Vísir - 30.10.1953, Qupperneq 4

visr.R
Föstudaginn .30. roktóber 1953
WiSlH
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
. Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgmðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fixnm linur).
Lausasala 1 króna..
Félagsprentsmiðjan h-f.
Strandferðirnar.
Tveir af þingmönnum Sjálfstæðisflokksins hafa borið frain
tillögu um að ríkisstjórnin feli Eimskipafélagi íslands cg
Sambandi íslenzkra samvinnufélaga rekstur strandfer'ðaskipa
Borgin horfna kemur aftur
fram í dagsljósið.
Alþjóðlegur vinnuftokkur grefur upp hafnar-
borgina Brouage# sem nú stendur inni í landi.
Einu sinni var borgin Brou-
age, norður af Loire-ósum í
Frakklandi. íræg borg, auðug
og voldug, nvi man enginn forna
dýrð hennar.
Áður fyrr stóð hún við flóa,
sem skarst inn úr Atlantshafi,
og þar var örugg höfn, sem skip
frá Þýzkalandi, Fiándri og
Englandi, leituðu til, en
lestuðu þau salt, sem þar
framleitt í stórum stíl.
í fullar þrjár
þár
var
aldir var
ríkisins og flóabáta. Verði samið um þetta fyrir tuttugu og fimm Brouage ein af ríkustu hafnar-
ára tímabil, og verði svo um hnútana búið, að ferðirnar verði
ekki óhagkvæmari almenningi, meðan félögin hafa þær með
höndum, en þær hafa verið að undanförnu, og standist jafnan
kröfur þær, sem verður að gera til slíkra samgangna.
| í greinargerð flutningsmanna tillögunnar er meðal annars
á það bent, að reynslan af Skipaútgerð ríkisins hafi ekki orðið
eins góð og menn hafi gert sér vonir um, og til dæmis hafi þær
, vonir, sem menn gerðu sér um reksturinn, er hin nýju skip voru
smíðuð, brugðizt að verulegu leyti, því að hagurinn hefði ekki
batnað við þessa endurnýjun skipastólsins. Að sumarlagi væri
flutningaþörfin til dæmis ekki meiri en svo, að annað hiha
stóru skipa Skipaútgerðarinnar er haft til að flytja skemmti-
iferðamenn milli landa mikinn hluta sumarsins, og væri þó
enginn hagnaður af L.,^...i ferðum, heldur mikill kostnaður.
i Á árinu sem leið varð ríkissjóður að greiða tíu milljónir
króna til að standa undir rekstri strandferðaskipa, og var það
tvöfalt stærri upphæð, en gert hafði verið ráð fyrir, að nauðsyn-
leg yrði, þegar frumvarp til fjárlaga fyrir það ár var lagt fyrir
Alþingi á sínum tíma. Stafaði þetta þó ekki af því, að aukning
hefði átt sér stað á skipastólnum eða breyting farið fram á
tilhögun ferðanna, sem hefði haft aukinn kostnað í för með sér.
Þingmenn þeir, sem getið er hér að ofan
og Sigurður Ágústsson — líta svo á, að það eigi að létta þessum
skatti af ríkissjóði, og leita samvinnu við þau tvö fyrirtæki, er
að ofan getur, þar sem þau hafa mikiar siglingar með höndum
og mjög vaxandj, án þess að þurfa að fá til þess nokkurn
opinberan styrk. Auknar siglingar þeirra félaga með ströndum
fram hafi og í för með sér vaxandi samkeppni fyrir Skipa-
útgerð ríkisins, og þar af leiðandi megi gera ráð fyrir því, að
kostnaður ríkissjóðs af henni fai’i ekki minnkandi heldur senni-
lega þvei’t á móti. Er það mjög-eðlileg röksemd.
í greinargerð sinni benda þingmennirnir á, hvert tap hafi
vei’ið á rekstri séiieyfisbifreiða þeirra, sem hið opinbei’a hafði
á sinni könnu og óku milli Reykjavíkur og Hafnax-fjai’ðar cg
Reykjavíkur og Akureyrar. Einstaklingar tóku síðan við rekstr-
inum og var þannig létt af ríkissjóði miklum bagga, en rekstur-
inn hefur gengið svo vel síðan, að hægt hefur verið að gera
ýmsar og mikilvægar umbætur. Er ekki fjarri lagi að ætla, að
sama yrði upp á teningnum, ef skipafélögin tækju við reksiri
strandferðaskipailna, og mættu þá allir vel við una, ekki ein-
ungis þeir, sem fengju betri þjónustu á þessu sviði, heldur og
allir aðrir, er þurfa ekki beinlínis að nota strandferðaskipin, en
verða þó að greiða hallann af þeim, sem ríkissjóður þarf að bera.
