Vísir - 12.08.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 12.- ágúst 1853-
TfSIR
»•>#«
Framfarir og tækni
Ætlar a6 kafa
4000 m. dýpí í stáikúki.
Piccardfeðgar, báðir prófessorar,
eru að faeita má „ferðbónir.“
Svisnseski prófessorinn Je-
an Ficcard gat sér faeims-
frægð fyrir rúmum tuttugu ár-
um, er honum tókst, fyrstum
manna, að komast upp í háloft-
in (stratosfære) í málmkúlu.
Nú fayggst tvíburabróðir hans
Auguste kafa dýpra en nokk-
ur amiar maður hefir gert,
einnig í málmkúlu.
Enginn skyldi þó halda, að
Piccard bræðurnir sé met-
fífl, sem sí og æ sé að vekja á
sér athygli, á svipaðan hátt og
menn, sem sitja uppi á flagg-
stöngum, dansa í 100 klukku-
stundir eða éta 200 egg. Því
fer víðs fjarri, því að þeir eru
alvarlegir vísindamenn, sem
með þessum glæfraferðum
sínum hafa unnið vísindunum
hið rnesta gagn og miðlað öðrum
af mikilvægri þekkingu sinni
á því, sem áður var ókunnugt.
Enginn strengur
í kúlunni.
Innan tíðar ætla próf. Au-
guste Piccard og sonur hans,
sem einnig er prófessor, Jacques
að nafni, þrítugur að aldri, að
kafa niður á 4000 metra dýpi
á Miðjarðarhafi í sérstaklega
gerðri stálkúlu. Með þessu
hyggjast þeir feðgar verða vís-
ari um margt, sem áður var hul
ið, þarna niðri í hinu eilífa
myrkri hafdjúpsins, taka ljós-,
myndir og gera aðrar athugan-
ir, sem þýðingu kunna að hafa.
ítölsk stálsmiðja í Terni hef-
ur smíðað kúluna miklu, og er
senn lokið síðustu breytingum
á henni, en hér þarf að vanda
allan undirbúning, eins og nærri
má geta. í Triest við Adríahaf
er svo verið að smíða „köfunar-
geyminn" mikla, sem á að korna
þeim feðgum aftur upp á yfir-
borð sjávar, því að enginn
strengur eða taug verður í kúl-
unni, er hún kafar í djúpið
mikla.
Hefur hugleitt
þetta í 40 ár.
Ráðgert er, að köfunin fari
fram á Miðjarðarhafi um það
bil 100 km. norð-vestur af Nea
pel, en þar virðast hafstraumar
vera hagstæðir og feikna dýpi,
eða um 4000 metrar. Margir
tæknifræðingar líta svo á, að
þetta sé óðs manns æði ög raun-
verulega ekki nema kostnaðar-
samt sjálfsmorð. En próf. Picc-
ard er ekki á því, og hefur haft
þessi áform á prjónunum um 40
ára skeið, og aðeins í vísinda-
legufn tilgangi, eins og fyrr seg-
ir. Hann mun gera líffræðileg-
ar, dýrafræðilegar og efnafræði
legar athuganir, sem talið er, að
geti orðið hinar mikilvægustu.
Þá verða og framkvæmdar ranu
sóknir í sambandi við segulafl
og geislaverkun.
Gamla „metið“
er 1370 m.
Dýpst hafa menn áður kom-
izt 1370 metra, en það var
Bandaríkjamaðurinn Otis Bar-
ton árið 1949. Þar áður hafði
landi 'hans, Beebe, komizt nið-
ur á 923 metra dýpi í stálkúlu,
sem hékk í taug neðan úr björg
unarskipi.
Það er svipað með hálofts-
ferðum og hafdjúpsferðum, að
maðurinn getur ekki haldizt þar
við óvarinn. í djúpinu er þrýst-
ingurinn utan frá svo mikill, að
einn dropi, sem kæmist inn úr
kúlunni, myndi hafa sömu verk
anir og byssukúla. Hins vegar
er þi'ýstingurinn í háloftskúl-
unni mikill inni fyrir, en mjög'
lítill fyrir utan. Háloftskúla
Jean Picacrds var úr alúminí-
um, og var 3V2 mm. á þykkt.
