Vísir - 27.08.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudagmn 27: ágúst 1953.
»!si»
úmjpBBBP
ilvlifi Iljörrar :
Herra ritstjóri!
Þér hafið í ritstjórnargrein
22. þ. m. átalið það, aS eg hafi
haft „ómaklegt aðkast“ að
blaðamönnum í útvarpsþætti
mínum um „daginn og veginn“
17. þ. m., þar sem eg ræddi um
ávarpsvenjur.
Mér er grein yðar kærkomið
tilefni að biðja yður að birta
i'yrir mig þann kafla úr erindi
mínu, sem nokkur ádeila fólst
í. Getm- þá málefnið sjálft legið
Ijóst fyrir lesendum yðar.
Eg tók mér m. a. að umtals-
efni bréf reykvískrar húsfreyju,
skrifað lesendadálki eins af
höfuðstaðarblöðunum, um sam-
býli í húsum. Eg rakti bréfið
alit og sagði síðan:
„Það er ekki ofsögum sagt,
að þetta bréf er höfundi þess
til mikils sóma. Hér talar skyn-
söm kona — og hvort sem hún
er mikið skólamenntuð eða
ekki, þá er henni ásköpuð sú
menning sem skólar megna lítt
að kenna, þ. e. skilningur hjárt-
ans á því sem bezt seemir í dag-
legri umgengni. Slíkar konur
eru þó margar, sem betur fer,
og ekki þætti mér bréfið svo
athyglisvert sem mér þykir, ef
ekki væri þar ein setning —
og svo önnur til.
Húsfreyjan segir um sam-
býliskonu sína, sem verið hef-
ur í fimm ár: „Við erum aldrei
að masa hvor inni hjá annari og
tþúumst ekki einu sinni. (Letur-
br. hér.) En milli okkar hefur
aldrei fallið styggðaryrði.“
Það er: tvær siðgóðar konur
búa saman í. húsi, væntanlega
komnar hver í nánd annari af
tilviljun. Þær búa saman í
mörg ár og talast við vinsam-
lega og virðulega, og það fellur
aldrei styggðaryrði milli þeirra.
En þær þúast ekki.
Þetta er góð gerð vel siðaðra
kvenna.
.... En svo kemur annað í
bréfinu: Húsfreyjan þúar blaða-
manninn sem hún skrifar (nema
hann hafi þá sjálfur breytt
bréfinu, sem iilt er að hugsa
sér). En er hægt að hugsa sér
hitt, að svona kurteis og sann-
menntuð kona þúi allt í einu
ókunnan blaðamann? Eða má
ekki hverjum manni skiljast,
og henni sjáífri bezt, að um leið
og hún þúar ókunnan blaða-
mann upp úr þurru (ha.fi hún
gert það!), þá er kurteisi henn-
ar við sambýliskonuna orðin
ekki full kurteisi, heldur kuldi
eða fjandskapur, eða þá van-
metaháttur.
Það . virðist vera kappsmál
einhverra í þessu landi, að allir
skuli segja þú og þú og hnippa
hver í annan á fiskireit; þjóð-
lífsins. Jafnvel þjóðkunnir
menn hafa tekið sér umboð til
þess hér í sjáífu útvarpinu að
bjóða allri þjóðinni dús við sig
og alla aðra. En kjörbréf þeirra
til slíkrar siðalöggjafar liggur
ekki fyrir.
Þetta mál hefur tvær hliðar.
Önnur snertir siðmenningu og
umgengni og persónulegan
smekk. En þó að mannasiðir og
þess háttar hégómi sigli sinn
sjó, þá væri stór og fagur
meiður höggvinn aFilíslénzkri
tungu, ef fleirtöluformið í á-.
varpi yrði afmáð fyrir fram-
hleypni og subbuskap.
f þessu máli hefur verið
mörgu logið, eins og Gröndal
hinn fyrri sagði. Fáránlegust
er sú blekking, eða sú dæma
lausa fávizka, að allir þúist í
hinum enskumæiandi heimi
þar sem hitt er réttara, að orðin
„þér“ og „yður“ eru einmitt þar
ávarpsorð, einnig milli ástvina.
