Vísir - 05.08.1953, Page 5

Miðvikudagihn 5. ágúst 1953.
TlSíS
Bretar smíða nýja, fljótandi
fiskvinnsluverksmiðju.
Það er togarinn Fairtrv,
§em verdiir mjjög óvenjn-
legur að gerd og titbiinaði.
Síðasta dag júnímánaðar var
Meypt af stokkunum í Bret-
landi togara, sem verður hinn
stærsti í heimi, og er auk þess
a£ algerelga nýrri gerð — mjög
frábrugðinnj þeirri, sem nú tíðk
ast mest.
Heitir skipið Fairtry, verður
2500 rúmlestir (GRT), 280,6
fet á lengd og er smíðað fyrir
Chr. Salvesen & Co. í Leith.
Hafði sama félag áður rekið
útgerð togara, sem heitir Fair-
free, og var búin nýtízku tækj-
um til þess að vinna sem mest
úr aflanum í hafi. Fairtry er
hinsvegar að sögn miklu full-
komnari og það er ein helzta
nýlundan við hann,
að varpan er látin út og inn-
byrt um op miltið, sem er á
skut skipsins, svo að það lík-
ist af þeim sökum hval-
hræðsluskipum,
en er þó vitanlega miklu
minna.
Hefur mikið verið skrifað um
þetta nýja skip í brezk blöð,
sem segja, að þetta fljótandi
hraðfrystihús geti ef til vill orð
ið upphaf byltingar á sviði
fiskiskipasmíða, en þó sé það
fyrst og fremst togari, með
miklum breytingum frá fyrri
skipum af því tagi, svo og þeim,
sem nú eru mest notuð.
Vélin miðskipa.
Vélin er í skipinu miðju, en
ekki aítast eins og á togurum
tíðkast, og eins og þegar er sagt
fer varpan um rennu í skutn-
um, en aflanum er steypt af
þiljunum ofan í fiskkassa, sem
eru á næstu þiljum fyrir neðari
og því lokaðar að mestu. Er
þetta mesta breytingin, að því
er sjálfar veiðarnar áhrærir,
og segir í Fishing News, að einu
skipin í notkun, er líkist Jþessu,
sé túnfiskaskipin, sem notuð
eru á Kyrrahafi. Þó er sá mua-
ur á þessum skipum, að tún-
fiskurinn er veiddur á stöng,
og aðeins sem sport af sumum.
Stjórnarpallur
aftur á skut.
í þriðja lagi er stjórnpallur
— annar hlutinn, sem sér um
siglingu skipsins á stjórnpalli
og í vélarúmi, og síðan fiski-
menn og vélamenn „verk-
smiðjunnar“, sem skipið er
raunverulega. Hafa eigendurn-
ir haft talsverða reynslu af
starfrækslu hvalbræðsluskipa í
Suðurhöfum, og hafa þeir hag-
nýtt sér hana við innréttingu
og útbúnað Fairtry.
Ekkert má fara
til spillis.
Útbúnaður skipsins miðast
einnig við það, að ekkert fari
til spillis af aflanum. Allt, sem
ætilegt er af fiskinum, er tekið
til hreinsunar og hraðfrysting-
ar, en hinu breytt í lýsi og
mjöl. Þegar varpan hefur verið
tekin inn um skutopið, er fisk-
inum steypt ofan í stíur
undir þiljum, þar sem fer
fyrsta aðgerð og þvottur, og
lifrin tekin úr honum.
Síðan er fiskurinn látinn á
færibönd, er flytja hann að
hausunarvél, en þaðan fer hann
í flökunarvél — en þær eru
báðar sjálfvirkar. Vél þessi roð-
flettir fiskinn, flakar hann,
sneiðir hann niður og býr um
hann í umbúðir,' en jafnframt
fer allur úrgangur á færibönd-
um til mjölverksmiðjunnar. —
Flökin, umbúin, fara á færi-
bandi, eru vegin og látin í fi’ysti
vélina, og eru fryst eftir 2 klst.
Loks er sprautað á þau þunnri
íshimnu, þau eru látin í kassa
og komið fyrir í kæligeymslu
skipsins.
20 stiga frost.
Frystivélar skipsins geta fryst
um 30 smál. á sólarhring, og
í lestum þess er haldið 20 stiga
frosti á Celsíus. Þær geta tekið
600 lestir af frystum flökum,
Fiskimjölsverksmiðjan vinn-
ur úr 12 smálestum af úrgang'i,
munu nú vera eins gagnkunn-
ugur öræfunum um land allt að
og í fiskimjölslestunum, sem heita má og Páll Arason, enda
eru beint undir flökunarvél- þótt þeir finnist senniiega, sem
inni, er hægt að geyma um lOOleru „sérfróðir“ í einhverjum
lestir af mjöli.
