fara, að henni verði skákað
fram. Andstæðinga reyna að breiða það út, að ósamkomu-
lag sé innan Sjálfstæoisflokksins um framboðið í bænum. Hefur
slíkt ekki við nein rök að styðjast. Flokkurinn stendur samar.
heill og óskiptur og er almennt talið að hann hafi aldrei haft
sterkari aðstöðu í bænum en nú, þrátt fyrir væntanlegt sprengi-
framboð frá nokkrum aðstandendum „Varðbergs“.
Nýju flokkarnir tveir munu engum tíðindum valda í stjórn-
málunum. Þeir hafa engan hljómgrunn hjá almenningi og skerða
lítið sem ekkert fylgi hinna eldri flokka, þótt þeir sendi noklcra
menn í framboð. Helzt er búist við að þjóðvarnarflokkurinn
muni draga til sín eitthvað af fylgismönnum kommúnisla. som
nú eru orðnir veikir í trúnni eða þreyttir orðnir á föðurlands-
svikum og fláræði sinna fyrri húsbænda. Það verður mislitt fé.
Engin líkindi eru til að nýju flokkarnir fái nokkurn mann
kosinn, svo að öll atkveeði, sem á þá er kastað, fara til ónýtis.
Þrátt fyrir það má búast við að þeir bjóði fram á nokkrun-.
stöðum en talið er þó að þeir séu í miklu hraki með frambjóii-
endur, sem nokkuð traust hafa. Helzt er talað um menn eins
og Jónas Þorbergsson, sem eru á lausum kili og geta komið
fram á manníundum — en enginn tekur mark á þegar þeir
tala um stjórnmál.
Styrkleiki ílokkanna á þingi breytist varla mikið í kosn-
ingunum. Stærstu ílokkarnir, Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sókn, koma að líkindum úr kosningunum með ekki lægri þing-
mannatölu, hvor um sig, en þeir hafa nú. Fylgi Sjálistæðis-
flokksins stendur föstum fótum um land allt og eru líkur til
að hann verði eini flokkurinn, sem nokkuð vinnur á.
¥15 sama heygar5sfiomi5.
11 "'íminn er enn að tönnlast á því að Sjálfstæðisflokkurinn
“ • „ráði yfir“ bönkunum og búi svo um hnútana að kaup-
félögin fái lítið sem ekkert af lánsfé bankanna, svo að þau geti
varla haldið áfram starfsemi sinni. Málafærsla blaðsins er að
vísu heldur lítið sannfærandi, enda er ekki gerð nein tilraun
til að færa rök fyrir þessari fáránlegu staðhæfingu. Blaðið getur
þess ekki heldur að landbúnaðurinn hafi sinn eigin banka, sem
nokkrir háttsettir framsóknarmenn ráða yfir. Blaðið getur þess
heldur ekki hversu mikið lánsfé sajírvinnufélögin hafa í bönk-
unum og það minntist ekki á hversu miklir sjóðir þeírrá eru.
Það heldur því aðeins frarn, að verið sé að kreista líftóruna úr
félögunum vegna féleysis — og það sé allt Sjálfstæðisflokknum
að kenna.
Vill nú ekki blaðið fræða lesendur sína á því hversu
mikið bankarnir hafi lánað Sambandinu og kaupfélögunum.
Menn gæti þá kannske myndað sér einhverja skoðun um hinn
alvarlega fjárskort sem þjáir þau. Svo geta menn til viðbótar
aflað sér upplýsinga úr opinberum skýrslum hversu miklar
innstæður eru í innlánsdcildum félaganna. Þessar innstæður
námu 47 millj. kr. í árslok 1851 og hafa farið hækkándi síðari
árin Þetta er talsverð viðbót víð bankalánin. Gg líklegá hafa
þau fleiri sjóði í fórum sínum. Það væri ekki ófróðlegt. fyrir
Tímann aö kynna sér málið dálítið nánar.
Stórfróðleg kvikmynd frá
aldarafmæli Menntaskólans.
Verður merkileg menningarsöguieg
heimild er stundir líða.
Nemendasamband Mennta- ’
skólans hafði í gær sýningu á
kvikmynd, sem gerð var af há- j
tíðahölðunum í sambandi við
100 ára afmæli skólans áriö
1946.
Meðal gesta voru forsetahjón-
in, en auk þeirra var þar margt
gamalla nemenda af ýmsum
árgöngum.
