Vísir - 13.10.1953, Blaðsíða 4

VÍSIR
Þriðjudaginn 13. október 1953
wlsim
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónssoa.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
MAl
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR HJ\
Afgreiðsla: Ingólfsstrasti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.

Félagsprentsxniðjan hJ.
. Skólar og fræðsla.
Fyrir fáum dögum tóku skólar bæjarins yfirleitt til starfa
eftir sumasleyfið, og enn einu sinni setja börn og unglingar
svip sinn á bæinn, er þeir streyma til og frá skólanum á ýmsum
tímum dags. Það er eðlilegt, að hugurinn hvarfli til skóla— og
íræðslumála þessa dagana, þegar skólar hafa verið settir og
.Jkennsla hafin.
j En „höfum við ggngið til góðs, götuna fram eftir veg'1 í
skólamálunum? Getum við verið ánægð með fræðslulöggjöfina,
. íyrirkomulag skólanna eða kröfur þær, sem nú e'ru gerðar til
nemenda í mennta- og framhaldsskólum landsins? Mynd sú,
,sem við blasir á yfirborðinu í skólamálunum, er að mörgu leyti
.glæsileg. Því ber ekki að neita, að hér hafa risið upp myndar-
leg skólahús, gagnfræðaskólar, héraðsskólar og barnaskólar,
gerólíkir og um allt fullkomnari en þeir, sem við og fox-eldrar
okkar vöndust fyrr. Við getum státað' af því, að hér skuli vera
skólaskylda fi'á 7—16 ára, og við getum lika, og með nokkrum
ixétti, gumað af því nð vera annað af tveim löndum heims, þar
sem sund er skylduná xsgrein. Nú, en er þá ekki allt í bezt.a
lagi, eins og fólk segir? Er þá nokkur ástæða til að vera með
vangaveltur og aðfinnslur?
f Því niiður — það er einmitt æi'in ástæða til þess að staldi'a
við og athuga svolítið nánar hina rismi-klu byggingu, sem
jiefnist fræðslumál íslands.
J Og þegar það er gert, vakna hjá rnanni ýmsar spurningai.
Er t.d. heppilegt, nauðsynlegt eða rétt, að fyi'irskipa unglingi,
sem ætlar að verða rakari að setjast í iðnskóla í fjögur ár, til
þess að fá réttindi til að raka mann eða klippa? Er nokkui't vit
í því, að stúlka verði að stunda fjögurra ái'a nám þar sem hún
i.verður m. a. læra teiknun, ensku, dönsku og eðlisfi'æði, til þess
að mega greiða annai'i stúlku eða liða hár hennar? Hvort mundi
hinn ungi maður verða lélegri rakari, ef hann færi í læri ,,upp
á gamla móðinn“, hjá viðui’kenndum rakarameistara, eða stúlk-
an lélegri hárgreiðslukona, ef hún stundaði þetta nám sitt í
skóla reynslunnar hjá einhverri viðurkenndri hárgreiðslustofu?
Það er mjög vafasamt, svo að ekki sé dýpra tekið í ái'inni.
Sannleikurinn er sá, að við erum á mörgum sviðum að kafna i
ofskipulagi, of-löggjöf og of-skólun.
| Þegar maður jafnframt hugleiðir þá staðreynd, að sam-
vizkusamur stúdent má ekki kenna börnum í barnaskólum
landsins, nema hann fari í kennaraskóla einn vetur og fái ein-
hver réttindi, þá sýnist mörgum þetta vera farið að vera undar-
legt fyrirkomulag, svo að ekki sé meira sagt.
Menntaskólinn í Reykjavík var settur fyrir skemmstu. Við
það tækifæri flutti Pálmi rektor Hannesson skelegga ræðu, eins
og venja hans er við slík tækifæri. Hann minntist þá meðal
annars á það, að ekki hefði verið leitað til menntaskóla landsins
um það, hvernig nemendur skuli valdir til framhaldsnáms í
þeim, eða prófum hagað í slíkum stofnunum. Rektorinn veit
vafalaust, hvað hann syngur, og þessi orð hans vöktu mikla
athygli. Ó-já, það var ekki leitað til menntaskólanna. Ein-
hverjir aðrir aðilar vita betur mn þau mál, er þá áhræra. Því.
spyrja margir: Er ekki kominn tími til þess að endurskoða hina
nýju fræðslulöggjöf landsins, sem er að mörgu leyti talsvert
undarleg, eins og þau fáu dæmi, sem hér hafa verið nefnd, I
benda ótvírætt til.