í ensku er ekki sagt „þú“ við
neinn, nema guð. En vinir þú-
ast með því að ávarpa hvor
annan með fornafni og sleppa
ávarpsorðinu ,,hei'ra“, „frú“ o
s. frv. Þessi notkun ávarps er
ekki til í íslenzku, nema um
konur, enda fellur hún ekki að
tungunni, vegna sjálfra nafn-
anna. En hver sá sem anaði
fram í enskum heimi eftir þeirri
íslenzku lygikenningu, að þar
þúist allir, hann þætti dóni og
væri fífl. — Og hið sama er
um aðrar menningartungur,
með einum hætti eða öðrum.
Það er trúa mín að íslenzka
þjóðin muni stinga fótum við
og láti ekki subbuskapinn sigra
— þó að blaðamenn hafi hér í
frammi hið versta fordæmi, svo
að það gengur siðleysi næst og
menningarhneyksli.
Þyngsta sök og óbærilega
hafa þó kennararnir, og — eins
og nú er komið: fræðslumála-
stjórnin og sjálft menntamála-
ráðuneytið. Menntamálaráð-
herrann okkar hefur barizt
fast fyrir íslenzkri akademíu,
til verndar íslenzkri tungu. Það
væri á við hálfa akademíu, ef
hann vildi lsenna kennurunum
að viðhafa ávarpsorð siðaðra
manna. Og um það þarf ráð-
herrann engan að spyrja og
engu til að kosta. Þetta væri á
við hálfa akademíu til vemdar
okkar göfugu tungu, hvað sem
mannasiðum líður. Og hinir
ráðherrarnir gætu falið for-
stöðumönnum opinberra. stofn-
ana að sjá svo fyrir, að hver
unglingur í þeirra þjónustu
vaði ekki að hverjum manni í
síma eða afgreiðslu, án þess að
kunna eða virða íslenzk ávarps-
orð. Það væri mannasiðir. Borg-
arstjórinn í Reykjavík gæti gert
hið sama í sínum skrifstofum,
án þess að hækka útsvörin íyrir
það. Því að kurteisi kostar ekki
peninga. En betri siðir mættu
fegra mannlífið, bæði í Reykja-
vík og í öllu þessu landi.“
að tala um, þar sem kurteis
kona lætur þess sérstaklega
getið, af þvi að það snertir
bréfsefpi hennar, að hún þéri
sambýliskonu sína, sem húri
auðsýnir virðingu og vinarhug.
En þessi sama prúða húsfreyja
virðist gana béint að ókunnum
blaðamanni og þúa hann.
Þetta allt verður leiðinlega
auðskilið við þá sögu sem hin
önnur húsfreyja hefur að segja,
að ritstjóri þessara sömu dálka
(hvort sem það var sami mað-
ur eða ekki) breytir bréfi
hennar — að við ekki segjum:
falsar það — til þess að koma
að sínu þúi og sínu kompánlega
ávarpi.
Þetta þurfum við ekki að
orðlengja, herra ritstjóri. Hitt
hljótið þér vel að vita og sjá,
að blöðin birta þráfaldlega við-
töl við menn, nafnkunna menn,
langt að komna menn, og segja
þú og þú, án þess að viðtölin
séu fangamerkt tilteknum
manni. Eru þá blöðin sjálf dús
við alla menn? Hvað varðar
lesendur um það, þó að ónafn-
greindur blaðamaður sé kunn-
ugur manninum sem talað er
við? Þó hann svo væri að tala
við barnsmóður sína um lands-
ins gagn og nauðsynjar fyrir
sitt blað og lesendur þess, þá
getur hann gert svo vel að á-
varpa hana frammi fyrir alþjóð
eins og góðum siðum hæfir.
Um það er gott eitt að segja,
Þetfa voru mín orð í útvarps-
þættinum.
Ökkar í milli, hérra ritstjóri,
er um blaðamennina að: ræða.
Hér höfum við bevísið:
Rétt sem eg sleþpti orðinu í
litvarpið hringdi til mín þjóð-
kunnúr Reykvíki.ngúr og bar
mér kveðju konu ' sinnar, svo
segjandi, að hún hefði ein-
hvern tíma skrifað þessum sama
lesendadálki um eitthvei't efni.
Blaðamaðurinn hefði birt bréf-
ið, óbreytt að öðru en því, að
hann breytti ávarpsoi'ðum frú-
arinnar í „þ ú“, en bætti þar
að auki framan við dálítið
kompánlegu ávarpsorði til
sjálfs sín.
