Vísir - 12.10.1953, Blaðsíða 4

VISIR
Máriud'aginn 12. október 1953
W1SII5.
D A G B L A Ð
f Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3. '^ltltÍ'
Útgéfandi: BLAÐAÚTGÁFÁN VfSIR HJ\
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm líour).
. Lausasala 1 króna. .^ t^xÉL
Félagsprentsmiðjan hX
Unnið a5 fultkosninni skrá
yfir allar íslenzkar bækus
Enriurbætur gerðar á rishæð
Landsbók&scf nsins.
Hlutverk iinaðariits.
Iðnaðarmenn hyaðanæfa af landinu halda urn þessar mundir
þing hér'í höfuðstaðhum, svo sem mönnum er kunnugt.
Ræða fulltrúar þeirrá að sjálfsögðu öll helztu máí, sem stét.t
þeirra og atvinnu snerta, og um leið ræða þeir málefni, sem eru
sameiginleg öllum landsmönnum á margan hátt. Stétt þeirra er
svo fjölmenn orðin, og hún vinnur nú svo mikilvæg störf fyrir
þjóðarheildina, að almenningur hlýtur áð láta sig. það miklu
iskipta, sem þing þeirra gerir.
í Þótt sjávarútvegur og landbúnaður hafi frá upphafi veriö
aðalundirstöðuatvinnuvegir þjóðarinnar, eins og eðlilegt var
vegna íegu landsins, hefur mikilvægi iðnaðarins jafnt og þétt
farið í vöxt eftir því sem stéttarskiptingin yarð greinilegri, og bókasaíns'rns'byrjaTaðlco^m'aút.
Unnið er að geysimikilii skrá
yfir allar íslenzkar bækur, frá
því er prentverk hófst fyrst á
íslandi og frám til árins 1944
þegar Árbók Landsbókasai'ns-
ins hóf göngu sína.
Hefur verið unnið að þessari
bókaskrá í nokkur ár og er gert
ráðfyrir að hún verði í tveim-
ur aðalhlutum. Hefur 'Pétri
Sigurðssyni háskólaritara verið
falin ritstjórn fyrri hlutans,
sem nær f rá upphaf i bókaprents
á íslandi og fram til 1844, en
þá verða þáttaskil í bókaút-
gáfu hér á landi, þegar Viðeyj-
arprentsmiðja flyzt til Reykja-
víkur. Seinni hlutinn nær frá
1844 til 1944 er Árbók Lands
,menn einskorðuðu sig við störfin. Á iðnaðurinn nú að réttu lagi
að skipa jafnháan sess við hlið hinna atvinnuveganna, ef honum
>ér verðskuldaður sómi sýndur. Þó hefur umhríð staðið. nokkur
styr um iðnaðarstéttina og atvinnu hennár, en sú muil verða
ra.unin, að deilur um það efni munu hjaðha, er 'fram liða stundir
og iðnaðurinn fær að njóta sannmælis. ,
Tðnaourinn á það í rst og fremst sjálfum sér að þakka, hvpr
breyting er orðin á högum hans og afstöðu til hans. Það kom
til dæmis í Ijós á iðnsýningunni, sem haldin var hér um árið,
h'vers íslenzkir hagleiksmenn eru megnugir, þegar þeir leggja
sig fram, um að leysa verkefnin. Það er svo kunnugt, að ekki
þarf að endurtaka það hér, en þó er víst, að sýningin hefur
áreiðanlega opnað augu margra, sem gerðu sér ekki áður grein
fýrir því, hvað gera mætti hér á landi á þessu sviði. Sýningin
var því mikill sigur fyrir stéttina.
Það var og sigur fyrir hana, þegar Iðnaðarbanki íslands
var settur á stofn og tók til starfa á þessu ári. Fyrir eru bankar,
sem eru, kenndir við landbúnað og sjávarútveg, og var því
eðlilegt, að iðnaðarmenn vildu einnig, að starfræktur yrði sér-
stakur banki, sem hefði fyrst og fremst það hlutverk að sjá
iðnaðinum fyrir rekstrarfé, og annast aðra slíka fyrirgreiðslu.
Áhuga sinn sýndu iðriaðarmenn meðal annars við sö'fnun hluta-
! fjársins, og næsta skrefið verður að fá aukið.Æé til bankans,
sem ríkið mun ábyrgjast, eins og sjálfsagt ér.
