Vísir - 10.08.1953, Blaðsíða 5

Mánudaginn 10. ágúst 1953
▼ ISTR
SMITH
PP
lllakkjMHH.
44
Ógerlegt virðist með öllu að segja, hve forn knattborðsleik-
urinn, eða billiard, er, en sumir fræðimenn segja, að Forn-
Egyptar bafi þekkt hann í einhverri mynd, en víst er um það,
að Grikkir iðkuðu hann um það bil 400 árurri fyrir Krist.
Knattborðsleikurinn, í þeirri mynd, sem hann er iðkaður
í dag, er hinsvegar ugglaust frá 17. öld, enda margar lýsingar
til af honum og frásagnir, sem koma heim við það, sem vér
þekkjum í dag. Til þess að vera slyngur í þessari íþrótt þarf
nákvæmt auga og styrka hönd, öruggt mat á fjarlægð og af-
stöðu kúlnanna, sem leikið er með. Leikurinn þjálfar því bæði
hug og hönd, er þeim, sem hann iðka, skemmtileg dægra-
stytting, en veitir jafnframt tvísýna keppni, þar sem kraftar
og vöðvar eru gagnlausir, en styrkar taugar og róleg íhugun
ráða úrslitum.
Knattborðsieikur cr iðkaður í flestum löndum heims. Um
skeið var hann einkum dægrastytting aðalsmanna og heldra
fólks, en hina síðari áratugi hefur hann í vaxandi mæli orðið
almenningseign, og í flestum borgum hins siðaða heims eru til
knattborðstofur, þar sem menn safnast saman við hin stóru,
þungbyggðu borð, og horfa á kúlurnar skjótast um grænt klæðið,
eða renna hljóðJaust í leðurvarin götin.
Islendingar hafa haft kynni af þessari íþrótt ekki síður en
aðrar þjóðir, nú um nokkra áratugi, og í dag verður rabbað
við einn forustumanna hennar, Björn Þórðarson, „Bjössa á
biHiardinum“, eins og fjölmargir vinir hans kalla hann.
Björn Þórðarson er tœplega
sextugur, fœddur 4. október árið
1894, í Bjarnabœ við Framnes-
veg. Sá bœr er löngu horfinn,
en par standa nú í hans stað
myndarlegir verkamannabú-
staðir 20. aldarinnar. Foreldrar
hans voru þau Þórður Þorkels-
son í Grjóta í Reykjavík og
Petrína Björnsdóttir frá Sveins-
koti á Álftanesi. Björn er þvi
örugglega gamall Reykvíkingur,
og heyrir til sömu deild og
þeir Ben. G. Wáge og Erlendur
Ó. Pétursson, nefnilega Vestur-
bœnum og K.R., en þeir virð-
ast œtla að verða ótrúlega marg-
ir hér í Samborgaraþcetti Vísis.
Þegar Björn ólst upp, var það
mjög í tízku, að styrjöld vœri
háð milli Vesturbœinga og Aust-
urbœinga. í þann tið voru reyk-
vískir sveinar innan við ferm-
ingu óvenju herskáir, og engar
fríðarhreyfingar eða alþjóöa-
samþykktir náðu til þeirra. Það
var því hin helzta og göfugasta
iþrótt þeirra tíma að berja á
Austurbœing, sem villtist vestur
í Grjótaþorp, og vei þeirn Vest-
leðurkaupmaður, Ársœll heitinn
Gunnarsson og fleiri þekktir
borgarar.
En brátt lýkur œrslum og á-
hyggjuleysi bernskunnar, — hin
alvarlegri viðfangsefni taka við,
baráttan fyrir daglegu brauði.
Eikarsverðin góðu týnast og fara
veg allrar veraldar, og einn góð-
an veðurdag er Björn Þórðarson
orðinn friðsamur brauðstrits-
maður.
