Vísir - 01.09.1953, Blaðsíða 5
Þriðjudaginn 1. september 1953
▼ fSIR
Sú Itirhrinfjwi' i L«>nhtfjrtid:
Hfikið ægilega hlýtur
kaupið að vera lágt þar
keiigið á land, litast um og
talað við fólk á Rásdandi.
Fyrsta íslenzka skipið, sem kom til rússneskrar hafnar
eftir að viðskiptasamningarnir voru gerðir í byrjun sl. mán-
aðar, var ms. Drangajökull. Hafði það bar rúmlega sólar-
hrings viðdvöl. Vísir átti fyrir helgina tal við skipstjór-
ann, Ingólf Möller, er sagði blaðinu frá kynnum sínum
af lífi manna í borginni, og gat hann þess í upphafi við-
talsins, að hann segði því aðeins svo nákvæmlega frá þessu,
að einn af fyrrverandi starfsfélögum hans hefði fyrir
nokkrum dögum kallað hann „launaðan rógbera“ og að
auki „svikaia í sjómannastétt“, er Ingólfur sagði frá því,
sem fyrir augun bar og menn geta kynnzt hér á eftir.
„Var landtakan eitthvað á
annan veg en venjulega, þegar
skip nálgast framandi land?“
spurði tíðindamaðurinn.
„Þegar fór að nálgast rúss-
neska landhelgi, tók að bera
mikið á herskipaferðum, og
töldum við einu sinni 24 her-
skip, sem við sáum samtímis —
allt frá flugstöðvarskipum til
stórra kafbáta, en að 'áuki v§ru
fjölmargir hraðbátar á fieygi-
ferð um allt. Þegar við hæum
svo í sjálfa landhelgina, koni
fallbyssubátur á hæla okkur,
negldi sig beinlínis við okkur,
og var hann alltaf í 20—30
metra frá okkur — í kjörfa .au.
Sjónaukar
gerðir upptækir.
Hann fylgdi okkur að vita-
skipinu undan Leningrai, en
þar er tekinn hafnsögumaður,
sem hefur með sér tvo her-
menn, vopnaða skammbyssum.
Er siðan haldið inn undir
Kronstadt, en rétt áður en svo
) langt er komið, tilkynnir hafn-
sögumaðurinn, að nú verði
menn að afhenda allar mynda-
vélar og sjónauka, og mátti
enginn slíkur gripur vera á
skipinu nema sjónauki sá, sem
hafnsögumaðurinn notaði. Er
svo siglt framhjá Kronstadt til
Leningrad, en á milli þeirra
staða kemur um borð kona,
læknir, og tilheyrandi aðstoð-
armenn.
Hún tekur heilbrigðisskýrslu,
og óskar síðan eftir þvi, að fá
að skoða matvælageymsiur
skipsins, til þess að ga.nga úr
skugga um hreinlæti <g þess
háttar. Læknirinn og aðstoðar-
menn hans gengu fljótt gegn-
um íbúðir skipsverja, og þegar
sýnt hafði verið í eina mat-
vælageymsluna, þurfti ekki
frekari athugun tíl Þess að
sannfærast um hreinlætið“.
Loftskeyti eru
innsigluð.
„Og hvað gerðist svo, þegar
lagzt er að bryggju?"
„Þar bíður frítt lið — her-
menn, sem virðast vera af öll-
um gráðum, og er þá réttur
settur. Er þá gengið frá öllum
atriðum, sem snerta eftirlit með
útlendingum, tollskoffun og
þess háttar, og stendur þetta í
þrjár klukkustundir.
Þá er Iík'á innsigluð loft-
skeytastöð skipsins, menn
verða að afhenda neyðar-
rakettur og rakettubyssur,
og lögð á það mjög mikil
áherzla, að ekkert gleymist
af rakettunum.
Þá kemur að því, að skip-
stjóxúnn verður að undii'skrifa
ýmis skjöl, eins og venja er,
og eru þau venjulega undir-
skrifuð, án þess að á þau sé
litið, en einn embættismann-
anna bendir á, að hyggilegra
sé að lesa þau, því að þungum
viðuiiögum er hnýtt aftan í
hverja grein.
Þegar þessu var lokið, fara
embættismenn í land með skip-
verjaskrá, og segja um leið, að
landgönguleyfi v^'ði afhent
síðar. Og það stóð heima, að
það var tilkynnt 6 tímum síðar,
að skipverjar mættu fara á
land“.
Hermenn á verði
við skipshlið.
„Og hvei’nig er þá umhoi’fs
í landi?“
„Af skipsfjöl sjást fyrst og
fremst tveir hennenn, sem
gæta skipsins. Er annar við
landganginn, og hefur hann á
hendi vegabi'éfaeftirlit, þegar
menn fara á land, en hinn er
aftan til við skipið, þar sem
skipshöfnin býr.
