Alþýðublaðið - 24.10.1928, Síða 2

ALÞÝÐUbLAÐIÐ
Skattamál Reykjjavskpr.
alþýðdbladíð!
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiösla i Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin fr.i kL 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl. |
9>/i—10>/, árd. og kl. 8-9 siðd.
Simar: 988 (afgreiðs)an) og 2394 •
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á •
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka. •
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
(í sama hýsi, simi 1294).
HðsnæAisástandið.
V. ' ' ' .... A
Skýrs'Jusöfnun um Msmæötsó-
standið er nú lokið. Er þá eftir
að vinna úr skýrslunum og semja
beildarútdrátt ur þeim. Ríður mik-
ið á, að vel sé til 'þess verks
vandað, svo' að útdrátúirinin gefi
glögt yfirlit yfir ástandið bæði
ihivað snertir leigukjör og ástBind
íbúða.
Lökustu ibúðirnar eru tiltölu-
lega dýrastar. Fátæklingarnir
borga hæsta leigu. Fjöldi íbúða
er heilsuspillandi.
Þannig er ástandið í bænum.
Það sézt stnax yið fljótan yfir-
iestur skýrslnanna.
Aiþýðublaðið hsfir áður birt
; nokkur dæmi, er sanna þetta. Skal
hér tveinmr aukið við-
I. dætni.
Hjón með' 4 í heimili, 2 börn,
búa í einu kjallaraherbergi og
hafa auk þess afnot af litlu eld-
húsi.. Gólfflötur herbergisins er
j 9,67 fermetnar, haeð undir loft 1,99
metrar og rúmnaálið 19,24 rúm-
rnetrar, eða 4,8 í rúmmetrar á
hvem íbúa.
íbúðin er án tllra pæginda og
hefir ekki eínu sinni rafljós.
Hún er rök, köid og dimm og þvi
mjög heilsuspillandi,
Leigan er 35 krónur á inónuðj.
Svarar þáð -tíl kr. 1,82 (eldhús-
kompan er ekki. talin með) á m!ámt!
c uðá eða . næfri 22 krónur á ári
fýxir hvem rúmmetra í þessari
þokkalegu íbúð.
.: Þess þarf ekki, að geta, að ieigj-
andinn er biáfátækur, ella myndi
hann. ekki sætta sig viö silíka í-
búð og slíkan leigúmála.
; _ '' • ' I ’ ' ! ; ; >■ . ,
II dæmí.
Hjón með 6' í heimili búa í
góðu timburhúisi með ö'llum ný-
tízku þægmdum. íbúðin er -björt,
Mf og rakalaus, eius og íbú'ðir
ejga áð vera. Henni fyilgir eld-
hús, baðherbergi, rúmgóð forstofa
og gangur, þvottaherbergi, þurk-
loft iog geyjn s 1 uherbergi; ekkert
'áf þessu ef talið með í útrafkningi
á rúmmáli íbúðiarinnar.
Gólfmál íbúðarininar er 85,11
fcrmetrar og rúmmáliö 215,27
rúmmetrar,. Íkoitníi þvi á hvern í-
búa 14,19 ílatar.met:rar og 35,88
íúmmetrar ém 7 !-8 sinnum meira
en í kjiaillaraherbþígiin'U í fyrra
da'minu. . ' 1
Framtölin.
Þá kemur að tekjuhltð fmntal-
anna, Þar hefir skattstjóri og
skattstofan nokkuð strangt eftir-
iit með pelm tekjum, sem menn
afla sér i pjónustu annara,
með öðrum orðum tekjum verka-
fólks og starfsfólks hjá einstök-
um atvdnnurekendum, sem skyld-
ir eru að gefa upplýsingar um
tekjur þess, og tekjur embættis-
manna, sem einnig er auðvelt að
finna. En aftur á móti er eftirlitið
með peirri stétt manna, sem
mestar tekjurnar hafa, ýmiskon-
ar atvinnurekendum og eigna-
mðnnum sama sem ekltert,
enda bera framtöl fjölmargra
slikra manna með sér, að svo
virðjst, sem þeix eigi bágast, sem
mest hafa umleikis og mest ber-
sat á. Jafnvel þar sem ffam eru
taldar æðimiklar eignir, viirðlst
skattstjóri ilítið gera að þvi, að
hnýsast í þáð, hvaða tekjur fá-
ist af þeim eignum. Sérstaklega
komast þö húseigendur að góðri
aðstöðu um skatta. Þess eru
dæmi, að menn, sem eiga tvíilyft
bús og leigja aðra hæðina út fyrir
3—500 kr. á mán., teilji tekjur af
eigin íbúð í hinni hæðvnni 75
—150 kr. á mánuði eða 3—5 þús.
