Vísir


Vísir - 03.10.1955, Qupperneq 4

Vísir - 03.10.1955, Qupperneq 4
VtSIB Mánudaginn 3. oirtóber 15.55. ‘3.. WiðtaS við Þérttimi Gestsdéttur, iil. HÚ1& ætlaði ad sýna mig fi&illa varð nú ekki kápa úr Jwí en C'iiill ilelsegs sáSdraði kornl í sk-egglð á sér og lét dúfurnar eta. l»«írHis ss segir írá veriB sliani í „ISmsíbiee66 á Ejrarbakka. Um síðustu aldamót var vegur Lefolíverzlunar (Vesturbúð- arinnar) enn mjög mikill og P. Nielsen stjórnandi hennar og fjölskylda hans í „Húsinu“ á Eyraxbakka landskunnugt fólk sakir menningar og hverskonar myndarskapar, og efalaust hefur öll alþýða litið á þetta fólk sem auðkýfinga, er lifðu hvern dag í dýrlegum fagnaði. að auki Sólveig Thorgrímssen, systir frúarinnar, piparmey um sextugt, laus við alla giftingar- þanka. Vinnukonurnar voru tvær, ég og Mattea Þórðárdóttir austan úr Holtum. Vinnúkonuherberg- ið var uppi á löfti, þar var ofn. En beint upp yfir okkur á háa- loftinu hafði fjósamaðurinn, Jón Ólafsson, herbergi. Þar var Frímanns til að fást við hana, | spann á rokk sokkaband úr og það endaði með þvi, að hún ’ lopa, en Mattea fékk að sauma tók við mjöltunum algerlega, enda hafði eg hreint engan tíma til þess vegna annarra skyldustarfa. Aftur á móti strokkaði eg og skildi mjólk- ina. Mattea hafði alla lampana, eg man ekki hvað ósköp þeir voru margir, lét á þá olíu og hreinsaði þá, það var ljóta vinnan, en þeir voru eklci fægðir nema á laugardögum. Hún lagði á borð og tók af borðum. Uppþvottinn höfðum við í sameiningu. Kaup var 5 kr. á mánuði. Á kvöldin úr því klukkan var 8, þegar ekki voru gestir, settist allt kvenfólkið við vinnu í norðurstofunni. Frúin og dætumar settust við borðið og tóku til að stoppa í dúka, enginn ofn, en dálitið gat á servíettur, bæta sokka, skyrt- miðju gólfinu, til þess að hit- ínn frá okkur gæti streymt upp til hans. Það varð hann að láta sér nægja! Jón hirti kýr og hesta faktorsins.11 ur og annan nærfatnað af fjöl- skyldunni og assistentunum.— Það var agalega vel gért, allt sem þær lögðu hönd á. Eg sat á bak við stofuhurðina og Og mun engan hafa grunað það um aldamótin 1900, að innan tveggja áratuga yrði fólkið í Húsinú með fátækling- um talið og verzlun þess geng- in því úr greipum og dagar þess brátt taldir. „Sic transit :gloria mundi“, mætti segja. En það var á hinum góðu, gömlu dögum, sem Þórúnn Gestsdóttir þjónáði undir merkjum þess, og skulu nú fá- -einar minningar hennar þáðan rifjaðar upp: „Þú varst þar vinnuköna, ‘Tóta?“ „Já, veturinn 1902—1903.“ „Hvert var heimilisfólkið?“ „Þennan veíur v.oru þar 12 manns í heimili. Fyrst ber að nefna hjónin Peter Nielsen verzlunarstjóra og frú Eugeniu Thorgrímssen og dætur þeirra tvær, Guðmundu og Karen. — Þær voru þá báðar trúlofaðar, leynilega samt, og um'íá Tfa?ll- -astarnir að skrifstofu- og inn- . anbúðarstörfum við verzlunina. Karen var trúlofuð dönskum ■manni, Jörgen Nielsen, og var v,íst um tíma ráðgert, að hann yrði ýerzlunarstjóri eftir tengdaföður sinn, þó á annan veg færi. Guðmunda vax aftur á móti trúlofuð Guðmundi Oddgeirssyni assistent, en þau munu ekki hafa átt skap sam- an, það slitnaði upp úr þeirri trúlofun og Guðmunda Nielsen .giftist aldréi. Þá var þarna bróðir Guð- rmundar, Björn Oddgeirsson assistent, og systir þeirra Guð- laug, sem mér virtist helzt eins og upp á stáss í Húsinu, míkið góð Og skemmtileg "stúJka, þar VWViW^"V.’.VW.-.V.V.V.,.,.V.'.V.V.V.V.V.V.V.V^.-.V.W.V.V.VW.-.V.V.V.V.-.V.V.V. Lagði í 6 ofna á morgni. „Hver voru aðalstörf þín í Húsinu?