Vísir - 08.12.1954, Síða 3

Miðvikudaginn 8. desember 1954
VÍSIR „
3
Hollmsta og heilbrigdi
Tengslin milli lungnakrabba og
sigarettureykinga talin sönnuð.
Forstöðumaður Krabbameinsstofnun-
ar USA ræðir málið á læknafundi.
Dr. Alexander G. Gilliam forstöðumaður Krabbameinsstofn-
unarinnar í Bandaríkjunum ávarpaði í lok fyrra mánaðar
lækna bandaríska hersins, sem þá héldu ársfund sinn í Was-
liington, að sannað væri að tengsl væru milli sigarettureyk-
inga og krabbameins í lungum.
Það eina, sem valdið gæti
ágreiningi væri, hvort sigar-
etturnar væru bein eða óbein
orsök krabbameins í lungum.
Það.var á 61. ársfundi Fé-
lags skurðlækna í bandaríska
hernum, sem dr. Gilliam flutti
ræðu sína. í henni gerði hann
grein fyrir krabbameinsrann-
sóknum varðandi krabbamein
í lungum allt frá því, er þýzk-
ir vísindamenn gerðu tilraunir
á þessu sviði 1939. Allt frá
þeim tíma kvað hann hafa kom
ið fram gnægð frekari sann-
ana svipaðs eðlis, einkanlega í
Englandi og Bandaríkjunum.
Kenningin um, að sigarettu-
reykingar gætu valdið krabba-
meini, hefðu í fyrstu verið
grundvallaðar á mjög tak-
mörkuðum rannsóknum en síð-
ari tíma niðurstöður byggðust
á fjölda-athugunum.
Hann kvað nú mega líta á
það sem staðreynd, að karl-
mönnum á Englandi og í
Bandaríkjunum (hér er í báð-
um löndunum átt við karl-
menn af hvítum kynstofni) er
að miklum mun hættara við að
fá krabbamein í lungu, en þeir
sem reykja ekki. Deilt væri
hinsvegar um niðurstöður þær,
sem dregnar væru af stað-
reyndum.
Augljósasta og sennilégasta
skýringin er sú, að sigarettu-
reýkurinn sé skaðlegur lungum
í mannfólkinu, og þar af leið-
andi að hin mikla aukning
lungnakrabba samkvæmt
•skýrlum, stafi af stórauknum
sigarettureykingum. Má segja,
að þetta sé sú tilgáta, sem
flestir hafa komið fram með,
og af mörgum er þegar álitin
sönnuð.
Dr. Gillian ræddi, ý-ms rök
þeirra, sem hafa haldið hinu
gagnstæðá fram þ. é. að siga-
rettureykingunum væri ekki
um að kennaj hve, krabbamein
í lungum hefði aukist, m. á.
það, sém ýmsir halda fram; að
airkninginj sem . skýrslur; sýna,
stafaði af því, að lasknar héfðu
nú betri skilyrjði en áður til
þesí'' isð’ géra -sér grein fyrir, að
um þess.a, méjnsé.md væri að
ræða, en þar til væri að svai’a
að raunveruleg aukning hefði
komist svo augljóslega á það
stig, að læknar litú á meinið
sem landfarsótt eins og misl-
inga, og hvað sem öllum kenn-
það væri mikiu a'lgengara í
nú á dögum, að líta bæri. á það
sem eitt hinna þjóðfélagslegu
vandamála.
Þá ræddi hann npkkuð það,
sem margir hafa haldið, fratn,
.að <*£ sigai’ettur væru orsök
krabbameins, ættu konur að
taka meinið fyrr — og fleiri,
en karlar, þar sem það hefði
orðið almennt á síðari tímum,
að konur færu að reykja siga-
rettur. Svaraði hann því svo,
að engar víðtækar skýrslur
væru til um það hve almennt
né hvenær konur hefðu farið
að reykja sigarettur. Hann
viðurkenndi, að krabbamein í
lungum væri miklu algengara
í körlum en konum.
