Vísir - 02.11.1953, Blaðsíða 4

VISIR
VXSIH
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstoíur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR ELF.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna. : ,
Félagsprentsmiðjan h.L
Ríkisútgeri togara.
Asíðasta þingi var reynt að fá það samþykkt, að ríkið gengi
í ábyrgð fyrir ýmis bæjar- og sveitafélög úti um land,
sem hofðu hug á að afla sér togara, sem hefði svo bækistöð
í þeim, legði þar afla á land og fjörgaði atvinnulífið á ýmsan
hátt. Er það mála sannast, að atvinnulíf víða um land er harla
bágborið á ýmsum tímum árs, svo sem bezt hefur komið í ljos
af því, hve ríkissjóður hefur orðið að verja miklu fé síðustu
árin, til þess að auka atvinnumöguleika á ýmsum stöðum. Er
jafnvel ekki séð fýxir endann á slíkum styrkveitingum ríkis-
sjóðs, og er ekki ástæða til að amast við þeim, ef þessar „blóð-
gjafir“ bera tilætlaðan árangur, en úr því verða tíminn og
reynslan að skera.
Þegar Alþingi hafði þetta ábyrgðamál til meðferðar, var bent
á það hér í blaðinu, að ef af þessu yrði, væri farið inn í vafa-
sama braut, er gæti smám saman haft þær afleiðingar, að ríkið
yrði að taka að sér rekstur togara, sem lítil og févana bæjar-
félög hefðu komizt yfir vegna bakábyrgðar ríkissjóðs, en gætu
svo ekki haldið úti 17 ndi þá verða vá fyrir dyrum í þeim
sveitarfélögum, er hefuu aflað hinna dýru framleiðslutækja,
því að kostnaðurinn við þau væri mikill, og mundi verr farið
en heima setið, ef illa gengi útgerð þeirra..
Flestir þingmenn munu hafa gert sér grein fyrir því, að slík
ráðstöfun gæti verið mjög tvíeggjuð og þótt hún næði ekki frarn
að ganga í það skipti, má þó heita, að hún sé afturgengin á því
þingi, sem nú situr. Hafa Alþýðuflokksmenn og einn Fram-
sóknarmaður borið fram tillögu um, að ríkið efni til togara-
útgerðar, til þess að bæta úr árstíðabundnu atvinnuleysi á
ýmsum stö&um úti um land. Telja flutningsmenn tillögunnar,
að með því mótí megi bæta úr þessum vandræðum, og er það
vissulega rétt, að grípa verður til ráðstafana, tíl þess að bæta
lífsafkomu manna á ýmsum stöðum, þar sem atvinna er lítil
sem engin á sumum tímum árs. En það er mikið vafamál, hvort
xíkisútgerð er rétta úrræðið.
Flutningsmenn tillögunnar benda á, að útgerð geti verið
ábatavænleg, en þeir viðurkenna þá jafnframt, að alltaf geti
brugðið til beggja vona á því sviði atvinnulífsins. Samt finnct
þeim ekkei’t athugavert við það, að ríkið leggi í þá áhættu, sem
þessu fylgir, því að þeir telja aðalatriðið, að skipin leggi aflann
á land hingað og þangað, þar" sem þörfin er mest fyrir vinnu
hverju sinni. Þeir staðir, er tækju við aflanum, mundu hafa af
því hag, en ríkið mundi verða að greiða hallann af skipunum, eí
einhver yrði, að samkvæmt annari reynslu manna hér af ríkis-
rekstri er næstum óhætt að gera ráð fyrir taprekstri.
Alþýðuflokksmenn eru ekki myrkir í máli, þegar þeir tala
um það, hvernig ríkissjóður skattleggur alþýðu manna í landinu,
en þeir gera sér þó væntanlega grein fyrir því, að ríkisútgerð
gæti kannske — og raunar mjög sennilega — gert fjárþörf
ríkissjóðs enn meiri, þegar standa þyrfti undir hallanum af
útgerðinni. Tapið er jafnvel fljótara að koma en gróðinn, er
illa gengur.
