Vísir - 21.08.1953, Blaðsíða 5

Föstudaginn 21. ág'úst 1953
TfSIK
ELINOR LIPPER
og hagnað-
Ellefu ár í faugelsum Rússa, 9:
Heiðursmerki
m* a£ þrælkmi íanganna.
Og fangarnii* eru hvatiir og
blekktir með ýsnsnm góðurn
i*á5tnn til a5 leggja hart
a5 sér.
Ef fanginn getur ekki innt
af höndum áætlaða vinnu
(100%), getur hann ekki lengi
haldið óskertum kröftum.
Honum er það því áhugamál,
að nota orku sína út í æsar
ann“. 200 fangar voru valdir úr
hópi, sem var meira en 10 þús-
und manns, og var þeim sleppt,
skömmu áður en fangelsistími
þeirra var útrunninn. Listar yf-
nöfn þessarra manna voru
tiljir
þess að vinna fyrir 21 únsu af birtir í matstofunni í öllum
brauði (sem honum er ætlað) fangabúðum og voru þeir þar
eða 2814 únsu (sem er skammt- taldir tveggja manna makar
ur karla). jeða 200% atorkumenn. En þeg-
Stjórnendum Dalstroi, sem er ar farið var að rýna í listana
í hvert sinn. Læknirinn valdi
þá, sem voru lasburða og mest
af sér gengnir. En höfuðsmað-
urinn vildi verðlauna þá menn
í hópi íanganna, sem hafðir
voru fyrir gæzlumenn, og þá
verkmenn, sem stóðu sig bezt
við vinnu — með öðrum orðum
þá, sem voru sterkastir og við
bezta heilsu. Fáeinir af þeim
föngum, sem aumastir voru,
voru%settir í OP. En allur fjöld-
inn var úr hópi þeirra, sem
voru hraustir og eins uxar og
'áttu þeir nú að fá tækifæri til
sjóð. En auðvitað réði menn því
sjálfir, hvort þeir vildu skrifa
sig fyrir styrjaldarláni, þetta
væri frjáls samskot.
Fangarnir verða
að skjóta saman.
Síðan kom fangi úr fjármála-
deildinni með lista í fangabúð-
irnar. — Allir fangarnir voru
skráðir á listana, nafnið sér í
dálk og í öðum dálki bak við
nafnið var skráð upphæðin, sem
fanginn átti inni á reikningi
sínum. Til þess var ætlazt, að
menn skrifuðu sig fyrir 25 rúbl
um eða meiru. Meðan söfnun-
in fór fram, stóð höfuðsmaður
eða einhver stjórnandi inni og
hallaði sér letilega og kæru-
Höfuðsmaður kinkaði kolli.
Maðurinn tók þá pappírsblað
undan hinum tötralega jakka
sínum og stakk því í loðhanzka
höfuðsmannsins. — Sinnulaus,
hungruð og vonlaus augu virtu
fyrir sér svip höfuðsmannsins
meðan hann var að lesa.
Hann renndi augum í snatri
eftir blaðinu og grenjaði síðan
samstundis til foringja varð-
anna: „Takið hann og burt með
hann! Látið þenna náunga dúsa
10 daga í fangaklefanum."
Vildi fá sömu
kjör og hestar!
Það þýddi það, að í tíu daga
sæti hann í köldum og dimm-
um klefa, lægi þar á berum tré-
félag eða hringur sá, sem nytj-
aði Koly.ma, er það mikið á-
hugamál, að afköst sé meiri en
áætlað er. f fyrsta lagi er það
hagnaður fyrir ríkið; í öðru lagi
fá stjórnendurnir þá heiðurs-
merki; og í þriðja lagi gefur
ríkið þeim þá árlegan ágóða-
hlut, sem getur orðið 50—
100.000 rúblur á hvert nef. Og en voru skráðir sem námamenn
og var það bein fölsun. Hins
kom í ljós, að fangi, sem hafði
verið herbergisþerna hjá for-
ystumanni í NKVD, var þar
skrifuð sem tveggja manna
maki í skógarhög'gi og fyrir það
afrek var henni sleppt áður en látnir keppa.
fangelsistími hennar var útrunn
inn. Flestir þeirra, sem látnir
leysislega upp að súlu. Að lok- borðum og hefði ekkert brekán
um var samskotunum lokið. j til ag skýla s§r meg( þegar
Flöfuðsmaðurinn gægðist yf- hausthríðarnar þyrluðu snjón-
* , , ~ K . .n öxlina á bókaranum. Nokkr-j um mn UmTÍfurnar á veggjun-
að safna kroftum aður en þeir u,.a,naís,,' &
hófu erfitt starf — en bað var1 Þiauðust við, hofðu unum. 10 daga þyrfti hann að
skriðið í fleti Sln °S létu sem jberjast við kuldann, loppinn og
þæi svæfi. Höfuðsmaður hróp- meg naglakul í fingrum og tám,
°“ aði hátt nöfn þeirra, sem ekki vella s£r tll ocr frá
að hvetja og reka áfram þá,
sem voru félagar þeirra
gæfunni.