kr. of lágt á ári og fá þannig
raunverulega um 3—5 þús. kr.
frádrátt af tekjum sínum til'
skatts. Eins eru þess dæmi að
menn, sem búa einir í stórhýs-
um, sem kos:a 100—150 þús. kr.,
mkni séT tekjur af þessum höf-
uðstól einar 100—150 kr. á mán-
uð'L eða um lo/o! Fá þeir með
Ifeessu raunverulega 10—15 þús.
kr. frádrátt af skatttekjum sín-
Leigan er 150 krónur á mánuði-
Sviarar það til 70 aura fyrir rúm-
metra á mánuði eða 8,40 krónur
á ári, Er það ekki nema 2/s af
feigunni, 'sern grcidd er fyrjr kjall-
þraíbúðina í fyna da^mdnu, Samt
er sú íbúð þægindalaus, köld, rök,
diimm og heilsuspillandi, en hin
síðartalda björt, hlý,‘ rakalaus og-
með öllum nýtizku þægimdum. Sá
munur verður ekki metinm til pen- •
inga. 4 /
Sem betur fer eru þejr ekki all-
fáir hér í bæ, sem búa í svip-
uðum íbúðum og við Svipuð
(leiguikjör og lýst er í sí'Qara
dæminu. En þvj miður eru hinir
iffeirj, .langtum fíeiri, sem vei'ða
að sætta sig við eit'thivað svipaö
eins og lýst er í því hinu fyrra.
Hér þarf skjótra aðgierða. Húsa-
ileiguoikrið tekur þriðjiungiinin af
lekjum verkafólksins. Og rakinn,
myrkrið, kuildinn oig óhollustain i
þessum dýru íbúðum eyðilleggur
hieifeu þess og barnanma, sem al-
ast þar upp.
um! Auðvitað tilfæra þeir aftur
á móti sér ti,l gjalda eða tekju-
frádráttar öll gjöld á húsi sínu,
aðgerðir og fymin'gu, svo að
þessar stóreignir virðast vera
ejgendumum stórkostleg byrði,
sem engimn ætti að leggja út í að
eiga. Skattstjórinm telur ekkert at-
hugavert við slík framtöl, síður en
svo. Hanm lætur gjaldemdurma
sjálfráða um þau. Sama sjálfræð-
ið virðdst ráða urn gjaldaliðina.
Skattstjórinn virðisit láta húseig-
endur eina um það, hve mikílar
aðgerðir þeir reikna sér árfega
á Mseignum, án þess að heimta;
nánari skilagreini, svo og um vexti
af skuldum og þess konar hjálp
í viðlögúm fyrir framteljendur.
Við samanburð á vöxtum og á
skuldúm koma stundum harla ó-
samrýmanleg dæmi fyrir.
Þó að hér sé að eins no*kkur
dæmi tekin virðast þau nægja tiil
þess að sýna, að framtöíl þau, sem
tekju- og eigna-skattur er lagður
tekju- og eigna-skattur er 'lagður
á eftir, af skattstjóra, eru mjög
ófullkomin og margsimnis alrömg.
Þó að skattstjóri leggi eigna- og
tekju-iskatt auðvitað reikningsfega
rétt á þessi. framtöl, þá hlýtur
skatturinm að koma ójafnt miður
á heiðarlega framteljiendur og á
skattsvikara, á eigname'nm og
eignalausa. Enginm miáður á meiri
sök á þessu heldur eii einmitt
skattstjórinn, vegna slælegs eftir-
llts með framtölum og vegna
skiilnings hams á framkvæmd
þessara laga, sem svo mjög. verð-
ur í vil eignamönnum bæjarims.
íslenzk söngmær.
María ’Markan hefir urn 6 mán-
aða tíima stundað söngnám hjá
Ella Smucker, sem hefir einn hinn
ágætasta sönglistarskóla í Berlín.