í borgum og
sveitum —
Hann kvað það styðja til-
gátuna um, að sigarettureyk-
ingar ættu sinn mikla þátt í
krabbameini í lungum, að
það væri miklu algengari í
bæjunum, þar sem sigarettu-
reykingar eru almennari, og
hættan gæti verið meiri í
bæjunum vegna skaðlegra
efna í lofti verksmiðjubæja
sem sjálf gætu valdið krabba-
meini eða ásamt sigarettu-
reyknum valdið þeim.
í Englandi og
Bandaríkjunum.
Þá ræddi hann þá röksemd,
að meira væri um lungna-
krabba á Englandi en í Banda-
ríkjunum, þar sem sigarettu-
reykingar væru almennari, og
það augljóst, að það væri al-
mennt á Englandi, að menn
reyktu sigarettuna hartnær
upp, en í Bandaríkjunum ekki,
og köstuðu eða legðu frá sér
stúfnum, sem mesta eitrið
hefði safnast í. Enn sem komið
væri skorti athuganir á öðrum
þjóðum í þessu efni.
Sigarettupappírinn.
Hann ræddi ekki hættuna af
sigarettupappírnum. Hann taldi
litið á þeirri tilgátu að byggja,
að reykingamönnum væri
hættara við að fá berkla-
veiki og lungnabólgu en þeim,
sem ekki reykja. Pípureyk-
ingamönnum gæti verið hætt
við að fá krabbamein í vör.
„Hnefaleikar eru íþrótt
fyrir villimenn“
Vitað var að mjög mikil á-
reynsla getur framkallað
eggjahvítu í þvagi, en ef blóð
og sívalningar koma fram í
þvaginu, er það jafnan einkenni
um alvarlega nýrnaskemmd.
Þessar rannsóknir sýna tví-
mælalaust að barsmíðin á
nýrnastað hefir skemmandi
áhrif á nýrun, veldur blæðing-
um og öðrum skemmdum í
þeim.
Þessar rannsóknir eru því
staðfesting á því, sem áður var
vitað, að hnefaleikár er mann-
skemmandi íþrótt.
íþrótt þessi er iðkuð af villi-
mönnum, til ánægju fyrir aðra
villimenn, sem enn er mikið af-
meðal margra svokalláðra sið-
aðra þjóða. Af heilbrigðisástæð-
um er fuli ástæða til þess að
banna kennslu í slíkri íþrótt og
við íslendingar mættum vel
ganga á undan öðrum þjóðum
í því að banna opinbera hnefa-
leiki til almenningsskemmmt-
unar.“
Ný iok á nt&ðebgíös,
sem börií geta ekki
Stokhólmi 30. nóv.
Mörg slys haf.a hlotist af því,
að börn hafa komizt yfir lyfja-
glös og drukkið innihaldið. —*
Hagskýrslur greina frá mörg-
um dauðsföllum af þessum or-
sökum ekki einungis í Svíþjóð,
heldur um allan heim.
Sænskur barnalæknir dr. G.
Christiansson, sem starfar við
barnaspítala í Stokkhólmi, hef-
ur nú búið til lok á lyfja-
glös, sem.,,börn geta ekki
opnað. Það yerður áreiðanlega,
látið í öll meðala-’ og töflu-
glös irtnan skamms. — Þetta
lok þarf í senn að skrúfa og
þrýsta á. Jafnvel fullorðnir ná
ekki lokinu af, nema þeir.
kunni á það.
Lyfjaframleiðendur bíða nú
eftir því, að þetta nýja lok komi
á markaðinn.
Jafnvægi hormóna raskazt af
margvíslegum ástæðtim.
Sitt aí hvcrju úr „Mediciiisk
FrciiiskriíSí.”
Eftirfarandi grein er tekin
(með Bessaleyfi) úr nýútkomnu
„Fréttabréfi um lieilbrigðis-
mál“, en ritstjóri þess er próf.
