Vísir - 18.08.1953, Blaðsíða 5

<
Þriðjudaginn 18. ágúst 1953
YtSIR
Eliefu ár í fangelsum Rússa, 8:
ELINDR LIPPER
Matar§kammtar fanganna
IVr eftir afköstuni þeirra.
En þeir þjjnst sýknt ng
heilafjt aí hnnyrL
Sá matarskammtur, sem föngið, verður algerlega niðurbrot-
um er ætlaður í fangabúðunum,inn, á fjórða ári verður hann ó-
er svo naumur, að engimi geturfær til vinnu, og á fimmta ári
lifað á honum lengur en tvö ár.deyr hann.
• Sá, sem reynir það þriðja ár-
Daglegur brauðskammtur fangaí Kolyma.
Vinnuföt. Konur.
100% eða meira. 21.0 únsa.
70% til 90%. 17.5 —
50% til 69%. 14.0 — ■
Befsiskammtur. 10.5 —
Karlar.
28.0—32 únsur.
25 únsur.
17.5 —
10.5 —
Hinn ríflegi brauðskammtur
fyrir karla, er ætlaður náma-
mönnum. Jafnskjótt og karl-
manni er ætluð léttari vinna,
svo sem í skógunum eða bygg-
ingavinnu, fær hann aðeins
hinn nauma brauðskammt
kvenna.
Allir fangar fá daglega: 3.5
únsur af saltfiski; 2.1 unsu af
kornmeti — byggi, byggi og
muldum höfrum, hirsi eða
haframjöli; 0,17 únsu af mjöli
eða sterkju; 0.5 únsu af jurta-
olíu; 0.34 únsu af sykri; 0.106
únsur af jurtafeiti; 10.5 únsur
af söltuðum hvítkálsblöðum.
Matseðill fanganna er svona:
Morgunverður: Hálf síld, eða
'1.75 únsur af saltfiski; sætt te.
Þriðjungur af brauðskammtin-
um.
Hádegisverður: Hvítkálssúpa,
1 mörk; haframjöl. Þriðjungur
af brauðskammtinum.
Kvöldverður: Hvítkálssúpa
með fáeinum koi'num af ein-
hverju kornmeti. Soðin fiskhöf
uð fljótandi í súpunni. Þriðj-
ungur af brauðskammtinum.
Hætt við
skyrbjúg.
Allt árið inn og út, á rúm-
helgum dögum eða helgum, er
matseðillinn hinn sami. Skortur
er á C fjörefni og fæðið svo ein-
hæft, að það eitt út af fyrir sig
veldur skyrbjúg. Til þess að
verjast honum er föngunum
gefinn skammtur af „byggi“ í
matstofunni. Sá, sem ekki vill
drekka sitt glas af bruggi fær
ekki teskeið til að borða' með.
Bruggið er furuseyði; það er
beizkt eíns og gall á bragðið, en
hefur í rauninni reynzt vel við
skyrbjúg. Það er búið til í fjör-
efnagerðinni. í Taskan, við Task
an-ána, en hún er þverá, sem
rennur í Kolyma.
Fjölmargir fangar fá pellagra,
sökum skorts á B-fjörefni. —
Fangi, sem þjáist af pellagra,
verður að sleppa 1.75 únsum af
brauðskammti sínum, en fær í
staöinn eitthvert glundur úr
hveiti og geri, sem á að bæta
skortinn á B-fjörefni.
Matur fyrir
erfiðisvinnumenn.
En; þrátt iýrii; þessar ráðstaf-
anir. er það langtíðast að fang-
ar deyi þarna úr miklum og al-
egrum fjörefnaskorti. Önnur tíð
dánarorsök er dystrophia ali-
mentaris, þ. e. sultur.
Þegar athugaður er matar^
skammtur fangelsanna, verða
menn að hafa það hugfast, að
skammturinn er ætlaður mönn-
um, sem vinna þyngstu strit-
vinnu, 12, 14 og 16 klukkutíma
á dag. Og það í landi, sem kald-
ast er af á byggðu.bóli og vetur
er 8 mánuði af árinu.
eitt eingöngu: meira brauð, of-
urlítið meira brauð.
Hungrið varð
óþolandi.
