Vísir - 20.07.1953, Blaðsíða 4

Mánudaginn 20. júlí 1853.
V f S I H
¥ISIR

í
OAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
^ i Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skriístoíur Ingólfsstræti 3.
Útg;efandi: BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H.F.
Aígreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sínaar 1660 (fiimn linur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Endurreisn Skálholtsstaðar.
'ftir aðeins tvö ár eru níu aldir liðnar, síðan stofnaður var
fyrsti biskupsstóll hér á landi — að Skálholti. Mætti því
setla, að veruleg hreyfing væri á því, að eitthvað yrði gert
á þeim tímamótum, til þess að minnast þessa merkisatburðar,
því að um langan aldur eftir það var Skálholt helzta andlegt
tirval: B-1903 - 2 :1.
Þegar EG fékk þami
sTÓRA..
Danska knattspyrnuliðið B- Bjarni Guðnason að yfirgefa
1903 lék fyi'sta leik sinn hér á völlinn vegna meiðsla og kom í síðasta þætti voru sagðar
föstudaginn og lék þá við úrval Gunnar Guðmannsson i haiis nokkrar veiðisögur þriggja
úr knattspyrnufélögum Reykja- stað. heiðursmanna, sem voru „veð-
víkur. | Ekki vóru skoruð fieiri mörK1 urtepptir“ í veiðihúsi upp í
Eins og áður hefur verið í fyrri hálfleik og endaði hann Borgarfirði. Að lokum var iofað
skýrt frá er danska liðið í 1. því með einu marki gegn engu framhaldi í frásögum þeirra.
deild í Kaupmannahöfn, og fyrir úrvalið. I Ekkert lát var á óveðrinu og
hefur nú að auki þrjá lánsmenn, | Strax í upphafi síðari hálf- því síður á sögunum. Síðast var
sem eru liðinu mikill styrkur. leiks hefur úrvalið sókn, og á þar frá hoi'fið, er einn félag-
Ekki dugði það þó tií að vinna 3. mín. gefur Þorbjörn mjög anna lauk við frásögn sína um
úrvalið, sem var ágætlega skip- | góðan jarðarbolta fyrir markið ófreskjuna með rauðu augun
að og vann vei'ðskuldaðan sig-. til Gunnars Gunnarssonar, sem og vígtennurnar.
ur. I er á markteig og skýtur ýfir Þá sagðist einum svo frá, að
Eftir aðeins tvö ár eru níu aldir liðnar, síðan stofnaður var Leikurinn var nokkuð róleeur markið. hann hefði eitt sinn veitt
hi«kiin«sfóll hér ú Innrii — íið Rkélhnlfi TVTaafti hví * i hrvllilepa «;kprmii
í upphafi, og leituðu bæði liðin Ekkert skeður markvert nrymiega sKepnu
fyrir sér. Á 8. mín. komst Hall- næsta hálftímann. Danirnir
dór inn fyrir, en boltinn þvæld- eiga meiri hluta hans, en þeim
, .., „ „ , ..._ . . ,ist eitthvað fyrir honum og gaf tekst ekki að skora, enda vörn-
, ___- jhann þa til Þorbjarnar, sem ín sterk. Þo eiga þeir nokkur
skaut fram hjá. Mínútu síðar er skot á markið, sem flest fara
boltinn gefinn fyrir markið, vel fram hjá.
mörgu gætir enn í dag.
Þó er það svo, að einungis fá ár eru síðan menn hófust handa
um það, að lyfta hinu forna menntasetri til vegs og virðingar,
og enn sem komið er, mun aðeins tiltölulega fámennur hópur
vera innan vébanda þess félagsskapar, sem hér er um að ræða —
Skálholtsfélagsins. En þótt hópurinn sé ekki stór ennþá, alls
ekki eins stór og hann ætti að vera og hlýtur að verða, hefur
hann þó unnið merkilegt starf, því að hann hefur gert það,
sem jafnan er frumskilyrði þess, að einhverju sé hrundið í fram-
kvæmd, hann hefur vakið menn til umhugsunar um það, í
hverri niðurníðslu staðurinn er, auk þess sem það er félaginu að
þakka, að þar er nú þegar hafizt handa, til þess að sýna staðn-
um verðskuldaðan sóma.
