Vísir - 24.09.1953, Blaðsíða 5

Fimmtucaginn 24. september 1953.
TlSIR
I»ióö-
- leik-
húsið:
EIIM9ÍALIF
eftir
]\Toel
Coward.
Leikrít í 3 þáttum. — Þýoandi: Sigurlkir
Grímsson. — Leikstjóri: Gunnar R. Hansen.
Fyrsta nýja viðfangsefni
Þjóðleikhússins að þessu sinni
er eftir þann núlifandi brezka
leikritahöfundinn, sem þekkt-
astur mun vera, Noel Coward.
Coward heí'ir verið afkasta-
mikill við leikritin, og nýtur
barrn sennilega meiri vinsælda
meðal brezkra manna en flest,
ef ekki öll þau leikritaskáld,
sem nú eru uppi í Bretlandi.
Eins og margir vita er mikið
af léttmeti innan um leikrit
bans, enda hefir verið sagt um
Coward, að þótt hann eigi nóg
fé handa á milli, þá skrifi hann
þó oft fyrst og fremst til þess
að græða á því, en láti bók-
menntagildið fara eftir ástæð-
um. Er það víst mannlegt, enda
aetlar hann öðrurn að vinsa úr
því, sem hann semur, en þó er
það svo, að Bretum finnst að
minnsta kosti sjálfsagt að sýna
flest af því, sem frá penna
hans kemur. Og það er líka vel
frambærilegt.
! Ekki nægir honum það held-
Úr að fást við leikritun, því að
hann sér einnig stundum um
leikstjórn á leikritum sínum,
þegar svo ber undir, ef hann
gerist þá ekki jafnframt leik-
ari, og bregður sér þá í gervi
einhverrar persónu sinnar. Co-
ward vill þvi stundum vera allt
í öllu, og hann einskorðar sig
jafnvel ekki við leiklistina.
Menn hafa stundum heyrt í út-
varpinu hér leikna plötu, þar
sem hann er höfundur, söngv-
ari og undirleikari. Þótt hann
sé ekki söngvari á heimsmæli-
kvarða, muriu þeir ekki vera
margir í hópi tónskálda, sem
frambærilégir eru á eins mörg-
um sviðum og hann, enda sting-
ur hann bersýnielga ljósi sínu
ekki undir mæliker.
Að sjálfsögÍu hefir hann
einnig verið viðriðinn kvik-
myndir, bæði samið myndir,
stjórnað þeim og leikið í þeirn,
og hafa margar þeirra fengið
verðskuldað lof, eins og þeir
geta vitnað um, sem hafa séð
þær myndir hans, er hafa ver-
ið sýndar hér á landi.
Coward skrifar yfir leitt í
heldur léttum tón, er gaman-
samur jafnan, oft meinfyndinn
og hæðinn, en það getur oft
verið mikill vandi að þýða leik-
xit hans á aðrar tungur, ári þess
að þau glati nokkru af bragði
sínu, því að fyndni byggist oft
á orðaleikjum — á hvaða tungu
sem er að heita má — sem erfitt
er að ■ flytja óbrenglað milli
tungna. Hins vegar er lítið um,
að Coward skrifi „drama“, og
raúnar kemur það þessu máli
ekki við.
Um leikrit það eftir Coward,
sem Þjóðleikhúsið frumsýndi í
gærkvöldi, er það fyrst að
segja, að það er mjög enskt, óg
það ber möré- einkerini höfund-
Sibyl og Elyot Chase (Bryn-
dís Pétursdóttir og Einar Páls-
son, í 1. þætti).
ar. Það er bráðskemmtilegt á
köflum, en það er einnig þann-
ig, að sumir hlutar þess munu
vart falla í smekk leikhúsgesta
hér.
Efni þess er í stuttu máli
það, að tvenn hjón, sem eru á
brúðkaupsferð í Frakklandi.
lenda i herbergi hlið við hlið á
brúðkaupsnóttina — eða a. m.
k. að kvöldi brúðkaupsdagsins.
Svo vill líka til að Armanda
Prynne (Inga Þórðardóttir).
sem gift er Victor Prynne (Ró-
ur á móti stendur það óhaggað,
áð kvikmyndahúsin hafa daglega
sýningar fyrir börn og unglinga,
og ætti forcldrar að benda börn-
umim á þær sýningar. ef þau á
annað borð vilja fara i bíó. — kr.
Amanda og Victor Prynne
(Inga Þórðardóttir og Kóbert
Arnfinnsson, í 1. þætti).
bert Arnfinnsson), hefir áður
verið gift nábýlismanni þeirra,
Elyot Chase, (Einar Pálsson),
sem er þarna með kornungri
konu sinni. ^Sibyl (Bryndis
Pétursdóttir). Þegar „gömlu“
hjónin verða hvors annars vör,
vilja þau fyrir hvern mun kom-
ast á brott með mökum sínum,
sem eru ósveigjanlegir. að þvi
er þetta snertir, og .vitanlega
verður þá endirinn sá, að þau
afráða að endurnýja kunnings-
skapinn, og hlaupast á brótt,
halda til Parísar, þar sem
Amanda hefir íbúð á leigur.