27. sept. s. 1. héít Ella Smiicker
nemendahljómleik, og ; sungu þar
10 nemenda henrnar, þar á meðai
Marja Markan. Þeir aðrir nem-
endur, sem sumgu á hljómleikun-
umi, höfðu allir stundað söngnám
svo árum skifti, sumir 5—8 ár,
,ön hún, eins og áður er sagt, að
eins sex mánuði.,
Þrátt fyrir þetta vakti söngur
hiennar einna mesta athygli, og öll
blöðin. sem gátu um hljómleik-
inn, fóru um söng henmar lolf-
samlegum orðurai.
Alþýðublaðinu hafa verið send
nokkur blaðaummæli um hljóm-
leikinn, og eru þau öll á einm veg.
Eitt blaðið, „Steglicher Anzei-
ger ‘, segir svjo:
„María Markam, sem vér höf-
um ekki áður heyrt, gerði menn
forviða með þremur íslenzkum
lögum í alþýðustíl og hinum
framúrskarandi hæfifeikum sinum,
sem með framhaldandi vandlegri
æfingu geta tiyigt henni það, að
verða fyrsta flokks söngkona.“
Hans Pasche segir í „Signale“:
„Meðal þeirra, sem sérstaklega
sýndu hæfileika, má nefna Maríu
Markan (ísfenzka?) sopram-söng-
konu, :sem kanm að beita simni á-
gætu rödd svo að hún nær himumj
fegurstu hljómbrigðum.“
Hin ömnur ummælim eru svipuðJ
S|émaiflBaakveð|ffl.
FB., 23. okt.
Farnir til Englands. VeUíðBBu
allra. Kærar kveðjur hieilm.
Skipverjar á
Edison hyltur.
50 ár voru á sunaudaginn siðan
Edison fann upp glóðarlampann-
Khöfn, FB„ 22. okt
Frá Washington er símað:
Bandaríkjamenm hyltu Edisom £
fýrra dag í tifefni af því að þá
voru liðin fimmtíu ,ár frá því að
hann fanm gl öðarlampamn. Coio-
lidge hélt aðalræðuna ,fyrir minni
úppfundingamamnsins. [Edison
varð fyrstur til ,að finna upp
g'löðarsampann („rafmagnsper-
una“), en hanm var í fyrstu af
annari gerð em sá lampi, er við
notum mú. Með uppfymdimgu Edi-
söns kemst rafmagnismiáiið fyrst
á góðan rekspöl. Þegar Edison
fann upp glöðarlampamn var hiamn
31 árs að aldri. Þá hafði hann
fullgert margar uppfinningar.]
Erlesið Bfmsk«$r&l»
FB., 23. okL
Vatnsfióð valda tjóni.
Frá París er símað: Vatnsfióð
vegna mikillar úrkomu í Savoie-
héraði og Yser-héraði., Bourget-
vatnið og Annecy-va/.nið flæða yf-
ir akra. Járnbrautim á miili Ly-
ons og Genf er yfirilædd á fimnfe
stöðum.
Frakkar og Bretar birta
frakkensk brezka samninginn.
Frá Lundúmum ör símað:
Stjórmin í Bretlamdi og stjórmim £
Frakkiandi létu í gær koma fyr-
ir aimenmjngssjónir „hvíta bók“;
sem í er hirtur frakknesk-breziki
flotasamniiingurinm, ásamt skjölum.!
viðvíkjancli samningi4nn- 1 bók-
i'nrni er skýrt frá því, að stjörmini
í Bretlandi hafi boðist til þess að
hætta mótspyrnummii gegn afstöðu
Frakka vi'Övíkjandi varaliði, ef
frakkmeska stjórmim vildi fallast
á afstöðu Bretlands viðvíkjnadi
takmörkunum vígbúinaðar á sjó,
nefnlega að takmarka stærð eio-
stakra skipaflokka. Stjórnim í
FrakMandi féllst á tilboðiö og í
júlímiánuði komst á saimkomulag
á miili Bretliands og Frakklamds
um að takmarka byggimgu stórra
beitiskipa og stórra kafbáta.
TMgangurimn með útgáfii bókar-
Meira.
Héoinn Valdintarsson.