Vonandi nær tillaga þessarra þingmanna Sjálfstæðisflokksins
borgum Frakklands, aúðug a
friðartímum og voldug í styrj-
öldum, en þekkt um allan heim.
Bi-ouage var fræg fyrir margt.
Þar fæddist Samuel Cham-
plain, er stofnaði Qúebec í
Kanada. Þar áttu ástarfundi
Marie Mancini, frænka . Mazá-
rins kardínála og Lúðvík 14.
konungur. Á 17..öld átti borgín
mikinn þátt í baráttu þeirri,
sem Richelieu átti við Húgen-
otta. Til þess að geta boðið La
Rochelle byrginn, sem þar var
norður af, lét Richelieu um-
kringja Brouage ramgerðum
múrum, sem voru ura 10 m. á
hæð með mörgum varðtui’num.
La Rochelle gafst upp fyrir
Richelieu, en er enn í dag mik-
ilvæg' hafnarboi’g. Brouage
| gafst einnig upp, — fyrir ó-
i sveigjanlegum óvin, sandinum,
Gísli Jónsson sem sífellt hlóðst þarna upp.
nú eins og draugaborg með 250
hræður, flest ostruíiskimenn og
fjölsky-ldur þeirxa. Þaðan eru
nú 6 km. tií' sjávar, og þangað
verður aðeins komizt af sjó á
smákænum um þröngan og
grunnan skurð, og aðeins um
háflóð.
Þó á Brouage vini, sem vilja,
að borgin sé varðveitt. Einn
þeirra er Chasseloup Laubat
greifi. Hann gerði félaginu
Concordiá grein fyrir hinum
hörmulegu aðstæðum þarna, en
þetta félag samræmir vinnu
hinna alþjóðlegu hópa, sem
koma til Frakklands til þess að
starfa þar á vegum UNESCO.
í júlí síðastliðnum re.s tjald-
borg upp við Brouage, og þar
kom nú í fyrsta skipti í þrjár
aldir friðsamlegur her, vopn-
aður hökum, öxum og öðrum
verkfæi’um. Þetta voru sextíu
námsmenn frá Frakklandi,
Ítalíu, Þýzkalandi, Indlandi,
Hollandi, Noregi, Spáni, Viet-
nam, Togolandi í Afrílcu og
Bretlandi.
Næstu sex vikurnar lágu
menn ekki á liði sínu. Þetta
unga fólk réðist á sandhólana
Aðalfundi Prestafélags ís-
fx am að ganga fljótlega, svo að unnt vei’ði að athuga sem fyi’st lands er nýlokið héi’ í bænum.
Skipin leituðu annarra hafna,
fólkið fluttist á bi’ott, húsin
grotnuðu niður. íbúar ná-
grannaþorpanna notuðu Bi’ou-
age sem grjótnám til þess að
byggja sér hús. Múrarnir miltlu
hrundu og á þehn óx mosi og
klifurjurtir.
I dag má ferðalangurinn leita
án árangurs að þessari sögu-
frægu höfn. Sjórinn hefur hörf-
að undan, flóinn eða víkin eru
Eiixn cr sá ósiður, sem unga
fólkið. virðist. cigá erfitt með áð
lcggja niður, en það er áð tyggja
svonefnt tyggjugúmmi. Það er
málá sannast að ósiður þessi
verður áð leíjast frekar sákláiís,
en' óttalega Iivimleíðm", séV-
stáklega 'lfjá ýnxsu afgreiðshi-
fólki svo sem stúlkum i ver/.l-
unum, sem eru við vinini.
Útbreiddur hjá skxxlafólki.