Tónleikar og listdans
Þjóðleikhúsinu.
1
Mermingarsendinefnd frá
Ráðstjómarríkjunum er þessa
dagana stödd í Reykjavík, ó-
venju-fjölmenn og að þessu
sinni. skipuð fleiri listamönnum
að tiltölu við fjölda nefndar-
nianna en nokkru sinni fyrr.
Fremstur þeirra er Rafael
Sobolevski liðlega tvítugur
fiðluleikari, sem fyrir skömmu
er kominn í fremstu röð starfs-
bræðra sinna. Saimaði hann af-
burða leikni og næman skiin-
ing í meðferð sinni á 1. þætti
úr fiðlukonsert Síbelíusar og
kafla úr „Rómeó og Júlíu“
eftir Prokofief, auk þekktra
virtúósalaga. Söngmærin Vera
. Firsóva hefur glæsilega og vel
I þjálfaða kólóratúr-sópranrödd,
sem hún beitti af mikilli smekk-
vísi í Hallelúja-aríu Mozarts,
aríu Gildu úr Rigoletto og fleiri
lögum.
Að þessu sinni komu fram
tveir ballettdansarar. Inna
Iraeléva og Svjatoslav Kutnet-
zov frá Leningrad-ballettinum.
Ræður frú Israéléva yfir mikilli
Efní verður til
landskeppni í bridge
Þing Brindgesambands Is-
lands var haldið nýlega. Aðal-
mál þingsins voru breytingar
á skipulagi landsliðskeppninn-
ar.
Forseti Sambandsins var
kjörinn Brynjólfur Stefánsson
forstjóri í stað Lárusar Fjeld-
sted, sem skoraðist undan end-
urkosningu. Meðstjórnendur
Rannveig Þorsteinsdóttir hdl.,
Zóphónías Pétursson fulltrúi,
Björn Sveinbjörnsson fulltrúi,
Óli Örn Ólafsson verzl., Karl
Friðriksson verkstj. og Sigurð-
ur Kristjánsson sparisjóðsstjóri.
Hin nýja Sambandsstjórn
hefur nú haldið nokkra fundi
og hefur nú verið ákveöið að
halda landskeppni í bridge
| bæði fyrir sveitir og pör, Þátt-
i tökurétt eiga allir sambands-
-5 ! meðlimir án tillits til flokka-
. Þao er einnig vitað, að stefnan i íramhaldsfræðslu þessarrar . . ...,
„ ..A. . *. . . ’ . ' skiftmga í hinum emstoku fe-
þjoðar virðist vera su, að færa sifellt mður lagmark þess, sem
krafizt er til setu í menntaskólum. Jafnframt finnst mörguni
mikill nauður reka til þess, að hér sé settar á fót einskonar
■ ^stúdentaverksmiðjur", þar sem ^ramleiðslumagn sé fyrir
öllu, en ekki gæði ,,framleiðslunnar“. Með því móti er skussun-
timigert jaí'hKátt úndir höfði sem hinum, er geta og vilja stunda
námið vel,
Móðurmálsáhuginn er nú meiri hjá þjóðinni, að því er virð-
ist, en oftast áður, en samt er kennslan eftir steinrunnu kerfi,
þar sem aðalatriðið virðist vera að geta limað sundur setningar
og sett orðin saman aftur, líkt og við vitsmunaprófanir, þar sem
kubbum er raðað í kassa. Samkvæmt þessu fyrirkomulagi er
bráðna "ðsynlegt að vita, hvað sé frumlag, andlagí viðlag,
einkunn, rmsögn o. s. frv. Minna kapp er lagt á að vekja til-
finningu nemenda fyrir málinu, opna augu og eyru þeirra fyrir
því, sem fegurst er í islenzkri tungu. Og það raætti ef til vili
benda á hina gömlu staðreynd, að Snorri og Ari höfðu ekki
Jerokín er ; öruggur músíkant
bæði sem eínleikari og undir-
leikari. Átti hann sinn góða
þátt í því, hversu skemmtunin
fókst vel, enda var -hann „í eld-
inum“ frá upphafi til enda
Ekki verður komizt hjá því
að gefa tónlistarráðunauti
MÍRs alvarlega nótu. Hin prent-
aða efnisskrá var illa úr garð
gerð. Sérstaklega er það óvið-
kunnanlegt, að hin fræga
chaconna eftir Tomaso Vital::
sk*li vera keiind við „Vitaly,
Charles“.
