Vísir - 21.08.1953, Blaðsíða 2
2
VÍSIB
Föstúdaginn 21. ágúst 1953
almenninijji*
Föstudagur,
• . 21- ágúst, — 233. dagur árs-
ins.
Flóð •
verður næst í Reykjavík kl.
15.55.
K. F. U.. M.
Biblíulestrarefni: Post. 22.
17—21.
Næturlæknir
er í slysavarðstofunni. Sími
5030.
Næturvörður
er í Iðunnarapóteki. — Sími
1911.
Rafmagnsfakmcrkun
í Reykjavik verður á morg-
un, laugardag, í V. hverfi kl.
10.45—12.30.
Ljósatími
bifreíða og annara ökutækja
er frá kl. 22:—4.
Lögregluvarðstofan
hefur síma 1166.
Slökkvistöðin
hefur síma 1100.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 20.30 - Útvarpssagan:
„Flóðið mikla“ eftir Louis
Bromfield; XVI (Loftur Guð-
mundsson rithöfundur). 21.00
Tónleikar (plötur). 21.20 Þýtt
og endursagt (Hersteinn Páls-
son ritstjóri). 21.45 Heima og
heiman (frú Lára Árnadóttir).
22.00 Fréttir og veðurfréttir.
22.10 Dans- og dægurlög : Peggy
Lee syngur (plötur), 22.30
Dagskrárlok.
Söfnin:
Listasafn Einars Jónssonar.
Opið daglega kl. 13.30—15.30.
vuwwww«ywwwwwwwwwvwvww^vwwwijv”»vuvww
h Vesturg. 10.
Sími 6434
HrcMýáta nr. /990
Lárétt: 2 Alda, 6 blóm, 7
fleiri, 9 frumefni, 10 eldsneyti,
11 ílát, 12 tón, 14 tveir„ eins,
15 á dýrafótum, 17 sérréttinda-
stétt.
Lóðfétt: 1 Másandi, 2 titill,
3 stórborg, 4 þrengsli, 5 af eldi,
8 sjófugl, 9 eftir eld, 13 af fé,
15 ósamstæðif,' 16 fæddi. •
Lausn á krossgátu nr. 1989.
Lárétt: 2 Kylfu, 6 óla, 7 ef, 9
án, .10 lóm, 11 eru,12 DT, 14
SS, 15 enn, 17. rofar.
Lóðrétt: 1 Skeldýr, 2 KQ, 3
yls, 4 la, 5 unnusta, 8 fót, 9
árs, 1.3 Una, 15 ef, 16 nr.
Ferðir um helgiiia
verða margar, og virðist úr
nógu að velja fyrir þá, sem
ætla að.lyfta sér upp og fara
úr bænum. Ferðafélag íslands
efnir til fjögurra ferða. Ein
verður um sögustaði Njálu, gist
í Múlakoti. Önnur er að Haga-
vatni, og verður gist í skála
félagsins þar. Á sunnudaginn
gengið á Langjökul eða nær-
liggjandi fjöll. Þá verður
þriggja daga ferð um Kjöl í
Húnavatnssýslur. Loks er
gönguferð á Esju á sunnudags-
morgun kl. 9. Páll Arason
gengst fyrir Hekluferð á laug-
ardag. Gist í Næfurholti, kom-
ið aftur á sunnudagskvöld.
Orlof efnir til ferðar í Vonar-
skarð (5 daga). Sú ferð hefst í
mofgun. Á morgun gengst
Orlof fyrir ferð í Þórsmörk,
-eins og áður hefur verið skýrt
frá í Vísi. Farfuglar fara í
gönguferð á Botnssúlur á
sunhudagsmorgun.
Hollenzka leikkonan
Gharon Bruse, sem hér er
_stödd á vegum SKT, hefur
skemmt aS Jaðri undanfarið
og verið forkunnar vel tekið af..
:gestum. Jaðar er skemmtilegur
staður og umhverfið fagurt.
Ferðir þangað virðast ætla að
ná miklum vinsældum, enda
‘ stutf að fara.
Forseti íslands
h'efur í dag, að tillögu orðu-
nefndar, ssémt hr. Ole Lökvik,
aðalrséðismann íslands í
Barcelona- stórriddarakrossi
hinnar íslenzku fálkaorðu. (Frá
orðuritara).
Dronning Alexandrine
fer héðan til Haýnar 1. sept.
næstkomandi. Farþegar sæki
farseðla sína í dag.
Ilvar eru skipin?
Eimskip: Brúarfoss er í
Hamborg. Dettifoss fer frá Hull
í dag til Rvíkur. Goðafoss hefur'
væntanlega farið frá Rotter-
dam í fyrradag til Leningrad.
Gullfoss er í Khöfn. Lagarfoss
fór frá Vestmannaeyjum í gær-
kvöld til.Akraness og Reykja-
víkur. Reykjafoss er í Keflavik.
