Vísir - 20.07.1953, Blaðsíða 5

Mánudaginn 20. júlí 1953.
yisi*
TH. SMfTH:
Vefjlmattnaiurím
Sölufaúðin er einn þeirra þátta, sem menning nútímamannsins
er slungin. í frumstæðum þjóðfélögum var það fyrirbæri ekki
til. Annaðhvort útveguðu menn sér það, sem til lífsins þurfti
með rétti hins sterka, eða þá, síðar meir, með því, að menn
skiptust á gæðum þeim, er þeir höfðu yfir að ráða, „vöruskipta-
verzlun“, ef svo mætti segja. Nú er það tiltölulega óalgengur
verzlunarmáti að maður kaupi nokkur kíló af haframjöli gegn
tilíeknu magni af ýsu, eða sjálfskeiðing gegn þakhellu. AIIs
staðar á byggðu bóli siðmenntaðra þjóða eru til ákveðnir staðir,
þar sem menn geta keypt gegn gjaldmiðli vörur, sem þeir
þarfnast.
En sölubúð nútímans á harla Iítið skylt það, sem gerðist
fyrir 30—Í0 árum, að maður tali ekki um fyrir einni öld eða svo.
Þróunin hefur á þessu sviði beinzt æ meir í sértækni-átt. Óvíða
eða hvergi á íslandi er unnt að kaupa í einni og sömu verzlun
hákarl og ilmvötn, eða skyr og sement. Og óravegur er á milli
matvöruverzlana aldamótanna og hinna snyrtilegu sölubúða
vorra daga, þar sem vörurnar blasa við viðskiptavininum í
stórum, vel-upplýstum sýningargluggum eða á aðgengilegum
stöðum, strax og inn er komið.
En þó er það svo, að fyrir vit þess, sem kemur inn í ný-
lízku matvöruverzlun, leggur ilm framandi stranda, þægilega
kaffilykt, eða angan suðrænna aldina, á svipaðan hátt og áður
einkenndist andrúmsloft matvörubúðarinnar af steinolíustækju
og lykt af olíubornum sjóhöttum.
Þeir, sem standa fyrir afgreiðslu í sölubúðum nútímans, ekki
sízt matvöruverzlunum, eru ekki „búðarlokur“, valdar af handa-
hófi, heldur velmenntað fólk í sinni grein, lipurt, snyrtilegt,
vakandi. Einn þeirra, sein tvímælalaust verður að teljast góður
og gegn fulltrúi af greiðslumanna í matvörubúðum á íslandi í
dag, er Einar Ingimundarson, sem kvikur og brosandi sinnir
viðskiptavinunum hjá Silla & Valda í Aðalstræti, dag eftir
dag, ár eftir ár.
ins á barnaskólaaldri, en hann
man þó póstinn, sem stóð hjá
Völundi sem jortíðartákn.
Einar Ingimundarson þótti
lélegur knattspvrnumaður, fékk
sjaldan að vera með í þeim
leik, sakir skorts á sem sér-
stæðu vísindum, sem tilheyra
þeirri íþróttagrein, en þótti
hins vegar snemma liðtækur í
þeirri viðleitni að afla sér
brauðs.
Einar Ingimundarson er bor-
inn og barnfœddur Reykvíking-
ur, eins og það er kallað. Þó ekki
svo mikill Reykvíkingur, að
hann sé fœddur fyrir vestan
„hina miklu móðu Reykjavikur“,
Lœkinn. Ónei. Hann tilheyr-
ir ekki „háaðli“ bœjar-
ins að því leyti. Hann
er sem sé fœddur við Grett-
isgötu, nánar tiltekið núm-
er 48, og er því óyggjandi barn
sinnar borgar, hvað svo sem
Vesturgata og Grjótaþorpiö
kunna að segja við þvi. Híns
vegar hefur Einar að nokkru
gerzt Vesturbœingur hin síðari
ár, og þar með bcett fyrir þau
glöp aö vera fœddur í Austur-
bœnum, því að hann hefur í 23
ár og ríflega það verið innan-
búðar í elzta húsi bœjarins, þar
sem áðurnefndir Silli & Valdi
verzla í Aðalstrœti. Einar fœdd-
ist hinn 22. júní árið 1906, sonur
hjónanna Ingimundar Einars-
sonar verkamanns og Jóhönnu
Egilsdóttur, sem um áratugi
hejur staðið framarlega í verka-
lýðsmálum höfuöstaðarins, m.
a. verið formaður Verkakvenna-
félagsins Framsóknar lengur en
nokkur önnur kona.
Hann lék sér í Skuggahverf-
inu, enda þá búsettur á Linda- 1
götunni með öðrum röskum strák [
um, sem þar œrsluðust, og aldrei
uröu varir við, að neinn skugga
bœri á þann bœjarhluta, þótt,
þessi nafngift hafi fest við hann.!