B. G.
Sumri hallar er
óvenjulegt leikrit.
Eins og Vísir greindi frá í
gaer, verffur „Suinri hallar“,
ef tir bandaríska höfundinn
Tennessee Williams, næsta við-
fangsefni Þjóðleikhússins, og
verður frumsýning á morgun.
Leikrit þetta er í tveim hlut-
;um (12 sýningum). Uppsetning
tækni, sem einkum koma glöggl þesg mun þykja nsesta óvenju
í Ijós í kóreógrafíu Petipa, ada
gio úr Svanavatninu og gavottu
eftir Lully. Þáttur hr. Kutnet-
zovs var mjög veigalítill og gaf
engin tækifæri til sjálfstæðrar
frammistöðu. Slæðudans við
músik eftir Schumann, síðasta
atriði skemmtiskrárinnar, tókst
miðúr en vænta mátti af sóló-
dönsurum frá pinum frægasta
ballett heimsins.
Píanóleikarinn Aleksander
Bergniáli hefuf borizt nýlt
bréf um margumtalaðar kartQflu
geymslur, og cr það á þessa leið:
„Einu sinni var til umræðu
hyernig meintii; glæpamenn yríi'i
öruggast geýmdil', óg 'svarið var:
„Öxin og jörðin geyníii- þá bezt‘ .
Nú er spurt, livernig á að geyirta
kartöflurnar svo að öruggt sé.
Svarið er örugglega, að jörðiu
geymi þser bezt.
Áratuga reynsla.
Eg sé i Bcrgmáli Visis í gær,
að einbverjum F. J. Iiefur hug-
kvæmzt að segja frá reynslu sinni
á kartöflugeýmshi, og er hún í
fullu samræmi við 30—40 ára
eigin reynslu mína og fjölda ann-
arra. Kn mér datt ekki í hug að
segja þyrfii fólki yfiríeitt frá lið-
lega liálfrar aldar öruggri reynslú
i þéssu efni, einkum þar sem ég
taldi vist að búnaðarskólarnir
liefðu brýnt þcssa l>örfu reglu
fyrir nemendum sinum í seinni
tíð, cn það inun kannske hafa
gleyinst, cf farið er eftir blaða-
skrifunum mn kartöflugeymsl-
urnar.
leg, með því að tjaldið er aðeins
dregið fyrir einu sinni meðan á
sýningu stendur eða í hléinu,
en hins vegar verða þrenns
konar leiktjöld á sviðinu, og at-
hyglinni beint að þeim, sem
við eiga hverju sinni, með ljós-
kösturum.
lndriði Waage er leikstjóri,
Lárus Ingólfsson málaði tjöld-
in, en Jónas Kristjánsson mag-
ister þýddi.
Aðalhlutverkin fara þau með
Katrín Thors, sem nú kemur
fram í fyrsta skipti á sviði <
Þjóðleikhússins, Baldvin Hall-í
önnur veigamikil ian « kartoflurnar. En mokið
Garðurinn bezta geymslan,
Iig fullyrði að engin uppskern
kartaflna er svo mikil úr litlum
eða stórum garði, að hver garður
gcti ekki örúgglega rúmað og
geymt sína uppskeru yfir vetrar-
mánuðina, og fram á vor, eða
næsta liaust ef vill. Vandinn cr
þessi: Grafið gryfju eða gryfjur
í garðinn eða utan garðs, seni
rúmar það magn af kartöflum,
sem þið ætlið að geyma eða láta
í gryfjuna, þannig að luin sé full.
