Alþýðublaðið - 20.10.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUbLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ |
kemur út á hverjum virkum degi. |
AfgreiOsla i Alpýðuhúsinu við J
Hveriisgötu 8 opin irá kl. 9 árd. |
til kl. 7 siöd. i
Skzifstofa á sama stað opin kl. J
{ 9'/t —lO'/j árd. og ki. 8—9 siðd. t
< Simar: 988 (aígreiðslan) og 2394 >
1 (skrifstoian). t
j Verðlag: Áskriftarverö kr. 1,50 á j
{ mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
j hver mm. eindálka.
! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiöjan [
< (í sama húsi, simi 1294). J
Sogið
eða heitt jarðvatn.
Siðan byrjað var á að bora aft-
'ir hteitu vatni í námunda við
Laugarnar í sumar hafa ýmsir
peir, sem ekki vilja að Reykja-
vikurbær útvegi ódýrt rafmagn
með Jjví að virkja Sogið, reynt
að útbreiða J>á skoðun, að hér
væri fundinn hita-, ljós- og afl-
gjafi, sem myndi nægja Reykja-
víkurbæ, og J>ví væri bezt að
hætta alveg að hugsa um virkjun
Sogsins.
Þetta er hin mesta fásinna.
Rannsóknir pessar eru enn á
fyrsta byrjunarstigi og hafa til
[>essa leitt það eitt í ljós, sem
allir vissu fyrir, að heitar vatns-
æðar eru í námunda við Laug-
arnar.
Af því að mörgum mun þó
Vera forvitni á að vita nsánar um
rannsóknir J>essar, hefir Alþýðu-
blaðið fengib til birtingar skýrslu
rafmagnsstjóra
um jarðhitann við Þvotta-
laugarnar.
Ot af fyrirspurn á síðasta bæj-
arstjórnarfundi um Þvottalaug-
arnar skal ég leyfa mér að taka
Jjetta fram. Þess skai I>ó getið
áður, að fyllri skýrsla mun verða
gefin síðar um þetta mál.
1. Hefír vatnið í Þvottalaugun-
um verið að minka síðasta manns-
aldur ?
Fyrstu hitamælingar í Þvotta-
laugunum voru gerðar fyrir 140
árum og gáfu þær 88° hita á C.
Milli 1820 og 1830 mældi
Sveinn Pálsson hitann og mæld-
ist hann 60® (má vera að hann
hafi ekki mælt heitustu laugina).
Steenstrup mælir þær 1840 og
finnur 88° — 39° C. Þorvaldur
Thoroddsen mælir 1880—1890 og
fær sama. Ýmsir fleiri hafa mælt
og hefix engin inaeling orðið
hærri en 89° eins og þær eru nú.
Vatnsmagnið var mælt fyrst
um síðustu aldamót og aftur árið
1921 af núverandi bæjarverkfræð-
íng, Valgeir Björnssyni. Mældi
hann það að tilhlutun Jóns Þor-
lákslsonar og breytti jafnfra'rnt
læknum þan*iig, að kalda va!nið
kæmlst síður inn í laugina. 1925
mældi Benedikt Gröndal valnið
og' fékk sömu útkomu og Val-
geir Björnsson, 10 lítra á sek. í
acjallanginni og J/2 lítrn á sek. r
efri Imgbinl Eldri vatnsmæMlng-
ar eru ekki til, en hinsvegar er
almenn skoðun sú, að efri laug-
in sé minnii nú en hún hafi verið
ábur og upprásin hjá Laugabóli
sé einnig þverrandi.
Það er og líklegt að fyrrum
hafi verið [>arna goshver nokkuð
stÖr, þar sem hverahóllinn var
norðvestur af aðallauginni sem nú
er. Þessi hóll hefir nú að mestu
Verið tekinn í ofaniburð og upp-
fyllingu, en þó sézt hversu stór
hann hefir verið um sig. En í
toppi hól&ins var skál, senr Jöngu
var orðin gróin. Stærð og lögun
skálarinnar og hólsins minti að
sögn á Geysi í Haukadai.
Það er því augljóst að áður
hefir }>essi jarðhiti komið öðru-
vísi upp eir nú, og að upprásirnar
eru enn að breyta sér, en hvort
(hitinn hefir verið rneiri að magni
til er óvíst. Það er ekkert sem
ibendir á að hitinn hafi ménkað
I>arna á síðustu öld.