Níels Dungal. Þai< kemur fram
sú skoðun, sem æ meira ryður
sér til rúms, að Imefaleikar er
yillimennska og til skammar
siðuðíi fólki.
a'Ímx.' V. - v; ■
„I þessum bréfum hefir áður
verið sýnt fram á hve miklar
skemmdir verða oft á heilanum
við hnefaleiki, hvernig meim
fá blæðingar undir heilahhnn-
urnar, heilahristing með út-
breiddum smáblæðingum, og
stundum jafnvel stærri blæð-
ingar í heilann, svo að á hverju
ári deyja fleiri eða færri áf
þessum barsmíðum, en ikárgir
verða ., ,aumir|^jiar með í ýmsú
móti,, drykkfelldir, mimB||aus-'
ir, eirðarlausir 9g ómö'gúíegif
til vinnu.
En hnefáleikamenning er
yöðvamenning og .hnefáfeikvu’-
um hefiy yerið jafn ósáfí' um
. f I,. , ' M i"! . U i\ .
sinn eigin héila eins óg:; þeir
liafa sózt eftir að skemnia úeil-
ann í andstæðingnum. Ög allar
þær tugþúsundir manna, sem
borga stórfé til þess að horfa á
menn berja hver annan bláa og
.blöðuga, hafa heldur ekki þurft
mikið á heilanum að halda, því
að. slík íþrótt gerir ekki sniklar
liröfur til áhorfendanna.
En vera má að mönnum, sem
ekki sjá ástæðu til þess að fara
varlega með heila sinn, kunni
að vera annara um nýrun ií sér,
því að það er nú komið á dag-
inn, að þau geta líka farið illa
út úr slíkum bardögum.
Nýlega hafa tveir amerískir
læknar, Amelar og Solomon,
birt ritgerð um rannsóknir á
nýrnaskemindum eftir hnefa-
leik í helzta tímariti Ameríku
um þvagfærasjúkdóma (Journ.
of Urology, 72:145, ágúst 1954).
Þessir læknar gerðu ná-
kvæmar rannsóknir á 103
hnefaleikamönnum, sem börð-
ust í Madison Square Garden
og á St. Ncholas Arena í New
York á árunum 1952 og .1953,
Þvag var tekið frá hverjum
hnefaleikamanni . daginn sem
hann barðist, áður en keppnin
fór fram og rannsakað innan
: klukkustundar. Eftir bardagann
var aftur tekið þvag, innaii
5—10 n’fnótna. í hvert skipti
vár athugaður iitur, hvor.t
þvagið yæri' tært eða grugg-
. úgt; eðlisþýngd,: sýfustig, syk-
! ur, eggjahvíta og acetone. Ná-
kyæm smásjárrannsókn vár
einnig gerð á botnfallinú e.ftir
i sfem verið hafði tært,
ýar, í>ýa
að. j)tfi
! 'fið hafði verið skilið.
ii! Hjá' 46% af keppendunum
orðið gruggugt eftir bardagann.
Eggjahvíta, sem ekki hafði ver-
ið í þvaginu fyrir bardagann,
kom frám hjá 68% eftir hann.
(Vottur af acetone kom fram
hjá 14% og eðlisþyngd þvags-
ins jókst hjá 80%. Sýrustig
þvagsins lækkaði hjá 39% og
, sykur kom fram hjá 9%.
| Við smásjárrannsókn sást
,blóð í þvaginu hjá 73% strax
J eftir bardagann. ,en hjá 26%. af
‘ hnefaleikamönnúnúm fundust
sívalningar í þvaginu eftir við-
ureignina.
Nýlega er komið út á Schultz
forlagi í Kaupmannahöfn nýtt
bindi af verkum „Medicinske
Fremskridt", en ritstjóri þess er
dr. med. Erik Warbrug.
Mesta athygli í bindinu vekur
grein um rannsóknir honnóna-
sérfræðings Hans Selye, sem er
Tékki að uppruna, en hefur
starfað í Bandaríkjunum frá 28
ára aldri. þegar Selye hóf rann-
sóknir sínar töldu flestir kollegar
hans, að lmnn væri á viliigötum,
Nú getúr liann ekki átt langt eft-
ir til Nóhelsverðlaunanna. Vinnu
brögð snillingsins eru nú sönn-
uð.
