Vísir - 08.01.1957, Blaðsíða 4

visra
WtSXM.
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur)
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Um 100 tilraunir ti! spella gerðar
á hafskipi á siglmgu.
Sí«»cvslv**siasi oft i'ordað á seiuasta
m
augnabliki.
Endurgreiðslur og skattar.
5
S'yrir helgina gaf Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga út
tilkynningu um endur-
greiðslur af sinni hálfu og
kaupfélaganna á undanförn-
um árum, og voru það stór-
ar tölur, sem nefndar voru.
Vitanlega kom ekki annað
til greina en að tína allt til.
En að sjálfsögðu er þar ekki
nema hálfsögð saga, því að
ekki er minnzt einu orði á
þau fríðindi, sem samvinnu-
félögin njóta að lögum. Það
er svo sem ekki ný bóla, að
gleymt sé að skýra frá helm-
S ingi sögunnar, en klykkt út
J með því að spyrja, hvað
f hafi orðið af arðinum af
kaupmannaverzluninni.
S*eir, sem í Tímann skrifa um
þetta mál eins og önnur, vita
það mætavel, að kaupmenn
eru ekki undanþegnir skött-
um og útsvari. Þeir verða að
greiða opinber gjöld sam-
kvæmt reglum, er gilda um
þá, sem eru ekki í náðinni.
Þótt Sambandið sé stærsta
fyrirtæki landsins, nýtur það
mikilla fríðinda, er t.d. að
heita má undanþegið allri
útsvarsgreiðslu hér í bænum.
Kaupmenn verða að greiða
of fjár, og ekki tekið tillit til
taps hjá þeim, en SÍS slepp-
ur ef það „tapar“ á við-
* skiptum sínum við utanfé-
Ílagsmenn. Til dæmis mun
vera „stórtap“ á rekstri
J verzlunarinnar í Austur-
' stræti, cg þá ekki minna á
I bifreiðasölu og. öðru því
f líku! En af sérstakri fórn-
fýsi og góðmennsku við al-
menning heldur Sambandið
viðskiptunum áfram11.
Samband íslenzkra samvinnu-
félaga segir, að það hafi
endurgreitt um 45 milljón-
ir króna á fimmtán árum
undanfarið.Það væri fróðlegt
rannsóknarefni að athuga
hversu miklum hluta þetta
nam af veltu þessa fyrir-
tækis á þessu tímabili, og
einnig væri fróðlegt að
athuga, hversu mikið hafði
verið tekið af einkafyrir-
tækjum með sama rekstur
með sköttum. Hætt er við,
að sú rannsókn yrði ekki
hagstæð Sambandinu, svo
að varla mun það fáanlegt
til að gangast fyrir henni. En
hún mundi elcki leiða minni
fróðleik i Ijós fyrir það.
Þarfir hins opinbera breytast
ekki eftir greiðslugetu skatt-
þegnanna nema að litlu leyti.
Þess vegna verður að sækja
það fé til annarra, sem hið
opinbera, bæir, sveitafélög
og ríki, hefur þörf fyrir en
fær ekki með vaxandi sam-
vinnuverzlun. Af þessu leið-
athuga; hversu mikið hefði
ir óhjákvæmilega að því
meiri sem samvinnuvið-
skiptin verða, því hrftð-
ar verða opinberir aðil-
um frá öðrum. „Endur-
greiðslur“, sem menn fá, ef
þeir fylla réttan flokk, nema
aðeins litlum hluta þess,
sem hin opinberu gjöld
þeirra hækka vegna bless-
unar samvinnuviðskiptanna
— og fer þá að fara lítið
fyrir allri blessuninni.
