Vísir - 09.07.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 9. júlí 1953
VfSIR
Hvort er betra að bæla niður reiði
sína, eðalátahanafáútrás? (
Hér
tívtið s&fjjjtM vísiiulin tittt vviði ?
en
geðhrif. Svo ef þú bölsótast við
að reka hökuna á fataskápinn
eða ef sú sem þú ert ástfánginn
af, fer út með öðrum, er það
einmitt mei'ki um að þú ei't
„noi'mal“!
Uppstökkur eða ekki?
Hvei's vegna eru gutnir fljót-
ari til að reiðast en aðrir?
Próf. G. L. Freeman og próf.
C. Taylor Katzoff við Noi'th-
western University athuguðu
hópa af nemendum og ieiddu
athuganir þeirra í ljós að fólk
sem er spennt (tense) er miklu
skapbráðai'a en fólk sem er í
jafnvægisskapi (relaxed). Þi.'i.'
fundu líka að kringumstæður
sem oft vekja reiði h.já þeim
sem er „spenritur'1, hafa engin
slík áhrif þegar viðkomandi er
í jafnvægisskapi.
Hvers vegna er „spennt“ fólk
óeðlilega viðkvæmt?
Það eru milljónir tilfinninga-
tauga í líkamanum og þegar
einhver þeirra verður fyrir
ertingu, þó lítil sé, berast
skyndiboð til heilans sem vegur
og metur áhrifin til svo og svo
mikilla verkja eða óþæginda,
Spenningsástand veldur því að
heilinn ofmetur áhrifin þannig
að maður finnur meii'i kvöl eða
óþægindi en eðlilegt er. Ef
maður aftur á móti er í hugar-
jafnvægi (relaxed) metur heil-
inn sársaukaboð lægra þ. e.,
þetta. Dr. James Page við geð- | maður finnur minni sársauka
veikrastofnun New York fylkis eða óþægindi.
og Carney Landis próf. í sála.r- Prófanir sýna að allt að 75 %
fræði við Columbia-háskóiann,' sársauka — eða óþæginda-
rannsökuðu viðbrögð 200 heil- j tilfinninga sem menn finna, ef
brigðra og 210 „abnormal“ i þeir eru spenntir (tense),
(Dr. David Fink, höfundur
bókarinnar „Release from nerv-
ous terision", hefur haft sam-
vinnu við greinarhöfund um
efnisval. Dr. H. Meltzor for-
stjóri sálfræðistöðvarinnar í St.
Louis, prófaði reiðiviðbrögð
nemenda í Oregon-fylki).
Vitið þið hvað í raun og
veru gerist þegar þið reiðist?
Með nýjúm rannsóknum hafa
Vísíndin komist að ýmsum
nýjungum, sem geta komið
vkkur að haldi þegar ykkur
hitnar í hamsi. Við skulum
athuga það í spurningaformi.
Stúlkur reiddust
urn helgar.
Hve oft reiðist maður?
Athuganir á um 200 nemend-
um í Barnard College við Col-
umbia háskólann og Oregon
State College leiddu í Ijós að
venjulegur karlmaður reiddist
sex sinnum í viku en venjuleg
ung' kona aðeins þrisvar á sama
tíma.
Tíminn sem reiðin varaði var
frá 1 mín. upp í 48 klst. Stúlkur
virtust oftast reiðast um helgar
eða á frídögum, en þessu var
öfugt vai'ið með karlmenn.
Af hverju reiðist fólk?
Þegar athugað var hvað olli
reiði, komu í ljós áberandi mis-
munum milli karla og kvenna.
Konur i'eiðast oftast við fólk
en karlmenn oftast við hluti,
t.d. við að bíllinn fer ekki i
gang, við að hrasa um eitthvað
í myrkri, missa af strætisvagni,
týna einhverjum hlut eða þ. h.
Aðeins í þriðja hvei'ju tilfelli
reiddust þeir við persónu. —
Konur reiddust á hinn bóginn
oftast af að þeim fannst þær
verða fyrir móðgun eða af öðr-
urn vonbrigðum í sambandi við
samskipti þeirra við annað
fólk.
Hefuv hungur áhrif?
Er fólk reiðigjarnast á nokkr-
urn vissum tímum sólarhrings-
ins?
Já. Athuganirnar við Barnard
College benda til þess, að fólk
sé reiðigjarnast rétt fyrir mat-
málstíma. Næstum 50%, þar
sem um ákafa reiði var að ræða,
átti sér stað rétt fyrir hádegis-
verð eða á klukkustundinni
fyrir miðdagsverð.
Er að öllum jafnaði hægt að
sjá á andlitssvip manna hvort
þeir eru reiðir eða ekki?
Athuganir sem gerðar voru
af rannsóknarstöð sálfræði-
deildar Pensylvania háskólans,
sýndu að reiði er sú geðshrær-
ing sem einna erfiðast er að
greina af andlitssvip. — Próf.
