Vísir - 24.10.1953, Blaðsíða 5

, ILaugardaginn 24. október 1953.
vism
Brezkur almenningur hefir samúð
með fslendingum í fiskdeilunni.
sem almenningur
Fiskur sá,
fær, er næsta iélegur,
Viðtal vi5 Bár5 Jakobsson.
Báröur Jakobsson, sem dval-
ið héfir um skeið í Bretlandi,
er nýfarinn þangað aftnr, og
átti Vísir tal við hann áður en
hann fór, og innti hann eftir
ýmsu, sem ætla mætti að les-
endum Vísis væri akkur í að
kynnast.
Meðal annars spurði Vísir,
hvort Bárður hefði hugboð um
skoðanir brezks almennings á
löndunarbanni því, sem sett
var á íslenz-kan togarafisk.
„Á sínum tíma reyndi eg til
þess að kynnast afstöðu manna
í Bretlandi til þessa máls. Eg
rak mig fljótlega á það, að al-
jnenningur- vissi næsta lítið um
íslenzk mál eða deilur íslend-
inga og brezkra togaraeigenda.
Um þær mtindir, sem fslending-
ar tóku ákvarðanir í landhelg-
is- og fiskiveiðamá.lum sínum,
áttu Bretar í útistöðum við
aðrar þjóðir liér og hvar. Deilan
um fiskveiðimörkin við Noreg'
var nýafstáðin, Egyptar og
Afríkanar voru með uppsteit,
en einkum var olíudeilan við
Persa ofarlega á baugi, og
skyggðí þetta allt mjög á rimm-
una við Íslendínga og löndun-
arbannsmálið. Þá er þess að
gæta að varlega er byggjandi
á stuttum viðræðum, sem oft
urðu af hendingu einni, því að
kurteisi við framandi mann
getur oft ráðið tilsvörum, ekki
sízt vegna þess, að þegar þetta
mál bar á góma fór eg ekki dult
með þjóðerni mitt og skoðanir.
Mér var og er málið viðkvæmt,
þó ekki væri nema fyrir það,
að eg ólst upp og sótti sjó þar
sem ágangur togara var að
eyðileggja fiskimið. Eg kann
því að hafa verið hlutdrægur
í skoðunum og lagt annan skiln-
ing í orð brezkra manna og
skrif en rétt var, og auk þess
er vafasamt hvort eg geti sagt
að eg hafi kynnst skoðunum
„almennings“ í Bretlandi.
„Stikkprufur" hér og hvar eru
hæpnar forsendur fyrir al-
mennurn ályktunum.
Samúð með
íslendingrum.
Reynsla mín af viðræðum
Við brezka menn er sú, að þeir
höfðu samúð með málstað fs-
lendinga og andúð á lÖndunar-
banninu. Eg talaði við marga
og af mörgurn stéttum og í
mörgum stöðum, og aðeins einu
sinni fékk eg kaldar kveðjur
og óvandaðar. Það var hjá fisk-
sala í London, einn af sjö, sem
eg tálaði við. Síðar fékk eg að
eg held skýringu á gremju hans
og heift í garð fslendinga. Kárl
mun eitt sinn hafa verið „til
sjós“, og menn taka því sjaldan
með þökkum að vera nef-
brotnir eða svo, jafnvel þótt
það sé í Vestmannaeyjum. En
hárt' er að vera vísað til hel-
vítis og beðinn að standa þar
við vegna snoppungs, sem gef-
inn var í hugsunarleysi fyrir
hér unr bil 30 árum einhvers-
stáðarj á ísiandi. (Eg gat ekki
alveg • !»áðiSi i í tif '■ t •JýfeSíiguí t hMen
staðurimr var). Menn ættu að.
fara varlega í að kjaftshögga’
erlenda sjómenn, kvenholla
með meiru.
Víkkun landhelg-
innar sjálfsögð.
