Vísir - 20.11.1953, Blaðsíða 4

VISIR
Föstudaginn 20. nóvember 1953.
WXSXX&
’W DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
, Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Síini 1660 (fimm linur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fagnar komu Jóns Sigurðs-
sonar til Rvíkur.
Stúdentar og skólapiitar túlkuðu
fögmið þjéðanttnar.
Þarf nú nokkur a& efast?
Iþjóð gafst í gærkvöld kostur á að hlýða á mál þingmanna,
uer .x’ætÞyarrum uppsögn varnarsamningsins við Bándarík-
, in:. ,Var til umræðu tillaga. fil þingsáiyktunar,-sem lögð hefur
'i verið; fram, af ,„þjóðyarnar“mönnum^,uip--. þetta. e.fiý,., ctg■ íhöfðf?
i þeir gert kröfu ,til þess, að umræðufl'tii ýrði-utyarpáóVtJg !sani-j
.kvæmt þingsköpum fór fram útvarp á henni. Voru umræður
.þessar hinar fróðlegustu á marga lund.
j Fyrsfcur ræðumanna var annar flutningsmanna tillögu þeirr-
lar, sem til umræðu var. Maður sá heitir Gils Guðmundsson.
,Hann var einu sinni frambjóðandi fyrir kommúnista við kosn-
lingar hér í Reykjavík, og verður ekki annað sagt um ræðu hans
i en það, að ekki var hægt að heyra annað en að þar talaði mað-
iUr, sem væri enn bundinn.á klafann hjá þeim flokki. Hann
inefndi að vísu við og við flokk sinn, en hver gat heyrt, að þaS
væri einhvers annars flokks maður en kommúnisti, sem þar var
í ræðustól? Orðbravði^ var heldur hógvæi-ara en hjá þeim
kommúnistum, sem ríast tala í útvarpið, en að öðru
, leyti varð ekki merkt, að þar væri maður að tala, sem hefði
,ekki verið og væri ekki kommúnisti enn.
, Þetta kom bezt í Ijós, af því að það var annar dulbúinn (?)
kommúnisti, sem talaði næstur, hinn óháði maður, sem verið
hefur sérfræðingur kommúnista í utanríkismálum, síðan hann
kom á þing fyrir fjórum árum. Þeir eru glöggir, sem geca
fundið mun á þessum tveim r.æðumönnum. Það var rétt eins
og þeir hefðu skipt með sér verkum. Gils tók þessi atriði til
athugunar, og Finnbogi Rútur tók svo þau, sem Gils komst ekki
yfir. Það var rétt eins og þeir hefðu hitzt á förnum vegi, áður
en þeir fóru að taka saman ræður sínar, til þess að koma sér
saman um það, hvernig þeir ættu að skipta hlutverkum sínum.
Og það tókst vel.
Annars var það nú svo um ræðu Gils, að þar rakst eitt á
annars horn. Hann taldi til dæmis, að ef við værum að koma
hér upp vörnum, þá væru þær alltof vesaldarlegar, til þess
að þær kæmu að nokkru gagni, ef til ófriðar kæmi. Varð
ekki annað skilið en að hann vildi annað hvort alls engar varnir
eða þá enn öflugri en þær eru þegar orðnar. Væntanlega verður
þá hægt að komast að samkomulagi við hann í þessu efni, það
er að. segjá að efla varnirnar enn til muna. Að minnsta kosti
verður ekki annað ráðið af orðum hans, en að slælega hafi verið
haldið á varnarmálunum, úr því að á annað borð var horfið að
því ráði að gera einhverjar ráðstafanir til þess að hafa hér
.varnir gegn vá, er vel getur yfir vofað.
Verið getur einnig, að, Gils hafi ekki ætlað að segja þetta,
og er það sennilegra, en það verður að virða honum þetta til
vorkunnar, því að vitanlega hlýtur að vera erfitt að samræma
það tvennt, sem hann þarf að gera — að vera í senn þjóðlegur
og stuðningsmaður hins aiþjóðlega kommúnista, er telur varna-
leysi tryggustu vörn gegn hverju sem á gengur í heiminum.