Eins og allir vita er Sambandið
nú orðið stærsta fyrirtæki
hérlendis, eini auðhringur
landsins. Það mundi aldrei
hafa getað eflzt eins og það
hefur gert, ef það hefði ekki
notið sérstakra fríðinda, og
þau verða tiltölulega meiri
eftir því sem álögur hins
opinbera verða þyngri á öll-
um öðrum. Ef ekki væru
tvenn lög í gildi í landinu
um verzlunina, mundi sam-
vinnuverzlunin aldrei hafa
blómgazt eins og hún hefur
gert, því að hún á gengi sitt
fyrst og fremst lagavernd á
mörgum sviðum að þakka.
Tölur um „endurgreiðslur“
og annað slíkt eru aðeins til
að blekkja þá, sem hafa ekki
fyrir að skyggnast bak við
þær.
Þegar hafskipið Hilari var á
leið til Bretlands í sl. mánuði
frá Vestur-Afríku, voru gerðar
margar tilraunir til skemmdar-
verka, en ef ekki hefðu verið
hafðar nánar gætur á, hefði
getað farið svo, að mikill eldur
hefði komið upp í skipinu,
sprenging orðið með ægilegum
afleiðingum o. s. frv.
Um 170 farþegar, sem á skip-.
inu voru, vissu ekkert um þetta,
fyrr en þeir lásu um þetta í
blöðunum, eftir komuna til
Liverpool. Svo vel tókst yfir-
Fyrsta skemmdarverkið var
á smurningskerfi túrbinuvéla
skipsins, en ef það hefði ekki
uppgötvazt í tæka tíð, hefðu
vélarnar brennt úr sér. og vafa-
laust orðið mikill eldur.
Tveimur dögum síðar var unn-
ið skemmdarverk á stýrisút-
búnaði skipsins, svo að við lá,
að árekstur yrði milli Hilary
og annars skips, og svona gekk
þetta alla leiðina.
Hillary er nærri því 8000
smál. skip. Fingrafaramyndir
voru teknar við komuna til
mönum slcipsins að halda þéssu Liverpool. Áhöfnin, 125 manns,
leyndu fyrir þeim. Sín á milli t en hún fékk svo kaup sitt og
kölluðu þeir skemmdarvarginn
„Manninn frá Manchester“, en
höfðu ekki hugmynd um hver
hann var, en þegar eftir að skip
ið lét úr höfn í Vestur-Afríku,
fór sitt hvað að koma fyrir, sem
alveg ótvírætt benti til, að
hættulegur skemmdarvargur
var í skipinu. Og í nærri 3 vik-
ur gátu skipstjóri og yfirvél-
stjóri vart fest blund.
Hvorki í fleiri né færri en
um 100 skipti var gerð til-
raun til skemmdarverka, og
munaði oft mjóu, að unnt
væri að afstýra háskalegum
afleiðingum.
U
n
Þögli risinn
í reynsluflugi.
Stærsta farbegaflugvél hehns
hefur farið í rcynsluferð, að
því er Bristol Aircraft Co. í
Bretlandi hefur tilkynnt.
Flugvél þessi er oft nefnd
„Þögli risinn“. Hún er smíðuð
fyrir BOAC (British Overseas
Aircraft Corporation) og verður
notuð á lengstu flugleiðum
heims, m. a. á flugleiðum yfir
Norður-Atlantshaf árið um
kring og í viðkomulausu flugi
frá Evrópu til vesturstrandar
Bandaríkjanna og er þá ráðgert
að fljúga yfir norðurskaut jarð-
ar.
heimferðarleyfi. Enginn gi-un-
ur hvilir á neinum skipverja
og sagði skipstjóri, að „enginn
sjómaðui’, andlega heill, mundi
aðhafast neitt til þess að tefla
skipi sinu í hættu“.
ÁÍBiennlngur borgar.
Samvinnumenn guma mjög af
því, hversu mikinn hag al-
1 menningur hafi af þeirri
J verzlunarstefnu, sem þeir
I boða, og allar endurgreiðsl-
7 urnar, milljónirnar, eiga að
f vera ótvíræð sönnun í því
F efni. Af því, sem sagt er
J hér að framan, sanna þær
tölur ekkert um ágæti slíkra
I verzlunarhátta, því að
I skattatapið af samvinnu-
I verzluninni verða einhverjir
f að greiða, og það er ekkert
smáræði.