Iðnaðurinn hefur oft átt erfitt uppdráttar, enda vart við
öðru að búast í fámennu þjóðfélagi, þar sem markaðiu er hvorki
stór né auraráð almennings mikil. Því er það áhugamál margra,
að 'hér verði komið á fót iðnaði, sem geti framleitt fyrir önnur
lönd, heimsmarkaðinn, því að, ýmis nauðsynleg skilyrði eru
fyrir hendi. Annars er þetta framtíðardraumur, en þangað tii
harin rætist, mun iðnaðiirinn gegna hlutverki sínu ínnan ramma
þjóðarbúsins eins og áð'ur og í vaxandi mæli, í samræmi vio
auknar þarfir almennings og væntanlega aukinn kaupmátt hans.
Framvegis eins og hingað til munu iðnaðarmenn eiga mest
undir sjál|i^m sér. Starf þeirra er að miklu leytí þjónusta fyrir
samborgarah% og framleiðslu ýmiskonar varnings má einnig
heimfæra'undif slíka starfsemi.Það liggur því í hlutarins eðli,
að, vegur iðnaðEBcins mun vaxa eftir'því sem hann keppir meira
aðþví að veita góð^ þjónustu við sem vægustu gjaldi, syo, að sem
flestir geti notið vinvnu þeirra, er við iðnað. starfa, Verði það
leiðarstjarnan, þarf ekki^ð óttast um framtíð hans.
Uggvænlegar horfur.
T^yrir helgina var nokkuð rætt um þaS" her í blaðinu, hvert
-¦- ;hættuástand hefði skapazt fyrir botni Adríahafs með
ákvörðun Breta og Bandaríkjamanna um að afhenda^ítölum
Trieste., Þótt við séum. fjarri þeim yettv^ngi alþjóða^íðbur&-.,
er ekki -úr vegi að bollaleggja um atburði þar, því, að alvarlegar
afleiðingar ofangreindrár ráðstöfunar geta fundizt víðar en
aðeins í næsta nágrenni. Afleiðingamar getaorðið. örlagaríkar
fyrir okkur, ef friðslit verða. .
Nú hefur Tito látið til sín heyra um þetta, og hann hefur
sagt afdráttarlaúst, að hann muni gefa hersveitum sínum-skipun
um. að halda.inn á'hið umdeilda svæði, ef einn einasti ítalskur
Fyrri hluti verksins er svo
langt á veg kominn að gera má
ráð fyrir að útgáfu hans sé að
vænta á emhverju næstu ára.
Er búist við að hann verði í
einu bindi, ert seinni hlutinn er
miklu viðameiri og má búast
vð að hann verði í nokkurum
bindum.
I nýútkominni Árbók Lands-
bókasafnsins fyrir árið 1952 er-
skýrt frá því að í fjárlögúm
yfirstandandi árs h'afi nokkurt
fé verið veitt til umbóta á ris-
hæð Landsbókasafnshússins.
Hefir Finnur Sigmunss. lands-
bókavörður skýrt Vísi frá því,
að nú væri unnið að þessum
endurbótum, settar hafi verið
hillur í rishæðina, og verið sé
að flytja bækur í þær, sem áður
voru geymdar í kössum eða
hlöðum. Sömuleiðis sé ráðgert
að setja nýtt þak á húsið í
haust.
í árslok 1952 var bókaeign
Landsbókasafnsins talín j urh
190.000 bindi prentaðrá rita. Á
s. 1. ári bættust safninu 4600
bindi og af því voru gefins eða
í bókaskiptum um 1200 bindi,
auk hinna venjulegu skyldu-
eintaka frá islenzkum prent-
smiðjum.
I handritasafninu eru nú sem
hæst 10200 bindi og hafa nokkr-
ir aðilar gefið því handrit á ái>
inu. Unnið hefur verið að ýms-
um lagfæringum í handrita-
safninu, umbúðir endurnýjað-
ar o. fl. Prentun viðbótarskrár
er í undirbúingi.