Hins vegar verður köfnunarkúl
an úr 9 sentímetra þykku stáli,'
sem á að þola 24 þúsund smá-
lesta þrýsting. Fjórir gluggar
verða á kúlunni, með 15 sentí-
metra plexi-gleri. 5000 kerta
Ijóskastarar verða í kúlunni, og
eiga þeir að tryggja, að vel sjá-
ist út á hafsbotninn.
Þrengsli verða mikil í köfn-
unarkúlunni, sem ekki verður
neina 2 m. í þvérmál, en þar er
samt gert ráð fyrir öllum nauð-
synlegum vísindatækjum —
myndavélum og þar fram eftir
götunum. Kúlan verður áföst
sívölum geymi, 15 metra löng-
um og 4 m. breiðum, en í hon-
um verða 60 þúsund lítrar af
vökva, sem er léttari en vatn,
eða 0.69 að eðlisþyngd. Geymir
þessi á sem sé að hefja þá feðga
aftur upp, er þeir hafa losað sig
við 12 járnþyngsli, sem hvert
vegur 150 kg. og hanga utan á
kúlunni, en það verður gert með
rafsegulmagni. Ekki má köfun-
in standa lengur en 14—16
stundir, því að súrefnisforði er
ekki meiri en því nemur. Menn
hafa furðað sig á því, að kúla
þeirra skuli ekki hanga í streng,
sem hægt sé að draga þá upp á.
Skýringin á því er einfaldlega
sú, að hættan er mjög mikil á,
að svo langur strengur myndi
slitna.
Svíar minnast frægasta
hugvitsmanns síns.
150 ár iiðin, síðan John Ericsson fæddist.
Þannig gera menn ráð fyrir, að flugvélar framtíðarinnar —
þær, sem knúnar verða með kjarnorku — verði útlits. Menn
ætla einnig, að eftir svo sem fimm ár muni slíkar flugvélar
verða notaðar til flugferða milli álfa. Amerískar flugvélasmiðjur
verja nú miklu fé til athugunar á því, hvernig helzt eigi að
smíða slíkar vélar, og s^gt e^, gð >til séi uppdrættir, af slíkum
flugum, er eigá að geta flutt 125 farhega yfir Athmtshaf á
hálfri fjórðu stundu.
Lykteyðandi tæki
á markaði hér.
Innan tíðar er væntanlegt hér
á markaðinn merkilegt áhald,
sem telja verður nokkurs konar
undratæki.
Áhald þetta gengur fyrir
rafmagni, og er til þess ætlað
að eyða hvers konar lykt, reykj-
arlykt, matarlykt og yfirleitt
allskonar stybbu úr íbúðum
manna.
Þetta tæki er amerískt og
heitir Odor-Ban, en umboðs-
maður þess er heildsölufyrir-
tækið Gotfred Bernhöft & Co.
Gefur það einnig mismun-
andi lykt eftir ,,pöntun“.
Tæki þetta hefur reynzt mjög
vel, og verið um það getið í
mörgum stórblöðum, m. a. New
York Herald Tribune.
Fyrir skemmstu var þess
minnzt í Svíþjóð, að liðin voru
150 ár frá fæðingu Jolins Erics-
sons, hins fræga hugvitsmanns
Svía, sem meðal annars fann
upp skipsskrúfuna.
Við það tækifæri var afhjúp-
aður minnisvarði úr graníti
með vangamyndum bræðranna
Johns og Nils, sem lagði fyrstu
aðal-járnbrautina fyrir sænsku
ríkisjárnbrautirnar. -— Þessi
athöfn fór fram í Filipstad í
Vermalandi, að viðstöddu stór-
menni, m. a. Tage Eriander for-
sætisráðherra.
