Vísir - 22.09.1953, Blaðsíða 4

Br"r' jrlsiB

Þriðjudag'inn 22. september 1958.
WXSXR
f DAGBLAÐ
ui. .
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson,
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3,
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fjárskipti og kynbætur.
Einn ieiðangursmanna var horfhtn,
er hans var leitað.
Ameríski ieiðangurinn til ÍVlt. Godwin Austen
varð að snúa aftur 800 km. frá tindinum.
illa haldnir, að
TVaráttan víð sauðfjársjúkdómana hefur staðið lengi hér á
landi, og verður það tjón aldrei nietið til fulls, sem þeir
hafa unnið. Virtust lengi vel mestar horfur á því, að erfitt yrði,
ef ekki alveg ógerningur, að uppræta þá, svo að jafnvel or-
sakaðist landauðn á ýmsum stöðum af þeim sökum. Voru
reyndar ýmsar aðferðir og lyf, til þess að uppræta sjúkdóm- 1
ana, en allt kom fyrir ekki og það var raunar ekki fyrr en
fundið var það ráð að skera niður fé á sýktum svæðum, og
flytja þangað heilbrigðan stofn, að nokkur árangur fór að
3coma í ljós.
1 Þetta hefur nú verið gert um nokkurt árabil, og eru allar
horfur á því, að niðurskurður og fjárskipti sé einmitt leiðin,
iil þess að uppræta mæðiveikina og byggja upp nýjan stofn á
J>eirri svæðum, þar sem kvikfjárrækt var næstum vonlaus áður.
Hefur fénaður verið skorinn niður á hverju svæðinu á fætur
■öðru, og síðan fluttur á það nýr og heilbrigður stofn, sem menn
.gera sér góðar vonir um, að sýkist ekki, enda þótt pest.in virt-
dst orðin landlæg á þeim slóðum, sem hér er um að ræða, og
oll ráð til að bjarga '■ num til einkis eða því sem næst.
Fjárflutningar miih landshluta af þessum sökum eru nú
hafnir einu sinni enn, og verða nokkrar þúsundir fjár fluttar
á svæði það austan fjalls, þar sem fé var skorið niður síðast,
«en venjan er að láta íjárskiptasvæðin vera sauðlaust í eitt ár,
«og á meðan fara fram sótthreinsanir á fjórhúsum og aðrar
:ráðstafanir, sem nauðsynlegar þykja til þess að tryggja það,
að pestin komi ekki upp á nýjan leik. Er þegar fengin nokkurra
ára reynsla á þeim svæðum, þar sem fjárskipti fóru fram fyrst,
■og virðist hún benda til þess, að ekki sé hætta á því, að pestin
gjósi upp aftur, ef alls öryggis er gætt, sem sjálfsagt er.
Það er vitanlega von allra, að áframhald verði á því, að.
i 1
Fjallgöngur hafa lengi verið
mikið stundaðar, en það takast
ekki allir leiðangrar til að klífa
há fjöll eins vel og Everest-
lenðangurinn í sumar, og skal
hér greint frá einum, sem illa
fór.
í júní sl. lögðu 9 Bandaríkja-
menn upp frá Rawalpindi, borg
norðanverðri Kashmir. Ætl-
unin var að klífa Mt. Godwin
Austen, sem nú er hæsta
„ósigraða" fjall í heimi. Leið-
angurinn mistókst, og þeir leið-
angursmenn, sem komust lif-
andi til byggða, höfðu ægilegar
sögur að segja af hrakningum
og hættum.