Hitt væri miklu útlátaminna og einfaldara, að ríkið hlutað-
ist til um það að þeir togarar, sem einstaklingar og bæjarféóg
eiga, komi þar að landi, sem þörfin er mest hverju sinni, ef það
.brýtur ekki í bága við hagsmuni heimahafna þeirra.
Nýtt leikhús í Reykjavík.
Otjórn Leikfélag Reykjavíkur hefur skýrt frá þvi, að félagið
hafi hug á því að koma upp leikhúsi hér í bænum. Hefur
félagið áratugum saman haft aðsetur sitt í Iðnó við Tjörnina,
en nú er húsnæði alít orðið of þröngt þar og óhentugt, fullnægir
ekki kröfum timanna, svo að Leikfélagið vill sjálft ráðast í að
koma upp byggingu fyrir starfsemi sína.
Vitanlega hljóta þessar fyrirætlanir að eiga langt í land; bvi
að byggingin hlýtur að verða dýr, en félagið er ekki efnað, enda
þótt það muni hafa safnað nókkrum sjóðum á síðustu árum, þar
sem leiklistaráhugi hefur verið meiri en nokkru sinni, og sýn-
ingar þess margar og fjölsóttar á hverjum vetri. En húsnæðið
hefur staðið félaginu fyrir þrifum að ýmsu leyti, því að það
setur f'taginu stólinn fyrir dyrnar við val leikrita, sem fengur
gæti vcrið að kynnast.
Leikhús Leikfélagsins —- ef það kemst upp — verður keppi-
nautur Þjóðleikhússsins, og ætti það að geta orðið til þess, að
enn meira fjör færist í leiklistina. Þess vegna ber að fagna þvi,
að félagið skuli vera svo'stórhuga, og. vónandi tekst því að
Jirinda fyrirætlunum sínum í í'namkv**pd. ,, „ t!n; -t>-
Arthur Wint, Jafliaðcahlauparinn
heimsfrægi, hættur keppni.
Hann er að Ijnka lœknisfræðiprófi^
og kverfiir nií áíl !ieimalanil« §íns.
Jamaicamaðurinn Arthur
Wint er nú sagður hættur þátt-
töku i kappmotum, en hefir til
skamms tíma verið einhver
snjallasti 800 og 400 metra
hlaupari heims.
■ Var hann kvaddur opinber-
lega með viðhöfn í White-City
leikvanginum í London fyrir
um það bil ári síðan. Wint þessi
varð annar í 800 m. hlaupi á
olympíuleikunum í London
árið 1948, á eftir Bandarkja-
manninum Mal Wihtefield,
sem sigraði á 1.49.2 mín. Hins
vegar sigraði Wint í 400 m.
hlaupi, öllum á óvænt, á 46.2
sek., á undan landa sínum Herb
McKenley.
A olympíuleikunum í fyrra
varð hann enn annar á 800 m.,
á eftir fýrrnefr.dum Whit-
field, og fimmti í 400 m. hlaupi.
Hins vegar vann hann í hinni
glæsilegu boðhlaupssveit á Ja-
maica á 4X400 m., ásamt þeim
George Rhoden, McKenley og
Leslie Laing, og settu þeir fé-
lagar um leið glæsilegt heims-
met.
Aíthur Stanley Wint á feikna
vinsældum að fagna í Bretlandi,
en hann hefir verið í flughern-
um, var m. a. flugmaður í or-
ustuvélum. Nú mun hann vera
í þann veginn að ljúka em-
bættisprófi í læknisfræði, en
að því loknu mun hann hafa í
hyggju að hverfa heim aftur
til Jamaica, til konu sinnar og
dóttur, og stunda lækningar í
heimalandi sínu.
Arthur Wint er engin smá-
smíð, því að hann er 1.95 m. á
hæð, en skreflengd hans í
keppni er 2.59 m. Nú er hann
því miður horfinn af hlaupa-
brautinni, segja Bretar.