Gísli Guðmundsson tollvóið-
ur, form. Nemendasambandsins.
bauð gesti velkomna, og greindi
frá því, að mynd, sú, er nú
yrði sýnd, væri liður í fjöl-
þættum áformum um að gera
kvikmynd af sögu skólans, allt
frá því er hann var í Skálholti
og fram á þenna dag, en þau
eiga væntanlega eftir að rætast
síðar.
Kvikmynd þessi, sem þeir
hafa tekið að mestu, Sören
Sörensson og Kjartan Ó.
Bjarnason, er í litum, og gefur
glögga hugmynd um hin minr -
isstæðu hátíðahöld, sem geng-
izt var fyrir á 100 ára afmæú
skólans, en hann fluttist frá
Bessastöðum árið 1846 í hið
nýsmíðaða og veglega skólahús,
sem þá gnæfði yfir bæinn. .
Þarna er brugðið upp rnynd-
um af uppsögn skólans sumarið
1946 og setningu hans um
haustið, og þar sjást ýmsir ár-
gangar stúdenta, sem útskrif-
azt háfa frá skólanum, en eink-
um eru minnisstæðar myndirn-
ár úr hinni fjölmennu og
glæsilegu. göngu -gamalla og
ungra nemenda frá skólanum
suður í Kirkjugarð, þar sem
blómsveigar voru lagðir á graf-
ir rektora Menntaskólans, scm
þar hvíla, og að sjálfsögða á
gröf Jóns Sigurðssonar
Mynd þessi verður me: kileg
menningarsöguleg heimild., er
stundir líða, enda sést þar
margt þjóðkunnra manna, sern
sumir eru látnir síðan m>:idin
var tekin.
Pálmi Hannesson rekter
skýrði myndina og gerði það
þann veg, sem honum er lagið,
ljóslega og lifandi.
I tniljarðar doilara fyrir
sjónvarpsviötæki.
New York (AP). — Banda-
ríkjamenn vörðu yfir 9 millj-
örðum dollara til þess að eign-
ast sjónvarps-viðtæki á árun-
um 1946—1952. Sjónvarpið er
ákaflega vinsælt í Bandaríkj-
unum og virðist ætla að verða
í Bretlandi, en sumstaðar, t.d.
í Svíþjóð, vekur það miklu
minni hrifningu almennings.
Undarlegur atburður
í Dölum.
Sá undarlegi atburður skeði
um miðjan s. 1. öld í Dölum
vestur, að óskiljanleg fælni
kom að fimrn hestum sem voru
á beit skammt frá Jörva í
Haukadal. Þetta var um há-
vetur og svell mikil óg harð-
fenni í brekkum og fjöllúm.
Þegar fælnin kom að hestunum
æddu þeir upp snarbratta fjalls-
hlíðina fyrir ofan Jörvabæinn,
sem varla er fær um hásumar.
Hlupu hestarnir upp svell þau
öll, harðfenni og svaða. sem
voru í fjallshlíðinni og stað-
næmdust ekki fyrr en uppi í
háklettasnösum. Þrír hestarnir
hrökuðu niður óðar er ferð.ln, á
þeim minnkaði og limlestust^ og
sundurhjuggust. Mikill mann-
söfnuður reyndi að bjarga hin-
um hestunum tveim, en það
tókst ekki, og hröpuðu þeir
einnig til bana.
Hrakningar
undan Mýrdal.
Árdegis 2. aþríl 1854 réru
Vestmannaeyingar til fiska, en
áður en almenningur var kom-
inn í sáíur inn undir fastaland-
inu, hvar helzt var fiskvonin,
brast á ofsta stormur af út-
suðri í einum svip, náðu þó allir
um daginn út aftur til Eyjanna,
nema einn sexræðingur með 13
manns. Skip þetta var undan
Eyjafjöllum og skipverjar allir,
-— flestir ógiftir ungir menn --
og var formaður Eiríkur Eiríks-
son. Þegar þeir höfðu árangurs-
laust lengi revnt, bæði með
- 'líuii .... '
seglum og árum að ná undir
Eyjarnar, var komið svo mikið
brim við fastalandið, að ófært
var að lenda. Urðu þeir því að
láta síga undan veðrinu austur
með Eyjafjallasandi, og voru
komnir undir dimmu austur á
móts við Mýrdalinn að Dyr-
hólaéy og héldu svo austur
fyrir hana, því þeir hugðu
austan undir henni að hafa
nokkurt skjól og þenktu til að
leita þar lands. En þeg-
ar þangað kom var ólend-
andi vegna náttmyrkurs, enda
skipvérjar allir ókunnugir, og
gátu þeir þá um nóttina varizt
áföllum undir skeri einu, þvi
veðrið tók þá líka að lægja, þó
brim væri mikið og lítt e.ða
ófær sjór til lendingar.