Einn leiðangursmanna, Art-
hur K. Gilkey, var grafinn lif-
andi undir skriðu, sem féll á
hann, er leiðangursmenn voru í
25 þús. feta hæð. Daginn áður
hafði Gilkey misst meðvitund
af kvölum, og þegar hann var
látinn síga í svefnpoka sínum,
hröpuðu allir leiðangurmenn
rúma 30 metra, en Peter Scho-
ening, seinasti maðurinn í reip-
inu, sem þeir félagar voru
bundnir með, bjar'gaði þá lífi
þeirra. Allir leiðangursmenn
slösuðust meira og minna við
þetta fall. Dr. Houston, sem
HúsmóSir hringdi til mín í gær
og bað mig um að koma eftir-
farandi kvörtun á framfæri fyrir
sig. Ilún sagðist verzla við mjólk-
urbúðina á Njálsgö.tu 106, og hafa
svip'að að gera á morgnána og
aðrar liúsmæður, sem lítinn tima
mættu missa eins og kuhnugt
væri. í mjólkurbúð þessari er
aðeins 1 stúlka til afgreiðslu á
voru nú svo illa haldnír, að morgnana, og er allséndis ófull-
brýna nauðsyn bar til að koma nægjandi. Stúlkurnar, sem skipta
þeim til byggða. Gilkey bauðst Ví|ktinni, eru bæði duglegar og
liprar, en það er mikill fjöldi,
sem sækir mjólkina og ýmislegt
því til
meðan
að halda kyrru fyrir,
væru fluttir á
hinii vœiu Ulail“ “ annað í þessa búð, enda fjöl-
hentugii stað. Hann var skilinn jjýp j nágrenninu. Taldi hún ó-
eftir. í svefnpoka sínum, sem hjákvæmilegt, að a.m. k. tvær stúlk
var festur niður með tveim ís- ur væri samtímis til afgreiðslu
öxum. En þegar sækja átti Gil- þar á morgnana. Mér finnst krafa
key, sáu félagar hans sér til húsmóðurinnar vera sanngjörn
hin fyrri sýktu svæði hafa verið hreinsuð svo, að mæðiveikin jvar ^æknir leiðangursins, slas
gjósi ekki upp aftur, en þó að sú ósk og von rættist, hefur ekki
‘tekizt að vinna til fulls bug á sauðfjársjúkdómum hér á landi.
Garnaveikin er enn erfið viðfangs, svo að ráð til að kveða hara
niður hafa ekki fundizt. Er þó að sjálfsögðu unnið að þessum
málum af kappi. Vísindunum tekst jafnan að finna lausn á
þeim verkefnum, sem þau taka sér, þótt það geti oft tekið
.nokkurn tíma, svo að ekki er ástæða til að örvænta.
Sauðfjársjúkdómarnir piunu hafa borizt til landsins með
'kynbótahrútum, og er ekki nema eðlilegt, að gerðar sé til-
raunir til þess að kynbæta sauðfjárstofn landsmanna, enda
þótt svo illa hafi tekizt sem raun ber vitni. Slíkri viðleitni má
þó ekki hætta, þótt þessi tilraun hafi gefið lakari raun en
vonazt var til — og vel það. Enda er nú svo komið, að upp
hafa verið fundnar aðferðir til kynbóta, sem útiloka alla hættu
.af slíkri smitun, sem erlendu hi'útarnir orsökuðu, þar sem hægt
•er að flytja sæði kynbótadýranna milli landa, ef þess gerist
þörf, og' áreiðanlega verður um framhald slíkra framfara á
næstunni. Yrði þá enn hægara um vik í þessu efni, og þóit
áslenzka sauðkindin sé gjöful og nýtur peningur, getur hún
'vafalaust orðið enn arðbærari, ef rétt er að farið, og stofninn
'foættur.
Starfsemi ÞjóðíeikJuíssms.
Tpjjóðleikhúsið ef nú um það bil að hefja starfsemi sína, „leik-
" árið“ er um það bil að byrja, og níun leikhúsið nú starfa
óslitið fram á næsta sumar, ef að vanda lætur. Munu ýrriis
og jafnvel flest verkefni leikhússins hafa verið valin, og verð-
ur frumsýning á fyrsta Jeikritinu, eítir enska skáldið Noel
Goward, annað kvöld.
i Það mun mál manna, að Þjóðleikhúinu hafi vel tekizt þann
stutta tíma sem það hefur verið starfandi. Það hefur bæði
tekið til meðferðar verk eftir erlenda og innlepda höfunda,
kynnt mönnum bæði það, sem nýtt er af nálinni á sviði leik-
bókmennta, svo og það, sem eldra er og hlotið hefur viðu.r-
kenningu fyrir- löngu, en vekur alltaf sömu gleði og ánægju, toótt
árin líði.