Fjórar lifrarbræðslur eru í
skipinu og hægt er að geyma
um 50 lestir af lýsi.
75 manna áhöfn.
Gert er ráð fyrir, að á Fair-
try verði alls um 75 mánna á-
höfn, en venjulega eru 20—30
menn á brezkum togurum. En
á hinu íiýja skipi þarf líka að
vinna fleiri handtök við afl-
ann en venjulega. Björgunar-
bátarnir eiga að geta borið 100
manns, og eru þeir úr alumini-
um-blöndu.
vissum hluta þeirra. Með þess-
ari hringferð hafa þeir Páll
og Bjarni líka gerzt brautryðj-
endur, og er tvímælalaust, að
margir eiga eftir að feta í fót-
spor þeirra — eða hjólför —
á næstu árum.
Jkya Kahn —
Frh. af 4. s.
en 450 lestir, ef fiskurinn er ferð skipsins að jafnaði 12 hnút-
frystur í heilu lagi. I ar, en 5 þegar togað er.
Suður-Aíríku hefur orðið til
þess að vekja aukna andúð og
hatur meðal hinna þeldökku
Aðalvél skipsins verður 1900' manna, þrátt fyrir samúð fjölda
hestöfl, og á siglingu verður, hvítra manna í baráttu þeirra
gegn stefnu dr. Malans. Takist
Malan að koma í gegn stjórnar-
Þessi mynd af þverskurði á Fairtry hirtist í vikublaðinu Fishing
News fyrir skemmstu. Textinn að ofan táknar — talið frá
vinstri: Vörpuop, aftari stjórnpallur, vinnuþiljur, togvinda og
siglingastjórnpallur. Að neðan — einnig frá vinstri: Fiskstíur,
fiskimjölsverksmiðja, flökunarvél, hraðfrysting, aðalvél og
hjálparvélar.
Ilringíerð um landið:
Óku með 30 farþega norður og aust-
ur að Jökulsá á Breiðamerkursandi.
Leiðin er alls 1200 krn.
í Önrlíniii var bakað o» sfrokkað
á mörgiint bak|uin.
Fyrir nokkru fóru þeir Páll
Arason og Bjarni Guðmundsson
í Túni lengstu bifreiðaför, sem
farin hefur verið hér í landi.
Var alls ekið í fjórtán daga,
haldið norður í land og síðan
austur og suður með, yfir
Hornafjörð og allt að Jökulsá
á Breiðamerkursandi, þar sem
ekki varð komizt lengra á bíl-
unum, en þó var farið allt vest-
ur í Örævi.
Þeir félagar fóru með 30
öldurnar komu Iangar letðir
og skullu á bílunum.
Var síðan enn farið yfir nokk-
ur mikil vatnsföll, sem hafa
jafnan verið miklir farartálm-
ar, svo sem Hólmsá og' Kol-
gríma, en lengra en að Jökulsá
á Breiðamerkursandi varð ekki
ekið. Voru íerðalangarnir flutt-
ir vestur yfir fljótið, en þar
beið bíll, er flutti menn til Ör-
æva, en þangað var þá kominn
annar hópur ferðalanga á veg-
um þeirra Páls og Bjarna, er
fara skyldi sömu leið til Reykja
víkur og hinir höfðu komið.
Sveitin undirlögð.
Þarna voru því
var farin að nokkru leyti sama
leið og' komið hafði verið með
hina. Þó var ætlunin að freista
þess að fara vestur eftir mið-
öræfunum og fyrir norðan Hofs
jökul í óbyggðum, en þá voru
þar svo miklar úrkomur, að
ekki varð af þessu.
1200 km. hvora leið.
Gekk ferðin að öllu leyti
greiðlega, og var haldið áætlun
í alla staði. — Voru alls 60
manns í ferðum þessum saman-
lagt, en leiðin alls rúmlega 1200
kílómetrar hvora leið. Er óhætt
skrárbreytingunni, sem nú
liggur fyrir þinginu, má búast
við vaxandi ólgu meðal blökku-
manna í landinu .
' v ‘ V '■
Sameining *
Mið-Afríkuríkja.
En raunar er það um alla
Afríku, sem sterk þjóðernis-
alda er vakin, þótt allt sé enn
með kyrrum kjörum víða, t. d.
í Norður- og Suður-Rhodesiu,
og Nýja-Sjálandi, og ef til vill
verði, ef vel tekst til um sam-
einingu þessara landa í eitt
sambandsríki. Margra ætlan er
þó, að þar kunni alvarlegar
deilur að rísa upp, vegna þess
hversu á sameiginingarmálun-
um hefur verið haldið, og vegna
áhrifa frá öðrum Afríkulöndum,
þar sem heitara er í kolunum,
eins og Kenya. Þangað hafa
Bretar orðið að senda mikið
herlið, sem kunnugt er, til þess
að halda Mau-Maumönnum í
skefjum. í brezkum fregnum
eru þeir jafnan kallaðir
„hryðjuverkamenn“ — en þeir,
sem hafa samúð með þeim
segja, að í rauninni sé hér um
sjálfstæðisbaráttu að ræða, þar
sem kjörorðið sé „Afríka fyrir
Afríkana“.