í
höfðu látið skrá sig fyrir sam-
og tra og ganga
um gólf, þangað til hann var
Fangarnir eru
skotum. Sakbitnai og hiæddai orginn örmagná og hneig nið-
hröðuðu þær sér fram hjá hon- !
um og að borði bókarans. „Að-
Arangurinn af vinnukeppn-
inni var auglýstur á stórum til-
voru lausir, voru glæpamenn, kyrmingatöfliim í húsagarði
þá þykir þeim ekki amalegt
að fá titilinn ,,vinnuhetja“.
Sultur fanganna er veigamik
ið atriði og hann er tekinn með
í reikninginn. Fangi, sem af- andi grimmd við samfanga sína.
fangabúðanna. Tvisvar á ári
Ivoru fangarnir kallaðir í sam-
vegar höfðu þeir skarað fram komuskála að liðnum vinnudegi
úr í þjónustu sinni við fang-
elsisyfirvöldin með framúrskar
kastar 110% af
meiru, má verzla
þrisvar á mánuði.
áætlun eða
i vistabúrinu
af
og þakkaði þá fangabúðastjórn-
in gæzlumönnum og vinnuflokk
um opinberlega fyrir hæstu
vinnuafköstin.
Sérstakt skíreini var veitt
fyrir mikla og jafna framleiðslu,
En lítill var árangurinn
birtingu þessháttar lista,
Þeir sterkustu
voru verðlaunaðir.
Verðlaunum
er lofað.
Hvert sumar, þegar gull
vinnslu-sóttin grípur um sig í
Kolyma, eru fundir haldnir eft-
ir vinnu og föngunum er þá til—
kynnt, að stjórnin sé að hugsa
um að verðlauna alla fanga, sem
vinna vel og leyfa þeim að
verða nýbyggjar. T. d. ef fangi,
.... ... * ... . leystir undan vmnu, nema snjo
atti eftir að sitja ínm í þrju ar, I , , . , , , ’ , , ,
gat hann orðið nýbyggi í 6 mokstn nokkurar klukkustund-(gert emu smni a ári.
ur í eitthvert hornið eins og
tuskuhrúga, sem nötraði af
eins ef þið viljið það sjálfar,1 kulda við og við
vitaskuld. Þetta er allt frjálst,“| En þessi augu höfðu ekkert
sagði hofuðsmaðurinn, en glamp j vonað og gátu því ekki óttast
inn í augum hans var grimmur lengur
og kaldur. J pimm dögum síðar var hann
Tóbakið er líka notað sem kallaður fyrir höfuðsmann
beita til þess að auka vinnu fangaþuðanna. Hann stóð við
fanganna. Þeir eru alveg æi ii , skrifþorg mannsins, sem var
af tóbakslöngun. I orði kveðnu herra og drottinn yfir 3000 föng
getur reykingamaður, sem vinn' um
ur meira en áætlað er (eðal ; Segðu mérj ólukkans hóru_
1110%, keypt 3(4 únsu af tób- sonurinn, hver er eiginlega ætl-
Góðir verkmenn, sem eignuðust a 1 ,a munu X' n ! reylldlnnl ld, un þín með því að skrifa svona
Allir voru fangarnir lúnir og'svona skírteini, gátu misst það °S ^611’ Sem 1|rfUn' bænarskrá? Þú vUt fá kjör sam
hvíldarþurfar. Því var það, að aftur fyrir smávægilegt brot ájUm vlnna’ nægllegt.toban' bærileg við hestana! Við hvað
OP var sett upp, áður en gull- reglum og voru þeir þá stund- Fangi ber játtu með því?“
leitartíminn rynni upp, en hann um settir í fangaklefann. Sam- fram bænarskrá.
fór í marz eða apríl. OP er kvæmt skírteininu höfðu þeir j Það var um morgun, og' í það Hesturinn nýtur
skammstöfun á rússnesku fyrir.leyfi til að kaupa tóbak, þegar mund, er haldið var frá fanga-.betri meðferðar.