Selye hóf tilraunir sínar á því
að beina mjög sterkum „hvata"
at' mismunandi tagi að dýrum, t.
d. miklutn liita, kúlda, einhverju
,sent gcrði dýrin æst í skaiti o.
tli. fl. Ef dýiin buguðust ekki af
■þeSSunt kotu í lj'ós, að
þeir iiofðu séisiök áhrií' á li.qiv
nfÓÍiaihvnduiV líkamtmá, éh þtcr
liofðu áftur, áhrif á Itciiitrigðiv
dýranntt.
Selyc sagði þá við ^jálfan sig,
að það, sctn gerzt itefði i sam-
bancli við tilráunir ltáiis, gerðist
j)ráfaldlegit í dáglegu lifi og Itef-
'ur nú t.ekiz1, að sanna, ttð cf mað-
urinn ite.fttr orðið fvrir, .mjög
sterkum áhril't.ijn, hyotá; scm unt
ákveðin Itktppleg eða sýlrivn á»
hrif er að ræöH, vaskasl jafnVav'gi
hormónanna. Ef maðurinn hcf-
ur tíiua og tækifæri lil þcss að
jafna sig, á þetta ckki að konta
<tð sök, cn verði liann fyrir nýj-
um og sterkuni „hvötum" tná vcl
húast við itð illa fari. Manni, sctn
líðttr illa t. d. á vinnustað eða
iieintili sífiu, er hæitara við sjúk-
dótnum en hraura, sent er hatn-
ingjusanutr á báðúm stöðunum.
I satiiit ljindi' skfifa pröfessor
rlr. med. Erik Reydbérg og iíicíi.
Hammen uln orsakir til ófrósemi.
Dr. Hammen bendir á að syfilis,
lekandi og berklar séu ekkl
eins , sterkir ófrjósemivaldar og
menn hafi haldið — misinunandi
lögutn sæðisfrumanna. valdi
heldur ekki ófrjósemi. Fræðilega
séð á ltver karlmaður, sem myml-
ar sæði i líkatmi sínum að getti
cignazt afkyæmi, éh reynslan
sýnir að suniir geta það ekki eðtti
eiga mjög bágt nteð það. í unt
það bil helmihgi harnlaust'a
ltjónabanda er barnléySið karl-
inanninúm að kenna.
Dr. med. .Toliannes Clentmcsen
bendir á að sitt af livcrju, seni
teljist, tii gfcðivaka lífsins, geli
átt sök á krabbameini. Meðal
þossa iiefnir dr. Clemmesen á-
fengi, tóbaki, ullrafjólubláa sólni’
gcisla og kynmök undir vissuttt,
kringumstéeðum;
Boritin koma fljóU
hjá Dönuni.
Rúmlega helmiúgur ílanskra
kvenna, sein giftast 25 ára að
aldri, er vanfsr við giftingu.
þegar , in’úðarklukkut'naf
ltljóma fyrii' þær, sem eru 24 ára,
senda þær í í) af 10 tilfellum svo-
lít.inn hljóni til liinsófæflda barns
brú,ðurii.in;ir. '.ýit tilliisýtil alditrs
pjóðurimiar tæðis.t, fyrsta jtarnið
í 30 prósent tilfelhtm 3—6 mán-
itðutn cftir að þær ganga í hjóna-
band, en 12’ prósent fæða Ibarn í
7.—9. mánuði. Sócialdemókraten
í Kaupmannahöftí birtir' þéssar
tölur, sciit ciga að sýiia að dánsk-
ar konur sctt itæði „lífsgiaðar og
frjósamar."
Sigurgeir SigarjónxsoD
hœataríttarlöomaSur.
Sfcrlfstofutiml 10—1* og 1—*
áSalstr. S. 8tml 1043 og *0B«