2. Hefir hitinn minkað í laug-
unum við borunina?
Síðan byrjað var að bora, 25.
júní í sumar, hafa laugarnar verið
p:thugaðar jafnframt. 1 fyrstu hol-
unni, sem komst ofan í 20 m.
dýpt, varð ekki vart við vatn.
1 annari holunni, sem varð 96
m. á dýpt, var komið niður á
minsta kosti 5 heitar vatnsæðar
á milli hraunlaga, sú efsta á 11 m.
dýpi, hin neðsta í ca. 80 m. dýp:.
Ekki varð vart við breytingar á
hinum gömlu laugum fyrst í staðJ
En nú má segja, að litla J>votta-
laugin, sem var 1/2 lítri á sek. og
sem liggur mjög nálægt bor-
bolunni sé horfín.
• Upp úr borholunni koma nú
iiðugir 10 lítrar á sek. og virðist
ekkert benda á það enn þá, að
það rensli sé þverrandi, og ekki
virðist þessi upprás heldur hafa
áhrif á aðalþvottalaugina enir þá,
svo að vatnsmagnið er mt tvöfait
við það sem áður var, og auk
þess irenslið úr blorhoiunni rúm-
um 3° heitara en í Jöginni.
Þriöija borholan er nálægt aðal-
þvottalauginni, er hún nú (þriðju-
dagskvöld) orðin 7,30 m. á dýpt.
Væri æskilegt upp á hagnýtingu
lauganna, að geta fengið alt vatn-
ið upp um borboluna, en óvíst er,
að aðalþvottalau'gin komi upp um
þessa holu, þótt hún sé nálægt
henni.
(Hér er feldur kafli úr skýrsl-
unni unr bilanir jarðborsins og
prfiðleika og tafir við • boranirnr
ar.)
Það er of snemt að segja nokk-
uð um árangur þessara borana,
annað en það, að sjálfsagt er að
halda þeim áfram, og reyna að
bora bæði víðar í bæjarlandinu
og dýpra niður.
Virðingarfylst.
Steingr. Jávson.
Til borr/arstjórans í Reykjavík.
Svo sem sjcí má á skýrslu þess-
ari, hafa enn ei.ryi fengist nema
senr svara.r 10 1. á sek. úr bor-
holunni, og ekki verður séð að
rannsakað hafi verið til hlítar
með mælingum, hvort minkað
hafi rensli að aðaliauginni. I
skýrslunni segir að eins, að ,.ekki
ri'rMsf pessi upprás heldur liafa
áfirif á actUpvotfalaugiJia mn pá:‘
Þetta er auðvitað aðalatriðið og
þarf að rannsakast til fullnustu
með rrákvæmimr mælingum um
alllangan tíma.
Vatn það, sem enn er fengið,
nægir að eins til að hita nokkur
hús og sem orkugjafi er það lít-
íls virði.
Tif samanburðar má geta ]>ess,
að vatnsmesti hver á landinu,
Tungiihver í Reykholtsdal í Eiorg-
arfirði flytur á sek. 250 1. af r00°
heitu vatni, en myndi þó, samkv.
áætlun, ekki geta framleitt nema
ca. 4500 hestöfl; mesta álag yrði
J>á um 3000 hestyfl.
Jafnvel I>ótt magn heita vatns-
ins, sem nú fæst við Laugarnar,
margf'aldaöist, myndi ]>að ekki
duga til að hita nenra lítinn hluta
af húsum í Reykjavík og grend.
Þörfin fyrir ódýrt rafmagn frá
Soginu myndi ekkert m'nka fyrir
því.
Það er sjálfsagt að halda áfrarn
jarðhitarannsóknunium, en menn
verða að gera sér [>að ljóst nú
þegax, að engin ástæða er til að
fresta framkvæmdum Sogsvirkj-
unarinnar af þeim sökum, enda
telur rafmagnsisfjóri, að þessi
rannsókn hljóti að taka svo iang-
an tírna, að ekki sé ,,líklegt að
Reykjavíkurbær geti bsðið með
rafmagnsaukningu eftir [>ví.“
Hér er því alls ekki að ræða um
anirfað hvort; virkjun Sogsins eða
hagnýting heita vatrnslns. Vjð höf-
um nóg að gera rneð hvort
tveggja.