Skólafólk márgt, einkum í
barnasköluin, hefur vanið sig á
þenna ósóma, Það tyggur ög
togar í leðrið. býr til blöðrur
íiieð' þVi að blása , það og er sá
annarlegar niyúdir, og þykist sá
mestur, sem stærstu blöðruná
býr til. lans og það er þokkix-
. legt að hoi’f'a á þetta koina xit
milli varanna á börnunum. —
Kennarar iminu þó yfirleitt
banna jórtrið í kennslustund-
unx, en svo þegar þær eru uti,
byi’ja börnitt á ný að tyggja.
Sennilega er lyggigúmmiið ekki
óhólt, en óþriíalegt er það,
Klínt alls staðar.
En samfara t yggigúmmíhui
þróíist svo vitaverður sóðaskap-
ur, eins og þegar því cr. klínl
hvar sem er. Eg veit til öess
dæmi, að unglingar, væntanlegá,
hafa klínt lýggigúmmii í sæti. í
sjálfu Þjóðleíkhúsinu, og orsakað
nleð því tjón á fatnaði. Fermin.a-
arstúlka fór fyrir skömmu i leik-
húsið og var í sinu bezta stássi.
Þegar liún ætlaði að standa upp,
með sköflum, hjuggu upp kjarr, j að sýningu lokinni, var hún fösl
og tóku að endurbyggja virkis-J við sætið. Það var eins og eitt-
múrinn gamla. Síðar mun svo' hváð togaði í klæði hennar. Hún
fornmenjafélagið franska sjá
um ' að koma varðturnunum í
hið forna horf.
íbúar Brouage tóku náms-
mönnunum tveim höndum.
Þegar þeir áttu frí, var þeim
boðið að vera við ostruveiðar,
og nú kynntust þeir lífinu í
litlum, frönskum fiskimanna-
bæ.
Búizt er við, að vei’ki þessu
verði haldið áfram næsta sum-
ar, en vitanlega er það sein-
unnið að grafa upp og koma í
hulin sandi. Brouage, sem eitt (hið forna horf þessari frægu
sinn hafði um 10.000 íbúa, er hafnai’borg'.
Margháttuð störf Presta-
félags íslands á árinu.
Aðalíuiuli |icss nvloliið liéi' í bak.
möguleikana á því, að skipafélögin taki við strandf'ei;ðunum.
jr
Ovenjubgur atburður.
T-uað er mjög sjaldgæft, að ei’lendum mönnum sé meinuð land-
vist hér á landi enda þótt það tíðkist arr.xars Staðar, þar
sem yfirvöldunum er ekki alveg sarna um, hvaða gesti ber að
garði. Þó kom það fyrir nú í vikunni, að einum stai’fsmannx
Metcalfe Hamilton-byggingafélagsins, sem hefur með höndum
ýmsar framkvæmdir á Keflavíkurflugvelli og víðar, var tilkynnt
að dvalaijeyfi hans hefði verið aftui’kallað, og yrði ha'nn því áð
hverfa af landi bi’ott. '
Hefur maður þessi komið við sögu áður, svo sem lésendum
Vísir er kunnugt," og einkum er hann tók sér vald til að segja
upp starfsmanni, er hafði sérstöðu, þar sem hann var trúnaðar-
maður verkalýðssamtakanna. Þau mistök voru þó leiðrétt þegar
en síðan mun maðui’inn ékki hafa séð að sér, svo að ríkis-
stjórnin mun ekki hafa talið ástæðu til að sýna meira lang-
Iundar"eð og því verið ákveðíð að aftui’kalla dvalarleyfi hans
hér, sem jafngildir brottvísun úr landi.
Með framkomu sinni hafði maður þessi stofnað góðri sam-
búð íslendinga og Bandaríkjamanna í hættu, en hún hefur nú
væntanlega verið upphafin með ráðstöfun þeirri, sem að ofan
er. getið. Megá?því ’allir ;ýei j#ð una ,-j- jjiemá þéir, ,er vilja.
..Versta sambúð þjóðanna.
Áður hefir Vísir greint frá
upphafi fundarins. Foi’maður
P. 1, pi’óf. Ásmundur Guð-
mundsson, rakti störf stjórnar-
innar frá síðasta aðalfundi, en
einkum hefir hún fjallað um
þessi rnál: Samstarf við presta-
félög Norðuidanda, samstarf
innan Bandalags stai’fsmanna
ríkis og þæja, útgáfu Pi’esta-
ielagritsins,.:ög: andstaðu gegn
fruihvarpinú um leiguhám á.
hiuta af.; prestaseturis.iörðuth.