En það, sem stingur í aug-
un er munurinn á hermönn-
unum — feitum og pattara-
legum — og verkamönnum
þeimj sem við skipið vinna
— gráum og guggnum.
Svo kemur að losun skipsins.
Urðum við ekki lítið forviða,
þegar fjói’um mönnum var
gert að afkasta losun í hvorx’i
lest, en venjan er, að lúgu-
maðurinn, sem ér hinn 'fimmti,
verði að hlaupa upp og ofan,
til þess að hjálpa við að leggja
á losunarpallana, milli þess sem
dregið var upp úr lestinni.
Konur unnu þó ekki í lestun-
um, en þær töldu síldai'pakkgna
og kornungar stúlkur stjórn-
uðu losunarkrönunum.
Því fór fjarri, að ekki
sæist kvenfólk í erfiðis-
vinnu, því að þvert yl'ir
höfnina að líta var kven-
fólk við hafnarbyggingu og
virtist bað vinna með skófl-
um og hökum“.
Verðlag óheyri-
lega hátt.
„Fóru skipverjar ekki eitt-
'h'V'að i verzlailir?'“: '
„Það hafði verið almennt
hugur í mönnum að komast á
land, og báðu þeir unv all-mikið
fé til þess að nota á landi eða I
1150 í'úblur. Og svo fóru menn;
á land, og að nokkrum tíma
liðnum fóru fréttirnar að ber-
ast.
Þær voru allar á þá leið, að
þarna væri hvorki hægt að
kaupa neitt né gera. Sem dæmi
um það, hversu fjarri lagi væri
að gei’a kaup þarna má geta
þess, að
venjulegir lágir karlmanns-
skór kostuðu 385 rúblur
(15—1600 kr.) í verzlunum,
en hægt var að fá strigaskó
með gúmmísólum fyrir að-
eins 200 rúblur!
Skipverjum boðið
í land.
Þegar leið á daginn kom
stúlka um borð í skipið, og til-
kynnti hún, að hún væi’i starfs-
maður sjómannastofu í borg-
inni. Spui’ði hún, hvort við
værum í fyrsta skipti í Lenin-
grad, og er eg hafði svarað, að
svo væri, kvað hún það venju,
að skipsverjum væri boðið í
land af sjómannastofunni, til
þess að skoða borgina. Spurði
hún hvort við mundum verða
tilbúnir til að fara í land
klukkan sjö. Eg kvaðst skylctu
láta skipverja vita um þetta
ágæta boð, og yrði það að ráð-
ast, hversu margir mundu
óska að fara í land.
Við spjölluðum saman, og
tilkynnti hún bá, að hún
þekkti stórskáldið Halldór
Kiljan Laxness, svo og væri
henni kunnugt, að á Islandi
væri starfandi félagsskapur,
sem héti MÍR og þýddi það
orð FRIÐUR. Lét eg í ljós
undrun mína yfir beirri ein-
kennilegu tilviljun.
Ekið upp í borgina.
Á mínútunni kiukkan sjö
kom hún í stórum langferða-
bíl, sem var gi’einilega merktur
„Seamen’s Club“; fjölmenntum
ýið í bílinn, en síðan var ekið
upp í borgina eftir ósléttum
götum. Var ferðirini ekki létt,
fyrr en komið var að torgi einu
miklu, sem ber ummerki fornar
frægðar, því að þar , eru hallir
margar, og auk þess er þar
stytta af Pétri mikla.
Útskýrði leiðsögumaðurinn
fyi’ir ökkur, hvað væri gert við
einstakar byggingar þarna.
Hina fi-ægu Vetrarhöll, sem
var byggð fyrir keisai’adrottn-
inguna, sagði hún nú vera safn,
en hermálaráðuneytið, er hún
taldi lengstu byggingu í heimi,
kvað hún enn notaða í upp-
haflegum tilgangi.
Vilja fá að sjá
eitthvað nýtt.
Eg sagði þá, að þessar bygg-
ingar væx’u til þratt fyrir nú-
verandi stjórnarfyrirkomulag,
og spurði, hvort ekki væi'i hægt
að fá að sjá eitthvað nýtt, sem
bæri hinu núverandi stjórnar-
fyi'irkomulagi vitni. „Fylgi-
kona“ okkar tók fram, að þar
sem þess væri sérstaklega
óskað, mundi hún aka með
okkur í „Moskvu“hverfi borg-
arinnar og sýna þar fyrirmynd-
ar verkamannabústaði.