Erlander og Kekkonen
fróðir um íþréttir.
Forsætisráðherra Svía og
Finna þykja vita Iengra en nef
þeirra nær í íþróttum.
Fyrir nokkru ger'ðu þeir það
sér til gamans að spá um úrslit
í landskeppni þessara landa í
frjálsum íþróttum, og komust
nær hinu rétta en flestir
íþróttafréttaritarar. Tage Er-
lander, forsætisráðherra Svía
spáðí sigri Svía, 206 gegn 204 i
stigum. Urho Kekkonen, for- j
sætisráðherra Finna, spáði
Finnum sigri, 212 st. gegn 198. t
Úrslit urðu þau, að Svíar unnu
með 217 gegn 193 stigum. —
Kekkonen er annars gamall
hástökksmeistari Finna.
Bróðlr M Matiiias iíkEegnr
tii afreka í tugþraut.
Honum er spáð glæstum ferli
í sambandi yið OL Í956,
Bob Mathias, sem sigrað
hefir í tvennum tugþrautum á
Olympíuleikunum í London
1948 og í Helsinki í fyrra, ætl-
ar nú að setjast í helgan stein
og hætta keppni.
Hefn hann lýst yfir þessu í
viðtali við íþróttafréttaritára
vestan hafs. Vera má þó, að
hann skipti um skoðun, enda
kornungur, eins og alkunna
er. Hins vegar hefir frétzt, að
Mathias-ættin sé eltki dauð úr
öllum æðum, því að yngri bróð-
ir Bobs, Jim að nafni, þykir
einkar efnilegur tugþrautar-
maður, og líklegur til mikilla
afreka.
Jim þessi stundar nám í
Occidental College í Los An-
geles í Kaliforníu. Frjáls-
íþróttaþjálfari skólans hefir
látið svo um mælt, að Jim verði
skæður keppinautur beztu tug-
þrautarmanna heims á olym-
þíuleikunum 1956, ef allt fer
áð vonum. Þó er viðurkenr.t,
að Jim eigi margt ólært af Bob
„stóra bróður“, ekki sízt í
spjótkasti og 110 m. grinda-
hlauþi.
Til gamans skulu tilfærð hér
afrek þeirra bræðranna í tug-
þraut:
400 m. hlaup: 51.4 sek.
110 m. grind: 17.2.
Kringlukast: 45.47 m.
Stangarstökk: 3.35 m.
Spjótkast: 48.39 m.
1500 m. hlaup: 4.51.0.
Afrek Bobs í sömu röð eru,
þessi: 10.9, 6.98, 14.30, 1.90,
50.2, 14.7, 46.89, 4.00, 59.21,
4.50.8.
•w
Jim:
100 m. lilaup: 11.1 sek.
Langstökk: 6.27 m.
ICúluvarþ: 14.69.
Hástökk: 1.80.
Enn einn Ðaninn
keppir fyrir ítali.
ítalska stjórnúi lagði nýlega
bann við freka'ri innflutningi
érlendra knattspyrnumanna til
landsins.
Þó tökst enn eiiium Dana að
komast1 í • ítalskt knáttspyrnu-
félag sem atvjnnum^ur .Per
nokkrum Jensen írá K-.B., kunn
um miðframherjá og landsliðs-
manni. Jensen fær þó ekki
nema um 9000 st.erlingspund
fyrir tveggja ára þjónustu. -—•
Þessu var komið þannig á
kring, að Jensen er í F. C.
Trieste, en Triest-borg er nú
talin utan ítalíu, enda rísa
málaferli út af þessu tiltæki
Jensens og Triestfélagsins, með
því að önnur knattspyrnufélög
hafa mótmælt.
Mánudaginn 2. nóvember 1953
Hér fer á eftir bréf frá les-
anda Hergmáls á Akurcyri. Bréf
ritarinn nefnir sig „Grámaiin
Akurcyrar*1 og hefur áður sent
mér pístil, eins og kcmur fram
i upphafi. Að þessu shini verð-
ur aðeins birtur kafli úr bréfi
vinar mins fyrir norðan.