Hann er hœfilega gamall til þess
að muna eftir vatnspóstum í
bœnum, þó ekki svo gamall, að
hann hafi sótt vatn í þá, því
að vatnsveitan var komin, þeg-
ar hann tók að athuga uviheim-
■ inn. á þanii heimspekilegg hátt,l\
sem einkennir œskulýð bœjar-
Þú hefur farið
snenima að vinna?
Jú, blessaður vertu, — löngu
innan við fermingu. Eg fékkst
mikið við blaðaútburð, en eink-
um blaðasölu. Eg bar út Al-
þýðublaðið, en seldi öll blöð,
og þótti harður blaðasölumað-
ur, enda þótt ég væri víst
aldrei nefndur blaðakóngur.
Það er víst seinna tilkomið.
Síðar vann ég ýmis störf hjá
Kveldúlfi, „taldi frá“ hjá
stúlkunum, sem voru að þvo
saltfisk, umstaflaði fisk. og
fleira þessa háttar, — var í
þessu á annað ár. Fimmtán ára
gamall byrjaði ég hjá Kaup-
félagi Reykjavíkur á Lauga-
vegi 23, þar sem nú er skóbúð.
Þar var ég sendisveinn og var
auk þess við afgreiðslustörf.
Eg fékk þá strax mikinn áhuga
fyrir afgreiðslustörfum, þó að
mig grunaði ef til vill ekki, að
þau yrðu ævístarf mitt. En
þessi áhugi kom mér að góðu
haldi. Ekki gafst mér tóm til
frekari skólanáms, er barna-
skólanum sleppti, utan það, að
ég sótti nokkuð tímakennslu og
reyndi þannig að mennta mig,
m.. a. man ég, að .ég:sótti> tima
hjá Einari lækni Ástráðssyni,
sem þá var við nám hér.
Eitthvað fékkstu
við sjómennsku?
Rétt er það. Frá Kaupfélag-
inu fór ég um tíma í eyrar-
vinnu en síðan tók ég að stunda
róðra á trillubátum, og farnað-
ist vel, þó að ég segi frá því
sjálfur. Ekki svo, að ég hafi
verið' sérstaklega harður sjó-
sóknari, heldur. var ég heppinn,
og aldrei kom neitt slys fyrír.
Meðal þeirra, sem ég reri með,
má nefna þá Inga í Ánanaust-
um og Albert í Gróttu. Aflann
seldum við í Sænska frysti-
húsið. Þá var annað verðlag á
þeim gula, eða allt niður í 4
aura fyrir kílóið. Það hefði víst
þótt lítið í dag, og hræddur er
ég um, að sanngjarnt þyrfti að
fá verðuppbætur á fiskinn, ef
svo yrði greitt í dag. En vita-
skuld voru tímarnir aðrir og
verðlag með öðrum hætti þá.
Hvenær byrjaði þú svo á
núverandi starfi?
Það var um Alþingishátíðina
1930. Eg réðst til Silla & Valda
í Aðalstræti, en þá höfðu þeir
fyrir fáum árum opnað búð
sína þar. Annars byrjuðu þeir
á Vesturgötu, þar sem Valdi-
mar afgreiddi, og á Baldursgötu,
þar sem Sigurliði var innan-
búðar. Eg hef því verið í ný-
lenduvörubúð í rúm 23 ár. Mér
hefur líkað starfið rnjög vel. Eg
held, að ég hafi verið séxdega
náttúi'aður fyrir svona starf, ég'
var t.d. góður í hugarreikningi,
— þar komu blaðasöluár mín
að góðu haldi, — en slíkt er
mjög nauðsynlegt við af-
gx-eiðslustörf, eins og geta má
nærri.
Hvaða eiginleikar
koma afgreiðslumanninum
að beztu haldi?
Það er kannske ei’fitt að
svara þessu, þegar maður á
sjálfur í hlut. En ég vona að
enginn vii-ði mér það til neins
oflátungsháttar, þó að ég segi,
að afgi’eiðslumaður þurfi að
hafa til að bera lipurð, flýti,
án þess að vera hvöstugur eða
óþolinmóður, og svo minni á
tölur, hugarreikning. Annars
er það þetta með lipurðina, —
með aldrinum hættir mönnum
til að vei'ða taugaóstyi’kir, ef til
vill önugir, en þá vei'ða menn
að gæta sin. En viðskiptavinir
geta stuðlað mjög að því að
láta allt ganga greiðara með því
að vera fljótir að átta sig og
ákveða. Um leið flýta þeir fyrir
öðrum. En fátt finnst mér jafn-
leiðinlegt og að sjá viðskipta-
vinina, ,,kúnnana‘‘,- bíða eftir
afgreiðslu.’ .Eg: reyni alltaf að
setja mígöávsppr. þeirfcáp sem
bíða í yfdi’fullri: búð,iOg iþað, er
ekki skemmtilegt, eins og allir
vita.
Hvernig eru •
viðskiptavinirnir?
Þeir eru auðvitað misjaíxur,
flestir „góðir“, ef s\‘o mætti
segja. Karlmenn eru fljótari aé .