Leikhúsinu er ætlað að vera musteri íslenzkrar tungu, og á
því að hafa forgöngu um fagur.t mái, en það á ekki síður að
ýta undir leikritun hér á landi, leita þá uppi, er þar geta lagt
hönd á p]-ginn og örva þá á allan hátt sem getuna hafa til þess
■að skapa. Það er orðið nokkuð liðið, síðan Þjóðleikhúsið efndi
til leikritasamkeppni, og mun þátttaka hafa orðið nokkur, enda
þótt það hafi verið upp og ofan, sem að barst. En spurningin
iéf;'hvói^:el{:ki,fihriiát.;góðjr höfundar, þegar efnt er til slíkrar
saihképp'ni, ‘sVo 'dð áahá'ætti að liáfa eiris oft og'kostúr er a. íf
aðist verst og missti meðvit-
und. Varð að bera hann það sem
eftir var.
Aðstaðan var nú orðin
ískyggileg, og í stórhríð og
stormi reyndu leiðangursmenn
mikillar skelfingar, að hann
var horfinn. Nú var liafin leit í
blindhríð. Einn leiðangurs-
manna, sem verið hefir í
heimskautslöndum, sagði að
hún hefði verið ofsalegri en
hann hefði nokkum tíma
kynnzt á þeim slóðum. Skyggn-
ið var aðeins fáeinir metrar, og
stormhvinurinn svo mikill, að
ekki heyrðist mannsins mál, og
ekki gátu þeir félagar ráðgazt
hver við annan nema með því
að bera munninn upp að eyra
þess manns. sem talað var við.
Leiðangursmenn voru aðeins
í um 800 metra fjarlægð frá
tindinum, er óveðrið brast á,
og þeir urðu að snúa við. Byl-
urinn var svo mikill, að eitt
af þrem tjöldum, sem slegið
hafði verið upp, fauk. Þannig
urðu mennirnir að hafast við í
13 daga, Ógerlegt var að sofa
lengur en tvo tíma í einu, og
aðeins örsjaldan tókst þeim að
sjóða vatn, því að snjórinn
smaug inn í tjöldin og slökkti
á eldunartækjunum.
Mt. Godwin Austen var talið
og kannske
í lag.
verður þessu kippt
að skipuleggja heimferðina, en liggjan utan monsúnsvæðis-
hvergi var skjól að finna. og ins, og höfðu leiðangursmenn
smám saman glötuðu þeir ráðgazt við færustu veðurfræð-
birgðum sínum, myndavélum, inga, áður en lagt var á fjallið,
filmum, dagbókum og öðru, en allt kom fyrir eltki, enda
sem haldið hafði verið til haga mun þetta vera fyrsti leiðang-
um árangur ferðarinnar og urinn á þetta fjall, sem mistek-
rannsókna. izt hefir vegna óveðurs ein-
Nokkrir leiðangursmanna göngu.
