Vísir - 29.06.1953, Blaðsíða 5

Mánudaginxi 29. júní 1953.
Vlsin
TH. SMJTH;
£wiar Akip iman í ÁlcAkum.
Óll erum við víst þann veg gerð, að við eigum okkar sér-
stæðu hugðarefni, auk hinna daglegu starfa. Eitthvað, sem við
viijum hvíiast viði, begar erli og önn dagsins sleppir. Sumir
kalla þetta dútl, aðrir tómstundavinnu, eða þá föndur. Þetta
föndur getur verið með margvíslegum hætti. Sumir safna frí-
merkjum, — t.d. er sagt, að Roosevelt Bandaríkjaforseti hafi
átt ágætt safn, er hann dundaði við af fágætri natni. Mann
þekki eg, sem safnaði eldspítustokkum, annan, sem átti furðu-
legt safn tappa ofan af gosdrykkja- og ölflöskum, og þannig
mætti lengi telja. Þá er og alkunna, að margir smíða sér til
hugarhægðar í tómstundum sínuni, skera út, — margir rækta
sjaldgæf blóm, aðrir veiða lax, — mýgrútur af fólki teflir eða
spilar bridge, en aðeins einn mann á íslandi þekki ég, sem
smíðar listileg skip innan í flöskum. Þetta er fágæt Iist, og
aðeins á færi sérlegra hagleiksmanna, sem þó er ekki einhlítt.
Þar kemur fleira til, — því að hér þarf þolinmæði og furðulega
natni. Þessi skipasmiður heitir Óskar Ólafsson, en Bubbi í munni
vina sinna, og hann á heima og vinnur vestur í bæ.
Vesturbcerinn í Reykjavik hej-
ur lönguvi verið athajnasvið
þeirra, sem sjóinn stunda, eða'
sóttu sjó í ungdæmi sínu. Þar
hýr margt gamalla skipstjóra,
bœði þeirra, er fyrstir stjórn-
uðu islenzkum togurum, svo og
þeirra, sem voru hœstráðandi
um borö' í þilskipum um alda-
mótin. Flestir sitja þeir raunar
á friðarstóli nú, en lifa í hug-
anum marga glœfralega veiði-
för. Þeitn þykir gott að búa ná-
lœgt sjónum, sjá útyfir dimm-
bláan Faxaflóa, fylgjast með ^
skipakomum, eða slcrafa við
góðvini um liðna daga.
i vesturbcenum er og rekinn [
ýmislegur iðnaður í sambandi
við sjósókn og siglingar. Þar er
slippurinn, þar sem myndarlegir
togarar standa á þurru landi til
viðgerðar og eftirlits, — þar
dynja þung hamarshögg járn-
smiða, en blossar rafsuðutækja,
varpa skjannalegri birtu á um-
hverfið hið nœsta. Þar stiinda
vinnu sítia seglasaumcirar, aðrir \
dytta að bátum sínum, bikc og |
mála. Allt er þetta í nánum
tengslum við sjóinn, — hið blik-
andi úthaf.
f nýjuin snyrtilegum skúr
vestur af lóð Stálstniðjunnar er
vinnustaður Óskars Olafssonar,
mahnsins, sem i tómstundjm
smiðar furðuleg skip innan i
flöskum. Inni í skúrnum er ný-
málaö skilti, sem enn hefur ekki
verið hengt á sinn stað. Það_
gefur til kynna, að Óskar Óiajs-
son — Bubbi, taki að sér að
sauma segl, tjöld o. fl„ búi til
vanta og stöng. Þar inni er ein-
hver dularfullur ilmur terpcn-
tínu, bilcs og málningar, eitt-
hvað í cett við sjóinn, á svipaö-
an hátt og dauf ilmvatnsangan
leiðir liugann cið blömarós.