átta sig, og þess vegna auð-1
veldra að afgreiða þá. En það
held ég, að stafi af því, að
konui'nar hafa meira vit á því,
sem þær ætla að kaupa, eru
þess vegna vandlátari. Konan'
vill gjarna vita, hvort fleiri
tegundir séu af tiltekinni vöru,
og síðan metur hún og vegur,
hvað henni þyki hagkvæmast. j
Hinsvegar kaupa karlmenn oft
það, sem þeir sjá fyrst, og það
er auðvitað fljótlegast. Annai's
er það nusskilningur, að erfitt
sé að afgreiða börn. Það er
venjulega langauðveldast. Yfir-
leitt hafa þau uppskrifað á miða
frá mömmu sinni, það sem þau
eiga að fá, eða að þeim hefur
verið sagt greinilega, hvað þau
eigi að kaupa, og þá fer venju-
lega ekkert milli mála.
Er úrval og vörugæði
meira nú?
Já, það held ég maður verði
að segja. Og vafalaust fást betri
vörur í dag en tíðkaðist þegar
ég byi'jaði að afgreiða. Þó er
þetta ekki með öllu undan-
tekningalaust. En það er nokk-
urn veginn algild regla, að fólk
í dag kaupir góðar og viður-
kendar vörur, þó að þær séu
dýrai'i en aði'ar. Við tökum t. d.
niðursoðna ávexti. Fólk vill
ekki lakari tegundina, þó að
hún sé langtum ódýrari en sú
betri. Litur ekki við henni.
Svona er það um flestar al-
gengar matvörur, svo sem hrís-
1 grjón og þar fi’am eftir götun-
um.
Er auðveldai-a að
afgreiða fólk nú?
1 Já, — það vei'ður að segja.
I fyrsta lagi pantar fólk, senx
vill láta senda vöruna heini,
miklu fyrr en áður tíðkaðist.
Áður var það svo að segja
1 „viss passi“ að panta vöruna
j rétt fyrir lokun, og af þessu
' stöfuðu stói'kostlegai' tafir, að
rnaður tali ekki um þá lengingu
vinnutímans hjá sendisveinun-
um og okkur afgreiðslumönn-
unurn, sem af þessu leiddi. Það
kernui' kannske ekki þessu málx
við, en hér fyrr á árum, var
það ákaflega algengt, að fóik
lét skrifa allt hjá sér. Þetta
varð mjög oft til þess, að nót-
urnar hlóðust upp, og margir
kornust i vanskil, enda harðara
í ári, eins og allir muna. Nú
er samþykkt matvöi-ukaup-
rnanna fyrir því, að afgreiða
ekki vörur nema gegn stað-
gi-eiðslu: Fólk virðist una þessu
fullt eins vel, og fyrir alla
aðila er það þægilegra. Þó er
einn hlutur, sem mig langar til
að minnast á í þessu sambandi.
Margt fólk vill endilega koma
i búðina um leið og lokað er,
eða jafnvel þegar búið er að
loka. Þetta tefur mann. Vinnu-
tíminn er á enda, og þá á
störfum að vera lokið. Síðan er
svo eftir að ganga frá ýmsu í
búðinni, eins og gerist og geng-
ur, undii’búa ýmislegt til næsta
dags. En margt fólk gerir sér
óafvitandi ekki ljóst, að af-
greiðslufólk í sölubúðum hefur
sinn ákveðna vinnutíma, eins
og annað fólk.
Þetta lilýtui' að vera
lýjandi starf?
Ójú. Maður veiður þreyttur í
fótunum, og vitanlega á taug-
um, þegar rnaður fer að reskj-
ast. En þeir, sem fara sér í'ólega,
og kæra sig kollótta um, þótt
' viðskiptamaðurinn bíði, þreyt-
ast siður, held ég. En þeir, sem
alltaf ei'u á þönum, „reyna að
standa sig“, lýjast vitanlega
meira. En það er kveljandi að
sjá fólk bíða, og þess vegna
reynir maður að flýta sér eins
og unnt er. En það er gamaix
að vinna, það hefur mér alltaf
fundist. Og í matvöruverzlun,
þar sem margir koma, gleym-
ist þi-eytan í svipinn. Þangað
koma margir og ólíkir menn, —
það er aldrei með' öllu til-
breytingai'laust, og það er vit-
anlega nokkurs virði.
Að lokum þessi spurning:
Myndir bú kjósa hér annað '
ævistax-f, ef þú gætir?
Það held ég ekki. Eg er á-
nægður, mér þykir gaman að
starfinu, þó að það sé þi'eytandi,
eins og ég sagði. Dagurinn er
furðu fljótur að líða, þegar
xxxikið er að gei’a. Nei, — ég
held, að ég yi’ði afgreiðslu-
maður aftur, ef ég ætti nú eftir
rvp— " ... r
Afgreiðslumaðurinn þarf að kunna góð skil á vörunum, 'sem
hamx selur, röskur, en lipur og kurteis.