Mig langar til þess að geta
þess sérstaklega, að fiskimemv
t.d. Great-Yarmouth, Lowestoft
og Brixham, þeir er eg átti tal
við, töldu ákvarðanir íslend-
inga til verndunar fiskstöðva
sinna bæði réttmætar og raun-
ar sjálfsagðar. Þeir hafa lílta
hlotið slíkar búsifjar af ágangi
togara á fiskislóðum sínum, að
þeir skilja og finna hvar skór-
inn kreppir í þessum efnum.
Um löndunarbannið sjálft voru
þeir fáorðir, énda bar þar margt
til. T. d. er vaíasamt hvort
brezkum fiskimönnum er hags-
muna- eða kappsmál að fá ís-
lenzkan gæðafisk á markaði
sína til þess að keppa þar við
horuð lýsukóð úr Norðursjó
eða bláglæra Ermarsunds-
brosmu, eða hvað mundi ís-
lendingum sýnast ef dæmin.u
væri snúið við?
Hvað sem því líður hygg eg
löndunárbannið yfirleitt illa
þokkað í Bretlandi, jafnvel
hrein ósvinna. En eg vil ítreka
það, að þekking mín nær of
skammt til þes§ að draga af
henni almennar ályktanir “
Hvernig er háttað fisksölu
og dreifingu í stórborgum Bret-
lands?
„Eg hefi í smíðum grein um
„Billingsgate“, én þar hefir
verið fiskmarkaður Lundúna í
meira en þúsund ár, og gefst
lesendum Vísis ef til vill kostur
á að kynnast þessu efni innan
tíðar.“
Aðalfæða
almennings.
Hverjir borða helzt fiskinn?
. „Alþýða manna í iðnaðar- og
verzlunarborgum og héruðum."
Hvernig er hann seldur?
„Aðallega nýr úr fiskbúðum,
'oótt orðið „nýr“ sé hæpið að
ninni hyggju í þessu sambandi.
Máske má segja, að farið sé „að
•lá í það“! Auk þess er fiskur
rnikið seldur steiktur á mat-
sölústöðum, sérstaklega svo-
nefnt „Fish and Chips“.“
Hvert er smásöluverð fiskjar
miðað við aðra matvöru?
; „Ja, nú fór í verra. Eg veit
sem sé ekki mikið um það efni,
því áð eg get ekki etið fisk í
Bretlandi sem ekki ér von,
bolvíksk fiskætá. Þó veit eg áð
góð og sæmilega holdug ýsa,
fáist hún á annað borð, er jafn-
vel dýrari flestu kjötmeti, a.
m. lc. í London. Flotsteiktur
fiskvellingur með kartöfluflís-
um (Fish and Chips) mun
vera fremur ódýr „réttur“. Á
einum stað í London hefi eg
fengið íslenzkan saltfisk. Hann
var dýr, enda keyptur til Lon-
don frá Bai-ceiona á Spáni!“.
almenningur hlynntur til-
Taun Dawsóns?
laust við að mér fyndist ein-
staka Bretum sárna út af því
máli, enda líta þeir á Nörð-
menn sem frændur sína ná-
komna, hálfgerða bræður.
Nokkuð er það, að Ólafur
kóngur helgi (Gerplu-Ólafur)
á kirkjur á Englandi, eg held
einar þrjár í London, og er í
hávegum hafður.“
Álitið á
Rússum.
Eru menn trúaðir á friðar-
vilja Rússa?
„Fyrir þrem árum eða svo
var styrjaldarótíi í brezkum
ahnenningi. Nú heyrist nær
aldrei á styrjöld minnzt, utan
smávegis í sambandi við Kóreu
og staðbundið brauk og braml
hér og hvar. Og um Rússa —
menn yppta öxlum. Hver veit
hvað um hvern?“
Er Churchill jafn vinsæll og
forðum?
