Vísir - 26.09.1955, Síða 3

Vísir - 26.09.1955, Síða 3
VÍSIB Mánudaginn 26. september 1955. Jei, hann knm mér ekki á nvart, rosinn í sumar. u Þóruim Gestsdóttir lieitir kona ein búsett á Eyrarbakka, 83 ára að aldri. Hún lítur 'þó ekki út fyrir að vera svo gömul, því hyorki er hún hrukkótt né boginn, og ekki er ungt fólk að öllum jafnaði léttara í spori en hún er. Það er ekki fátítt að sjá hana á harðahlaupum rnn götur þorpsins eða úti um hagann í eit- ingaleik við fénað sinn. í sumár, 17. júní gaf hún kost á sér í naglaboðhlaup, sem konur og meyjar þreyttu keppni í austur á, flötum. Enginn dró í efa að hún myndi reynast liðtæk á sprettinum, en sumum þótt óvarlegt, vegna aldurs hennar, að þiggja tilboðið, og varð ekki úr þátttöku hennar í keppninni. og stanzar þar sem þú stendur. Hann var svartklæddur með svartan hatt barðastóran á höfð- inu og svipurinn mikið skugga- legur. Ég er kominn til þess að verða héma hjá þér í sumar, segir liann. það kæri ég mig ekkert um, ég hef ekkert við þig að gera, segi ég og er illa við manninn og vil hann burt. Svo virði ég hann fyrir mér andartak og segi síðan nokkuð hvasst: Hvaðan ertu eig- inlega? Eg er hémá. úr Flóagaflshverf- inu. svaraði hann, — og ætla að vera hjá þér í sumar. Við það vaknaði ég, og ég hugs- aði með mér: Almáttugur, það verður skemmtilegt tíðarfarið i júlímánuði eða hitt þó heidur, þórunn gengur að heyskap á hverju sumri, því hún er fyrst. og fremst bóndi og elskar búíé sitt mjög. í fyrrasumar heyjaði hún 60 hesta, sló allt með orfi og rákaði moð hrifu. Dóttir hcnnar, Ragnheiður Ólafsdót.tir, hjálpár henni venjulega í þurrheyi, en engin eru þau heyskapanærk, sem þórunn getur ekki sjálf léyst af hendi ef méð þai'f. Síð- ast í fyira batt hún nokkra kapla af heyíeng síntim, steig sjálf og hérti sátúiiá, en í sumár aðeins t.vær sátur, og segist nú vera' ofðin of kraftaláus til að binda. Núna 2. septémber, er hún bú- in að hirða 27 kapla, en á 8 kápla úti, — segist hafa ætlað sér að lieyja 40 kapla í állt, éf tíð léyíði, en útlitið væí'í örðið svárt. Síðast í gær stóð hún þó fjórar klukku- stundir á teig og sló. •Hún var að brjöfa þurrt sauða- tað (skán) í eldavélina, þegar ég leit inn til hcnnar í moi-gun. „þetta er ég búin að gera öll mín ár,“ sagði hún og raðaði skánárflísunum í eldholið oftir þéim reglum, 'sení slik kyiiding krefst, en konúr rafmagnstækj- anria hafa nú gléyfnt' eða ‘aldrei lært. ,,Og lítt.u á gömlu kartöfl- urnar mínar," heldur hún á- fram og bcndir á fötu, sem 'stend- uy á gólfinu. „þær hafa aldre.i spírajð neitt í gjyfjunni, og hýð- ið er cnn þunnt.. Mér fínnst þœr betri on nýju kartöflurnar.“ „Jæja, daufur er hairn enn,“ vérSur mér að orði. „Ekki að sjá hann ætli einu sinni að lagast neítt með höfuðdeginum.“ ',,það er alveg makalaust, og í dag er stærsti straumur ársins, höfuðdagsstráuniurinn. En mig var svo sem búið að dreyma fyrir þessu, mér kom. það ekki á óvart, sumarið að tarna." „Svo já, og hvað dreymdi þigf Tóta? . æ.j!i WVVWVWVWWWWJVVVSWVWAVW^AViil Ur gömlum handritum: „það var fyrsta júlí í sumar. Mér þótti að ég stæði þar sem ég stend núna héma í eldhúsinu, þá kemur maður inn urn dymar. ag tala um eitthvað skemmU- og hafði orð á þessu við liana Röggu dóttur mína og fleiri dag- inn eftir. Nei, mér lcom hann ekki á óvari rosinn í sumar.“ „Manstu eftir jafn gífurlegri ó- tíð um sláttmn?“ „Nei, ég man ekki eftir öðru eins. því að ágúst var jafnvel enn y'erri en júlí, veðraverri og vatnskoman ofsalegri. Sumir segja, að l913 hafi það ekki verið betra, en ég fullyrði að það liafi verið stómm skárra þá.