Vísir - 29.10.1953, Blaðsíða 4

Vísir - 29.10.1953, Blaðsíða 4
ylsiR FÍTnmtudaginn 29. október 1 ÖaS wísan DAGBLAÐ : Ritstjóri: .Hersteinn Pálsson. Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson. Skrifstofur: Ingólfsstrseti 8. Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VtSIR H.F. Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (finun línur). Lausasala 1 króna. Félagsprentsmiðjan h.f. Fjögurra alda gamall draumur rætist. Vatni Karunárinitar í Persíu veitt yfir Sandauðnir isfahandafsins. Athugasemdir um peningamál. Isíðustu viku birtist eftir Jón Árnason bankastjóra athyglis- verð grein hér í blaðinu, um peningamálin í landinu. Fáir ménn hafa betri aðstöðu en hann til að gera sér grein fyrir hinu raunverulega ástandi þessara mála. Sem bankastjóri Landsbankans fjallar hann um þessi mál flestum öðrum fremur og því ekki að ástæðulausu, að hlustað sé á varnaðarorð hans, og hvað hann hefur til þessara mála að leggja. Menn geta haft mismunandi skoðanir á peningamálum sexn öðrum málum. Ekki eru allir sammála um það, hvaða grund- valiarstéfnu beri að fylgja, og venjulega er svo í flestum lönd- um. að talsvert ber á miiii skoðana stjórnmálamanna og fjár- málamanna þeirra, sem peningastofriunum stjórna. Annars vegar er hvöt stjórnmálamannsins að ráðstafa fjármunum á þann hátt, sem hann heldur að almenningi sé mest þægð í, en hins vegar rótgróin sannfæring fjármála- og bankamannsins, að það hefni sín jafnan grimmilega að brjóta gegn viðurkenndu lögmáli fjármálanna og efnahagslífsins. En hvernig sem á þenna skoðanamun pv ’.i' íð, verður aldrei fram hjá því komist, áð efnahagsstarfsemi i-jjðar verður að hlíta ákveðnum reglum í meðferð peningamála, ef hún vill, að ekki fari allt um þvei’bak. Jón Árnason bendir á í grein sinni, að ýms hættumerki séu á lofti í peningamálunum og verði ekki tekið tillit til þeirra í tíma, hljóti ýmsir erfiðleikar af þeim að leiða. Skal hér drepið á nokkur atriði, er hann telur nauðsynlegt að gefa gaum og bæta úr til þess að efnahagsástandíð geti leitað eðlilegs jafnvægis. Einn varhugaverðasti þáttur úr íslenzkra peningamála, eins og sakir standa, er stöðvunin í sparifjármynduninni. Atvinnu- reksturinn í landinu byggir afkomu sína að verulegu leyti á sparifjársöfnun landsmanna. Raunverulega hefur hún staðið í stað um nokkurt skeið og er hér um afar varhugavert fyrir- brigði að ræða. Ástæðan til þessa er vafalaust sú vantrú, sem almenningur hefur enn á gjaldmíðli landsins, eftír verðbólgu og verðrýrnun peninga allan síðasta áratug. Til þess að lækna þetta þjóðfélagsmein þarf í fyrsta lagi að endurreisa trú fólksins á g'jaldmiðlinum og í 'öðru lagi að lyfta öfluglega undir hvöt þess til sparnaðar. t Beint framhald af þessu óviðundandi ástandi er hin gegndar- lausa eftirspurn á lánsfé, sem nú er og verið hefur Um nokkurt. skeið. J. Á. heldur því fram, að viðskiptabankarnir séu komnir í þrot með lánsfé, þrátt íyrir gífurleg og sívaxandi endurkaup Landsbankans. í marzlok þetta ár voru útlán bank- anna þriggja og sparisjóðanna, samtals 1624 milljónir króna. Á sama tíma námu öll sþari-innlán banka og sparisjóða, ásömt inneignum í hlautareikningum samtals 937 millj. króna. Þegar við það er bætt seðlum í umferð, mótvirðissjóðnum og eigin sjóðum bankanna, kemur í ljós að allt fé sem bankarnir ráða yfir er komið í útlán. Þetta er staðreynd sem ekki verður gengið fram hjá, þótt margir séu svo bjartsýnir og léttlyndir að þeír neita að taka tillit til ástandsins. Fyrir f jórum öldum var gerð tilraun til þess að veita vatni Karúnárinnar í Persíu yfir gróðurlaúsar lertdur. Nú — að loknu fjögurra ára starfi, þar sem beitt var nútíma tækni — Jiefur þessi draumur ræzt. Það var Tahmasp keisara, sem eitt sinn, er hann virti fyr- ir sér hið glitrandi Karúnfljót í grennd við Zagrosfjallgarðinn, datt í húg, að veita vatninu yfir sandauðnirnar umhverfis Isfahan, og breyta þeim í blóm- skrýddar