□
óskar Ólafsson er maður
hlédrægur, og það gekk ekki
þrautlaust að fá hann til þess
að rabba við mig. Hann segist
vera fjarska lítið fyrir blaða-
Viðtöl, vilji helzt ekkert við
slíkt eiga, og hafi heldur ekkert
að segja. Eg segi honum, að eg
skrökvi aldrei neinu upp á fólk,
og þaðan af síður langi mig til
þess að glettast við neinn á
þann hátt. Það verður úr, að
,Við tökum tal saman, en hann
er yfirlætislaust prúðmenni, og
ágætur til viðtals, enda þótt
hann endurtaki, að hann „hafi
ekkert að segja“.
Þú ert viíaskuld gamall sjómað-
ur og Vesturbæingur?
Jú, eg fór snemma til sjós,
og eg er fæddur hérna í Vest-
urbænum hinn 12. september
aldamótaárið. Foreldrar mínir
voru Ólafur Kristjánsson bak-
aiú og Katrín Einarsdóttir. Fað-
ir minn var lengi hjá Fredrik-
sen bakara, sem hafði brauð-
gerðarhús sitt þar sem nú er
hús K.F.U.M. við Amtmanns-
stíg. Eg hefi alla ævi átt heima
í Vesturbænum, utan hálft ann-
að ár, sem eg var „í útlegð-1
fyrir austan Læk, á Laugaveg-
inum. En eg var svo ungur þá,
að eg man lítið eftir því, og
ekki mun mig hafa sakað af
því. Eg lék mér helzt á Vestur-
götunni og Stýrimannastígn-
um, en 15 ára fór eg til sjós.
Það var á 40 tonna kútter, sem
Stangeland á Seyðisfirði átti.
Eg var háseti um borð, en sagði
mig tveimur árum eldri til þess,
að eg yrði ráðinn. Annars var
mér það óhætt, og saklaust var
það, því að eg var bráðþroska
— aldrei sjóveikur. Við vorurn
á síldveiðum fyrir norðan, á
reknetum. Allt var þá gert um
borð, kverkað og saltað. Eg var
eitt sumar í þessu, og undi iriér
Vel.
HvaS tók viS efíir síldina?
Nú, síðan var eg stanzlaust
til sjós til ársins 1936, að eg'
fór í land, og hefi verið land-
krabbi síðan. Eg var í mörg ár
á björgunarskipinu Geir, sem
hér var um langt slteið. Það
hafði hér bækistöð i austur-
höfninni, lá þar ,,svínbundið“,
eins og það var kallað, ávallt
tilbúið að fara út. Witrup var
skipstjóri, en Zwitzér-björgun-
arfélagið átti skipið. Witrup
kom annars hingað í hitteð-
fyrra,- orðinn háaldraður, í boði’
Ársæls Jónassonar kafara, sem
með honum var lengi, eins og
þú manst. Við vorum um tíma
þrír íslendingar á Geir, Ársæll,
Sofus heitinn Hánsen, sonur
Hansens hattamakara og eg.
Þar var ágætt að vera, yfirleitt
fyrirtaks fólk um borð, og mér
þótti ágætt að vinna með Dön-
um.
Sjálfsagt dreif nxargt á daga
þína á Geir? |
Ojú, — við vofum fjarská oft*
á ferðinni. Oft aðstoðuðum við
togara, drógum strönduð skip
á flot. Stundum tók þetta iang-
an tíma. Einu sinni vorum við
héilt sumar að ná út danskri
skonnortu, sem hafði strandað
á Meðallandsbugtinni. Hún hét
Elísabet. Hún -var géysihátt
vátíyggð, og hafði vátrygging-
arfélagið einhvern grun um, að
ekki væri einleikið um strand-
ið. Þess vegna eyddum við
þessum tíma og unnum kapp-
sainlega við að ná henni út, og
það tókst. Annars vildi svo til,
að þessi sama skonnorta kom
hingað í fyrra. Eg þekkti hana
undir eins. í Halaveðrinu fór-
um við út til þess að bjargá
5000 tonna skipi, sem hafði
strandað á Stornoway á Suður-
eyjum. Við náðum því út og
drógum það til Liverpool. Það
| var gaman að vera á Geir. Þar
var eg víst í ein sjö ár, þó ekki
alveg samfleytt, því að um tíma
var eg á barkskipi, sem þeir
áttu Jóhannes Reykdal í Hafn-
arfirði og Lárus Fjeldsted. Það
hét Eos, og er víst eina bark-
skipið, sem hefur verið í eigu
íslendinga. Þegar eg hætti á
Geir var eg fyrst einn vetur við
sjóvinnukennslu hjá Sveinbirni
Egilson, en síðair á Gullíossi
gamla og Goðafossi til 1930, að
eg réðst á Súðina, og var á henni
i þar til eg fór í land. Súðin var
fyrirtaks sjóskip, en gariglítil.