Annar þáttur fjallar síðan
um hina aðra hveitibrauðsdaga
þeirra í París. Þau rifja upp
gamla daga, deila og fallast í
faðma með aðdáanlega reglu
bundnum hætti sem verður
þréytandi er á líður. unz.alger
friðslit er að ræða, og þau takast
hressilega á, en þá skýtur
Victor og Sibyl uppV því' a& þau
hafa rakið slóðina og' fundið'
„hjónaleysin“.
í þriðja þætti fara svo að
sjálfsögðu fram sáttaumleitan-
ir. er virðast ætla að enda með
fullum sáttum, en þó fer svo,
að höfundurinn finnur smelln-
ari endi, því að hann lætur
„gömlu“ hjónin laumast á brott
í annað sinn, meðan makar
þeirra deila og, næstum því að
sjálfsögðu, takast á, eins og hin
höfðu gert í lok þáttarins á
undan. Og þar með er leiknum
lokið.
„Mórallinn" mun vera sá, að
lengi lifi í kolunum, ef um
eitthvað siíkt er að ræða. Höf-
undurinn er oft fyndinn, eins
og þegar er sagt, en sumir kafl-
ar leiksins eru langdregnir.
eins og til dæmis fyrri hluti
annars þáttar, sem hinir vega
ekki upp nema að nokkru leyti,
og er hætt við, að þetta leikrit
verði ekki eins langlíft hér og
hjá Bretumy sem hafa annan
smekk í þessu efni en leikhús-
gestir hér, enda er leikritið
fyrst og fremst samið með til-
liti til áhorfenda og áheyrenda
af því tagi.
Inga Þórðardóttir hefir feng-
ið þarna hlutverk, sem á vel
við hana, og leysir hún það
prýðilega af hendi. Amanda
Pi-ynne er léttúðug kona og
hefir ,,smekk“ fyrir karlmönn-
um, kann að leika á þá og með
þá. enda þótt svo fari, að hún
hætti sér í hjónaband í annað
sinn með
Victor Prynne — Róbert
Arnfinnssyni — sem er harla
ólíkur fyrri manni hennar.
Róbert er ágætur í gerfi hins
stífa, ósveigjanlega Breta. sem
ætlast til þess að allt fari að
settum reglurn, vill vera hús-
bóndi á sínu heimili og stjórna
konu sinni, ef engu §ðru..
Einar Pálsson leikur Elyot
Chase, og tekst honum vel á
köílum, en hann virðist vera of
stífur í hreyfingum og fyrir
bragðið verður leikur hans ekki
eins eðlilegur og ella.
Síðari konu hans, Sibyl. leik-
ur Bryndís Pétursdóttir, sem er
falleg saklaus stúlka, eins og
vera ber í hlutverki þessu, og'
leysi rþað vel af hendi.
Loks leikur Hildur Kalman
smáhlutverk, sem er vanþakk-
látt að því leyti, að hún er 'áLn
segja sínar fáu setningar á
frönsku, og skilja það vitanlega
fæstir í hópi áhorfenda, enda
þótt slíkt geti verið gott og gi’t
í Englandi, þar sem menn
munu kunna frönsku, ef þeir
kunna einhverja tungu auk
móðurmáls síns.
Gunnar R. Hansen hefir sett
leikinn á svið, og starfar nú í
Reyndi sendiheiTann að
ráða sér bana?
Lavrentíev, sendíherra Rússa í Teheran,
varð skyndilega hættulega veikur.
Hinn 31. ágúst bárust fregn-
ir um, að sendiherra Rússa í
Teheran væri hættulega veik-
ur, og var sterkur orðrómur á
kreiki um, að hann hefði reynt
að fremja sjálfsmorð, en rúss-
neska sendiráðið þar neitaði,
að orðrómurinn hefði við neitt
að styðjast.
Viðburðirnir í Iran síðari
hluta ágústmánaðar, er bylting
var gerð og Mossadegh hrak-
inn frá völdum, er svo virtist
sem kommúnistar ætluðu að ná
landinu á sitt vald, voru hið
mesta áfall fyrir sendiherrann,
Anatoli I. Lavrentiev.