“ „Það var nú fyrst og fremst að elda matinn. En áður en eg byrjaði á því á morgnana og áður en fólkið kom á fætur, • átti eg að leggja í 6 ofna. Þetta varð eg að gera með skotthúfu á höfði og vel greidd og þvegin, í dagtreyju með ljósa svuntu. Við vinnukonurnar fórum á fætur klukkan 5 á morgnana. Frúin óg öæturnar litu eftir öllu og lögðu síðustu hönd á matargerðina, settu kryddið í og þess háttar, en þær sáu um, j að eg lærði þetta líka. Hef eg alla tíð búið að því, sem eg lærði af þeim mæðgum í hús- haldi, enda þó eg sé löngu hætt i núna að snurfusa kringum mig ! í kofagreyinu. Kýrnar voru fjórar og þær átti eg að mjólka en mér vildi það til, að ein kýrin var svo fastmjólka, að það varð að fá Ingibjörgu í fína dúka og naut tilsagnar hjá mæðgunum. Við vinnukon- urnar fengum 5 krónur í pen- ingum á mánuði. Frúin bætti góðum jölgjöfuhv ofan á þetta kaup.“ „En hváð -voru karlmennirnir að gera á kvöldin?“ „Þeir vöru svo sem ekkert að gera, rugga sér í ruggustól- um eða spila á spil, Nielsen gamli var reyndar oft eitthvað að skrifa, en assistentarnir höfðu það náðugt.“ Borðuðu með hinum um jólin. „Voru ekki oft veizlur þenn- an vetux?“ „Ekki oft. Eá um jólin og á öðrum stórhátíðum vorum við stúlkurnar látnar sitja til borðs með hinu fólkxnu. Þá var tvenns konar vín á borðum, rauðvín handa kvenfólkinu, brennivín handa karlmönnun- um. Mér þótti ekkert varið í rauðvínið, en lét þess getið, að eg hefði ekkert á móti brenni- víninu. Þá segir gamli Nielsen: „Ja, so vel Tóta, alveg som tér viljið, so drekki tér brenni- vini með mér.“ Og það gerði eg. Það var á hverjum degi vín á borðum og eg mátti smakká á því, þegar mig lysti. Eg drakk miklu meira af víni en mjólk þennan vetur og varð gott af, enda hef eg aldrei vérið neitt hneigð fyrir mjólkina. Fyrsta kvöldið, sem eg smakkaði vín í Húsinu, kemur Karen til .mín ósköp laumulega og spyr mig, hvort eg vilji nú ekki gera sér greiða. Hér scst Þórunn Gestsdóttir við brunuinn hjá húsinu á Eyrar- baldca. Handfljót og galsafengin. Þú veizt það, elskan mín, eg vil gera allt sem eg get fyrir þig, svara eg, — hvað ertu að hugsa um? Hún hikar- við og segir svo: Má eg þá biðja hana mömmu um dálítið vín á flösku handa þér einni, svo þú verðir pínu- lítið full, að gamni mínu? Já, svara eg, — en þá verður roði hefði sézt í kinnum hans,; færa, bátstapa með tveimur þ.á er hann fannst. Lét hún bera lík hans til baðstofu og leggja í rúm. Síðan skipaði hún einni vinnukonu sinni að hátta hjá líkinu og liggja þar til næsta anorguns. En er það bar engan árangur, var líkið tekið og því veittur umbúnaður á vanalégaxi Jiátt. Talið var, að áhlaupsveður ]það, er orsök varð að slysinu, Jiefði verið galdraveður af völd- ,um. Benedikts, og hefði hann aneð því viljað ná sér niðri á presti, en ekki vitað, að sonur sinn væri með í förinni. Áð morgni var komið gott veður. Fór síra Jón þá í Reykj- arfjörð að segja Benedikt tíð- indin. Var Benedikt úti staddur, þá er hann kom í hlaðið og brá nokkuð, er hann sá prest. Er þeir höfðu heilsazt, varð Bene- <dikt fyrri til máls Qg sagði: „Þú munt hafa ill tíðindi að mönnum?“ „Þrír voru þeir,“ svaraði prestur dapurléga. Brá þá Benedikt enn meii- og sagði: „Þá þarf eg ekki að spyrja að því, hver þriðji maðurinn hefir verið. Það hefir verið hann Jón minn.“ Prestur kvað svo verið hafa. Fekk þetta svo á Benedikt, að vart varð hann mönnum sinn- andi. Þó fylgdist hann með presti að Otradal og gisti þar um nóttina. En um kvöldið, er til rekkju skyldi ganga, bauðst Benedikt til að búa um rekkju prests- hjónanna. Kvað hann þá ekki örvænt um að harmur þeirra kynni að sefast og að þau fengju sonarmissinn bættan. Tóku þau boðinu fegins hugar. Morguninn eftir voru þau hin rólegustu og. sögðu, að þeim bæri að taka mótlæti þessu sem hverjum öðr- en varð ekki gamall. Einhverju um krossburði, er þeim væri