' □
Fjórtán ára gamall ræðst
Björn til sæmdarmannsins
Nicolai heitins Bjarnasonar,
afgreiðslumanns Bergenska
gufuskipafélagsins og Faxa-
flóabátsins Ingólfs. En það var
annar þáttur í margháttuöum
rekstri Nicolais, sem snertir
Björn meira, en það var lysti-
vagnaútgerð hans. Það var áður
en daunillir bílar tóku að fæla
hestana hér á götunum. Menn
liðu um göturnar í undirþýðum
lystivögnum, sem svo voru
aka þeim heim aftur einhvern
tíma um nóttina. Þetta var
skemmtilegt og yfir þessu hvíldi
ævintýraljómi, sem Chevrolett-
ar og Fordar nútímans megna
ekki að skapa, hversu góðir
sem þeir annars kunna að vera.
Frá Nicolai Bjarnasyni ræðst
Björn í vinnu hjá Pétri Þ. J.
Gunnarssyni, sem þá rak Hótel
ísland. Þetta gistihús var þá
svonefnt „temperance hotel“, þ.
e. það var í eigu Góðtemplara,
og' því að sjálfsögðu engar vín-
veitingar og nokkuð annar
bi'agur þar á en á öðrum hlið-
stæðum stofnunum. í smásal út
að Aðalstræti, við hlið Vöru-
hússins, sem þá var á neðstu
hæð hússins, rak hótelið
billard, eða knattborðsstofu.
Hlutverk Björns var að hafa
umsjón með borðinu þar, vera
,,makkjör“, eins og það heitir
á máli kunnáttumanna, og það-
an eru runnin tengslin við
starfa hans í dag. Þetta eina
borð mun hafa gefið hótelinu
drjúgar tekjur, en leigan var
90 aura á klukkustund. Þarna
var allt með miklum snyrtibrag,
aldrei haft vín um hönd. Björn
var þarna aðeins einn vetur
eða svo, en kynntist þá leynd-
ardómum græna borðsins og
fílabeinskúlnanna, svo að aldrei
leið honum úr minni, þó að það
yrði ekki fyrr en síðar, að hann
tæki sjálfur að reka slíkt fyrir-
tæki á eigin spýtur.
Þú ert cramall sjómaður,
er ekki svo?
Eg var til sjós í mörg ár, og
á margar góðar minningar frá
þeim tíma. Þegar ég hætti hjá
P. Þ. J. Gunnarssyni réðst ég
á kútter Keflavík, sem Duus
átti. Þetta var 80 tonna skip.
Eg var þar háseti, en við stund-
uðum handfæravQiðar á Sel-
vogsbanka. Skipstjóri var Egill
Þórðarson í Ráðagerði. Agli
þótti víst heldur iítið til mín
koma, þegar ég sótti um skip-
rúm hjá honum. ,,Eg fæ nóg af
sjómönnum, -— hvað á ég að
gera við stráklinga?“, sagði
urbœing, sem
fyrir Lœk.
asnaðist austur
Vitanlega tók Björn þátt í
styrjöld þessari, og þótti ekki
óliðtœkur, þegar eikarkorðar
og önnur vopn voru látin skera
úr. Hann minnist vel heiftar-
legra bardaga á Skólavörðuholti,
er Vesturbœingar gerðu þar inn-
rás, en leikurinn barst alla leið
suður í Fossvog og upp í Öskju-
hlíð, en þar ' lauk höTfum, um
síðir með sátt ög samlyndi, þó
ekki fyrr en ein hinna hugprúðu
hetja var handleggsbrotin. Ýms-
ir borgarar koma við sögu á
þessiim róstusömu tímum. —
Hendrik J. Ottósson varði grjót-
garðinn, sem skildi Ólsenstún
og Geirstún af mestu hörku, en
á cefingasvœði Vesturbœinga
fyrir austan verzlunarhús O.