Gils stóðst ekki það próf, sem hann ætlaði að standast við út-:
varpsumræðurnar í gær, en hann sannfærði menn sæmil.ega
, um það, hver var tilgangurinn með flutningi hans úr komm-
únistaflokknum. Sé honum þökk fyrir það.
Dvalarheunili sjómamta.
ÍTnni í Laugarási rís af grunni myndarlegt stórhýsi: Dvalar-
heimili aldraðra sjómanna. Þar munu dvelja gamlir og
lúnir sjómenn, sem lagt hafa fram krafta sína í háskalegri bar-
, áttu við Ægi, en geta nú setið á friðarstóli og horft út yíir
Flóann, notið ævikvöldsins í fögru umhverfi. Sjómenn eru alls
góðs maklegir, ag annað sæmir ekki hinni íslenzku: þjóð en að
hlúa sem bezt að öldnum sægörpum, þe.gar kvöldskuggarnir
ifærast yfir. Forsyarsmenn sjómannasamtakanna-hafa sýnt mik-
inn dugnað og ‘fórnfýsi við 'að hefja byggingu hins myndarlega
dvalarheimilis í Laugarási. En þetta er fjárfrekt fyrirtæki, og
j betur má, ef duga skal.
Nú licfur verið sótt um leyfi til kvikmyndasýninga í nokkr-
um hluta byggingarinnar til þess að afla með því móti nokkurs
fjár til frekari framkvæmda. Allt mælir með því, að slíkt
leyfi verði veitt, og vonandi sjá þeir, sem um þessi mál fjalla,
sér fært að verða við. þessum tilinæli og leggja þar með fram
sinn skerf til þess að dvalarheimilið verði fullgert sem fyrst.
Vikublaðið Þjóðólfur skýrði
frá því hvernig Jóni Sigurðs-
syni forseta var fagnað af Reyk-
víkingum, er hann kom hingað
til lands sumarið 1865.
í Þjóðólfi segif:
,Að ,.kvöldi.,3 Q,. j únj, um. nátt-
sama dagimt- sem liefra.
Jc^n ’Sígúi'^slqhj þmgmaður ís-
firðinga var fyrstan í landi,
eftir 6 .ár sem, liðið. ±iafa síðan
er hann kom Hér síðast, g^ngu
allir stúdentar prestaskólans og
læknaskólans og margir læri-
sveinar lærða skólans í flokki
fram fyrir húsdyr bróður hans,
yfirkennara Jens Sigurðssonar
nr. 8 í Aðalstræti, þar sem herra
Jón Sigurðsson hefur tekið sér
bústað í sumar með frú sinni og
fóstursyni. Stud. thetíl. Gunnar
Gunnarsson gekk þá fram úr
flokknum að dyrunum og skor-
aði á herra Jón Sigurðsson að
hann veitti þeim áheyrn, er þeir
væru hér komnir til þess að
túlka honum fögnuð þeirra og
allra íslendinga yfir hérkomu
hans til fósturjarðarinnar og
til Alþingis, og kváðust vilja
mega flytja honum kvæði eitt,
er þeir hefði orkt til hans í
þessu skyni, og að hann vildi
leyfa þeim að syngja þar kvæð-
ið — er hann rétti fram prent-
að — fyrir halldyrum; fórst
Gunnari það allt vel. Þá söng
flokkurinn kvæðið margraddað
með laginu: „Læng'e var Nor-
dens herlige Stamme“; en upp-
haf kvæðisins er „Snillingur
snjalli“. En er kvæðið var
sungið til enda, hrópaði flokk-
urinn í einu hljóði þrisvar
sinnum „Lengi lifi herra Jón
Sigurðsson!“ með ómandi húrra
og samrómaði það fjöldi staðar-
búa, er höfðu safnazt og voru
viðstaddir þar umhverfis. Þá
þakkaði herra Jón Sigurðsson
flokknum með fögrum orðum,.
og mælti á þá leið, að þótt hann
gæti.eigi átt. skilið nærri allt
það .lof, er kvæðið færði sér.