Þótt meira en tíu ' lir sé liðnar frá því að landið var að
mestu byggt, að því er fornar heimildir herma, eigum við fátt
menja frá fyrstu öldum byggðarinnar. Byggingar eru vitanlega
gngar til, enda var byggingai'efnið ekki þannig, að það gæti
staðizt tönn tímans til lengdar. Bókmenntir eigum við og
ýmsa góða gripi, en þá er líka allt talið. Og sennilega verður
ekki margt eða mikið af því tagi grafið upp úr þessu, svo að
fanga á því sviði er ekki að vænta.
En við eigum mai-ga staði, sem dýrmætar sögulegar minn-
ingar eru við tengdar, og meðal þeirra er Skálholt. Þótt sá stað- : eiga Danirnir skot á markið> en
ur sé einhver mesti sögustaður landsins, enda þótt þar hafi
aldrei setið Alþingi eða fornkappar borizt á banaspjót, er
staðurinn þó svo nátengdur sögu þjóðarinnar og menningu, að
nær má segja, að þar eigi hver þúfa sína sögu. Það minnsta
sem við getum gert, til þess að sýna honum virðingu, er að
reisa þar minnismerki, sem, sómdi honum, og þar sem Skálholt
var öldum saman uppspretta kirkjulegra áhrifa, er náði inn á
hvert heimili og til hvers einstaklings landsins, er það minnis-
merki, sem menn hafa hugsað sér, dómkirkja, enda væri annað
vandfundið, sem betur ætti við á þeim stáð.
Eins og allir munu viðurkenna, hvern þátt Skálholt hefur
átt í menningu þjóðarinnar um langan aldur, er það nauðsynlegt,
að hún auðsýni þakklæti sitt í verki með því að koma þessu
máli í höfn. Það eru aðeins tvö ár, þar til hátiðarárið verður
, runnið upp, og enn kemur að þeim tíma, að Skálholtsfélagið
efnir til samkomu — þegar níu aldir eru liðnar frá hinu fyrsta
merkisári í sögu staðarins. Þá verða þess að sjást nokkur merki,
að íslendingar sé ekki gersamleg'a sinnulausir gagnvart for-
tíS- sinni, og vilji gjarnan sýna henni einhverja ræktarsemi.
Besta sönnun þess yrði á þá lund, að almenningur um land
allt veitti Skálholtsfélaginu allan þann stuðning', sem það, kann
að telja sig þurfa á að halda, til þess að hrinda áhugamálum
sínum í framkvæmd, en hið mesta þeirra og virðulegasta er
kirkjubyggingarmálið. Og Alþingi það, sem kemur nú saman
áður en mjög langt um líður, verður einnig að færa sönnur á
það, að það hafi áhuga fyrir málinu.
Þ
Einn liðurinn £ menningar-
starfsemi austur-býzkra kom-
múnista um bessar mundir, er
að endursegja ævintýri og álfa-
sögur, sem hafa lifað óbreyttar
meðal vestrænna bjóða í aída-
raðir.
Kommúnistar hafa sjálfir
sagt frá því, að þeir hafi breytt
Grimms-ævintýrum og ævin-
týrum H. C. Andersen, til þess
að losa þau við hinn „róman-
firra, ef því hefði verið haldið fram fyrir nokkrum árum, I tíska borgarakeim“ og endur-
Fegrun Reykjavíkur.
að hefði sennilega þótt heimskuleg bjartsýni og hin mesta
Þorbjörn skallar og boltinn fer
til Reynis, sem gefur hann til
Gunnars Gunnarssonar, en
hann er í góðu færi á markteig
og skorar með föstu skoti.
Á 15. mín. fær Þorbjörn bolt-
ann . rétt utan við vítateig,
hleypur með hann nokkur
skref og 'skorar, en hann er
dæmdur rangstæður.