Johnson & Kaaber, þar sem nú
stendur Mjólkurfélagshúsið,
þóttu þeir liðtœkir skylminga-
menn Magnús J. Brynjólfsson
nefndir, með einum eða tveim hann. Eg sag'ði deili á mér og
kvaðst vera sonur Þórðar í
Grjóta. Þá kom annað hljóð í
skrokkinn. „Nú, þá erum við
frændur. Þú siglir með“. Stýri-
hestum fyrir. Fyrirmannsbrag-
ur var á þessum farartækjum,
og það var sannkallaður
kavalér, sem gat
boðið dömu
að öðrum ólöstuðum. Við fisk-
uðum alltaf vel, en venjulega
vorú þó Ása og Valtýr hæstu
skipin hjá Duus. Svo komum
við. 68.000 fiskar var-ékki lé-
légur afli, skal eg segja þér.
Svo var eg á kútter Hafsteini
frá sömu útgerð. Skipstjóri var
þar Finnbogi Finnbogsison, sem
enn er á lífi, aðgætinn skip-
stjóri og ágætur sjómaður.
En ert þú ekki
iíka togarakarl?
Jú, blessaður vertu. Eg var
t. d. með Jóni Otta Jónssyni á
Walpole á þorski. Stýrimaður
þar var Tryggvi Ófeigsson,
dugnaðarforkur. Þá var eg með
Gísla Oddssyni á Leifi heppna
vertíðina áður en hann fórst.
Við fiskuðum óhemju vel, alltaf
130—150 tunnur lifrar í túr,
sem venjulega tóku ekki nema
viku eða svo. Eg man síðasta
vortúrinn, við vorum hálffullir
af smáfiski fyrir Vesturlandinu.
Þá sagði Gísli: „Ætli sé ekki
bezt að við stímum svolítið
út“. Á níræðu út af Vestfjörð-
um var kastað. Við fengum
upp í þrjá poka í hali. Þetta
varð bezta vertíð Gísla. Þá sagði
Gísli: „Þenna banka ætla eg að
skíra Halann“. Nú vita allir,
hvar Halinn er, og hver upp-
gripakista hann hefur verið. Eg
var á mörgum fleiri skipum,
bæði hjá Ólafi Jóhannessyni á
Patreksfirði og bátum frá Edin-
borg á Isafirði. Var sjómaður í
tíu ár alls. En oft varð maður
að vera í landi, og þá málaði eg
með Lúðvík Einarssyni, en auk
þess vann eg sjálfstætt sem
málari í eitthvað fimm ár, aðal-
lega á sumrin, enda lítið unnið
að málningarvinnu aðra tíma
árs.
En hvenær byrjar svo
billiardtímabilið?
Það var árið 1918, svo að nú
hef eg fengizt við það starf í
35 ár, að meira eða minna leyti.
Við Þorkell bróðir leigðum þá
húsnæði hjá Danska Lloyd á
Hver'Jisgötu 18. Þar var eg
„makkjör“, eða umsjónarmað-
ur. Þarna vorum við í 3 ár.
Byrjunin var ekki merkileg,
aðeins eitt borð. En áhuginn
var strax mikill.
Svo setti eg upp knattborðs-
stofu, ásamt þeim Rosenberg
veitingamanni, Gunnari Hall-
dórssyni og Þórði Albertson
í veitingasölum Rosenbergs,
þar sem nú er Reykjavíkur
Apótek. Þar höfðum við' tvö
borð, sem aðeins voru til afnota
fyrir gesti Rosenberg. Eg hafði
300 krónur á mánuði og fjórð-
sinni upp í slíkan vagn, þegar maður var Benjamín Gíslason ung ágóðans.
fara skyldi á dansleik.
Eins.og ljóst, verður af-þess-
ari frásögn, hefur Björn Þórð-
arson lagt, gjörva hönd á margt,
verið eins konar þúsund þjala
smiður, en ef til vill er það
„rómantískasta“ tímabil ævi
hans, er hann ók lystivögnum
Nicolai Bjarnasonar um bæinn.