hefði þó að vísu yiðleitni sín
jafnan stefnt að framförum ís- ■
landá, og þár ‘séin þéssir 'úngu
og uppvaxandi íslendingar
(stúdentarnir) hefði hór með
viðurkennt, að þeir álitu þessa.
stefnu sína x-étta og góða, þá,
væri það góður vottur og riiikil- j
væg von um að hin uppvaxandi
kynslóð vor vildi hafa hugfasta
sanna framför landsins og
styðja að henni, og vildi hann
því enda þetta þakkarávarp
sitt með þeiri'i ósk, — í því hann
brýndi raustina: — „Lengi lifi
hið unga ísland!“ Hann bætti
þar við þreföldu húi'ra, er á-
heyrendui'nir samrómuðu.“
Yfirlýsing
ölkærs manns.
í Þjóðólfi 16. sept. 1865 bii't-
ist svohljóðandi yfii’lýsing:
„Eg hefi hingað til verið
hneigður um of fyrir öli'öng,
eins og möi’gum þeim er kunn-
ugt, sem þekkja mig, en nú
lýsi eg því yfir fyrir öllum. að
eg geng í bindindi upp frá þessu
og afneita öllum áfengum
drykk hverju nafni, sem nefn-
ist.
• Lambhúskoti
í Biskupstungum,
8. sept. 1865.
Ólafur Björnsson.“
S.-Afríkumeðin vilja befta „hér-
a&abönniHa" gep jteldskkuim.
Bndverjar eru duglegir við kaupsýslu.
Það vill svo til, að héraðs-
bönn, sem svo eru nefnd, eru
víðar til en hér á landi, þótt
þau sé ekki alveg af sama tagi.
Þannig er til dæmis hægt að
beita héraðsbönnum í Suður-
Afi'íku gegn þeldökkum mönn-
um, og' s.tjórn þorps eins þar
hefur óskað eftir því, að henni
heimilist að beita slíku banni
gegri Indvei'jum.
Slíkt bann er í því fólgið, að
þeldöklcum mönnum er bannað
að búa innan vissrar fjarlægðar
fi’á borg eða þorpi, sem um er
að ræða, og hvítu íbúarnir í
Nylsti’oom í.Transvaal — sam-
tals 2002 — hafa nú .fax'ið fi’am
á það, að þeir 198 Indvex’jar,
sem í , þorpinu búa,i fái skipun
um að flytja sig mjlu útiffyrir
þorpsmörkin. Hefur þorps-
stjórnin óskað eftir því við á-
kveðna stjórnarnefnd, að skipu-
lagt verði nýtt þorp fyrir Ind-
vei'ja á þessum stað.
Indvex-jar hafa að sjálfsöeðu
mótmælt þessu, og benda þeir á
það, að hinum hvítu íbúum
komi ekki annað til en að losna
við skæða keppinauta í við-
skiptalífi þoi'psins, því að af
27 fyi'irtækjum og verzlunum
þar eiga Indvei’jar fjórtán. Má
segja, að Indverjar sé mestir
‘kaupsýslumenn víðast í Suður-
Afríku, þar sem þeir hafa á
annað borð tekið sér bólfestu.
Iiér er urn prófmál að ræða.
Indvei’jar og lögfi'æðingar
þeirra halda því fram, að lög
þau, sem hér um ræðir, sé al-
gei’t brot á stjórnarskrá lands-
ins og fái ekki staðizt. Hinsveg-
ar þykir víst, að ef hinir hvítu
íbúar Nylsti'oorn hafrsitt fram,
muni það vei'ða til þess, að hið
sama verði upp á teningnum í
þúsundum smábæja í Suðux’-
Afríku.
. -Nefnd sú, sem skipuleggur
þorp og bæi S.-Afi’íku, hef.ux',
komið til Nylstroom til að í’ann- |
saka málið. Mættu þar fullti'ú- j
ar Indvei'ja — en enginn frá j
þorpsstjórninni —- og skýíðu
þeir svo frá. að 80 < ; af öllum i
viðskintum Indverja væru við
hvíta menn í þorixinu, o.g væri
því sldlianlegt, að hvítir menn
vildu losna við hættulega
keppinauta. i
Fyrst kemur liér bréfkorn frá
A., sem kcmst m. a. svo að orði:
Útvarpið vill fyrir sift leyti . ..