Skömmu síðar gerir danska
liðið harða sókn að marki úr-
valsins og bjargar Karl á mark-
línu eftir slæmt úthlaup hjá
Iielga markverði.
Á 34. mín. fá Danirnir horn-
spyrnu, boltanum er spyrnt
fyrir markið og síðan kemur
skot á markið, sem Karl ver á
marklínu. Aðeins mín. síðar
heppnin er ekki með og bolt-
inn lendir í þverslánni.
Nokkrum mín. síðar varð
í „forartjörn
upp á heiði“, og hefði það vafa-
laust verið afkvæmi áls og
vatnableikju — „rauðflekkótt
þvengjalengja, sleip eins og
fjandinn“.
Svo voru það „Mórarnir“ í
Laxá, sem „éta andarunga og
drukknaðar mýs“, — en eru
samt alltaf grindhoraðir og ó-
œtir.
Á unglingsárum sínum hafði
einn þeirra félaga hjálpað til
við ádrátt í Haffjarðará, „áður
en hún var leigð“, eins og
hann sagði. Þar sá hann Iax í
Þá er það sem úrvalið gerir
mjög laglegt úpphlaup, sem
endar með því, að Reynir gefur
fastan bolta fyrir markið og
Gunnar Gunnarsson skorar.
Fimm mín. síðar meiðist
Gunnar Sigurjónsson og yfir-
gefur völlinn, en í hans stað
kemur Steinar Þorsteinsson.
Á 40. mín. skorar Henning
Mortensen (miðframherji) með
laglegum skalla eftir að hafa'. rétt Þía Þar sem tirúin er
fengið góðan bolta fyrir mark- j n,r- Var lax Þessi feiknastor og
ið 1 „sver eins og rekatré“. Þeir
Þá varð Sæmundur einnig að drógu á hylinn og þvældu upp
yfirgefa völlinn vegna meiðsla,. ílestum löxunum — felogum
og verður að telja það mikið|stéra laxins. Var hinn stærstx
mannfall hjá einu liði að missa ^8 pund að þyngd. En sá „stóii
þrjá menn út af vegna meiðsla °S mikli drellii slapp al ta ,
í'sama leik. lét dra§a yfir siS netið og relí
Næsti leikur danska liðsins þad-
Að lokum gripu veiðimenn-
verður í kvöld og leika þeir þá
við Reykjavíkurmeistarana,
Val.
Þ. T.
Matyt^shrítí^
Rauðliðar breyta barna-
, ævintýrum í áróðursrit.
I A-Þýzkalandi hefir t.d. ævintýrum (irienms-
bræBra og H.C. Andersens verið breytt þannig.
að því kæmi, að menn mundu ekki aðeins geta ræktað beran
kollinn á Öskjuhlíðinni, heldur yrði einnig unnt að fara að
heyja þar. Það var lengi trú manna, að ekki væri hægt að rækta
mela og .eyðisanda, því að þar mundi ekkert þrífast. Þau svæði
væru ber, af því að náttúran treysti sér ekki til að vinna þau,
og þar með búið.
En nú er það orðið að veruleika, að það hefur fyrir nokkiu
verið borinn ljár í gras efst á Öskjuhlíðinni. Á undanförnum
árum hafa fengizt margvíslegar sannanir fyrir því, að hægt
væri að rækta berangur, og enn ein hefur bætzt við með þessu,
og hún getur sannfært margan, er hefur verið vantrúaður
fram að þessu.