Sérstaklega er honum minnis-r
stæð drossían, sem va'r lokaður
tvíeykisvagn, undurþýður, með
bólstruðum sætum. í slíkum
vögnum var heldra fólki bæj-
arins ekið á dansíeiki, sem
haldnir voru að Hótel Revkja-
vík, hinu óglevmanlega gisti-
og veitingahúsi við Austurvöll,
sem brann í eldsvoðanum
mikla. Þegar mikið lá við, t.d.
brúðkaup, voru gestirnir sóttir
í vagninum f ína. ef tir ;,kortum“
hver í sinni röð. Síðan þurffi að
frá Hlíð í Reykjavík. Þetta var
gott skip, og Egill er bezti sjó-
maður, sem eg hef siglt með,
Þegar þessu tímabili sleppir,
en þar var eg í 4 ár, setti eg
upp stofu á Laugavegi 11, að
Björn er sjálfur slyngur íiknattborðsleik. Hér sést hann í
„krambúl“.
Kleppsholt!
Ef Kleppshyltingar þarfa
að setja smáauglýsingu 1
Vísi, er tekið við hennl |
Verzlun Guðmumiar H,
Albertssonar,
Það borgar sig bezt að
auglýsa í Vtsi.
þessu sinni með fjórum f lunku-
nýjum borðum. Og þarna var
eg í önnur fjögur ár. Nú mátti
heita, að billiard væfi að verða
almenningseign, og aðsóknin
sívaxandi.
Nú göngum við aftur í félag,
Þorkell og eg, og opnum knatt-
borðsstofu á neðslu hæð Hótel
Heklu. Þar vorum við í heilan
áratug, en síðan var aftur flutt
á Laugaveg 11, og þar vorum
við í ein 9 ár.
Síðan höfum við verið á á-
gætum húsakynnum á Klappar-
stíg 26, og þar höfum við kom-
ið okkur vel fyrir með sex
borðum.
Hvernig hefur rekst-
urinn gengið?
Ekki get ég kvartað, þótt á
ýmsu hafi gengið. En allt hefur
gengið slysalaust, aldrei orðið
nein vandræði út af neinu, en
við höfum ávallt reynt að koma
í veg fyrir, að ölvaðir menn
væru að slangra inni hjá okk-
ur, öllum til leiðinda og sjálf-
um þeim til vansæmdar. Og
það hefur tekizt. Til okkar
koma menn af öllum séttum til
dægrastyttingar og gamans. Nú
og á hverju ári er efnt til
keppni. í vetur var keppt um
tvo bikara, sem við gáfum.
Guðmundur Ólafsson verzlun-
armaður vann 1. fl. bikarinn,
en Jóhannes Magnússon verlz-
unarmaður meistarabikarinn.
Árið áður vann Svavar Jóhanns
son hjá Manntalinu meistara-
bikarinn, en hann hefur um ára-
bil verið einhver slyngasti bill-
iardspilari hér. Sjálfur spila ég
öðru hverju að gamni mínu, og
aldrei finnst mér þessi íþrótt
verða leiðinleg eða þreytandi.
□
En nú fer að verða „fram-
orðið“ í þessum þætti. Það hefði
ef til vill sýnzt eðlilegt, að
reynt yrði að skýra fyrir les-
endum, í hverju knattborðs-
leikur eiginlega er fólginn, en
það yrði of flókið til þess að
gagni kæmi. Þar koma fyrir ó-
kennileg nöfn eins og „snooker“
þar sem notaðar eru 15 rauðar
og 7 mislitar kúlur, „krambúl“
með þrem kúlum, og „keila“,
einnig með þrem kúlum. En
hvað um það. Þessi leikur á
sína ‘fjölmörgu áhangendur um
\ allan heim, líka hér úti á ís-
landi, ekki sízt uppi á Klappar-
stíg 26, undir stjórn „makkjör-
j anna“ Bjarnar og Þorkels Þórð-
; arsona.
Og svona að lokum mætti
geta þess, að Björn hefur feng-
ist við fleira. Hann er líka ís-
landsmeistari í knattspyrnu
(1912), og hann hefur fengið
hann margan stóran um dag-
ana, því að hann er áhugasam-
ur laxveiðimaður. En þetta er
önnur saga,-Sem’ e. t.' v. bíður
betri'tíma.