þ. e. jöl'n gryfjubarminum. Látið
ekkert, hvorki torf né tuskur of-
lögum. Verða því allir þeir,
sem ætla sér að verða n:eð i
þessari keppni að gefa sig fram
við stjórn þess félags, er þeir
ætlá að keppa h'já, fyrir 10.
þ.m. Úrslitakeppnin fer fram
eftir miðjan nóvember' og fer
réttur hinna einstöku félaga
til að senda sveitir eða pör
eftir fjölda þátttaökuboðunar
félaganna. Mun mótið enda með
parakeppni, tveim umferðum
éftir barómeterkerfi og verður
það fyrsta sinn, sem slík keppm
fer fram hérlendis, en nýtur
núkilla vinsælda erlendis.
Væntanlegir þátttakendur
dórsson, en
hlutverk fara þau með Jón Að-
ils, Regína Þórðardóttir, Bryn-
dís Pétursdóttir, Herdís Þor-
valdsdóttir, Klemenz Jónsson,
Hildur Kalman og Robert Arn-
finnsson.
Norræn leikrita-
samkeppni.
Ákveðið hefur verið að efna
til leikritasamkeppni á Norð-
urlöndunum öllum, en liér
stendur Þjóðleikhúsið að
keppninni.
Ákvörðun um þetta var tek-
in á fundi norræna leikhús-
ráðsins, sem haldinn var í
Stokkhólmi s. 1. vor. Leikritin
mega vera gamanleikir, alvar-
legs eðlis eða barnaleikrit, og
verða veitt þrenn verðlaun
hverju landi, hér á íslandi
6000, 4000 og 2000 krónur. Síð-
an verður keppni milli Norður-
landanna allra, og verður þá
dæmt milli þriggja beztu leik-
ritanna frá hverju landi, en
verðlaunin, sem hinn endan-
legi sigurvegari hlýtur, verða
16 þús. krónur danskar. Frest-
ur til að skila handritum hér
er til 1. ágúst n. k.
hugmynd um málvísindi nútímans. og.þykir þó hægt.að vitna geta fengið nánafi úþþíýsingar
ííl'þeirra varðandi fagurt mál. jhjá stjórnum félaga sinna.
Stúlka
vön saumaskap óskast.
Skógerð
Kristjáns Guðmundssonar
Spítalastíg 10
mold yfir þannig, a'ð lióll inynd-
ist yfir grýfjunni um það bil %
metri á hæð í toppinn með brekku
a. m. k. Ví; metra út fyrir gryfju-
barmana á alla vegu. Sléttið svo
bauginn vel með skóflubakinu.
Aðeins óskeramdar
kartöflur.
Varist að grafa niður skemmd-
ar kartöflur, t. d. eftir kartöflu-
sýki eða myglu. — Kartöflur úr
slíkum jarðgeymslum taka langt
fram að gæðuni öllum kartöflum,
sem geymdar eru i ofanjarðar-
geymslum. Meðan hóll, hæ'ð eða
moldarbai’ð er í landareign kar-
töfluframleiSanda, er óþarfi að
hyggja liús, nota Hæring cSa
önnur hafskip fyrir kartöflu-
gemslur. MeS skírskotun til fram-
anritaðs ætli Alþingi tafarlaust að
afgreiða kartöflugeymslufrum-
varpið með dagskrá og talca'ryrir
næsta mál, sem kannske gæti
orðið um að grafa; kartöflnr á'
ríkisins kostnað. 8. 10. Á. Th.“ —
Eru ekki mannheldar.
Eg þakka Á. Th. bréfið og þött
ég vilji leggja fá orð í belg varð-
andi fyrirkomulagið á geymslu
lcartaflna í vetur og næsta yetur,
sé ég aðeins cinn galla á þessu
ódýra geymslufyrirkomulagi. En
það er að geymslurnar í görðun-
um sjálfum eru ekki mannlield-
ar, en um það verður líka að
hugsa, þegar rætt er um geymsl-
ur fyrir kai’töfluuppskeru Itéyk-
vikinga. Það gæti nefnilega ver-
ið a'ð einliver án'nar en eigand-
inn tæki upp á þvi að grafa i
garðinn og fá sér'kartöflur i soð-
ið i vetrarskamnideginu. Sá löst-
ur er ekki alveg horfinn úr -okkai'
friðsama jijóðfélagi,--kr.-...