Vísir - 12.10.1953, Side 4

VÍSIR
Mámidaginn 12. október 1903
TfSIR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGAfAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm linur).
Lausasala 1 króna. __. „■ ,,
Félagsprentsmiðjan h-f.
Hlutverk iðnaðarins.
Iðnaðannenn hvaðanæfa af landinu halda um þessar mundir
þing hér' í höfuðstaðnum, svo sem mönnum er kunnugt.
Ræða fulltrúar þeirrá að sjálfsögðu öll helztu mál, sem stét.t
þeirra og atvinnu snerta, og um leið ræða þeir málefni, sem eru
sameiginleg öllum landsmönnum á margan hátt. Stétt þeirra er
svo fjölmenn orðin, og hún vinnur nú svo mikilvæg störf fyrir
þjóðarheildina, að almenningur hlýtur að láta sig það miklu
skipta, sem þing þeirra gerir.
j Þótt sjávarútvegur og landbúnaður hafi frá uþphafi veriö
aðalundirstöðuatvinnuvegir þjóðarinnar, eins og eðlilegt var
vegna legu landsins, hefur mikilváegi iðnaðarins jafnt og þétl
farið í vöxt eftir því sem stéttarskiptingin varð greinilegri, og
.jnénn einskorðuðu sig við störfin. Á iðnaðurinn nú að réttu lagi
að skipa jafnháan sess við hlið hinna atvinnuveganna, ef honum
er verðskuldaður sómi sýndur. Þó hefuf um hríð staðið nokkur
styr uni iðnaðarstéttina og atvinnu hennar, en sú mun verða
ra.unin, að deilur um það efni munu hjaðna, er fram liða stundir
og iðnaðurinn fær að njóta sannmælis.
Iðna&urinn á það f rst og fremst sjálfum sér að þakka, hver
breyting er orðin á högum hans og afstöðu til hans. Það kom
til dæmis í ljós á iðnsýningunni, sem haldin var hér um árið,
hvers íslenzkir hagleiksmenn eru megnugir, þegar þeir leggja
sig fram um að leysa verkefnin. Það er svo kunnugt, að eklti
þarf að endurtaka það hér, en þó er víst, að sýningin hefur
áreiðanlega opnað augu margra, sem gerðu sér ekki áður grein
fyrir því, hvað gera mætti hér á landi á þessu sviði. Sýningin
var því mikill sigur fyrir stéttina.
Það var og sigur fyrir hana, þegar Iðnaðarbanki íslands
var settur á stofn og tók til starfa á þessu ári. Fyrir eru bankar,
sem eru kenndir við landbúnað og sjávarútveg, og var því
eðlilegt, að iðnaðarmenn vildu einnig, að starfræktur yrði sér-
stakur banki, sem hefði fyrst og fremst það hlutvei'k að sjá
iðnaðinum fyrir rekstrarfé, og annast aðra slíka fyrirgreiðslu.
Áhuga sinn sýndu iðnaðarmenn meðal annars við söfnun hluta-
fjársins, og næsta skrefið verður að fá aukið ,fé til bankans,
sem ríkið mun ábyrgjast, eins og sjálfsagt ér.
Iðnaðurinn hefur oft átt erfitt uppdráttar, enda vart við
öðru að búast í fámennu þjóðfélagi, þar sem markaður er hvorki
stór né auraráð almennings mikil. Því er það áhugamál margra,
að hér verði komið á fót iðnaði, sem geti framleitt fyrir önnur
lönd, heimsmarkaðinn, því að ýmis nauðsynleg skilyrði eru
fyrir hendi. Annars er þetta fi’amtíðardraumur, en þangað tii
hann rætist, mun iðnaðurinn gegna hlutverki sínu innan ramma
þjóðarbúsins eins og áður og í vaxandi mæli, í samræmi viö
auknar þarfir almennings og væntánlega aukinn kaupmátt hans.