Dallas C. Bui'ly sýndi 716
námsmönnum myndir af ákaf-
lega reiðum persónum og bað
þá að gi’eina tilfinningar þeii’ra
eftir andlitssvipnum. Aðeins
2 % svöruðu rétt. Flestir svör-
uðu „ánægðir“ eða „ánægðar“,
(éftir því hvort um karl eða
konu var að ræða). En mest
einkennandi svar um karlmann
sem var öskuvondur var „rugl-
aður‘V1 hlægilegux'. eða1 ,/Uridr-
andi.“
♦
fer á eftir sitt af hverju
sem vísindin hafa upp-
götvað um þennan versta
vana flestra manna.
♦
Eftir JOHN C. GIBSON.
Aðrar athuganir sýndu að
það er ákaflega erfitt að segja
um hvort maður er reiður eða
ekki aðeins með því að hoi’fa á
andlit hans, en þó er það auð-
veldara hjá konum en körlum.
Sálfræðiþekking
verkar öfugt.
Þó einkennilegt rnegi virðast,
kom í ljós að sálfræðiþekking
gerir menn ekki færari til að
dæma um tilfinningar, heldur
virðist þvei’t á móti gera menn
óhæfari til að dæma um slíkt,
því að við prófanir við ýmsa
háskóla hefur það komið í ljós
að því fleiri náskeið sem nem-
endurnir hafa fengið í sálai-
fræði, því lélegri hafa dómar
þeirra um þetta efni orðið.
Reiðast andlega veilir meira
en heilbrigðir?
í flestum tilfellum reiðast
þeir síðarnefndu meira. Prófan-
ir geðsjúkdómafræðinga sýna
manna. Þeir athuguðu viðbi’ögð
þeiri-a við ýmsum ertingum,
svo sem ef hlegið var að þeim
eða gert gys að þeim á anr.ar.
hátt og t.d. ef símasambandið
hvei-fa algjöiTega ef þeir kom-
ast í hugax-jafnvægi.
Ef þú ert vanur að stökkva.
upp á nef þér af minnst.a til-
efni, skaltu læra ,að Kcmast í
var rofið hvað eftir annað næð- hugarjafnvægi (relax) og' þá
an þeir voru að -tala, ef slegið 'muntu ekki láta smámuni koma
var í ógáti með hamri á þumal-
fingur þeirra, ef þeim var sagl
þér úr jafnvægi.
Og það sem meira er um
ert,
bugsa' muntu, ef svo mætti að .rði
frv. ’ komast, verða ónæmur fyrir
vax-
og
líkamlegrar vellíðanar.
u i'ðu | ýmiskonar ei’tingum, við
andi tilfinningu andlegrar
að halda sér saman
um sín eigin mál o. s.
í næstum öllum tilfellum
þeir heilbrigðu miklu rciCari
en hinir.
Þetta er í fullu samræmi við I
önnur sálsjúk einkenni, því Ahrif veikinda
eitt af hinum rnest ábérandi á skapferlið.
geðveikiseinkennum eru sljó Hafa vísindin fundið nokkrar
aði’ar ástæður fyi’ir þvi hvers
vegna sumir verða oftar og
auðveldlegar reiðir en aðrir?
Já. Dr. Geórge M. Stratton
próf. í sálai'fræði við háskólann
í Kaliforniu, athugaði nýlega
1000 menntaskólanemendur. —
Hann fann að þeim, sem höfðu
orðið fyrir alvarlegum veik-
indum einhverntíma á æfinni,
hætti til að verða bi’áðlyndari
síðar á æfinni og bregðast með
meiri ofsa við kringumstæðum
sem olu reiði, en aðrir. Hann
fann að þetta var mest áber-
andi hjá þeim sem höfðu oi’ðið
alvarlega veikir snemma. á
bernskuárunum.
Er elsta barnið að öði’U jófnu
skapbráðara og reiðigjarnara
en hin?
Já. Athuganir dr. Strattons
sýndu að elsta barnið hættir ^
frekar við slíkum éiginleikum
en öðrum, og að það er ekki
bundið við návist eða fjarvist j
bi’æðra eða systra. Sálfræðing-
urinn álítur áð þessi tilhneig-
ing stafi af þeirri staðreynd að j
framkoma foreldra gagnvart.
fyrsta barni sé öðru vísi en'
þeim sem á eftir kcma. Sál-
fi’æðingar hafa veitt því athygli
að meiri hætta er á að fyrsta
barni sé spillt með of miklum
aga en þeim síðari.
Ýmist betra eða verra.
Hvað er að segja um eftir-
vei’kanir í’eiði?
Tveir þi’iðju þeirra er
athugaðir voru í Barnard og
Oregon, fannst eftirverkanir
vei’a gremja og þreyta, en 15%
leið betur eftir en áður.