Kynþátta-
stríðshættan.
Kynþáttastríðshættan kann
að vofa yfir allri Afríku innan
tíðar og að vopnavaldið eitt
skeri úr, en vitrir og áhrifa-
miklir menn, hvítir sem þel-
að fullyrða, að aldrei hafi menn • dökkir, vinna af mætti að því,
komnir 60
afiur á skut á Fairtry — fyrir, manna nóp á tveim bílum sem
ofan vörpuopið og er ætlazt jejg þggur norður á Hveravelli,
til Þess, að þaðan sé skipinu Qg var ejfjjert óvenjulegt við
stjóinað, þegar það er að veið- þag ferðalag, en síðan átti að
um. Og yfirleitt má segja, að|fara austur yfir Blöndu. Það
þegar skipið sést tilsýndar, mun þótti þó ekki ráðlegt, svo að
engan í rauninni gruna, að Þar farjg var niður með henni vest- ferðalangar, en höfðu bækistöð
sé togan á ferð eða að veíðum. j an til aiit nigUr að nýju brúnni,1 á Skaftafelli og Fagurhólsmýri,
Yfirbyggingin, sem er aðeins c)g Var þangað 14 klst. akstur frá og var því nóg að gera, því að
mikið þurfti þessi hópur, að éta
eins og gefur að.-gkilja.
Má næstum segja, að, sláír
að hafi verið alikálfinum
— eins og forðum — því að
tvö lömb voru skorin hið
bráðasta, og símað var út
um sveitina, að hlaupið yrði
undir bagga við að baka og
strokka smjör, svo að enginn
þyrfti að svelta.
Eftir þriggja daga dvöl í Ör-
æfum héldu þ.eir Páll og Bjarni
austur á bóginn með hina nýju
farþega sína, sem áttu nú eftir
mestan hluta leiðarinnar, og'
ekið eins langa leið hér á landi,
án þess að þurfa að láta ferja
bíla yfir fjÖrð eða firði, eins og
gert var einu sinni hér um ár-
ið, þegar Hornfirðingar komust
til heimasveitar sinnar eftir að
hafa ekið norður um land og
austur.
framan við miðju, tekur um Hveravöllum.
þriðjungurinn af lengd skips-1 Síðan var farið eftir þjóð_
ins og ofan á stjórnpállihum er ( veginum austur £ Þingeyjar-
„þrífætt" sigla. Reykháfurinn sýsiu 0g teldnn bugur að Öskju,
er rennilegur, sporöskjulagað-j en þá austur yfir jökulsá á
ur, og rétt fyrir aftan hann eru Fjöllum og jokuldalsheiði og
björgunarbátarnir, úr léttum, Austfjar8ar. Þaðan var síðan
málmi, og hanga í uglum, sem þræcic( ieigin suður með fjörð-
þyngdarlögmálið stjórnar að um og haldið allt til Horna_
mestu, svo að fljótlegt er að fjarðar
sveifla þeim útbyrðis.
Allt rúm gernýtt.
Hvað snertir skipið undir
þiíjum ér þar hver fei'þumlung
ur notaður til hins ýtrasta. Tví-
skipt áhöfn verður á skipinu
Var þá ekið yfir Horna-
fjarðarós, sem er samtals
fimm kílómetrar á breidd
og háði vatnið mönnum sums
staðar í mitt læri, en farþcg-
um þótti gaman að sjá, er
Brautryðjendur.
Fáir bílstjórar
á landinu
að samvinna takist með þeim
þjóðum, sem byggja Afríku ■—
og telja framtíð allrar Afríku
komna undir slíkri samvinnu.
Einn þeirra manna, sem
þannig lítur á, er hinn áhrifa-
ríki og mikilsmetni milljóna-
mæringur og , leiðtögi Mó-
hammeðstrúarmanna, Aga
Khan. Hann styður Breta í því
t. d. áð hvítir menn, indverskir
Þér viljið auðvitað spara,
□ G ÞAÐ GETIÐ ÞÉR M.A. MEÐ ÞVÍ
AÐ KAUPA áDÝRAGTA BLAÐIÐ,
GEM JAFNFRAMT ER FJDLBREYTT-
AGT - VÍGI.
KDGTAR ADEING 12 KR, Á MÁNUÐI
Stmi 1660 - - - Sími 1660