Bezta dæmið um það er meðal
annars sú staðreynd, að
SÍS „tapaði“ svo miklu fé
árið 1955, að útsvar þess
hér féll niður. Fyrir bragðið
urðu aðrir borgarbúar að
borga þeim mun meira í
bæjarsjóð — þeir urðu að
standa undir „tapi“ þessa
fyrirtækis. Og eftir því sem
SÍS heldur kappsamlegar á-
fram að auka Starfsemi sína
hér í bæ, mun óeigingjám
Kveðja frá Svía-
konungi.
Auk þeirra nýársóska, sem
þegar hefur verið getið, hefur
| forseta íslands borizt heilla-
t skeyti frá Gústaf Adolf, Svía-
konungi, svohljóðandi:
Ég sendi yður, herra forseti,
einlæga þökk fyrir vinsamleg-
ar nýárskveðjur og bið yður
fyrir hjartanlegar árnaðarósk-
ir til yðar og alira íslendinga.
Jafnframt vii ég láta í ljós, að
ég og drottningin hlökkum til
íslandsheimsóknarinnar, sera
þegar er ráðin.
Gústaf Adolf R.
(Fréttatilkynning frá skrif-
stofu forseta íslands).
•r
Islenzkum söngvara
veltt efnstök viÖur-
kennfng.
Magnús Jónsson söngvari er
á förum til Danmerkur. Hefur
Konunglega leikhúsið x Kaup-
mannahöfn boðið honum ó-
keypis nám við óperuskóla leik
hússins í tvö til þrjú ár.
Mun Magnús halda þar áfram
söngnámi sínu, enn fremur mun
hann læra leiklist og hlutverk.
I Þá mun hann einriig fá óperu-
hlutverk við Konunglega leik-
húsið, meðan hann er þar við
nám.
Er það mjög sjaldgæft, að út-
lendingum sé boðið ókeypis
nám við Konunglega óperu-
skólann og má þakka þetta boð
milligöngu Reumertshjónaima.
Magnús Jónsson hóf söngnám
sitt hjá Pétri Jónssyni óperu-
söngvara og var hann þar í tvö
ár. Síðan var hann þrjú ár á
Ítalíu við söngnám.
Fyrsta sjálfstæða konsert
sinn hélt hann árið 1953, þegar
hann var nýkominn heim frá
Ítalíu. Síðan hefur hann sungið
hér í ýmsum óperum og óepr-
ettum, svo sem La Boheme, Ni-
touche, Bastien og Basienne, II
Trovatore og Kátu ekkjunni.
Magnús Jónsson mun fara
héðan næstkomand laugardag.
Það er einstæður heiður, sem
þessum unga söngvara hlotn-
ast með þessu boði og er hann
vel að honum kominn.
taprekstur fara sívaxandi
öllum borgarbúum til bless-
unar. Væntanlega skilst út-
svarsgreiðendum hér í bæ,
hversu mikilla fofréttinda
þeir njóta, þegar þeir fá að
standa undir útsvarsgreiðsl-
um góðgerðastofnunarinnar.
Affadans á
Akureyri.
Frá fréttaritara Vísis.
Akureyri, í gær.
I gær var efnt til einhverrar
hinnar mestu áramótabrennu,
sem sögur fara af á Akureyri.
Það var íþróttafélagið Þór á
Akureyri, sem stóð að benn-
unni og var hún á Gleráreyrum.
Veður var hið fergusta og
mannfjöldinn, sem safnaðist
saman til að horfa á bernnuna,
skiþti þúsundum.
Fimmtíu mánna dansflokkur
dansaði á skrautlýstu svæði úm
hverfis brennuna og voru álfa-,
kóngur og drottnin í- farar-
Þriðjudaginn 8. janúar 1957.