. Nú veitweg, ekki hvort hinn
sami blaðamaður hefur | birt
þetta höttótta bréf, sem eg var
þó að þér, ritstjóri og þjóðkunn-
ur maður, þúið t. d. mennta-
málaráðherrann í blaðaviðtali
sem er fangamerkt yður. En
það er í hæsta máta subbuleg
kurteisi, að eitthvert blað sé
dús við forsætisráðherra lands-
ins eða hvern annan ráðherra,
jafnvel þó hann sjálfur ætti
blaðið. Þetta er ekki hægt, með-
an ráðherrann þérar menn í
embættisbréfum.
Mér finnst það „út í hött“,
eins og þér sjálfur komizt að
orði, að segja að eg hafi haft
ómaklegt aðkast að blaða-
mannaséttinni, almennt. Slíkt
væri fjarri mér. En í þessu
efni öllu saman eiga blaðamenn
sinn hlut sakar, og því miður
mikinn. Og því aðeins hef eg
vakið þetta mál, að dæmin eru
mörg og ekki allgóð.
Eg nefndi ekki mitt heitt-
elskaða útvarþ. Siðir frétta-
stofunnar falla saman við
siði blaðamanna. En einnig án
hennar hjálpar mun útvarpið
vissulega eiga met allra meta.
Og það undir nýrri og betri
stjórn.
24.8.1953.
Helgi Hjörvar.
Ath.: Hér þarf ekki miklu
við að bæta, en Vísir vill
gjarnan gera hreint fyrir sín-
um dyrum, því að blaðið ætlar
Helga Hjövar ekki, að hann
vilji hafa annað en það, sem
rétt er. Þess vegna getur hann
ekki lagt alla blaðamenn að
jöfnu. Vísir færist ekki undan
því, að hann sé gagnrýndur fyr-
ir það, sem mistekst eða illa er
gert af handvömm, en hann
hefur ekki gengið fram fyrir
skjöldu í því — eða talið það
sjálfsagt — að hver þúaði ann-
an „á fiskireit þjóðlífsins".
Það hefur oft átt sér stað
þegar blaðamenn hafa átt við-
tal við menn, sem þeim eru
kunnugir, að þeir hafa notað
hið alþýðlega ávarpsorð ein-
tölu, enda sett fangamark sitt
undir. Hitt má fullyrða, að
slíkur ávarpsháttur er alls ekki
viðhafður hvenær sem er, enda
talið óviðeigandi og ekki til
kurteisi. Er því vart til of
mikils mælzt, þótt þeim, sem
ávarpa svo að segja alla þjóð-
ina í útvarpi, og vita, að þeim
verður ekki svarað — að
minnsta kosti ekki þegar — af
þeim, er telja, að ofsögum sé
sagt, sé á það bent, að hér eigi
ekki allir sama málstað. Það
leyfði Vísir sér að gera í for-
ustugrein á laugardaginn, og
breytir vitanlega engu, þótt
Heigi Hjörvar birti hluta af
útvarpserindi sínu — nema ef
vera kynni, að það sanni mál
Vísis, og má blaðið vel við una,
Öðrum skeytum H. Hj. verður
hver að svara fyrir sig, og birtir
Vísir gjarnan svör þeirra, er
telja að svars sé þörf. — Ritstj.
Bók Kinseys iim amerískt
kveníólk biill og vitleysa,
segir dr. Mí&rie Stopes?
lieimdrægur kvenlækitir.
„ISver tróir því, að 17 baiida-
rískra kvenna séu kyiivillingar ? **
„Bók Kinseys um kynferðis-
líf kvenna í Bandaríkjunum er
þvættingur og nauða ómerki-
leg,“ segir dr. Marie Stopes,
kunnur enskur læknir, sem
ritað hefur mikið um þessi efni,
en ein bók hennar hefur komið
út á íslenzku.
í enska blaðinu „Empire
News“ bii’tist fyrir fáum dögum
viðtal við dr. Stopes, og segir
hún þar á þessa leið:
„Álits míns á bók Kinseys
hefur verið leitað. Eg hefði
aldrei látið það í ljós að fyrra
bragði. Eg hefi enn ekki séð bók
hans um kvenfólkið, og efast
um, að eg nenni að fletta þess-
um blaðsíðufjölda, þegar hún
kemur út. En eg hefi lésið
þrautleiðinlega bók hans um
karlmennina og það, sem þegar
hefur verið birt úr bók hans
um kvenþjóðina.