lendur. Og hann birti keisaralega tilskipan, að vatnið úr Karún-ánni skyldi leitt til Isfahan, svo að allur Isfahan- dalurinn yrði eitt, blómahaf. Þúsundir bænda voru sendir af stað ‘upp í fjöllin til þess að grafa, en komu niður á svo harða klöpp, að tæki þeirra unnu ekki á henni . Nú, fyrir tæpum hálfúm mánuði, ferðaðist hinn 34. ára gamli Persakeisari Mohammed' Reza Pahlevi, til Isfahan, þriðju mestu borgar Persíu, til þess að sjá hinn gamla draum rætast. Þá var verkinu lokið. Útlendingar höfðu komið Pers- um til hjálpar. Brezka verk- fræðingafirmað, sem kennt er við Sir Alexander Gibb, vann verkið, en Bandaríkjamenn höfðu lagt fram 200.000 dollara til þess að unnt væri að ljúka því á 4 árum. Og bráðlega mun vatnið úr Karúnánni renna um 3000 metra löng göng og dreifast um Isíahandalinn, og frjóvga þar 150.000 ekrur lands, og skapa þúsundum f jölskyldna hin beztu skilyrði til garð og jarðræktar. Verkamálaráðherra án mikiivægrar afstöðu. James Paui Mitc’hell, hinn nýi verkamálará&herra Banda- ríkjanna, er tæplega 53 ára að aldri og er frændi kvikmynda- leikarans TJhomas Mitchell, scm m. a. er kunnur fyrir leik simi í kvikmyndinni „High Noon.“ Mitchell hafði ekki efni á að fara í háskóla og gerðist innan- búðarmaður í nýlenduvöru- verzlun, en fór að verzla með smjör og egg, en varð gjaldþrota eftir 2 ár, og svo gekk á ýmsu fyrir honum, þar til Thomas Eó Dewey rikisstjóri New York og forsetaefni republikana fyrir nokkrum árum, veitti athygli málamiðlunarhæfileikum hans, og það var Dewey og hans mönnum að þakka, að Mitchell er orðinn verklýðasmálaráð- herra Bandaríkjanna. — Mitchell er af írskum ættum, kaþólskur. Hann hefur aldrei látið opinberlega í ljós skoðun sína á hinum umdeildu Taft- Hartley lögum. \Margt er ®fcrttiót Útrýma kanínur sauðfjár- stofni Eldlendinga? Þar skipta kanínur nú miHjónum, en voru óþekkt fyrirbæri fyrir 20 árum. Sauðfjárbændur í þeim hluta Eldlands (Tierra del Fnego), sem heyrir til Argen- tínu, syðst í Suður-Ameríku, búast nú til varnar gegn skæð- , um óvini, sem ógnar lífsafkomu Það, er óbreytilegt lögmál þess efnahagskerfis, sem við þeirra. búum við, að of mikil/; bankaútlán og óeðlileg peningavelta, J Þannig er mál með vexti, að leiðir fyrr ‘eða síðar til varanlegrar verðrýrnunar peninganna. mílljónir af kanínum eru í Á þetta einkum við. þegar útlán bankanna eru komin langt þann veginn að „éta sér braut‘1, fram úr hinni raunverulegu sparifjármyndún, og því fé sem. handbærí er í sjóðum í Iandinu. Verðrýrnun þeninganna, eða jafnvel óttinn við yfirvofandi verðrýrnun, leiðir síðan af ser aukna eftirspurn á lánum, óeðlilega mikla fjárfestingu og hóf- Jausa eýðslu. Þegar svo er komið fer fljótt að hallast á bagga- hestinum og .hætt við að allt fari um þVerbak. Þær leiðiþ sem J. Á. b.endir á, til að bæta úr öngþveiti pen- ingamálanna, valda vafalaust nokkrum ágreiningi, því talsvert má jafnan deila um það hvað nauðsynlegast sé að gera. Þær eru ekki auðveldar og þær eru ekki vinsælar en þær geta vafalaust læknað ástandið að verulegu leyti án þess að valda óhóflegum þrengingum, ef aðgerðunum er hóflega beitt. Sjúk- leiki peningamála hér á landi þarfnast svipaðrar lækningar og slíkur krankleiki í öðrum löndum. Aðalatriðið er þó að gera sér grein fyrir því hvað aflaga fer og hver hætta er á ferðum. Að qðrum kosti getur ekki verið um úrbætur að ræða. Ábend- bókstaf lega talað, frá þeim hluta Eldlands, sém héyrir til Chile yfir á Argentínusvæðið, þar sem beitilönd eru betri. Hafa sauðfjárbændur gert ýmsar ráðstafanir til þess að snúatet gegn vágesti 'þéssum, m. a. ikeypt inargar smálestir af vírneti til þess að reyna að hefta framrás kanínuhópanna. Þá festa þeir einnig kaup á banvænum gastegundum og sýklum og öðrum eiturefnum til þess að vinna á kanínum. Kanínur voru óþekkt f-yrjr- bæri á Eldlandi fyrir tveim áratugum, en þá er sagt, að frá Evrópu og sieppt þeim. Mönnum ber vitanlega