Þessi gleðilegi árangur, sem fengizt hefur af sáningu gras-
fræsins á Öskjuhlíðinni á nú að verða til þess, að meira verði
bæta þau í staðinn með „raun-
sæjum sósíalistiskum verðmæt-
um“. Nýlega var því slegiö
föstu í „Neues Deutschland",
málgagni austur-þýzka kom-
múnistaflokksins, að Öskubuska
hefði verið encjursamin til að
losna við álfkonuna góðu,
„sem á -engan rétt á sér í
marxistisku ævintýi'i". Þar er
konungurinn . afhjúpáður sem
„geðbilaður stnáeinræðisherra."
og rá'y.gjafar hans gerðir a®
„hlægilegum skrifstofuþræl-
um“, en dóma”arnir eru kall-
færzt í fang — bæði þar og annars staðar á bæjaiiandinu, þar
sem. eins eg umhprfs. Bæjarbúar kvarta undan því, hve fáir' aðir „úrkynjaðar afætur“. Ungi
himi' grænu bléttir innan bæjáTÍns sé — aýTrátöldúm ’gorSum prinsinn“, segir blaðið, „verður
— en það er sýnilega hægt að koma því svo fyrír, áð þeii' sjá
grænt víðar en þeir geta nú.
'uporeistarmaðiir og afneítar;
hinu fvrra afætulífei'ni sínu“. [
Blaðið sagði að þetta væru
aðalgallarnir við Öskubusku,
eins og við þekkjum hana í
dag. Baráttan í ævintýi'inu er
takmörkuð vicf Öskubusku,
stjúpmóður hennar og stjúp-
systur, og leysist á persónuleg-
um grundvelli, en þó koma þar
yfirnáttúruleg öfl til greina. —
Höfundur nýju Öskubusku hef-
ur „auðgað ævintýrið með at-
vikum, sem hægt er að taka
gild frá félagslegu sjónarmiði.“
í kommúnistasögunni er hlut-
verki álfkonunnar sleppt^en í
staðinn koma undirokuð og
kúguð húsdýr. — Blaðið segir
ennfremur:
„Hlutverk ritstjóranna er að
„hreinsa" ævintýrið með því að
athuga félagslegar aðstæður á
þeim tíma, sem sennilegt er, að
ævintýrið hafi orðið til, og
rannsaka vísindalega samband-
ið milli þess og kenninga hinn-
ar sögulegu efnishyggju.“
Blaðið „Chemnitzer Volks-
stimme“ sagði:
„Tilgangur ævintýranna er
að sýna fcam á, að þegar íóIk
tekur örlögin. íi sínar hendur;
Framh. á 7. síðu.
irnir til þess ráðs, að fá fleiri
net af næstu bæjum og mikinn
maimsöfnuð — og nú hugðust
þeir góma risann. Lögðu þeir
þrjú net í fyrirstöðu á brotið,
en drógu tvö fram hylinn hvort
á eftir öðru. Fyrra netið reif
laxinn í hengla, en lenti i því
síðara. „Þá brá honum svo um
munaði“, sagði sögumaður.
„Hann hóf sig á loft (og það
gerði sögumaður líka) með net-
ið og allt, saman, skellti báðum
dráttarmönnunum, losaði sig úr
netinu eins og ekkert væri, rauk
niður hylinn, þurrkaði sig gegn-
um öll, þrjú, fyrirstöðunetin,
þaut niður alla á, svo gusurnar
gengu upp á báða bakka, og
þannig hélt hann sprettinum á-
fram út í sjó og langt út á haf.‘
Um leið og sögumaður lauk við
setninguna sló hann svo hressi-
lega á öxl ráðskonunnar, að hún
var hallfleytt næstu daga.
Þá lét annar félagi sögumanns
þess getið, að það sæist nú ekki
til sjávar frá þessum hyl í Haf-
fjarðará.
„Þú segir það,“ svaraði hinn
og svo var byrjað á næstu sögu.
Og þannig var haldið áfram
þangað til dró úr illviðrinu og
veiðandi var í ánni. En oft
minntust veiðimennirnir þrír
þessarar sögunætur og ævin-
týra. „Já, þá tókst ykkur upp,
sagði ráðskonan, sem þá hafði
náð sér eftir axlarhöggið fyrir
löngu.
~<®
Ef einhverjir lesendur blaðs-
ins skyldu eiga í fórum sínum
veiðisögur, væri þeim, sem um
þáttinn sér mjög kærkomið að
fá þær til birtingar. Og það skal
fekið fram; áð þær- ’mega vera
sannar!