Selfoss fór frá Siglufirði í
fyrradag til Khafnar, Lysekil
og Graverna. Tröllafo.ss fór frá
New York 15v-þ.m. til Rvíkur.
Ríkisskip: Hfekla er á leið
frá Siglufirði til Reykjavíkur.
Esja er á Austfjörðum á norð-
urleið. Herðubreið er á Aust-
fjörðum á norðurleið.. Skjald-
bréið er á Hunaflóa á suðurleið.
Þyrill er norðanlands. Skaft-
fellingur fer frá Reykjavík í
dag til Vestmannaeyja.
Skipadeild SÍS. Hvassafell
fór frá Akranesi í gær áleiðis
til Hgmbprgar.. ArnafJell losar.
ikol. a ' Vop.ijjáfirði.: Jökujfell fór
frá Dale 18. þ.m/ áleiðis til
Norðfjarðar. Dísarfell losar olíu
á Fáskrúðsfifði, fer þaðan í dag
áleiðis til Seyðisfjarðar. Bláfell
lestar síld á Þórshöfn.
H.f. Jöklar: Drangajökull fór
frá Leningrad 13. ágúst; er
væntanlegur til Rvk. kl. 4 eftir
hádegi á morgun. Vatnajökull
fór frá Leningrad 19. ágúst til
Helsingfors.
Er <ek>ki ómaksifis werl aH
læra af reynsfn 4000 ára?
Eftir I. S. Olds.
Reynsla mannkynsins í fjöru-
tíu aldir hefur — að því er eg
bezt veit — sýní bað og sanaað
svo að ekki verði um villzt, að
lögbundið verðlag hefur aiurei
stöðvað verðbólgu — ekk; einu
sinni um takmarkað skeið.
Þvert á móti; í öllum þeim
sögulegu heimildum, sem eg
þekki hafa verðlagseftirlit og
höft ávallt dr.egið úr fram-
leiðslunni og beinlínis stuðiað
að skorti.
Þrátt fyrir breytta tíma er
ekki mikill eðlismunur á þeim
höftum og reglugerðum, sem
meginþorri fólks í nútíma þjóð-
félögum býr við á flestum svið-
um og hinni gömlu-skipulagn-
ingu, sem löhgu hefur gengið
sér til húðar.
Fyrir um það bil 4000 árurn
lögbauð Hammurabi Babylons-
konungur strangt eftirlit meb
öllum launum, verðlagi, fram-
leiðslu og neyzlu, með þeim á~
rangri að.þetta lagði sína feigó-
arhönd á allt athafnalíf í Baby-
lon, og lag'ði það að. endingu '
rústir.
Nýkomið
Mmél lereft
Ijósbíátí og bleikt.
Hi’* Toft. '*
t- 'i -f 4
Skólavörðustíu 8. Simi 1035
Verðlagseftirlií
2350 f. Kr.
Um fjögur hundruð árum
fyrir Kristsburð var í Aþenu
sett á járnhart eftirlit með
kornverzluninni. Fjöldi „verð-
lagseftirlitsmanna" var sendur
niður að höfninni til þess' að
vaka yfir sölp og lcaupum á
hverjum kornsekk. Ef kaup-
maður gerði tilraun til þess að
fara á bak við eftirlitsmenn
^ríkisins, . týndi Jiann engu
fyrir - neipa lífinu, ef upp
engu fyrir nema lífinu, ef upp
komst, og sú refsing nægði ekki
einungis hinum brotlega kaup-
manni, heldur var viðkomandi
eftirlitsmanni, sem ekki hafði
verið nógu árvakur í stöðu
sinni,- refsað. með lífláti! — En
ekkert af þessu dugði, og að
lökúin fór ’þettá skipulág út um
EJ9WW AHMAS0M
■ invfiOAH. sími 3745
BEZT AB ÁUGLf SA1 VlSi
lega í eyrum vorum nú í dag?
Jú, vissulega. Og sama er raun-
ar að segja um allar tilskipanir
og reglugerðarfarganið. Keisai -
inn setti hámarksverð á svo að
segja allt; hverja vörutegund,
sem verzlað var með í þá daga,
og einnig ákvað hann verka-
mönnum tiltekin laun við fram-
leiðslustörfin og hvers K.onar
atvinnu. Og í skjóli eiiivalds-
aðstöðu sinnar hótaði hann
hverjum þeim dauðarefsngu.
sem bryti út af hinni visu til-
skipan sinni.
Árangurinn er lýðum l’jós —
Kaupmennirnir neituðu að
selja vörur sínar lægra verði
en þeir höfðu sjálfir orðið að
greiða fyrir þær, og geymdu þær
vandlega undir búðarþorðun-
um; framleiðendurnir hættu
að senda framleiðslu sína á
markaðinn og fólkið í borgun-
um leið fullkomna neyð. Kröfu-
göngur og götuuppþot urðu líka
daglegir viðburðir, og þar með
rann út í sandinn þessi tiiraun
keisarans, sem hann hafoi þó
anríars gert í góðum tilgangi.