Framvegis eins og hingað til munu iðnaðarmenn eiga mest
undir sjálfupi sér. Starf þeirra er að miklu leyti þjónusta fyrir
samborgaraþp, og framleiðslu ýmiskonar varnings má einnig
heimfaerá'undjf slíka starfsemi. Það liggur því í hlutarins eðli,
að, vegur iðnacfári^s mun vaxa eftir því sem hann keppir meira
að því að veita góða þjónustu við sem vægustu gjaldi, svo. að sem
flestir geti notið virínu þeirra, er við iðnað. starfa, Verði það
leiðarstjarnan, þarf ekfti^ð óttast um framtíð hans.
y
Uggvænlegar horfur.
’C'yi’ir helgina var nokkuð rætt urn þaS- her í blaðinu, hvert
-hættuástand hefði skapazt fyrir botni Adríahafs með
ákvörðun Breta og Bgndaríkjamanna um að afhenda. ítölum
Trieste. Þóít við séum. .fjarri þ<?im yettvangi alþjóðavíðbui'fe,
er ekki úr vegi að bollaleggja um atburði þar, þvi áð alvárle'gar
afleiðingar ofangreindrár ráðstöfunar geta fundizt víðar en
aðeins í næsta nágrenni. Afleiðingarnar geta orðið örlagaríkar
fyrir okkur, ef friðslit verða.
Nú hefur Tito látið til sín heyra um þetta, og hann hefur
sagt afdráttarlaust, að hann muni geía hersveitum sínum skipun
um að halda inn á'hið umdeilda svæði, ef einn einasti italskur
hermaður kemur þar. Þárf þá ekki að sökum að spyrja, og þá
verður fleirum hætt en þeim einum, sem í „eldinum“ standa.
Þa; var ill nauðsyn, sem gerði það að verkum, að íslend-
ipgár'.óskuðu' eftiiyþyí, gð her yrði .sendur Íandinu til varnar.
Síðan þgð. gerðist 4elja mertn;'að. friðyænlegrp-sé orðið í heim-
inum.’og því sú ktund jafiivél-hær en.áður mgtti ætla, er hérinn
gæti farið.'Sú bliká, sem.nú hefur dregið á loft við Adríahaf,
getur leitt til þess, að lengra verði til þeirrar stundar.
Unnið að fulikominni skrá
yfir allar íslenzkar feækur.
Endurbætur gerðar á rishæð
Landsbóksscjfnsins.
Unnið cr að geysimikilli skró
yfir allar íslenzkar bækur, frá
því er prentverk hófst fyrst á
tslandi og fram til árins 1944
>egar Árbók Landshókasains-
ins hóf göngu sína.
Hefur verið unnið að þessari
bólcaskrá í nokkur ár og er gert
ráð fyrir að hún verði í tveim-
ur aðalhlutum. Hefur Pétri
Sigurðssyni háskólaritara verið
falin ritstjórn fyrri hlutans,
sem nær frá upphafi bókaprents
á íslandi og fram til 1844, en
þá verða þáttaskil í bókaút-
gáfu hér á landi, þegar Viðeyj-
arprentsmiðja flyzt til Reykja-
víkur. Seinni hlutinn nær frá
1844 til 1944 er Árbók Lands-
bókasafnsins byrjar að koma út.
Fyrri hluti verksins er svo
langt á veg kominn að gera má
ráð fyrir að útgáfu hans sé að
vænta á einhverju næstu ára.
Er búist við að hann verði í
einu bindi, en seinnl hlutinn er
miklu viðameiri og rná búast
vð að hann verði í nokkurum
bindum.
í nýútkominni Árbók Lands-
bókasafnsins fyrir áiúð 1952 er-
skýrt frá því að i fjárlögúm
yfirstandandi árs hafi nokkurt
fé verið veitt til umbóta á ris-
hæð Landsbókasafnshússins.
Hefir Finnur Sigmunss. lands-
;bókavörður skýrt Vísi frá því,
að nú væri unnið að þessum
endurbótum, settar hafi verið
hillur í rishæðina, og verið sé
að flytja bækur í þær, sem áður
voru geymdar í kössum eða
hlöðum. Sömuleiðis sé ráðgert
að setja nýtt þak á húsið í
haust.