Þau eru ekki alveg eins og þau
eigá að vera ljósin á gatnamót-
um Bankastrætis og Ingólfsstræt-
is, sagði maður nokkur við mig
í gær. Og ég er honum að mestu
sammála, hvort sem hægt er að
gera nokkuð við því eða ekki.
Okkur kom báðum saman um, að
skammt væri á milli rauða Ijóss-
ins og.þess græna, og gæfist fót-
gangandi fólki ekkert tóm til þess
að komast yfir götuna, nema að
leggja sig í hættu vegna umferð-
ar, einkum suður Ingólfsstræti,
þegar farið er yfir Bankastræti.
Þessa myndi varla gæta, ef um-
ferð væri eitthvað minni, en hún
er sífellt einmitt á þessum gatna-
mótum. Og vegna þess að ég þarf
svo oft að fara yfir Bankastræt-
ið, lief ég liaft tækifæri til þess að
veita þessu nánar gætur. Það
er oft að bilar, sem bíða i Ing-
ólfsstrætinu eftir grænu ljósi, aka
s-amstundis á stað og umferðin
niður Laugaveginn stöðvast.
Tóm fyrir gangandi.
Það þyrfti því að athuga nánar
Ijósin á þessum gatnamótum og
athuga hvort ekki væri liægt að
láta milliljósið vera nokkrum
sekúndum lengur á, áður en
skipti, til þess að fótgangandi
fólki væri gefinn kostur á því
að komast yfir án þess að vera í
hættu. Nú myndi heldur ekki
þurfa að gera neitt, ef ökumenn
allir væru jafn varkárir og til-
liliðrunarsamir við fótgangandi.
En það eru þeir ekki. Sumir aka
af stað, þegar er slokknar á rauða
ljösinu og hirða ekkert um það
að gefa þeim, er bíða eftir að
komast yfir götu á fæti, tækifæri
til þess. Og enn kemur það fyrir
að vegfarendur skeyta ekkcrt um
ljósin, en þeir eru aftur á móti
færri nú en í fyrstu. Kannske
væri rétt að láta lögreglumenn
vera þarna annað slagið á verði
til þess að leiðbeina ökumönnum
og aðvara þá, sem ekki fara að
augljósum rcglum.
Það er enginn vetur.
Við, sem erum komin af barns-
aldri, kvörtum ekki yfir þvi að
veturinn með kuldum og fann-
fergi láti eilítið standa á sér. En
kynlegur var litli pilturiun, sem
ég hitti fyrir lielgina. Hann var
með sleðann sinn á Bergsstaða-
stræti og var þ ekkert sleða-
færið. Hann þurfti á hjálp að
halda til þess að komast áfram
með hann, og kom ég honum til
aðstoðar. Hann spurði mig:
„Hvenær kemur veturinn?" Eg
sagði lionum, að veturinn væri
kominn. En sá litli gaf sig ekki.
Hann svaraði og var liálfkjökr-
andi: „Þetta er enginn vetur, allt-
af rigning.“ Snáðinn var ekki
ánægður með tiðarfarið, enda
sennilcga beðið lengi eftir því, að
geta reynt sleðann sinn, en snjór-
inn, tákn vetrarins i augum barn-
anna, ekki látið sjá sig. Þannig
sýnist liverjum sitt i þessum
heimi. — kr.
broddi, en síðan tröll^ svartálf-
ar, Ijósálfar o. fl. Stjórnaði Jón-
as Jónasson kennari dansinum,
en brennustjóri var Víkingur
Björnsson. Flugeldum var skot-
ið á meðan á brennunni stóð og
höfðu menn af hina mestu
skemmtun..
Um miðnættið í nótt logaði
enn svo mikill eldur í kestin-
um, að slökkviliðið fór þangað
með marga dælubíla til að
slökkva endanlega í honum.
Að brennunni lokinni í gær-
kveldi efndi íþróttafélagið Þór
til skemmtunar og dansleiks að
Hótel KEA.