Þegar menn í Mýrdalnum,
um kvöldið sáu til skipsins,-
tóku þeir sig saman til að veita
því aðgæzlu, voru á varðbergi
alla nóttina og gátu haft nokk-
urn veginn vitund af hvað um
það léið.
.Um morguninn heppnaðist
þessum skipverjum fyrif hand-
leiðslu þeirra æðstu forsjónar,
og með dugnaðar-liðsinni og
hjálp þeirra manna, sem þá
voru strax margir við höndina
að geta lent (þó í lítt færum
sjó) austanvert við Dyrhólaóss-
útfall, án nokkurra slysa á
skipinu eða þeim sjálfum. Var
þeim síðan veittur allur sá beini
og aðhjúkrun, sem þeir með
þurft.u til endurhressingar efitr
tvegg'já • : dægra . útivi.st , | f og
hiakning.
(Úr Þjóðólfi).
Um þessar mundir standa yfji’
fermingar barna í söfnuðum bæj-
arins ög úthvérfg hans. I kring-
' um þessa hátíðlegu athöfn hefur
alítaf verið æðimikið tildur og
kostnaður þvi samfara, sem i-
þyngt hefur mjög mörgu fátæka
foreldri. Berginál ræddi þessa
filið ferminganna einu sinni,'ekki
alls fyrir löngti. Var þá bent á
hve kostnaðarsamar fermingarn-
ar væru fyrir foreldrana, og væri
svo komið, að sumt fólk rcisti
sér hurðarás um öxl til að geta
gcrt fermingar barna sinna sóma-
samlega úr garði.
Blargt ætti og
maetti spara.
En í sambandi við fermingarnar
eru allskonar óþarfur og óeðlileg-
I ur kostnaður, semvel mætti spara
og hefði það verið verk prestanna
að reyna að hafa vit fyrir fólk-
i inu i því sanibandi, eða hafa á-
hrif til liins betra. Rætt var þá
um fermingarkjóla og fermingar-
l'öt, „eftir-fermingarkjóla", sem
munu taldir óhjákvæmilegir um
þessar mundir o. s. frv. En eins
og gerist og gengur dregiir þar
hver annan á asnaeyrunum, því
tízkan er harður húsbóndi, þar
sem hún nær völdunum yfir
skynseminni. Um fatnað drengj-
anna er það að segja, að oft <*r
tiægt að hafa þau svo, að fötin
megi nota sem spariföt eftir ferm-
inguna.
Fermingar-
kjólarnir.
Öðru máli g'egnir um kjóla
telpnanna, því þeir eiga varla við
nema í þetta eina skipti, eins og
kröfurnar eru til jieirra nú, og
dágána á eftir, el' efnin leyfa okki
„eftir-fermingarkjóla“. Það kem-
ur lílca grcinilega í ljós af tíðum
aúglýsingum í dagblöðunuin um
sölu á nýjum feriningarkjólum,
að nauðsyn er að losna við þá
sem fyrst cftir að athöí'ninni er
lokið. Það lætur að likum, að
það er mikill haggi á fátækum
i bariiáfjölskyldum að þurfa að
fylgja þessári hefð, að láta i'erma
börnin, þegar jafn niikill kosln-
aður fylgi'r lienni, og raun er nú
orðin á. Og svo bætast ofan á
dýrar veizlur eða kaffisani.sæti.
Fermingar-
skikkjur.
Nú er vitað að erlendis, t. <i. i
Noregi, hafa lengi vcrið notaðar
sérstakar fermingarskikkiur úr
ódýrum efnúm, en skikkjuruar
eru allar eins, 'svo að börnin
verða þá öll eins klædd l'yrir
altarinu. Hér á landi hefur eính
prestúr, séra Jón tíuðjónsson á
Ákranesi, tekið upp sama sið.
Þar nota börnin férmingarskikkj-
ur meðan jiati stánda frammi fyr-
ir áltarinii, og verður þa engiii
gi'éinárhijiniir gerður á klæðá-
burði. Slíkar skikkjur atttu kirkj-
urnar að eiga og gætu þær síðan
verið lánaðar til femingarharna
ár eftir ár. Á þennan hátt mætti
á hagkvteman hátl leysa talsvcrt
vandamál; — kr.
Spakmæli dagsins:
Hvað er fljótara á
ferðinni cn ljósið?
Gáía dagsios
Nr. 416.
fívað er fljótara á
ferðinni en Ijósið?
•
Svar vsð gátu nr. 413:
Öxi.