Þegar hér var komið, var eg
orðinn hálfþreyttur á sjónum,
þó að eg yndi mér alltaf vel.
Eg varð þá fyrir nokltx'u kvænt-
ur Ragnhildi Jónsdóttur frá
Haukadal í Dýrafirði. Nú kann
eg bezt við mig í landi hjá mínu
fólki, og fer varla á sjóinn úr
þessu.
stundir, að þvi er hann telur,
eh ótrúlega mikil og nákvæm.
vinna er í þessu, — það sé eg'.
undir eins með mínum leik-
mannsaugum. Þetta er fallegur
gripur, sem Óskar hefur sýnt
mér, furðu eðlilegur, og vita-
skuld hin mesta Völundarsmíð.
Þetta skip gaf hann kunningja
sínum í afmælisgjöf, Garðari
Jónssyni, formanni Sjómanna-
félags Reykjavíkui'.
Þetta er skemmtilegt föndur,
er það ekki?
Jú, það er það. Eg hefi haft
fjarska gaman af þessu, og ó-
tal stundir hefur það stytt mér.
En stundum hefi eg orðið „ergi-
legur“, ef eg hefi kippt í vit-
lausan spotta, þegar eg var að'
reisa möstrin. Þá er allt ónýtt,
er.u höfð hálf („skorin sundur“j0g ógerlegt að lagfæra það. Þá
í miðju eftir endilöngu) í gler- er eins gott að mölva flöskuna,
kassa. Eitt er hérna á Sjó- vei’kið er til einskis. En það er
mannastofunni. M. a. smíðaði gaman að glíma við þetta og
eg líkan af danska skólaskipinu Ijúka því.
Köbenhavn, sem var stærsta
nógar tómstundir. Við höfðum
ekki landleyfi nema annað
hvert kvöld, og þá þurfti eg að’
hafa eitthvað fyrir stafni. . Eg
var búinn að sjá skútur innan
í flöskum í siglingum. Þótti
þetta nýstárlegt og langaði til
að spreyta mig á þessu. Eg lærði
fyi'st hjá manni um borð í Geir,
sem lítið kunni til verksins, —
hamx átti erfitt með að koma
skipinu ofan í flöskuna. Núna
hefi eg sjálfsagt smíðað 250
slík ,,flöskuskip“, en þetta er
seinunnið verk. Mörg eða flest
þeii'ra eru í eigu ýmissa hér-
lendis, en nokkur hafa gert
viðreist, eru í Ameríku, Dan-
mörku, Noregi og Englandi. Þá
hefi eg líka fengizt talsvert við
að smíða líkön af seglskipum,
allt upp í 1V2 metra .löng. Þau
seglskip í okkar tíð.
□
I
Við höfum nú setið góða
' stund og rabbað, og mér finnst
einhvern veginn að ekki sé
unnt að tefja hann lengur frá
vinnu sinni. Eg fer að sýna á
mér fararsnið. Eg teg eftir því,
að Óskar er hörundflúraður
eða „tattóveraður" á báðum
, , „ , . handleggjum. Á vinstra fram-
þvi að engan hafði hann við , ^ _ *
, • ° handlegg er hann með Rauða
Má eg skoða hjá tþér
eitt flöskuskipið?