“ „Jæja, kannske við reynum þá legra. Við skulnm tala um skepn cmar þínar, þær hafa löngnm verið þitt Uf. ,,.Já, ég heí alla tíð elskað sauð kindina," svarar Tóta. „Mikið grét ég þegar ég missti mína fyrstu kind. það var harða vorið 1882, þegar ég var 10 ára. Eg átti þá heima í Króki í Meðal- landi. þetta var gráflekkóttur gemsi, gimbur. Eg sá hún var orðin hálfmáttlaus af lior, svo ég har hana einn daginn upp á baðstofuþekjuna, þangað sem komin var græn mál vegna hlýj- unnar að innan. Gimbrin kropp- aði grængrasið til kvölds, cn næsfa morgun vár hún dáin. — Hún hefur verið orðin of veik- burða til að þola góðgætið. þá hét ég því, ef ég eignaðist fram- f.'©ía meS hana Gulrót sína. TlISIifl ar skepnu, þá skyldi hún ekki deyja úr sama sjúkdómi og. Grá- flekka mín. þetta hefur staðist. Mínar skepnur hafa alltaf geng- ið vel fram og gefið mikið af sér. Einu sinni átti ég á af sama stofni og fyrsta gimbrin mín var meira að segja alveg cins á lit- inn. Hún eignaðist 10 lömb um ævina, og lifðu öll.“ „HvaS ætlarSu aS setja á af skepnum í vetur?“ .... „þær verða nú eltki margar. Eg verð að farga öllum lömbunum. En ég reyni kannske að setja á 8 ær og eina hryssu með fol- aldi. Folaldinu verð ég þó víst að lóga, ef ég næ ekki inn mei’ra heyi.“ „Sú var tiðin, að ég keypti af þér mjólk. Hvenær hættir þú að eiga kýr?“ „Eg seldi í fyrra hana Gulrót mína, það var mikill kostagrip- ur, tuttugu og tveggja marka kýr, og þormaði aldrei, hún stóð engan dag ársins geld. þar áður átti ég Gullu. Jioð mun hafa ver- ið mjólkin úr henni, sem ég seldi ykkur, þegar þið bjugguð A Garði.Hún komst alltaf í tuttugu nierkur, og stóð ekkj geld nema þrjár vikur fyrir burð.“ „Hvers vegna nefnðixðn síð- ustu kúna þína Gulrót?" „Hún íi'ú Ragnhildur í Iláteigi skírði hana þetta. Eg keyþti hána fvrir peninga, sem. ég. fékk fýrir gulrætur. Eg fékk mikla pen- inga fyrir gulrætur stundum, kannskc fjögur þúsúnd krónur. þær spruttu oft vel lijá mér,- þó þo>r verði lálegar þe.tta árið.“ „Já, ég man það, þetta vcrti eins og stærðar hitabrúsar, sem þú dróst upp úr mclúinnj og það á miðju sumri. En s vo é-g snúi mér aítur kúmitn hvemici fóistu að þvi að iáta þær mjólka svqna vel?“ „það var cnginh galdur. All- nr skepnur skila arði í réttu ldutfalii við aöbúðinn, sem þær njóta. FóöiU'híiMi g,af ég . ekki mikinn, enýég gáði alltaf i bás- ih.n hjá kúnni. áðui' en ég rog- að:st. burt með fulla mjólkur- fötuna. Ef hásinn var-tónmr, sötti ég i svuntuna út í lilöðu °8' gleymdi heldur ekki að fyila vatnsfötuna. Eg passaði sem sagt, að hun vseri aldrei þyrst Tóta í gulrótagarðinum í fyrraa eða svöng og að básinn hennah væri sléttur og þurr og að húm! hefði nægilegán hita. •— Já, ég . seldi Gulrót mína svo í fyrraí lionum Óiafi liérna á þorvalds- eyri. Stundum kallaði ég hana. Gullhúfu. í síðasta skiptlð sémi é'g scttisi. undir hana, datt métí í .hug■ þessi vísa: , . Ga‘-ð;ikýrin Gullliúfa I gengur.'hór uin hagiuxa, i tini.r i .sig töpiina. i Tóta litla á hana.“ | i ,-A.ttu fleiri tegiutdir af skepn- ttm en þessar sem vi8 höfnm nefnt.“ - „Já, hænsni. 20 fullorðnar pút- ur. 4 Iágu á í sumar og skiluðu mér 22. ha inmi. Eg hef nú selt alla ungana nenva sex. Eg hef haft gott upp úr hænsnunum. Eg sc ekki eftir þo' ég fargaði þeiin ekki þcgar kornið Iiækkaði £ £ verði, eins og margir gerðu, því ég hef grætt rneira á hænsnun- um síðan. það var ckki bara komið scrn steig, eggin stigii líku.“ „I-IvaS segirSu nú wm a8 fræ&a mig tíálítið uki gamla daga, þeg- ax þú varst aS alast upp?