' „Þökk fyrir góðar viðtökur bréfs
míns, sem Bergmál birti 14. okt-
óber s.l. Öskuhaugar og hákarl
er ekki eina umræðuefnið hér
nýrðra, eins og við má búast.
Bækur ræðast t. d. hér mjög og
þökkum við einkanlega þai-ft og
gott rit, sem kom Iiingað i'vor.
Þeirra eigin orð.
i Heitir það „Þeirra eígin orð“,
i og hefur stórmikinn lærdóm að
flytja um rauðu pestina, seni m.
a. spýtir á helga dóma, svo sem
orð og gjörðir slíkra manna vilna,
staðfest í blöðum og ritum, sent
geymast á söfnum og heimilum,
óafmáanleg, söguleg merki um
niðurlægingu hugarfars hjá viss-
um jtakmörkuðuni hluta fslend-
inga, um allar ókomnar aldir . “
Hér fer á eftir kafli um bækur,
sem ég sleppi. En siðan minnist
bréfritarinn á Dag Akureyrar,
sem hann kallar „Dag“, og
litla birlu leg'gi af.
Flugur í bréfpoka.
„..Kemur góður þá getið ei\
eða hitt þó heldur! Það er verið
að bera út Dag. Eg sá að ösku-
haugarnir eru þar nefndir, og
er þar ritdómur um þjóðsöguna
um flugurnar í brélpokanum, sem
við Akureyringar fengum að
kynnast á okkar eigin „þjóðlifs'*
vettvangi í sumar. Ekki meira
um það. Því ef við ræddum slík
blöð af alvöru, værum við orðþ-
ir gamansamir um of. Við verð-
um nefnilega að muna trúna á
mannkynið má aldrei bresta,
þótt syrti í álinn. Það nnm koma
skírt úr deigln nútimans, varþa
af sér annarlegmn ismum og ó-
gúðlegum, og stefna liærra og
lengra út i ljósið og daginn frá
nótt álaga og mannliaturs. Því
kjarni þjóðar vorrar er annars
eðlis en „toffar“ og „koffar** ,í
gerzku ævintýrunum liinum óg-
urlegu ....“
Vélar án varahluta.
Fátt er raunalegra er véluni
viðkemur, én beuzínlaus bill-
þegar á að grípa til hans, nema
það væri þá raltblaðalaus rak-
vél, eftir að búið er áð loka búð-
um og eigandinn stendur al-
skeggjaður og albúinn til að raka
sig fyrir framan spegilinn. Yfir-
leitt er hægt að bæta úr þessmn
ágöllum með því að fylla benín-
géýmslu bílsins eða kanpa sér
rakblað í vélina, þegar næst er
ní|gl að komast í búð. Hér verð-
"r'ekki rætt almennt óhagræSið.
•íáf ]>ví að flytjá inn' alls konar
vélar, sem erfit't er að fá vara-
hluti i, en aðeins lekið sem dæini
óhapp, sem kunningi minn lenti
i ekki alls fyrir löngu.
Kaupmaðurinn hafði betur.
Þessi kiníningi níinn þurfti að
kaupa nýja rakvél,1 óg sá éina
forkunnarafrga í verlun einni, og
fylgdu lienni nokkui* blöð. Þár
sem vélin var frekar ódýr fésti
hann kaup á henni, þegar í stað,
og uggði ekki að sér að um nokk
ur el'tirkaup gæti verið að ræða.
Þegar hann hafði notað rakblöð-
in, sem vélinni fylgdu, fór liann
í sömu verzlun og ætlaði að
kaupa sér nýjar birgðir. Þá kom
sannleikurinn í Ijós, því blöð i
þessa íorlátarakvél voru blátt á-
frani ekki flutt inh, nema nokkur
blöð með . hy.erri véj.. Veslings
.þunuingi minn' vgrð. algerlcga