sinni át hann eirlitaða skinn- sendur til leiðréttingar og trú- sokka og varð það honum að arstyrkingar, og kvað Bene-' bana. dikt það vel og skynsamlega' Sagt er, að Benedikt hafi mælt. j harmað mjög son sirrn og hafi Síðar þóttust menn hafa fulla hann síðan hætt öllu kúkli og sönnun fyrir því, að sonur j fengið hina mestu óbeit á: öllu prestshjónanna, Sigurður vel-' þess konar. Sköihmu síðar flutt- veriss hefði einmitt getinn verið ist hann að ísafjarðardjúpi og á þessari nóttu, og þótti því bjó þar til æviloka. ekki allt hafa græskulaust verið. Árið 1832 fekk síra Jón prest- af hendi Benedikts. ' inn1 í Dýrafjarðarþingum til að Sigurður þessi var einkenni- j hafa við1. sig • foiauðaskipii-. og legur fábjáni. Viðkvæði hans fluttist til Dýraíjarðar. Þar var „Það getur vel verið,“ en! var hann í 6 ár. varð í framburði: velveriss — j Bjarni hét maður, er bjó að með langri áherzlu á iss, og af Sandahúsum, sem er hjáleiga því var auknefni hans dregið., fi'á Söndum ög var þar ör- Þau ósköp fylgdu honum ásamt ( skammt bæja á milli. Hann fleirum, að aldrei gat hann j vár landseti síra Jóns o'g for- borðað góðan né óskemmdan maður fyrir skipi hans. Ekkert mat heldur eitthvert óæti. Leið fjölkyngiorð lá á Bjarna, þótt hann því öft hungur, þótt næg- hann hefði verið í nánum kunn- ur matur væri fyrir hendL I ingsskap við hina. arnfirzku Hann komst til fullorðinsára, {galdramenn, einkum Jóhánnes .þá líka að þvo upp með niér í staðinn, fýrst húii Mattea er ekki heima. Svo byrjar uppþyottui'inn, eg hef flöskuna viðíhöndina og er að smástaupá mig a héhhf. Við skiptum þafmig með okkur verkum, að eg þvaé og legg leirtauið á uppþvotíargrindina, en hún tekur við og þurrkar. í fyrstu gengur .ali; eðlilega, en ekki líður á löngu þar til eg er fai'in að ineðiipndla diska Og föt nokkuð djíxrílega, eg verð handfljót ,og gaisafengin, — slöngva glertauinu af hendi upp á grindina svo glymur við. Það átti að sýna mig fulla. Allt í einu só eg að Karen hverfur út um dyrnar. Eg veiti henni éftirför án þess húri taki eftir og kemst að því, að hún leggur leið sína vestur í assist- entahúsið til karlmannanna. Þá vissi eg hvers kyns var: að hún mundi vera að sækja þá til þess að sýna þeim, hvernig eg liti út full. Henni skal ekki verða kápa úr því klæðinu, hugsa eg, stekk út og heim til Gústu béykis og háttaði, en hjá henni svaf eg fram að nýári þennan vetur. Karen varð hinsvegar að Ijúka ein við uppþvottinn, og varð af allri skemmtuninni á- samt strákunum. Eg mætti svo klukkan 5 næsta morgun upp- dubbuð með skotthúfuna, eins og vant var. Það var agalega skemmtilegt að verá þarria, það segi eg satt. Hún fór alltaf með okkur á leilci, frúin, þegár leik- ið var á Bakkanum, og keypti okkur inn.“ Píanóið fyllti heilan vegg. „Var ekki mikið spilað og sungið í Húsinu?“ „Jújújú, sérstaklega á sunnu- dagskvöldum og hátíðum. Það var orgel og Guðmunda átti píanó, sem hann Lefolí gaf henni. Það er lengsta píanó, sem eg hef séð, það náði yfir Framh. a" 9. síðu. á Kirkjubóli. En karlmenni var hann að burðum og einbeittur, dulur í skapi og fróður um margt. Féll vel á með honum og presti, og höfðu þeir sem nábúar ýmislegt saman að sælda. Á þeir árum gekk stundum bráðafár mikið á sauðfé. Vétur einn um skammdegi missti síra Jón allmargt fé, en Bjarni ekk- ert. Var það þá kvöld eitt, er fólkið á baðstofuloftinu á Sönd- um lá í rökkurlegu, að það heyrði á samtal prestshjónanna, er bjuggu í afþiljuðu herbergi í öðrum enda baðstofunnar. Heyrði það að Þórdís, prests- kona tók til máls á þessa leið: Framhald. Kaupi isl. frítnerfci. S. ÞOIÍMAK Spítálastíg 7 (dftir fcL 5)

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.