Gestir á lestrarsal voru síð-
asta ár um 18000, lánaðar bæk-
ur á lestrarsal rösklega 22 þús- i
i.urid og 5500 handrit, en út úrj
safninu voru lánuð um 2800
bindi
Árbók Landsbókasafnsins, sú
sem nú er komin út, er sú 9. í
röðinni. Áður hafa jafnan kom-
ið 2 bækur í senn, en eftirleiðis
verður reynt að prenta hana
árlega. Efni hemiar íár er þetta:
I>að er ekki óalgengt að al-
mcnningur gangi ú.t frá þvi sem
visu, ef um umferðarslys er að
ræða, að ökumaðurinn sé sekur.
Við könnumst öll við þessa
dóma, :og höfiim kannske líka
gert okkilr sek utö áð daema" áð-
ur en við höfum'heyrt alía 'rriála-
vexti. Félagi i E.Í.B. 113 hefur
sent Bergmáli bréf, þar sem þessi
hugsunarháttur er gagnrýndur.
Þar segir á þessa leið: „Það lítlu-
helzt út fyrir að við, þessi ca.
10% 'þjóðarinnar, 'serri höfum
ökuskirteini, séum þeir einn í
umferðinni, sem einhver ábyrgð
hvílir á. . .'""":¦
Eru hinir ábyrgðarlausir?
Hitiir geta gert eins'o'g þá lyst-
ir, þeir niega þjóta, skjótast,
reika, hrasa og stanza á miðri
götu hvenær sem er, hvort sem
þeir eru drukknir eða alls gáðir,
lívernig sem viðrar,- hvort seni
er regn eða sól, þá mega þeir
alltaf 'haga. sér á götunni eins og
þeim sýnist. En þegar dimmir,
þá verður ðkumaðurinn að
kveikja ljósin. Ef ising er eða
útsýnið lokað af strætisvagni'.'
Ökitmaðurinn á a'S fara gætilega
og gæta þess að engin slasist. —
Hann, hann einn á að sýna leikni
og dómgreind. „Líf okkar er í
höndum hans", cr sagt, „og það
er ckki okkur aS kenna, að við
slösumst — hann átti aS geta scr
Landsbókasafnið 1952. Árni' þess til, hvcrt við ætluðum."..
Pálsson, báðar eftir Fimi Sig- I
mundsson, íslenzk rit 1951, ís- Hinir verða ekki dæmdir.
lenzk rit 1944—50. Viðauki og Af 150.000 íslendingum eru að-
leiðréttingar, Rit á erlendum. eins um 15.000 álitnir þvi vaxnir,
tungum eftir íslenzka menn eða I a?5 unnt S(i að Icggja þeim ábyrgð
á herðar. Þeir, sem ekki aka',
um íslenzk efni, allar eftir Ás-
geir Hjartarson. Sextándu og
seytjándu aldar bækur ís-
lenzkar. Viðaukar og athuea-
semdir við Islandica IX., XIV.
pg XXIV., eftir Pétur Sigurðs-
son, Matthías Jochumsson o;?
Skagáfjörður eftír Jóh. Gunn-
ar Ólafsson og Sænsk-ame-
rískur fræðimaður og íslands-
-vinur, eftir Richard Beck.
Msjrgt er sktítið
Imle
Var aðeins þri5jurat|ur þessa ári& 1324.
/- '•
Nevv York er ekkert smáveg-
is fyrirtæki, eíns og allir vita,
en þó mun sumum e. t.v. þykja
nokkuð um, begaf talið er, að
umferðarhnútar og aðrar taíir
af þrengsíum á götunum, kosti
bórgarbúa hvorki meira né
.minna m ixm 1 •milljarð (1000
milljónir)j dollara á ári.
Nefnd:; ,borgaranriá, sem
kallast ¦; iimf erðaröriyggisnf nd.
hefur: latið gera skýrslur um
þetta í 29 ár, og samkvæmt
þeim er áætlað, að-útgjöld og
kostnaður . borgaranna vegna
þrengsla og - umferðartruflana
séu nú 1.082.200.000 dollara á
ári. Um það bil 90% af þessari
hermaður kemur þar. Þsrf þá ekki að sökum aðspyrja, og þá Lpphæð stafar beinlínis af töf-
verður fleirum hætt en þeim einum, sem í „eldinum" standa.'um við' umferðartruflanir en
¦ Þa-, var ill nauðsyn, scm gerðí það-að verkum,; að íslend-: hitt óbeint af sömu sökum.' Aí
; mgar'.'Qskutiu'eftir,þvi,'að her yrði..sendur. landinu til varnar. hinum fimm borgárhlutum New
; Siðan bae gerðist4elja.m'ertn;'að.tóðF^nleg.ra..'|é.orðið í heim^ York' er, Manhaltón langefst á
| inum,'og'því súírtund jafhveihær en.áður. mátti ætla, er herinn- blaði, eða méð-W'heimiria allr-
S gæti fanð/8ú blika, sem, nú hefur dregið k loft við .Adríahaf, ar upphæðarinnar. enda"iang-
• getur leitt tilþess, aðlengra verði-til þeirrar stundar. •¦ . samlega mest umferðin þai-.