Óskar er ólatur maður, —
stóð upp og skrapp eitthvað frá
til þess að sækja einn gripinn,1
hendina. Þetta var furðuleg
smíð: Fjórmastraður barkur,
prýddur norsku flaggi og veif-
um, í baksýn strönd með hús-
um, turnum og vindmyllu, fjær
snæþakið fjall, en fremst hvít-
fyssandi sjórinn. Allt var þetta
furðueðlilegt og nákvæmt.
Þegar maður handleikur slíkan
kross-hjúkrunarkonu í fullu
úníformi, en á þeim hægri ör-
fleygan fugl. Þetta eru leifar
sjómennskuáranna hjá Óskai'i.
Eins og mörgum öðrum ungum
og frískum strákum þótti hon-
um í æsku sinni mikill fengur
í að fá slíkt hörundflúr, það
, , , vildu allir strákar gera, sem
gnp, veltir maður þvi osjalfratt ,, , . .
° , . v . foru 1 siglingar. Þess vegna
fékk hann sér bessa Rauða-
kross-systur á handlegginn í
Englandi, en fuglinn er frá
Hamborg. „Alltaf sér maður nú
eftir svona barnaskap", segir
Óskar. — Ojæja, hugsa eg.
Þetta eru þó endurminningar
um liðna tíð, og einhvern veg-
fyrir sér, hvernig maðurinn
skuli hafa getað gert þetta, án1
þess að „taka flöskuna í sund-
ur“, en svo er vitanlega ekki.
Þetta var venjuleg Johnny
Walker-flaska, flöt á allar hlið-
ar, með tappa og öilu saman.
En svo fræðist eg um, hvern-
ig þetta má vera. Fyrst málar inn venst tattóveringin, verð-
Óskar innan í flöskuna það, ur hluti af manni sjálfum.
| sem þar á að vera með þar til | Óskar Ólafsson er kominn í
gerðum penslum: Sjóinn, fjall- höfn. Nú er hann ekki lengur
ið o. s. frv. Kemur fyrir hús- um borð í Geir, með ski'úfulaust
j unum á sínum stað. Þá smíðar skip í eftirdragi í vitlausu veðri,
hann skipið að mestu utan og horfinn er síldarkútterinn
flöskunnar, kemur fyrir möstr- hans Stangelands. Nú saumar
! um, rám o. s. frv. á svolitlum hann segl, splæsir víra, og
i hjörum. Við þetta eru tengdir vinnur aðra sjóvinnu. En hið
\ f jölmargir þræðir úr höi'tvinna. ólgandi haf er framundan hús-
, Við þessa smíð þurfti 30 þræði, unum barna vestur frá, hafið
sem allir liggja út um stútinn. sem skolar strendur íslands og
Nú ríð'ur á að toga í rétta Indlar.ds, gjálfrar við hvítan
spotta, og ef það tekst, rísa sand Brazilíu og klapparnir í
siglutrén og' annað, eins og það . Bolungavík. — Hann er kominn
á að vera, en hér má engu
muna, því að ef kippt er í rang-
an spotta á síðustu stundu,
{ getur allt eyðilagzt. Svona smíð
Það var á Geir. Þar voru tekur Óskar um 35 klukku-
En hvenær byrjaðir þú á þessu
sérkennilega föntlri?
Hanh Ieggur gjörva hönd á margt.
í land, smíðar skip í flöskum
í tómstundum sínum, furðuleg-
ar eftirlíkingar þeiri'a, sem eitt
sinn klufu bárur úthafsins og
svifú seglum þöndum.
Stéttarfélag
aðalsmanna
stofnað.
Róm (AP). — Það er úr
sögunni, að aðallinn sé yfir
venjulcg lög og reglur haf-
inn. Það sannar bezt aðals-
nianúafélag, sem stofnað
hefur verið hér í borg. Til-
gangurinn er að afla forrétt-
inda fyrir aðalinn, svo sem
áður tíðkaðist og einkunar-
orð félagsins hljóða svo:
„AÐALSMENN ALLRAI
LANDA, SAMEINISTI'