Tvímælalaust er Ericsson
einhver mesti hugvitsmaður,
sem Svíar hafa átt um dagana,
og hann átti um 500 einkaleyíi
á ýmsum uppfinningum við
dauða sinn árið 1889. Hann fór
ungur að árum til Englands,
keppti m. a. við George Steph-
enson um eimreið, og hefði að
líkindum sigrað í þeirri' keppni,
ef ketill hennar hefði ekki
sprungið í loft upp, er skammt
var eftir skeiðsins. Hann fór
þegaf að hugleiða, hvernig búa
mætti tií'skipsskrúfu er kæmi
í stað hjólanna miklu, sem voi’u
á fyrstu gufuskipunum, en
Bretar daufheyi'ðust við tillög-
um hans. Þess vegna hvarf
hann vestur um haf, þar sem
honum var vel tekið, og árið
1838 hljóp af stokkunum eim-
skipið „Robert F. Stockton“,
sem varð fyrsta ski'úfu-knúna
skipið, sem sigldi yfir Atlants-
haf.
SmíðaSi
byrnvarið skip.
Hann smíðaði brynvarin her-
skip, sem þóttu bera af öðrum,
sem til þessa höfðu þekkzt, en
fi'ægastur varð hann fyrir
„Monitor“, sem hann smíðaði
fyi'ir stjórn Abi-ahams Lincolns
og barðist síðan við bryn-
di-ekann „Merrimac“, sem Suð-
urríkjamenn telfdu gegn Norð-
urríkjunum. „Merrimac“ varð
að láta undan síga eftir þá við-
ureign og sá voði var þar með
úr sögunni og yfirráð Norðan-
manna örugglega ti’eyst. —
Bandaríkjamenn sýndu honum
margvíslegan sóma, en sjálfur
bjó hann í yfirlætisleysi sínu
skammt frá verkstæði sínu á
Manhattaneyju í New York.
Hann andaðist árið 1889, en lík
hans var flutt heim til Svíþjóð-
ar á bandaríska beitiskipinu
„Baltimore“. Hann var jarð-
settur í Filipstad, þar sem fag-
urt grafhýsi var reist til minn-
ingar um hann.
Plast keppir
við stál.
Fyrirtæki eitt í Chieago hef-
ur byrjað framleiðslu á mjög
sterkri plastblöndu.
Er ætlunin, að plastblanda
þessi verði einkum notuð í
mjög stór tæki, sem hægt er að
gera úr henni. Telja framleið-
endur, að blandan geti undir
vissum kringumstæðum keppt
við stál, aluminium, við og gler.
Nefnist efni þetta Campo S-
300.
Kristján Guðlaugsson
hæstaréttarlögmaður.
Austursíræti 1. Síml 341-6.

sníðui á bíl.
í áframhaldi af því, að smíð-
uð hefur verið yfirbýgging bíls
úr plasti, prófa Bretar nú gler
í sama tilgangi.
Er glerull notuð við þetta og
hún mótuð á ýmsan hátt. Er
efnið auðvelt viðfangs, svo að
horfur virðist á, að fram-
leiðslan geti orðið ör, ef af
vei’ður. Er það Bristol-flug-
vélafélagið, sem gei'ir tilraUnir
þessar í Bi'etlandi, en eitthvað
hefur Chevrolet fengizt við það
vestan hafs. Þótt um gler sé að
í’æða, er það ekki gegnsætt,
heldur hleypir ljósi í gegn. Við-
gei’ðir ei'u ódýrar, en það er
einn helzti kosturinn, að
s.: það héldui- bifréiðum lieií-
um að vetrarlagi en köldum
í sumarhitum.

Óvíða í heiminum eru stærri auglýsingar meðfram þjóðvegum
en á Ítalíu. Þar getur að líta líkan af vínflöskum, sem eru
margar mannhæðir, gríðarmikla lijólbarða, risastóra kven-
fótleggi í nylon „umbúðum“ og nýlega bættist við risavaxið
armbandsúr, ^em er 5—6 manpshæðir, Það gengur „eins : og
kíúkka“, og hægt er að lesa á bað í mörg hundruð metra
f jarlægð. Berið saman síærðina á því, og manninum ,sem stendur
fyrir neðan það.