Af hverju ákvarðast þær
eftirverkanir sem reiði veldu.
hjá þér?
Heimildir eru sammála um
að þær séu aðallega undir þvi
komnar hvort reiði þín fær
útrás eða er bæld niður. Ef þú
bælir stöðugt niður réiði þina
og hefur engin ráð til að lárit
hana fá útrás, getur það valdio
alvarlegu heilsutjóni. Læknis-
fræðilegar rannsóknir hafa
staðfest að reiði sem stöðugt er
bæld niður, getur valdið varan-
legu heilsutjóni.
í skýrslu til Félags amerískra
geðveikralækna skýrir dr. Irv-
ing D. Harris frá því að æði
mikill hluti þeirra sem eru
heilsulausir án þess að nokkrir
líffærasjúkdómar finnist h]á
þeim, sé fólk sem venjulega
bæli niður reiði- og gi’emju-
tilfinningar sínar. Hann bendir
á að í’eiði og gremja sem fær
útrás, verki á störf vöðva,
hjarta og æðakerfis.
Getur sá vani að bæla stöð-
ugt niður reiði sína valdið
langvinnum veikindum?
Vissulega. Rannsóknir gerðar
á veg'um sálgreiningarstofnun-
arinnar í Chicago hafa leitt í
Ijós að það getur valdið alvar-
legum skemmdum á slagæðum
og' háum blóðþrýstingi sem
erfitt er að ráða við. Aðrar
rannsóknir háfa sýnt að niður-
bældur fjandskapur er oft or-
sök ýmissa áreynslusjúkdóma
allt frá ristilbólgu að of hámn
blóðþrýsting dg þýðing þess
sem orsök höfuðverks hefur
verið staðfest fullkomlega.
Þar sem við reiðumst öll öði’u
hverju er reiðin alvarlegt
vandamál. Hvernig eigurn við
að snúast við henni?
Fyrst og fremst eigum við
að reyna að forðast að reiðast.
Með öðrum orðum forðast
kringumstæður sem líklegar
eru til að leiða af sér reiði:
En ef maður reiðist, virðast
vísindin sammála að maður
verði að gefa reiðinni útrás. —
Oft þarf á gætni og hyggindum
að halda. Það er t.d. ekki hægfc
að segja háttsettum yfirmanni
sínum að fara til fjandans, án
þess að eiga á hættu að tapa
stöðunni. Eða ef þú gefur ó-
kurteisum strætisvagnabílstjóra
á hann, áttu á hættu að lenda
á lögreglustöðinni. En það eru
ýms önnur ráð til að gefa reiði
sinni útrás. Farðu í fimleika-
hús og ímyndaðu þér að fim-
leikamaðurinn sé yfirmaður
þinn.
Farið í búðir!?
Konum rennur oft reiðin
við að fara í búðir. En áður en
konur gera það, skyldu þær
íhuga hvort það gæti ekki
valdið meiri í’eiði — að því er
snertir eiginmanninn. — Sér-
hver tegund íþróttaiðkana
stuðlar að því að létta skapið
og þar með spenninginn sem
niðurbæld í’eiði veldur.
Ef þú ert venjulegur maður
eða kona, getur þú ekki komist
hjá því að það fjúki í þig öðru
hvei’ju. En þú getur forðast að
bæla hana niður. Ef þú ert
hygginn, muntu finna Örugt
og heilsusamlegt ráð til að létta
á skapi þínu án þess að. það
verði þér eða öðrum að meini
eða til skapraunar.
Sveik fé úl ur
tffiendiiMp.
í gær var kært til lögregl-
unnar að maður nokkur bafi
svikið fé út úr Norðmanni á
veitingastofu einni hér í bæn-
um.
Var féð tlað til áfengiskaupa,
en maðurinn, sem tók við fénu,
hvarf með það og kom ekki
aftur. Ákveðinn grunur mun
hafa fallið á vissan mann og
tók lögreglan hann fastan.
Dionne-fimmburarnir kanadísku, sem einu sinni voru á hvei’s manns vörum, eru nú orðnar
gjafvaxta meyjar, eins og myndin ber ljóslega með sér. Myndin hér að ofan er tekin á há-
tíð* sem ■ þiser voru viðstaddab, og vúr þ'eim þá fenginn ‘,,lífvörðuf“ —’seS myndarlegir lög-
reglúmenn.1

Samkvæmt tilkynningu frá
Wisconsin háskóla var Pétur
Pétursson (Magnússonar heitins
ráðherra) meðal 2200 stúdenta,
sem hinn 19. júní s.l. fengu af-
hent prófskírteini sín. Var það
B.A.-próf (Bachelor af Arts),
sem Pétur tók, en hann hefur
vei’ið tvo vetur við háskólanám.
ið vestra og les hagfræði. J.