ekki sama um fjölda kanínanna a Eldlandi nú, en gizkað er á, að þær séu milli 5 og 12 milljónir, en af þeim hefur um 500 þús und þegar tekizt að komast inn í Argentínu-hluta Eldlands, sem er eyja. Bændur á Chile-hlutanum hafa þegar orðið að slátra um 30% af sauðfé sínu, sem nú er um 700 þúsund talsins. Svipaða sögu munu Argentínubændur bráðlega hafa að segjá, ef illa 'tekst, en. sauðfjáreign þeirra er uin .750 þúsúnd. Talið er, áð 8 kanínur eti svipað og oin saúð- kind. Bóndi nokkur hefur skýrt frá því, að með hundum, gasi og haglabyssum hafi honum og mönnum hans tekizt að vinna á um 180 þúsund kanínum á fimm mánuðum. Sumt bakteríueitur, sem hefur reynzt vel í Ástralíu, er önothæft á Eldlandi, af því að Hér fer á eftir brcf frá lesenda um hjólferðir á gangstéttum, en ekki cr ótitt, cins og mörgum er kunnugt, að ungmenni þessa bæjar hjóli jafnt á gangstéttum sem götunum og stafar oft af jieim talsverð hætta. Bréfið fra lesanda bendir á dæmi, en það cr á þessa leið: „Hæltulegur leiku'r finnst mér það véra hjá drcngjurii, sem eiga réiðhjól að aka á fleygiferð eftir gangstétt- nm, cu ég' var i gær vottur að slíkuni liættulcgum lcik. Hefðu ckki getað hemlað. Eg var aö koma sunrian úr Kennaraskóla, en liinum megi r á gangstéitinni riðu tveir dreng- ir hiólum sinum og stigu ótt og tílt. Eugiuri bíll var á götumii, svo ekki voru þcir á gangstélt- inni til ]>ess að forðast nmferð. Gatan var auð og umferðarla.is. En dréngjunum l'annst angsýni- Jega nieira „sport" í því að brjótá umferðárreglurnar með þvi að lijóla á gangstéttinni. Mér flaug í húg, að ekki myndu þeir hafá getað hemlað í tæka tið, ef ein- hver hefði komið út lir húsa- sundi. sem eru þarna nokkur. Þeir brunuðu framhjá á fullri ferð. Hvar er lögreglan?.............. Og hvar eru svo lögregluþjón- arnir? Eiga þeir ekki að gæta þess, að slíkt komi ekki fyrir? Það er liending, ef nokkur lög- regluþjónn sést nokkru sinni á öðrum götum bæjarins, en í mið- bænurn og svo kannske inn eft- ir Laugavegi. lvannske cru lög- regluþjónarnir of fáir, en eítt er víst, að þeir gætu áreiðanlega haft betra eftirlit með umferð um bæinn, en þeir gera. Tíðkast hvergi. Það er nefnilega undarlégt, ef ekki má kenna islenzkum strák- um jafnt og erlendum að aka á götunum, en ekki á gangstéttum. Aldrei verður maður var við, að strákar aki á reiðhjólum á gang- stéttúm t. d. í Kaupmannahöfn, en þar eru reiðlijól meira notuð en kannské í nokkurri annarri borg í Evrópu. Agaleysið er hér vist meira, því eftirlitsleýsið. er það. —Eg vildi beina þeirri spurningú til lögreglunnar hvort ekki væri ráð, að skipta bænum á milli lögregluþjóna í liverfi, þannig að nokkuð öruggt væri að rekast mætti á lögregluþjón í öllum bæjarhlutum einhvern tíma á dag, og mætti reyndar vera oftar.“ ingar Jóns Arnasonar bankastjóra eru ekki innantóm orð eða .bóndi nokkur í Porvenir, smá- iStaðlausir stafir, Þær eru.kaidur yerule.iki, sem yert er að gefa bæ Chile-megin landamæranna, I þar eru engar flugur til þess ^.gætijiy.Úkki.májvar^|t r^öipa! . . ... , ‘hafi ,keypt tyeph ’kahíniíi'hjón'láð'fcéra^ýkilinniá.millíii-U'' * Er of fámenn. Þannig hljóðaði bréfið nm hjólreiðar á gangstéttum. Mér er ekki grunlaust uin, að lögregla þessa bæjar sé of fámenn, en annars getur verið, að réttir að- ilar svari bréfinu, og þá ítarleg- ar en ég get gcrt. En ég hefi það á tilfinningunni að lögregj an lia.fi alls konar störf með Jiöndúm, sem bindi allmarga lög- regluþjóna alla daga niðri á lög- riiglustöð. Lögregluþjónarnir, scm geta verið við eftirlit á göt- umim eru áreiðanlega of fáir. — kr. Bændur hafa heitið mönnum 20 centum fyrir hvert kanínu- skinn, en þetta er vitanlegB. mjög kostnaðarsamt, .qg, meira að segja óttast sumir að fátæk- ir daglaunamenn vilji síður út- i'ýma kanínunum alveg, heídur rækta þær á laun til þess að fá 2*0; eent fyrir skinnið. 1 r.ry

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.