Diocletian hröklaðist úr valda-
stólnum og dvaldist það sem
eftir var æfinnar á litlu sveua-
býli og hugleiddi með sjálfum
sér heimsku og þrjósku mann-
anna!
V erólagsákvæði
í fimm aldir.
En svo virðist, sem oss gangi
illa að læra af reynslunni. —
í lok tólftu aldar settu Eng-
íendingar hámarksverð á brauu,
fisk og vín. I fimm hundruð ár
voru þessi lög í gildi, en tóku
þó ýmsum breytingum, en voru
'alla tíð virt að vetthugi. AS
lokum nam þingið þau úr gildi.
á þeim forsemdum, að það.væri
nauðsyn „með tilliti til velferð-
ar almennings.“
Þegar Andwerpen var í um-
sátursástandi í frelsisstríðinu,
og spánskt herlið h'ertogans af
Paima setti borgina í herkví,
twwvwuuvwwwwvwwu
brugðu yfirvöldin í Antwerpen
skjótt við og setíu hámarksverð
á allar vörur, sem til voru innan
borgarmúranna. Þetta tiltæki
reyndist örlagaríkt glapræði.
Vegna hins lága verðs kepptust
ibúar borgarinnar um að kaupa
upp vörubirgðirnar, sem þrutu
á svipstundu, en fólk uían borg-
arinnar lagði það ekki á sig,
að reyna. að smygla nýj um vöi-
um til borgarinnar, vegna hins
lága verðlags. Þannig tókst
Antwerpen sjálfri að gera um-
sátrið míklu áhrifaríkara, en
her hertogans af Parma hefði
nokkurn tíma megnað,
Þegar önnur heimsstyrjöldin.
braust: út og níu ‘árúm' betur,
reyndu Frakkar að stöðva ver'ð-
bólguna í Frakklandi með hjáip
verðlagsákvæða. Þrátt fyrir það
er frankinn nú í dag tíu sinnum
minna virði, en í upphafi
styrjaldarinnar.
Indverjar hafa jbó
lært nokkuð.
Það er aðeins í Indlandi, sem
vér sjáum merki þess, að
reynslan hafi gert menn liyggn-
ari. — Árið 1770 herjaði hung-
ursneyð í Bengal, og yfirvöldin
gripu strax til verðlagsákvæð-
anna. Árangurinn varð sá að
leifarnar af hrísgrjónaupp-
skerunni frá haustinu áður
voru uppétnar á svipstundu, og
rúmlega þriðji hluti íbúanna
varð hungurvofunni að bráð
áður en nýja uppskeran kom til
bjargar. En sextán árum síðar
þegar hungursneyð var yfirvof-
andi úti um landið gripu
stjórnarvöldin til annajra' ráða.
í staðinn fyrir verðlagsákvæði
var það opinberlega tilkynnt
um allt' lándið, hvað hrís-
grjónaverðið, væri í hinum ein-
stökum héruðum. Á þennan
hátt gátu neytendurnir vitað,.
hvar þeir gátu keypt ódýrast,
og seljendurnir, hvar þeir gátu
selt með mestum hagnaði. Á
þennan hátt miðlaðist kornið
milli héraða; frá þeim stöðum,
sem aflögufærir voru til byggð-
arlaganna, þar sem þuxrkarnir
höfðu, eyðilagt uppskeruna, og
hinni yfirvofandi hungursneyð
var bægt' frá dyrum.
Vitnisburður sögunnar er
með öorum orðum á einn veg
og óyggjandi. Reynslan gegn-
um 4000 ár, sýnir að verðlags-
höft hafa í beztu tilfellunum
einuhgis verið tilgangslaust.
kák, en í verstu tilfellum leitt
til hungursneyðar og annarrar
ógæfu.
þúfur.
. ! 4 * I |
Ein áf athyglisverðustu og
örlagaríkustu tilraununum, sem
gerðar hafa verið. í þá átt að
koma á skipulagsbundnum
verðlagsákvæðurn, voru íraxn-
kvæmdar af • Diokletiani keis-
ara árið 301, enda-fékk geryallt
Rómaríki að kenna eftirminni-
lega á þeim aðgerðum. í til-
skipun keisaran\ ar m.a. talað!
um ,,að halda ág'óðanum innan '
vis'áiá' 'HálÍHi’árkú''1'1 •'fL-’1 ’ ýé/gnh,
þeirra, „er reyndu að auðgast
á óhóflegri álagningu.“
Láta þessi orð.ekki kunnug-
. Þér vifið aiisital spara,
□ G ÞAO GETIÐ ÞER M.A. MEÐ ÞVÍ
AÐ KAUPA ÚDÝRASTA BLAÐiÐ
SEM JAFNFRAMT ER FJÚLBREYTT-
AST — VÍSI.
KDjEjTftfi. AE?EINS 12 KR. Á MÁNiÍÐi
iStlH"