Fé er nú fáanlegt til virkjunar
Sogsins. Því á að byrja strax á
framk væmd um.
Arvimmleysisskýrslnr.
Fyrir rneira en hálfum mánuði
fól bæjarstjórn borgarstjóra og
bæjarlaganefnd að gera ákveðnar
tillögur um gerð og tilhögun at-
vininulsysisskýrsl'nanna. Var gert
riáð fyrir, að tillögur hagstofunnr
ar yrðu fenginar, því að hún á að
gera útdrátt úr skýrslunum síðar.
Samkvæmt lögunum átti fyrsta
skýrslusöfnunin að fara fram 1.
ágúst, en af því varð ekki, af því
að gerð skýrslnanna var ekki á-
kveðin. Næst á skýrslusöfnun að
fara fram 1. nóvember, og þatrf
því að hafa hraðanm á. Málinu
vár [>ö ekki lengra komið á síb-
astia 'bæjarstjórnarfuind i en það,
að borgarstjóri hafði skrifað at-
vinnumálaráðuneytinu og beðiö
/>að að biðja hagstofuna að
scmja tiliögurnar.' Bréf þetta var
skrifáð 9. [>. m,.,-' en ekkert svar
mun vera komið við því eran, erada
hefir borgarstjóri ekki itrekað
málaleitunina. /
Þessi óafsskaniegi dráttur sýa-
ir glögglega tregðu og óvild
meixi hluta bæjarstjórnar og jafn-
framt tómlæti ríkisstjórnaivnnar í
þessu nauðsyrajamáli.
Erlendí sfiftiislceyfl*
Khöfn, FB., 19. okt.
Hefir MacDonalds farist?
Frá Lundúnunr er sírnað; Ekk-
ert hefir frézt til flugmannsins
MacDonalds síðan hann flaug yfir
Bacallueyjmra fyrir austan New-
foundland í fyrradag. Óttast menn
alment, að flugmaðuriran hafi far-
ist.
Áformað er að „Zeppilín greifi4t
fari i Norðurpólsföi næsta sumar
Frá Stokkhóimi er siznað: Skeyti
frá Berlin tíl blaðsins Dagens Ny-
heder skýra frá þvi, að áformað
sé að nota „Zeppelin greifa“ til
Norðurpólsferðar á næsta ári,
senrailega næsta vor. Ráðgert er,
að tölf vísindameran, undir forusta
Friðþjófs Nansens, taki þátf í för-
inni. All-s er ráðgert, að fimtíu
mnans verði á skipirau í pólför-
inni. Eckener á að hafa stjöm
loftskipsins *á heradi. Hefir harara
öskað þess, að Haparanda verði
bækaistöð loffskipsins, enda er ráð-
gert að enda pólförina með flugi:
tíl Alaska, til þéss að ranrasafca
hvort sú leið muni heppilegri tif
reglubundinna flugferða milli Ev-
rópu og Ameríku heldur en að
fara yfir Atlantshafið. — (Haipa-
randa er nyrsti bær í Svíþjóð, i-
búar ca. 1500 -2000.)
Enskur ráðherra laetur af störfum.
Frá Lundúnunr er sínxað: Peel
ilávarður hefir verið skipaður Ind-
íands-ráðherra í stað'inn fyrir Bir-
kenhead lávarð, sem hefir beðist
iausnar til þess að gefa sig að
fjármálarekstri. Kveðst hann ætla
að hætta öllum afskiftunr af
stjörnmálum fyrir fult og alt,
Víðtæk láunadeila í Þýzkalandi«.
Frá Berlin er símað tiT Kaup-
mannahafnlarblaiðsiins Socialdemo-
kraten, að framleiðendur i þýzik-
um vefnaðariiðnaði hafi samþykt
verkbann frá 1. nóvember út a£
llaunadeiilu. Verkbaönið snertir
eina milljón verkamanmia. Sátta-
stofnun rikisiras hefir úrskurðiajS
flmm procent iaunahiækkun. Bú-
ist er við, að verkamenn murai Líta
Haf 15 Imgf ast
* að kaffibætirinn
er besstm* og drýgstur.