í árslok 1952 var bókaeign
Laridsbókasafnsins talin um
190.000 bindi prentaðra rita. Á
s. 1. ári bættust safninu 4600
bindi og af því voru gefins eða
í bókaskiptum um 1200 bindi,
auk hinna venjulegu skyldu-
eintaka frá íslenzkum prent-
smiðjum.
I handritasafninu eru nú sem
næst 10200 bindi og hafa nokkr-
ir aðilar gefið því handrit á ár-
inu. Unnið hefur verið að ýms-
um lagfæringum í handrita-
safninu, umbúðir endurnýjað-
ar o. fl. Prentun viðbótárskrár
er í undirbúingi.
Gestir á lestrarsal voru síð-
ásta ár um 18000, lánaðar bæk- .
ur á lestrarsal rösklega 22 þús- j
únd og 5500 handrit, en út úr j
safninu voru lánuð um 2800
bindi
Árbók Landsbókasafnsins, sú
sem nú er komin út, er sú 9. í
röðinni. Áður hafa jafnan kom-
ið 2 bækur í senn, en eftirleiðis
verður revnt að prenta hana
árlega. Efnihemiar í ár er þetta:
Landsbókasafnið 1952. Árni
Pálsson, báðar eftir Finn Sig-
mundsson, íslenzk rit 1951, ís-
lenzk rit 1944—50. Viðauki og
leiðréttingar, Rit á erlendum
tungum eftir íslenzka menn eða
um íslenzk efni, allar eftir Ás-
geir Hjartarson. Sextándu og
seytjándu aldar bækur ís-
lenzkar. Viðaukar og athuga-
semdir við Islandica IX., XIV.
og XXIV., eftir Pétur Sigurðs-
son, Matthías Jochumsson og
Skagáfjöi’ður eftir Jóh. Gunn-
ar Ólafsson. og Sænsk-ame-
rískur fræðimaður og íslands-
vinur, eftir Richard Beck.
\Margt er shtítið\
Umferðartafir § New York
kosta milljarð dollara i íri
Var aðeins þriðjunnur þessa árið 1SI24L
Nevv York er ekkert smáveg-
is fyrirtæki, cins og allir vita,
en þó mun sumum e. t. v. þykja
nokkuð um, hegar talið er, að
umferðarhnútar og aðrar taíir
af þrengslum á götunum, kosli
borgarbúa hvorki meira né
minna en um 1 milijarð (1000
milljónir) doliara á ári.
Nefnd borgaranna, sem
kajlast ■ umf erðarörýggishf Hd.
hefur láíið gera skýrslur um
þetta í 29 ár, og samkvæmt
þeim er áætlað, að útgjöld og
kostnaðui borgaranna vegna
þrengsla og umferðartruflana
séu nú 1.082.200.000 dollara á
ári. Um það bil 90 % af þessari
upphæð stafar beinlínis af töf-
um við umferðartruflanir, - en
hitt óbeint af sömu sökum. Af
hinum fimm borgárhlutum New
York er ( Manþattan langefst p
blaði, eða'méS-um héhning' átlr-
ar upphæðárínnar. enda lang-
samlega mest umferðin þai’.
Áætlað var, að útgjöld þessi
hafi ekki numið „nema“ 365
millj. dollara árið 1924, en síð- j
an hefur þessi upphæð þrefald-
azt, og kemur það vel heim við j
aukningu bílafjöldans í borg-
inni á sama árabili, en nú eru
um það bil 1.4 vniilj. farartæki
í New York, aúk um 650 þús.
utanbæjai’farartækja, sem fara
uni götur borgarinnar: daglega.
Eróðlegt er að sjá einstök at-
riði þessara feikna útgjalda
vegna umfröartruílananna. Til
dæmis eyða farartæki benzíni
að óþörfu vegna truflananría,
sem kostar um 75 rnillj. doll-
ara, aukning á gjaldi fyr'ir
leigubifreiðir vegna sömu of-
saka nemur 57 millj., aukavið-
hald á bílum (slys ékki með'-
talin) 75 millj,, skemmti.staðjr
bilúm fýrir . utan þá, - smásalar
meta tjón sitt á 100 millj., auka
Það er ekki óalgengt að al-
menningur gangi út frá því sem
visu, et' úni umfer'ðarslys er að
ræða, að Ökumaðurinn sé sekur.