Áætlað var, að útgjöld þessi
hafi ekki numið ,,nema" 365
millj.. dollara árið.192.4,.en síð- |
an 'hefur þéssi úpphæðþrefald-
azt, og kemur:það vel heimviðj
aukningu bílafjöldans í borg-
inni á sama árabih, en núeru
rrrri það bil 1.4, millj. farartæki
í;New Ydrk, auk um 650':þús,
utanbæjarfarartækja, sem íara
um götur borgarinnar: daglega.
Fróðlegt er að sjá'einstok at-
riði þessara feikna útgjalda
vegna umfrðartruí'lananna. Til
dæmis eyða farartæki benzíni
að óþörfu vegna truflananpa,
sem köstár um 75 millj. doll-
ara, aukning á gjaldi fyrir
leigubifreiðir vegna sömu oi'-
saka riemur 57 mi'llj., aukavið-
hald, á bílUm (slys ékki með-
talin) 75 millj., skemmtistaðir
tafPa.Hm^SO rnillj. doljara yegna
þess,;. ;a:ö 'ékki ;er ..uiirit' að' tegg|,&-
bílum '¦ fyrir'.ufan :þá, - smásalar
meta tjón sitt á 100 millj., auka
mega hegSa scr eins og þá lysl-
ir, þvi þeir vita ekki betur. Ef
gangandi maður lendir í öng-
þveiti þá telst þaS „ógætilegrir
akstur". Ef óheppnin er meS, get-
ur hann slasast, en þaS er samt
ekki hægt að kenna honum um,
sekta hann, setja í fangelsi eða
dæma frá honum réttinn til aS
klæðast skóm. ÞaS stendur
hvergi: „Gangið varlega", „Bann-
aS aS ganga ölvaSur yfir götu,"
o. s. frv.
Dreifing ábyrgðarinnar.
Mc'ðait örýgg|ð hvilir á herð-
um )5.(100 manna al' 150.000, þá
hljóiá slys að hénda. Frekari
drcii'iiig áhyrgSarinnar myndi án
el'a fækka sly.sunum. Viðurkenn-
'ini þann saiinleika. Félagi F.Í.B.
!13." — Þannig lýkur bréfi öku-
mami.sins, og er þar margt vel
sagl. £g býst viS a'ð við getum
fallist á margt, sem hann segir
Það myndi sjálfsagt ekki skaSa,
aS gangandi fólk gætti líka að
sér, en hugsaði ekki alltaf að
ökumennirnir eigi aS gera þaS.
Sumt hefur gleymst.
Aftur á móti hcfur ökumarin-
inuni sést yfir ýmislegt., ÞaS er
auðvitaS sjálfsagt aS leggja rík-
ari skyldur á herðar þoim, sem
aka vélknúmim farartækjuiii, en
þeim, sem stjórna aSeins sínum
tveim.'Þa'ð cr skiljanlegt. ÁbýrgS-
inni liefur líka veriS dreift i vissu
tilliti með ' götuljósuniiHi, jivi
fari gangaridi maður út á gölu í
trássi viS ljósmerki, geri ég rá'ð
l'yrir að ökumaSur yrSi ekki
dæmdiir hart, þótt hann æki á
hann, ef ekki kæmi annaS til..
Ýmislcgt anuað maHti tina til, cn
hér vcrSur láli'S staSar numið i
bili. — kr.
gréiSslur til ýmissa launþega.
vegna þessara tafa 350 millj.
dollai-a, og svci mætti lengi
telja. -¦• ¦ _¦' ,•', ¦!.' ; ; ' !.
¦Þessi-mikli kostnáður vegha
Frh. á 7. síðu.