„heilsustöð“. Úrval af föngúm ekki var nægilegt til handa öll- búðunum til gullnámanna. — „Það er mjög auðvelt að út-
var sett í bezta skálann í fanga- j um. Og sá, sem hafði slíkt skír- Nokkrar þúsundir karla stóðu skýra það, félagi höfuðsmaður.
búðunum og voru þeir þar í teini í höndum, gat haft for- þarna í fimmfaldri röð og biðu. J Ef ég væri hestur fengi ég að
tvær til þrjár vikur. Þeir voru gangsrétt, þegar endurnýja átti ^— Höíuðsmaður fangabúðanna hvíla mig einn dag af hverjum
ýmis konar útbúnað, en það var stóð þarna líka ásamt aðstoðar- tíu.
ár. Það var lítill munur á vinnu
stöðum og vinnutíma nýbyggj-
anna og þeirra, sem fangar
voru, en þeir fengu meira kaup
og bjuggu fyrír utan fangabúð-
irnar.. En strangt eftirlit var
haft með þeim af NKVD og það
mátti loka þá inni í fangabúð-
unum, hvenær sem vera skyldi.
Þessi tilhögun um „nýbyggja“
Var höfð snemma á árum, þeg-
ar verið var að reisa Kolyma.
En árið 1937 voru allir ný-
byggjar sendir aftur inn í fanga
búðirnar. Upp frá því hefur
orðið „nýbyggi“ aðeins verið
notað sem beita; það er tekið
úr geymslunni á hverju sumri
til þess, að hvetja nýja og trú-
gjarna fanga til þess að leggja
harðara að sér. Gamlir f'ángar
hlusta á þessi loforð og brosa
fyrirlitlega.
ir eða sögunarvinnu. Þeir fengu Þegar verið var að fá fang-
tvo skammta af kasha (muld-Jana til að skrifa sig fyrir styrj-
um hafragrjónum) í staðinn fyr aldarlánum, var höfð svipuð að-
ir einn og að auki sjö únsur af ferð og við vinnukeppnina. —
brauði. jFyrst var skírskotað til föður-
Læknirinn og' höfuðsmaður- landsástarinnar. Síðan var bent mannsins.
inn réðu því hvaða flokkur varð á, að vitanlega myndi þeir, sem | „Borgari, höfuðsmaður, leyf
fyrir valinu í OP, en þó hafði væru gallharðir andbyltinga- ist mér að færa yður bænar
höfuðsmaðurinn úrskurðarvald menn, ekki leggja neitt í slíkan skrá?“
mönnum sínum og gættu þeir j Ef eg væri hestur fengi eg
þess, að hver maður, sem gat að staldra við stund og stund
á fótunum staðið, væri sendur við vinnu. En ég er fangi og
áleiðis út um hliðið.
Einhver kom þá fram úr hin-
um gráa her og gekk til höfuðs-
Falsanir og
blekkingar.
Svo var
kölluð var
önnur beita, sem
„sleppt fyrir tím-
Magnús Gíslason og þakkað, hoii-
um fyrir fræ'ðsluna, að þannig
þyrfti að útskýra safngripi fyrir
gestunimi. Við fónim ailir fróðari
af fundi hans.
Þetta er orðið nokkru lengra
en ég ætlaði í fyrstu, en mun ég
siðar segja frá viðtali okkár við
Magnús skólastjóra, varðandi
skólann sem mdnntastófiiun ogj matfanga
- sumargistihús. — kr.
. Myndin hér að ofan var tekin, er kommúnistar voru farnir að beita þá h^ðyæði, erjlfórp. til
!| matfanga í Vestur-Berlín. Fólkið vííl éklti iáta taka af sér myndir, af því að ’þá óttast það, að
komnaúmstar geti frekar leitað það úppi og beitt það refsingum fyrir að vilja ekki svelta.
fæ það ekki.
Ef eg væri hestúr væri séð
um að vinnan hæfði afli mínu.
En ég er fangi og er alltaf
svangur. Þegar ég get ekki af-
kastað því, sem til er ætlazt,
fæ ég minna brauð, svo að ég
get enn minna unnið og að lok-
um fæ ég svo lítið af brauði,
að ég get varla staðið.
Hestúrinn hefir sitt hest-
hús og hann hefur ábreiðu —
en ég heí ekki fengið jakka i
tvö ár af því að afköst mín eru
of lítil.
Ef ökumenn lumbra á hest-
unum, eða reka þá áfram of
hart, er þeim refsað. En hver
refsar vörðum eða gæzlumönn-
um, sem lemja mig og sparka
í mig
Hvað er fangi í Kolyma?
Ekkert — og réttlaus. En hest-
urinn — hann er þó eitthvað —
og á rétt á ser!“
KAllPHOLLIIM
er miðstöð
anna.
verðbréfaskipt*
Sími 1710.
Þórarinn Jónsson
lögg,. skjalþýðandi í ensku.
Kirkjuhvoll. Sími 81655.