Þegar honum batnaði var
hann sendur í „létta vinnu“ —-
að höggva skóg. Sá dagur kom,
að hann gat ekki lengur afborið
sultinn. Enginn vörður var sja-
anlegur. Hann tók þá knippi af
eldiviði, sem hann hafði höggv-
ið með leynd, lagði það á bak
sér og arkaði af stað. Nokkra
km. í burtu var byggð frjálsra
borgara og hann varð að legg ja
drjúgum undir sig, svo að hann
gæti komist aftur á sinn stað í
skóginum, áður en tími kæmi
til þess að hverfa aftur til fanga
búðanna.
Góðgjörn húsfreyja borgaði
honum eldiviðinn með heitri
máltíð og hann gleýpti hana
Þó að birtan væri slæm sá
hann, áð pilturinn hafði fengið
skotið í brjóstið — skotinn fram
an að, ekki aftan frá.
Einhver lyfti olíulamparmm
á loft. Þá sá hann deigkenndan
blóðugan kepp, sem stóð út úr
jakka piltsins.
„Hváð er þetta?“ hvíslaði
hann.
„Fyrir þetta dó hann, félagi
höfuðsmaður. Fyrir ögn af
brauði.“
Síðasti kafli:
HEIÐURSMERKI OG
HAGNAÐUR AF ÞRÆLK-
UN FANGANNA.
UrgöuiUuu
Slysið í Hvítá.
Þann 7. apríl 1864 brá vinnu-
kona frá Skálholti, Þórunn að
nafni, sér austur yfir Hvítá að
Auðsholti í Biskupstungum. —
ís var á ánni og skrof á ofan,
en þó vakir í ísinn hér og hvar.
Veður var gott og sólbráð.
Eftir eigi langar viðtafir
heima í A'uðsholti, sneri Þór-
unn aftur suður eftir, en hirti
eigi um að rekja hin fyrri för
sín á ísnum suður yfir ána,
heldur vék hún lítið eitt úr frá
hníga og litaði
hæðirnar rauðar.
hann einu sinni
sína. Hann vissi
snæviklæddar
í livöld ætlaði
að eta nægju
ekki, að hans
Miska var ungur maður um
tvítugt. Hann hafði haldið'
kjarki sínum í fangelsi, íanga-
búðum og gullnámum. Og hann
var svo fjárans heppinn; hann
fékk lungnabólgu og varð að
fara á spítalann. Spítalinn er
óskadraumur allra fanga. Og
Miska var svo ungur og hraust-
ur, að hann sigraðist á sjúk-
dómum, þegar flestir af fé-
lögunum í nálægum rúmum
höfðu komizt undan til betri
heims. Og hjá m'örgum þeirra
hafði ríkið átt inni sex ár eða
meira.
Nú, þegar takstingjunum var
lokið, sárindunum, hóstanum og
óráðinu, gat Miska aðeins hugs-
að um eitt — takmarkalaust
hungrið, sem kvaldi hann.
Allir í fangabúðunum elsk-
uðu hann — elskuðu barnæsk- ’ inn kinkaði kolli. Þetta var ekk-
una, sem enn loddi við yfirbragð | ert óvenjulegt. Þegar hermað-
hans, hann var magur í andliti, urinn hafði lokað dyrunum að
og unglingslegur á svip, þótt j baki sér, las höfuðsmaður aftur
hann hefði verið fangelsaður í; nafn spiltsins, sem lá þarna lið-
inn. Hann virtist hafa mcnað
eftir þessu sviphreina drengja-
i j þeim, en þar bilaði undan
sig á staðnum. Svo gaf hún hon henni ísinn, sökk hún þó eigi
um hveitibrauð til þess að taka ' þegar, en hélt sér á lofti við
með sér áleiðis. j skörina og kallaði á hjálp. —
Lággeng vetrarsóiin var að; Varð Margrét, vinnukona
hafði þegar verið saknað. Og
þegar hann heyrði ráma rödd
hrópa: „Stattu kyrr!“ hrökk
hann svo við, að hann hrataði
nokkur skref áfram. Hermaður-
inn hleypti af.
Skotinn
á flótta!
Fangarnir báru því um kvöld
ið lík þessa unga félaga síns inn
fangabúðirnar.
Hermaðurinn bar fram
skýrslu við höfuösmann fanga-
búðanna: Skotinn, er hann gerði
tilraun til flótta. Höfuðsmaður-
nokkur ár. En enginn gat hjálp-
að honum, því að allir kvöldust
af hungri; allir hugsuðu um'andliti.