„Churchill er of mikill jöt-
únn heimsmálanna til þess að
geta vei'ið „vinsæll“ í eigin-
legri merkingu þess orðs. Hann.
er þó nokltur ofstopi, ráðríkur
i betra’lagi, orðhvatur og orð-
vís og neyðarlegur og skörung-
ur skörunga. Slikir menn verða
sjaldan vinsælir. En Churchill
er dáður, dýrkaður, eg er ekki
fjarri því að menn, ekki ein-
ungis Bretar, hafi hálfgerðan
átrúnað á þessum einstaka
manni, hvað sem stefnu hans í
stjómmálum líður eða skoð-
unum. Mér kemur í þessu
sambandi í.hug „Fjallið Einbúi“
Stephans G. Stephanssonar;
„Hann Einbúi gnæfir svo langt
yfir lágt, að lyngtætlur stara
á hann hissa, .. “ — Á styrjald-
arárunum í næstliðinnx „heims-
styrjöld“ var hann „Skarphéð-
inn“, nú er hann líkastur „post-
ulanum Páli“, og „það eru mín-
!„ir menn“, eins og kella sagði.“
Bárður Jakobsson.
„Það held eg. Megi nokkuf
ráða af ummælum eins’takr;
manna, þingi-æðum, blaðaskrif-
um og húsmæðrafélagasam-
þykktum, þá er talið æskilegt,
að togai-aeigendur setji ofan í
löndunai'bannsmálinu, hvort
heldur fyrir „tilraun" Daw-
sons eða atbeina annarra að-
ila.“
Hefir áróður togaraeigenda
áhrif á brezkan almenning, eða
er hann líklegur til þess að
spilla sambúð þjóðanna?
„Einhliða áróður hefir náti-
úrlega alltaf einhver ,,áhrif“.
En í þessu falli held eg að hann
hafi öfug áhrfi við það, sem
til var ætlast. Eg held að kúg-
unarbrölt og rætni togaraeig-
enda í gax-ð íslendinga hafi auk-
ið þekkingu alþýðu manna á
íslandi og samúð með málstað
þess. Og aldrei hefi eg mætt
öðru en velvild og greiðvikni
brezkra manna, með þeirri
undantekningu, sem áður var
r.efnd.“
Bandar ík j amenn
á Bretlandi.
Eru Bandaríkjamenn vin-
sælir á Bretlandi?
„Eg veit lítið um þetta, utan
það, sem allir geta séð í blöð-
um. Mér heyrist þeir fáu menn,
sem eg hefi heyi't minnast á
Bandaríkjamenn, tala um þá
nánast með hógværri kímni,
svona svipað og menn tala um
yngri frændur sína, sem þeim
finnst full áburðarmiklir og
fyrirgangssamir. Svo er það
auðvitað þetta með náttúruna í
mannfólkinu, hún virðist svip-
uð í Noi'folk, Englandi, og
Keflavík, Íslandi. Hins vegar
held eg, að Bretar leggi almennt
ekki öþokka á Bandaríkjá-
menn af þessum sökum. Fyrst
og iremst vita Bretar mæta vel
að þarlendar stúlkur eiga sinn
þátt í sukkinu, jafnvel íheira en
hérmennirnir. Auk þess skilja
Brelar manna bezt hvað það er
að vera „útlagi“ að óvilja sín-
um í framandi landi.
Annars eru Bretar fáorðir
og fáskiptnir og umtalsgóðir
um aðrar þjóðir það eg bezt
veit. Eg varð t. d. aldrei var
við það, að Persar yrðu fyrir
teljandi aðkasti í Bretland;
meðan á olíudeiluxmi stóð.
Sama er að segja meðan fiski-
veiðadeilan v-ið’ Norðmenn var
ofarlega á baxigi. Þó var. elcki
n
Almenninpr alira landa
þrálr frið og farsæid."
A A *
Avarp forseta Islaods, herra Asgeirs
Ásgeirssonar, vegna dags Sam. þjó5anna.
Góðir íslendingar.
Mér er það ljúft að ávarpa
yður í tilefni af degi hinna
Sameinuðu þjóða, eins og oft
óður með nokkrum inngangs-
orðum. Það var stofnað til sam-
taka hinna Sameinuðu þjóða í
lok heimsstyrjaldar í þeim til-
gangi, að varðveita friðinn og
efla hag einstakra þjóða. Á
moi'gun, hinn fyrsta vetrardag,
er átta ára afmæli þessai'a
miklu samtaka. Tíu ára afmælið
nálgast, þegar á að endurskoða
stofnskrána, hvað sem úr verð-
ur. Dómarnir um átta ára staii
eru að vísu ærið misjafnii', og
þá munu fáir, ef nokkrir, held-
ur kjósa, að aldi'ei hafi verið
stofnað til þessa alþjóðafélags-
skapar. Það vill eirginn kasta
voninni fyrir borð, heldur
halda áfram í nafni friðarins og
batnandi alþjóðahags.