Við könnumst öll við þessa
dóma, og höl’uin kannskc Jika
gert okkur sek um að dæma áð-
ur en við höfum hcýrt alía raála-
vexti. Félagi í E.Í.B. 113 hefur
sent Bergmáli bréf, þar sem þesrí
hugsunarháttur cr gagnrýndur.
Þar segir á þessa leið: „Það litiir
helzt út fyrir að við, þessi ca.
10% þjóðarinnar, sem höfum
ökuskirteini, séum þeir einti i
umferðinni, sem einliver ábyrgð
hvílir á.
Eru hinir ábyrgðarlausir?
Hiriif geta gert eins'og þá lyst-
ir, þéff mega þjóta, sbjótasl,
reika, hrasa og stanza á miðri
götu hvenær sem er, hvort sem
þeir eru drukknir eða alls gáðir,
hvernig sem viðrar, hvort sem
cr regn eða sól, þá mega þe.ir
alltaf 'lraga sér á götunni eins og
þeim sýnist. En þegar dimmir,
]>á vefður ökumaðurinn að
kveikja ijósin. Iif ising er eða
útsýnið lokað af strætisvagni?
Ökumaðurinn á að fara gætilega
og gæta þess að engin slasist. —
Hann, hann cinn á að sýna leikni
og dómgreind. „Lif okkar er i
höndum hans“, er sagt, „og það
er ckki okkur að kenna, að við
siösumst — hann átti að geta scr
þéss til, hvert við ætluðum.“.
Hinir verða ekki dæmdir.
Af 150.060 íslendingum eru að-
eins um 15.000 álitnir þvi vaxnir,
að unnt sé að leggja þeira ábyrgð
á herðar. Þeir, scm ekki aká,
mega hegða scr eins og þá lysl-
ir, því þeir vita ekki betur. Ef
gangandi maður lendir í öng-
þveiti þá telst það „ógætilegur
akstur“. Ef óheppnin er með, get-
ur hann slasast, en það er samt
ekki hægt að kenna honum uni,
sekta hanri, setja í fangelsi eða
dæma frá honum réttinn til að
klæðast skóm. Það stendur
hvergi: „Gangið varlega", „Bann-
að að ganga ölvaður yfir götu,“
o. s. frv.
Dreifing ábyrgðarinnar.
Meðan öryggið hvílir á herð-
um 15.000 manna af 150.000, j)á
hiióta slys að henda. Frekari
dreifing ábyrgðarinnar myndi án
ela ftekka slysunum. Viðurkcnn-
‘im þann sannleika. Félagi F.Í.B.
113.“ — Þannig lýkur bréfi öku-
mannsins, og er þar niargt vel
sagt. Eg býst við að við getuin
fallist á margt, sem hann segir
Það myndi sjálfsagt ekki skaða,
að gangandi fólk gætti líka að
sér, en hugsaði ekki alltaf að
ökumennirnir eigi að gera það.
Sumt héfur gleymst.
Aftur á móti liefur ökumann-
inúni sést yfir ýmislegt.. Það er
auðvitað sjálfsagt að leggja rík-
ari skyldur á lierðar þoim, sem
aka vélknúnum farartækjum, en
þeira, scm stjórna aðeins sinum
tveim.'Þap cr skiljanlcgt. Ábyrgð-
iiini liéfuí- líka verið dreift í vissu
tiliiti með götuljósunum, jjvi
fa.ri gangandi maður út á götii i
trássi við ljósmerki, geri ég ráð
fyrir að ökumaður yrði ekki
dæmdur hart, þótt liann æki á
hann, ef ekki kæmi annað til..
Ýmislegt annað mætti tina til, en
hér verður. lálið staðar numið i
bili. — kr
greiðslui- til ýmissa launþega
vegna þessara tafa 350 milij.
doliara, og svó mætti lefi'gi
telja.
-Þessi mikli kostnáðúr vegna
Frh. á 7. síðu.