Þegar Tito rauf samvinnuna
við valdhafana í Kreml 1948
var Lavrientiev sendiherra í
Belgrad, en til Teheran kom
hann 26. júlí, er stjarna Tudeh-
flokksins (kommúnista) virtist
síhækkandi og' þar með líkurn-
ar fyrir vaxandi samvinnu Iran
og Sovét-Rússlands. Hlutverk
Lavrientievs var að hafa með
höndum yfirstjórn samninga af
hálfu Rússa um landamæra-
ágreining og fjárhagsmál, og
ryðja brautina til nánari sam-
vinnu.
Þrem vikum síðar var
gerð hin misheppnaða bylt-
ingartilraun, er keisarinn.
varð“að flýja Iand, en Tudeh-
menn heimtuðu, að landið
yrði lýst lýðveldi.
En eigi liðu nema fjórir dag-
ar, þar til Lavrentiev og vinir
hans urðu að horfa upp á það,
að Zahedi hershöfðingi næði
völdunum og setti Mossadégh
í steininn. Og hinn nýi valdhafi
varð að senda skriðdreka á
vettvang til þess að halda í
skefjum æstum mannfjöldan-
um, sem safnaðist saman fyrir
utan sendiherrabústað Rússa í
Teheran og lét sópart í Ijós
fyrsta sinn fyrir Þjóðleikhúsið.
Leikritið krefst ekki mikils af
leikstjóra, og hann hefir þess
vegna ekki tækifæri til þess að
sýna, hvað hann getur, en það
hefir Gunnar Hansen sýnt áður
hér, svo að vart þarf frekar
vitnanna við.
Þýðingu gei'ði Sigurður
Grímsson. og hefir vel tekizt.
Leiktjöld málaði Magmis
Pálsson. og er svið annars og.
þriðja þáttar sérstaklega
smekklegt og óvenjulegt, en
húsgögnin, sem gera sitt til, eru
-nugegsnH afq iuf|; qb ' uiSuaj
verzlun Kristjáns Siggeirsson-
ar.
H. P.
andúð sína á kommúnistum og
öllu þeirra athæfi. — Lavrent-
iev hefir verið tvo tugi ára í
utanríkisþjónustunni og er sér-
fræðingur í málefnum Austur-
Evrópu og Vestur-Asíulanda.
— Þegar Lavrentiev fór frá
Belgrad var hann um skeið að-
stoðar-utanríkisráðherra, 1951
sendiherra í Prag og í fyrra
sendiherra í Bukarest.
Hér úpphefjást gífuleg áflog hinna fyrrverandi hjóna, Amöndu
og Elyots (Ingu Þórðardóttur og Einars Pálssonar), í 2. þætti
Styðjið sjúkra-
flugsstarfið.
Kvcnnadeild Slysavarnafé-
lags Islands efnir til árlegrar
hlutaveltu sinnar næstkomandi
sunnudag kl. 2 í Kveldúlfshús-
unum við Skúlagötu, sem Eim-
skipafélagið hefir góðfúslega
lánað félagskonum í þcssu
skyni.
Félagskonur hafa lagt sig
allar frarn um að afla sem
flestra og beztra muna til
hlutaveltunnar, en ágóði af
henni rennur allur til sjúkra-
og slysaflugsins, en leitast
verður við að endurnýja
sjúkraflugvél S.V.F.Í. og
Björns Pálssonar eða fá aðra
stærri til starfseminnar, sem
þegar er orðinn svo nauðsyn-
legur þáttur í þessari öryggis-
þjónustu.
Bæjarbúar munu vafalaust
kunna að meta þessa viðleitni
slysavarnakvenna, ekki sízt
konurnar, og ættu þær að senda
muni til hlutaveltunnar í skrif-
stofu S.V.F.Í., sem er Grófin 1,
ekki síðar en á föstudag eða
laugardag.________
Varizt kartöflu-
hnúðorminn!
Eins og kunnugt er af aug-
lýsingu landbúnaðarráðuneyt-
isins, sem birtist í Vísi í gær,
er bannað að flytja kartöflur
af „lmúðormasvæðinu“ (frá
Mýrdalssandi að Skarðslieiði)
til annarra landshluta.
Er rétt að vekja athygli
manna á banni þessu, því að
mikið er í húfi, að sýkin breið-
ist ekki meira út en orðið er.
Þá er og bannað að geyma út-
sæði með matarkartöflum í fé-
lagsgeymslum, nema það sé
kyrfilega einangrað frá matar-
kartöflunum.
Þá eru menn alvarlega var-
aðir við að taka karöflur til út-
sæðis, sem ræktaðar hafa verið
á hinu sýkta svæði, nema örugg
vissa sé um, að hnúðorma hafi
ekki orðið vart á þeim stað,
þar sem kartöflurnar hafa ver-
ið ræktaðar.
Menn ættu að snúa sér til
búnaðardeildar atvinnudeildar
Háskólans um reglur og leið-
beiningar um varnir gegn vá-
gesti þessum.
Ksupl gull og silfur