Menn munu lcannast við þciin-
an hátiðlcga formála eða yfir-
lýsingii Ríkisúivárpsins okkar,
Mér fannst iiana vanta þegar fes-
in var, sUnnu.dHgiiffi S. þ. m., i
tvéimur iöngúm lolum, svonefnd
stjórnmálaályktun frá þingi
kouimunista hér. .
Ekki heigidagslestur.
Þéfia viu; ])ó siðúr eri svo
neinn helgidagsleshjr heldur var
fléttað saraan gifurýrðum og svi-
virðingum um innlenda ög er-
lenda menn, að visri ónafn-
greinda, en þó svo að vel skild-
ist við hyei'ja var áit. Er ótrú-
icgl, að þessi þokkalcgi lestur
lxafi endilega þurff að heyrást á
sunmulegi. Því mátli hann ekki
að skaðlausu bíða faetri tima?
Vonin um fleiri iilustendur á
sunnudcgi látin ráða, eða cr út-
varpið gcrsneitt allri smekkvísi?
Þá veit maður það,
að hægt er að láta útvarpið birta
ókeypis hverja skammargrein og
smjatta á óþverranuni, ef níaðúr I
kallar hann ályktun l'rá einhverju '
þirigi. Þvílíkt menningarstarf og
menningartæki!
Rauðskjöldótt ríkisútvarp.
Mér, og eflaust mörgunx öðr-
um, fannst rikisútvarpið æði
i-auðskjöldótt undir stjórn Jón-
asar Þorbergssoriar, en, mér
finnst lítið miða í rétta átt.
Hvað á þetta að ganga lengi?
spyr ég. Er þessi mikla siofnun,
í-íkisútvarpið, svo gegnsýrt af
rauðum áhrifum, að hún megi
heita blind fyrir öðru. Er það
toppurinn, útvarpsráðið, eða
fréttaþjónustan? Er hver siiki-
húfan upp af annarri hjá út-
varpinu? „í guðs friði“. A.“
Lögreglan og sendlar.
Óþarfa áthugunarleysi finnst méi'
það af lögreglu vorri, er hún
tekúr sendla i'yrir brot á um-
ferðarreglunum og kyrrselur
lijól þeirra i rnargar klukku-
stundii’, og gerir sér ekki einu
sinni far nrn að athuga, livori
ekki sé rétt að tilkynna það því
fyrirtæki, sem viðkomandi send-
ill vinnur há. Dæmi er.til þess
að hjól hefur verið tekið af
sendli fyrir litilfjörlegt umferð-
jii'bi'ot að aflíðandi degi, og það
jekki afhent honum aftur fyrr en
pftir hádegi næsta dag. Þetta gei-
ur komið sér æði iila fyrir þá
drengi, sem eru í sendiférðúm, og
eru kannske ol' úppburðarlitlir
tii þess að láta vita, að þeir haíi
átt í útistöðum við götulögregl-
una.
Tilkynningarskylda.
Þegar um er að ræða unga pilta,
t. d. innan 16 ára aldurs, finnst
mér að sú tilkynningarskyída
hljöti að livíla á lögregliinni, að
húri' láti atvinnuveitanda pilts-
ins vita, hveriiig komið sé. Svo
aftur ixitt, sem getur verið um-
deilaniegt, hvort lögreglan getur
þannig haldxð eignum fyrirtækja,
eins og rciðhjóliim sendla, enda
þótt drengur sé brotlegur, cn'da
mun aldrei um það að ræða, að
þcir séu leknir saklausir. Mér
iiniisl rétt að benda á þetta at-
riði, þótt ég' vilji á engan hátt
véfengja rétt lögreglunnar, að
ganga skörugiegá fram í þvi að
jafnt ungir sem gamiir lilýði xmi-
fei’ðarreglum þcim, cr gilda í
bænum. — kr.