Aðalmáí fúndárihs' vár hús-
vitjanir, og fluttú þeir ræður
þrófastai’nir sr. Hálfdán Helga-
son og sr. Sveinbjörn Högna-
son. Var samþykkt tillaga í
því rnáli, þar sem þess er
vænzt af pr'estum landsins, 'að
þeir láti ekki undir höfuð leggj-
ast að rækja húsvitjanir.. Sr.
Magnús Már Lárusson próf.
flutti fi'-óðlegt erindi á furtdin-
i«mj. er.. faann < , .,|31a§ úr
'sögu ’sið'bótaraldarinnar‘. 1
Af tillögum, sem samþykktar
voru, skal þessa getið:
Skoi-að var á Alþingi að
nerna úr gildi lög um heimild
til þess að taka eignarnámi og i
hyggja á ei’fðafestu hluta afi
prestssetursjörðum. Fundui’inn;
telur æskilegt, að framlag rík-
issjóðs til kirkjubyggingarsjóðs,
sern rætt er um í . fi’umvarpi
Sigurðar Óla Ólafssonar alþm.,
verðí helmingi hærx-a en þ.a.r
segii’. Fagnað var áhuga þeim,
sem fram hefir komið ,um við-
í’eisn ..Skálholtsstaðar. Fund;ur-
inn ’skoi’ar á Alþingi að hvika
í engu frá kröfunum um af-
hexxding ísleenzkra handrita úr
dönskum söfnum.
Af öðTum stöi-fum fundarins
skal þessa getið: Sr. Magnús
Guðmundsson í Ólafsvík talaði
gat auðvitað losað sig, en kjóllinn
var skexmndur, því tyggigúmnn'-
skcllur voru í lionum. Þegar að
var gáð, liafði einhver klínt
tyggigúmmíi ofan ú sætið.
Hugsunarleysi?
Það mun vera gert af hugsun-
aideysi, munu menn segja. Eg
efa það satt að segja ekki, að svo
muni vei’a. Aftur á móti finnst
mér það sannaxdega litlu betra
að klína tyggigúmmíi i sæti með
áklæði en drepa í tóbaksvind-
lingi á gólfábi’eiðu. Þar, sem
gera verður í’áð fyrir, að þarna
só unglingar eða börn að verki,
finnst mér ástæða til þess að
brýna það fyrir foreldrum, sem
eiga börn, er liafa vanið sig á
að tyggja tyggigúmmí, að kenna
þeinx að umgangast þetta sæl-
gæti eins og siðuðu fólki sæmir.
Tínt af götunni.
Slæmt þykir mér það líka, þeg
ar ég sé smábörn 3—4 ára, telp-
ur eða drengi, beygja sig niður
og taka upp tyggigúmmí, sem
einhver hefur fleygt, og stiiiga
þvi upp í sig. Eg hef oft orðið
vottur að því, og stundum reynt
að taka það af börnum aftur,
sem hefur verið misjáfnlega þeg-
ið. En litlii börnin vita að stóru
krakkarnir tyggja þetta, og vilja
líka tyggja, en þannig breiðist
pestin út. En það er auðvitað
erfitt að korna í veg fyrir þot I a
siðasta (læmi, og eð.lilegra er það
alla vega að láta margncfnt
tyggigummi út úr sér á götuna,
en klína því í sæti eða undir
þprSréxxcliir á opinberum stöð-
um. —'ki’.
ráðsson prestana til altai’is.
Fundinn sátu 50—60 andlegr-
ar stéttár menn og margir guð-
fræðíngai’. — Stjórn Pi’estafé-
lags íslands skipa nú: Próf. Ás-
mundur Guðmundsson, form.
um samstai’f lækna og pi’esta. ” Sr. Hálfdán Helgason prófast-
Pi’óf. Bjöm Magnússon ræddijur, varaform. Sr. Jakob Jóns-
um bókakaup til bókasafna' son ídtari. Sr. Sveinbjörn
prestakalla.
Fundinum lauk með altar-
isgöngu, 'og tók sr. Helgi Kon-
HÖgnason prófastur og sr. Þor-
steinn Björnsson, fríkirkju-
prestur. ;