Klukkan Stofa A Stof'. R
M Þ M F F •
M Þ M F F L
8.00— 8.40 o u u o u u 1 II 1 1 .1 8.00— 8.40
Cí 35 cb Ó Cí ch
u u u u u u 9 9
8.50—9.30 1 ii 1 II Q O C: O C Q 1 1 00 oc 8.50— 9.30
9.40—10.20 uaúy.cj o 1: | | 1 II || | || | 9.40—10.20
Öi Ci C75 C5 Q Q oc OO QC oc .00 OC
•<íí. *i3 1 1 II l'l 0 0 c c q 9 1 1 1 I 1 1
10.30—11.10 10.30—11.10
I> t'- I - I> I- .•< <3 <(}, -«3 .<i3 M i i m OO OO 00 00 00 °o Q Q Q Q II M
11.20—12.00 11.20—12.00
i>. i> t> -i>. OC 00 03 00
< < << < < CQQ.QQ9
12.05—1245 i i i i i i-, i-. i~. i> 1 II 'II ,1 r- i> 1- r- 1- L'- 12.05—12.45
•<3 QCQQQQ r 11 n r
1.00— 1.40 1 1 1.00— 1.40
oo oo l'- L—. L— 1- L - 1- m m
*< «+ <4 QQQQQQ
1.50— 2.30 II 1 1 II cc oc oo oo oo oo II 1 1 II I '- L'- I" l"* L'- L— 1.50— 2.30
2.40— 3.20 •*{* <3 <3 <3 <r\ CQ C3 CQ CQ CQ C3
1 11 11 1 II 1 1 II 2.40— 3.20
, 00 00 00 00 00 00 Q Q O Q Q CT5
<3 <13 cc CQ 05 CQ CC CQ
3.30— 4.10 iiii QO QO OO QC 1 1 1 II 1 Q Q Q Q Q Q 3.30— 4.10
4.20— 5.00 CQ CQ CQ CQ 03 CQ M II 1 1 4,20— 5.00
% Q Q Q Q Q Q aaPS
- t •.* . .■ U ili:-. ssaaaff »
I dálkinum á laugardag var i
birt svar frá Arnfinni Jónssyni
skólastjóra, vegna umkvartana j
nokiuirra foreldra yfir þvi, að
barnaskólar byrjuðu of snemma
á morgnana. Halda mæður því
fram, einkum þær, er eiga iieimili
fjarri skólunum, að varla sé liægt
að senda börnin í skóJana fyrir
kl. 8 á morgnana í háskammdeg-
inu. Oft þurí'i börnin að fara
af stað í svarta myrkri og mis-
jöfnu veðri, þegar umferð cr
sama og engin á götunum.
Úr vöndu að ráða.
í skilmerkiiegu svari Arnlinus,
er bent á það, að forstöðumenn
skólanna eigi úr vöndu að ráða,
vegna þess, að allar skólastofur
verði að tvi-, þrí eða jafnvel fjór-
setja, til þess að hægt sé að kom-
; ast yfir að kenna börnum ]>essa
bæjar. Það er meginástæðan fyrir
því að byrja vérður snemma dags,
og á það var líka bent, að kenn-
arar hafa orðið þess varir, að vf-
irleitt oska börnin frekar að vera
í skólanum á morgnana en síðai i
liluta dags.
Svar skólastjóra.
Svar skólastjóra fer reyndar
ekki inn á það, beinlínis, sem
stungið var upp, á fyrst, að
kennslustundir liæfust ekki fyrr
en kl. 8,30, en mæður telja þenna
hálftíma muna miklu. En það er
samt augljóst, þegar haft er í
liuga, hve skólabörnin eru mörg,
að jafnvel hálftíminn myndi haf.a
mikla þýðingu. Það er þess vegna
augljóst, að skólarnir cru ennþá
of fáir og smáir til að taka við
öllum þeim fjölda barna, sem éru
á skólaskyldualdri. En svo ég
leyfi Arnfinni að talca aftur til
máls, birti ég liér á eftir siðari
hluta bréfs hans. Yfirlitsmyndin,
sem grein hans fylgir, er birt
við hliðina á Bcrgmáli neðst á
siðunni. Hana þarf að atliuga vel,
ef skílja á svar skólastjórans, er
segir:
Þrísetning í skólastofur.
„Hér við liliðina er sýnishorn
af því, Iivernig þrisetning getur
nú litið út í 2 kennslustofum.
Þetta „skeina" nær aðeins yfir
þær siundir, sem börnin eru i
aðalkennslustofunum, eu sýnir
ekki stundatöi'lur þcirra i lieild.
Óreglan, sem virðist vera í stunda
töflum 8 ára A og B stafar t. d.
af því, að leiki'imi o. þ. h. er fellt
við bóklegú timana til þess, að
börnin þurfi ekki að koma ncuna
einu sinni á dag í skólann.
Leitaö álits foreldra.
Gott væri að lieyra álit for-
eldra á því, livort þeir telja æski-
legra að 9 ára börnin mæti kl.