Allur almenningur allra
þjóða þráir frið og farsæld.
Það em meir foringjarnir
sem stundum eru grunaðir um
græzku. Og því er ekki að
neita, að þess eru dæmi, að
tekizt hafi að espa heilar þjóð-
ir upp ýmist í ótta eða yíir-
læti, sem leiðir til yfirgangs og
mikilla hörmunga. Þessa er
jafnan hætta, þegar stþrir hóp-
ar manna gei’ast siðlausir, hvort
sem það eru hagsmuixa- eða
skoðanaf lokkar, stórþj óðir, ;sem
aldrei seðjast, eða illvígar smá-
þjóðir, sexn lileypa skriðum aí
stað. Það þai'f möi'g skilyrði til
þess að friðurinn varðveitist, i
og þá fyrst og fremst einlægan,
'friðarhug, því ef friðúrinn býr,
ekki hið innra með oss, þá tjáir
ekki að leita hans annars-
staðai'.
Smáþjóðunuin er minnst
hætta á því, að hafa í frammi
yfirgang við aðrar þjóðir, af
þeiri'i einföldu ástæðu, að þær
skortir afl. Útaf fyrir sig er
það engin dyggð. Stórþjóðir
neyta ekki heldur alltaf afls-
munar. Það er innrætið og sið-
menningin, sem ti'yggir friðinn.
Þjóðunum vei'ður ekki i þessu
efni i*aðað eftir stærð, Það er
því ekkert úrræði áð sameina
.smáþjóðir gegn stórþjóðum,
heldur verða allir þeir, sem af
heilum hug unna friði og þrá
farsæld að treysta samtök sín
og efla þann mátt, sem nauð-
synlegur er til að skakka leik
og hrinda árásum í þessum
heimi, þar sem fullkomins ör-
yggis er enn langt að bíða.
Slík samtök vei’ða að byggj-
ast á lýðræði, því almenningur
er meðal allra þjóða stöðugast-
ur í sínum friðarvilja. Þau
verða einnig að byggjast á lýð-
ræði þjóða á milli, ef svo má
segja, en ekki á forsjá stórvelda
einni saman. Þjóðirnar þurfa og
að hafa þann þrpzka pg gagn-
kvæmt traust, að leggja hin.
viðkvæmustu mál í gerð og;
skuldbinda sig til að hlyta úr-
skurðum á sama hátt eg þegar
Þergeir Ljósvetningagoði var
kallaður til við kristnitökuna..
í alþjóðaskiptum þarf að brjóta
odd af oflæti sínu, þó liætt sé
við, að sjaldan verði únnið
jafnmikið til sætta og Hallur
af Síðu gerði, er hann lagði sort
sinn ógildan. Meðal hinna Sam-
einuðu þjóða er þó til sá kost-
ur, að allur þingheimur bæti'
skaða, og hefur sú leið verið
farin, og mun því oftar beitt,
sem Sameinuðu þjóðunum vex;
meira traust og fiskur um.
hrygg. Vér skulum vona að
hinar Sameinuðu þjóðir megí
búa við batnandi hug og endur-
bætt skipulág. Þær ínega sér
ekki til skammar verða, því
hér er um að ræða hin síðustu
og stórfelldustu samtök, sem
sem gerð hafa verið í sögu
mannkynsins til eflingai'! friði
og farsæld. Það getur hver og
einn lagt sitt litla lið, því það
eiJ eins uni friðinn og Guðsríkið,.
að hann býr „hið innra með
yður.“
BEZT AÐ AUGLTSAI VlSIr
MARGT A SAMA STAБ
LAUGAVEG J0 - SIMI 3SS7'