Tómasar bónda í Auðsholti,
fyrst til að bregða við og rann
hún sem hún gat mest. Þegar
hún kom á ána, kallar Þórunn
til hennar og biður hana fyrir
hvern mun að ganga eigi að
sér fram á skörina, því ísinn sé
svikull, enda kveðst Þórunn
sjá mann koma hlaupandi að
heiman með reipi eða vað. —
Þannig var þetta líka, en Mar-
grét sá þetta ekki, sneri enda
bakinu að bænum og eigi heyrði
hún heldur aðvaranir Þórunnar.
En maðurinn var Eyjólfur
Guðmundsson bóndi í Auðs-
holti, hafði hann einnig brugð-
ið strax við, en varð seinni til
en Margrét, þar eð hann sótti
reipi Þórunni til hjálpar. Var
hann sjónarvottur að atburði
þessum og heyrði aðvaranir
Þórunnar til Margrétar, en þær
komu fyrir ekki, því Margrét
hljóp sem hún mátti fram á
skörina og fór að reyna að
tosa Þórunni upp úr. Áður en
varði sveik ísinn svo báðar
drógust í kaf og fórust þarna.
Voru báðar efnis-kvenmenn að
sögn og þá einkum Margrét,
en hún hafði nokkru áður gert
ráð fyrir dauða sínum og myndi
hann innan skamms bera að.
Hafði hún og lagt undir hvar
sig skyldi jarða.
Rimma
út af yfirlýsingu.
Eftir miðbik síðustu aldar
voru hér deilur miklar og
rimmur manna á meðal út af
fjárkláðamálinu alræmda. —
Deildu menn mjög um það
hvort skera skyldi hinn sýkta
fjárstofn niður, eða reyna ein-
hverjar lækningaaðferðir.
I sambandi við þetta mál
birtist svofelld yfirlýsing frá
Halldóri Kr. Friðrikssyni yfir-
kennara í Þjóðólfi 12. sept.
1864.
„Með því það er borið út af
nokkrum mönnum, að eg hafi
heitið að lóga fé mínu í haust,
lýsi eg því hér með yfir, að
þessi fregn er eigi sönn, og að
eg er með öllu óvinnandi til
þess 'að lóga á nokkurn hátt
einni kind á þessu hausti af
mínu fé, nema sem eg ætlaði
til afnáms.“
VirSust eitthvað hafa skorizt
í odda milli þeirra Halldórs og
Benedikts Sveinssonar alþm.
út af framangreindri yfirlýs-
ingu, því að í næsta blaði Þjóð-
ólfs, er út kom hálfum mánuði
seinna, birti Halldór aðra yfir-
lýsingu, en hún er svona:
„Ut úr auglýsingu minnj í
44.—45. tbl. Þjóðólfs hefur
herra ýfirdómari B. Sveinsson
fundið sig knúða til að aug-
lýsa mér til viðvörunar, að
hann sæi sig neyddan til að
láta drepa hverja þá kind mína,
sem finnast kynni í hans landi.
Eg ætla nú eigi að niðurlægja
mig' til að svara ósannindum
þeim, sem hann fer með, en hve
vel sem slík hótun sæmir yfir-
dómara landsins, hirði eg alls
eigi um hana og læt hann vita,
að það munu nolckrir slíkir
standa á götu minni í þessu
máli, hversu hrokafullir sem-
eru, áður en eg hræðist þá, og
þurfa þeir þá eigi að skjögra.
En viðvíkjandi hótunum er þa'ð'
víst spurning, hvort það er eigi
fremur eg en hann, sem á rétt
á að heimta næga ábyrgð fyrir
öllum skaða af hans hálfu. —
Jafnframt ver'ð eg að láta-yfir-
dórnarann vita. það, að eg finn
mig knúðan til að rita stjórn-
inni um þessar aðfarir hans.“ ,
Eins og meiut.muna sigruðu Danir íslendinga með miklum yfirburðum í l^ndsþðskeppninni a
dögunum. Á myndinni sést Erik Nielsen skora- þriðja mark Dana. Helgi Daníelsson mark-
vörður verður að horfa á knöttinn íenda i netinu, en annars stóð hann sig með ágætum.