Frekja og fram
hleypni það nýja.
Það, sem riiig furðar mest á
er, hvers vegna blöð í Banda-
ríkjunum og Bretlandi eyða
svo ótrúlega miklu rúmi á
mann þenna og bók hans. Hann
hlýtur að vera geysi-slyngur
auglýsingamaður, því að í bók
hans virðist ekki vera neitt
nýtt nema frekja, sóðaskapur
og framhleypni. Eg fæ ekki séð,
að Kinsey hafi fært fram eina
einustu i’ísindalega staðreynd.
!:, líHinum iýáistk ! téguridum
kynlífsins og ónáttúru hefur
verið kyrfilega lýst með mý-
mörgum dæmum í sex binda
verki dr. Havelock Ellis fyr-
ir 40 árum.
Kinsey virðist helzt telja sér
það til gildis, að hann nefnir
hagfræðilegar tölur í sambandi
við hinar einstöku spurningar.
Aðeins éin af
hverjum 14.000.
En við skulum athuga þessar
tölur. Svo virðist sem hann og
samverkamenn hans hafi lagt
spurningar fyrir 5940 hvítar
amerískar konur. Aðeins 5940,
sem er hreinasta lítilræði, því
að mér er tjáð, að i Bandaríkj-
unum séu 85.000.000 kvenna.
Og svo er allur þéssi gaura-
gangur út af undarlegheitúm
1/14.000 þeirra. Hvað segja þá
hinar 85 milljónir heilbrigðra
kvenna um þetta litla sýnis-
horn, sem á að vera eins konar
þverskurður : allra kvenna
Bandaríkjanna og um leið sví-
virðing þeirra?
Heldur hinn auðtrúa Kinsey
að þessar 5000 konur, sem létu
spyrja sig 500 spurninga á tveim
klukkustundum, séu heilbrigð-
ar (normal) konur?
Eg get svarað honum og öll-
um heiminum og sagt svo ekki
verður um villzt, að það eru
þæí’ áreiðanlega ekki.
Dæmi Kinscys.
’ Eg: þárf 'ekki að byggja vit-
neskju mína á 5000 hræðum,
heldur hundruðum þúsunda.
Síðan eg' opnaði fyrstu getnað-
arvarnastöð heimsins, hefur hún
verið opin alla daga frá kl. 10
—tí og hundruð þúsunda hafa
komið til mín með vandamál
sín.
Þessi 5000 dæmi Kinseys eru
ekki venjulegar, geðþekkar
konur, heldur nægilega mikil
hörkutól, nógu óeðlilegar og
nógu grobbgeínar til þess að
vilja láta í ljós innstu skoðanir
sínar um leyndustu tilfinningar
mannlífsins við spyrjendurna.
Vitaskuld eru . til þúsundir
sjúklegra, strípihneigðra
manna, sem grípa fegins hendi
hvert tækifæri til þess að daðra
við sjálfselsku sína, en látum
okkur ekki detta í hug, að þetta
sé heilbrigt, fullorðið fólk. Því
fer svo fjarri.
Við skulum athuga- svolítið
staðreyndir Kinseys: Sagt er,
að hann hafi ekki fundið nema
20 % kvennanna, er hefðu haft
kynferðileg mök vio aðrar
konur.
Sé iþetta í’étt, gefur það i
skyn, að í Bandaríkjunum
séu 17 milljónir kvenna kyn-
viliingar. Það þarf fleiri töl-
ur en'þær sem Kinsey fjallar
um til þess að fá sérfrótt
fólk til þess að trúa þessu.
Þá segir Kinsey, að aðeins
4% af þeim konum, sem spurð-
ar voru, hafi fengizt við sjúk-
legt og óeðlilegt ástalíf. Fjórir
af hundraði er ekki mjög há
tala í augum þess, sem ekki
fæst við slíka hluti, en þessi
tala táknar þó 3.400.000 konur
í Bandaríkjunum, sem hafa
fengizt ,við sjúkLegt og óeðlilegt
' ástalíf. Trúið þér þessu? í míri-