“ Alít í lagi. Eg fæddist í Króki í Meðallandi 17. marz 1872. þar. ólst ég upp hjá föðurömmu minni, þórunni Jónsdóttur danhi J Framh. á 10. síðu. .V.V.Vw'.WWWW ívarsensla|©mli». á BíMii#al Erik .Ohlsen hét kaupmaður einn danskur, er vorzlun rak a Bíldudal, er Gísli hót. Hann vai' átti hann hemi aí Káupmanna- höfn og sa.t þar á vctrum, en hafði verzlunarstjóra þann á Bíldudal ,er Gísli hct, Hann vár fyareson, ættaður úr Yestur- Botni og var stýdent að mennt- uú. Var haná l'dáglégú tál’í kall- a;ður fvarsen, því að á þeim tún- um þótti ekki annað hlýða en.að hyer sá maður, er citthvað var við veraíun riðinn, bæri danskt nafn, ogþá ekki sízt, ef um verzl- unai’stjóra eða kaupmann var að ræða, og> það þótt, maðui'inn sjálfur skrifaði bæði nafn sitt og föðumafn á> aljslenzkan hátt. ívaj-sen var valmenni Iiið mesln og hvers manns hugljúfi. Kona hans hét Rannveig og var I-Ijaltadóttir prests 4 Kirkjubóli á Langadalsströnd og Guðmnar Ólafsdóttuí', þrests h> Alftamýri, Einarssonar. Móðir Guðrúnar. en kona scrn Ólafs var Anna þói'ðaj'dóttii' frá Norðtungu. Móð ir Önnu var J'árþrúður Magmfs- dóttir, (Bencdiktssonar), og Sig- ríðar hinnar stóiyáðu, en Bene- diííí, fýiTÍ ihá.ðúr Sigríðar, var •Pálsson, Guðbrandssonar, bisk- ups á Hóluni, þorlákssonar. Rannveig var frið kona sýnum eins og hún át.ti kyn til og val- kvendi svo mikið að fádæmúm þótti sæta, trákona mikil og hreinhjörtuð. Ekkert mátti hún aunit sjá eða frétta án þess að i’áða bót á því eítir fremsta megni. Mjög var hún gjöful við snauða mcnn og oft yfir efni fram. Varð hún þvi vinsæl mjög af alþýðu. það var álit-manna að sialdgaú't mundi að hitta jafn- sarnvalin hjón að mannkostum sem J?au ívarsen og Rannycigu. A söinu áruni var verzlunar- þjónn einn við Bíldudalsverzlun, ungi.ir og framgjarn. þótti hann undirhyggjumaður mikill, shmg- inn og sérgóður og talinn mikið káupmannsefhi. Ekkí vérður' úafns • líaris? gétiö lié'r. Áiælt var- «að eilt. sinn, þá cr hann. var á barhSaldn, hafi faðir hahs, sem var cirykkjumaður niikiil og ó- heflaður ,þót.t. prestur væri, gert urn hann visu þessa: „Af svo litlu ungmenni er þáð skrýtin saga: þú ert efni i þrælmenni þjóf og bedragara." Ekki þotti verziunarstjórinn hollur ívarsenhúsbónda simmi, og töldú huugir að hann vikli boía honuni frá ýerzlunarstjói'a-. stiiðimni og rá honni sér til handa, en Ghlsén kaupmaður liafð hið mesta álit'scm aðrir á ívarsen fyrir dyggð hans, trú- mennsku ög mannkosti. Rannveig, kona ívarsens,- varð ekki göitful. Hún do á Bíldudal 7. október arið' 1858. Várð lvún mönhum rnjög harmdauði og . ekki sízt inannr sínum. í bana- le;gu sitnai var kúö glöð pg ióleg og. huggaöi rnann sinn og aðra, én-hjá henní voru, með von urn siela endurfundi í æ.ðri hoimuin. Sfðástá kvöldiö sem hún lifði, var hún venjii freniur hress og talaði ýniislegt við þn, cr nær- staddir voru. Eitt sinn, er hlé nokkurt varð á samtalinu, kvaðst hún sjá hvítklæddar verer, er væru að stra gi'ænmnj gulum og rauðum blómum y'fir sæng hcnnar. Eh þeir sáu ekkert ó- vanalegt og hxigðu það öi'áð. Brátt. koniust þeir þó að því a3 svo var okki, því að í sama bili' fór hún af' fuílu.m skiiningi að' faltt uhi skáldskap, einkúm' siUrna. Ncfndi hún ýmsa sálma í Passíúsálmum Halgnms Péturs- sonar, er liún dáðist rnjög að. Kvað lrún þó fáa sálma hata. hriíið sig -jafnmjög og kvöldsálra Jóns .Hjaltalíns’: „Míns Guða. föðurleg raildi sparað", en eink- urn þó síðastu versið. KvaSst hún óska þess að þá er dauða.- stund sín kaHiii,' hvoih scm yrðt langt eða • skamrnt að bíða,, . hún 'hefði' ráð og rænu til þess. að lésa hann áður en hún gæfi UPP andann. Að svo mæltu laa hún sáhninn frá upphafi tií cnda. Er hann sex vcrs og cr. síöast.a versið þannig: ’Séra Jón Oddsson Hjaltalín, d.--26, des. árið 1835, þótti lipurt sálrnaskáld eftir þvi sem þi gerðist, orti m. a. Hugvekjxi- sálma og Tíðavísur t rímnastíLj

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.