Var síðan ekið eftir mikilli
götu, sem heitir Stalinsgata, en
þegar ekið var um boi'gina,
vakti það eftirtekt okkar,
hversu umferð var sáralítil. Var
svo bx'átt komið í Moskvu-
hverfið, og okkur bent þar á
byggingar, sem voru 8—10
hæðir, og útlistað fyrir okkur,
hvað íbúðirnar væri vel úr
gai’ði gerðar og þægilegar,
en við tókum eftir því, að
niaður sá þrjá veggi í lier-
bergjunum á 2. hæð, þar sem
við stóðum niðri á gang-
stéttinni, svo að ekki voru
herbergin stór.
Við spurðum, hvenær hús
þessi hefðu verið byggð, og var
okkur sagt, að það hefði verið
á árunum 1937—38, en hinum
megin við götuna var verið að
byggja hús, sem okkur var sagt,
að væri nýbvgging, en okkur
virtist þó, að þar væri verið að
hyggja ofan á gamalt hús,
vegna þess hve neðstu hæðirnar
virtist miklu eldri en þær, sem
voru í smíðum.
Ilorft inn í
kjallaraíbúðir.
Þegar við fórum úr Moskvu-
hverfinu var haldið í sjómanna-
stofuna. Þá lá leiðin gegnum
gamált hverfi, og' horfðum við
þar inn á fólk, þar sem það
sat í kjallaraíbúðum, en þá var
búið að kveikja, því að komið
var fram á kvöld.
Hinn 26. júní s.l. töldust samtök Sameinuðu þjóðanna 8 ára.
Á þeim degi 1945 undirrituðu 50 þjóðir sáttmála Sameinuðu
þjóðanna. — Myndin er frá allsherjaíþingi S.Þ.
Meðan við ókum um
þetta hverfi, var leiðsögu-
maður okkar, sem var ann-
ars mælskur í bezta lagi,
mjög þegjandalegur enda
þurfti heldur engra skýringa
við — þær blöstu við.
Frá úthverfi þessu og um
þenna gamla bæjarhluta var
ekið framhjá byggingu, sein
okkur var óðar tilkynnt að væri
tízkuhús.
Mundi hver sú verzlun hér
í bæ, sem væri þannig út-
lits, geta lokað dyrum sín-
um án þess að nokkur þyrfti
að óttast, að reynt væir að
komast þar inn til viðskipta.“
Gular skellur
hvarvetna.
„Eru hús máluð þar — eins
og til dæmis í Budapest, á mót-
inu góða — eða hvernig eru
þau útlits?“
„Þau virðast bera þess ljós
merki, að viðhald sé óþekkt
fyrirbrigði. Þau virðast hafa
verið með gulum lit einhvern
tíma endur fyrir löngu, eða
máluð þannig, en nú sjást að-
eins gular skellur hér og þar.
En brátt var komið að sjó-
mannastofunni, og okkur fcoðið
inn. Þar var fátt manna inni —
þegar frá eru taldir nokkrir
starfsmenn — og okkur var
tjáð, að húsið hefði áður verið
í eigu ölbruggara, sem hefði
átt tvö hús að auki. Það mátti
bersýnilega muna sinn fífil
fegri, því að í loftunum voru
fögur listaverk, sem báru þvi
vitni.
Þegar þangað var komið,
vorum við leiddir að allskonar
myndum, sem voru innramm-
I aðar í skápum. Hefir mér ekki
getað liðið úr minni ein þeirra,
af ballett-meyjum, og var okk-
ur sagt, að hún væri af verk-
smiðjustúlkum, sem hefðu að-
eins frístundir sínar til þess að
stunda dansinn, og áhuginn
væri svo mikill, að þær færu
beint úr verksmiðjunum í
dansæfingarnar en hugsuðu
ekki um hvíldina. Fannst
okkur furðulegt, að slík lík-
amsfegurð skyldi finnast hjá
ótíndum verksmiðjustúlk-
um, sem liefðu aðeins frí-
stundir til listaæfinga.
Hann þekkti
Thordarson.
Líkan var þarna einnig, sem
sýndi skipaskurðanetið rúss-
neska, og gefnar skýringar á
möguleikum við notkun þess,
svo sem sú, að Svartahaf væri
nú tengt Hvítahafi og þar fram
eftir götunum. Hinsvegar var
engin skýring gefin á kostnaði
þessa feikilega mánnvirkis.
Okkur var nú böðið til sætis
við stórt borð, og var þá kynnt-
ur fyrir okkur forstöðumaður
stofnunarinnar, en því miður
talaði hann eiriungis rússnesku.
Það fékk máður þó að vita,'
að þessi maður vissi sitthvað
um ísland, því, að
hann kannaðist við MIR, eins
og stúlkan, sem fylgdi olck-
ur, og auk þess kannaðist
hann við arkitekt Thordar-
son, sem hefði verið for-
maður sendinefndar til
Rússlands.
Stungið saman
nefjum. . ^
Þegar hann hafði fyrir skýrt
okkur, með aðstoð fylgdar-
manns okkar, .stúlkunnar, fr.á,
hiriu og þessu um ágæti ráð-