Vísir - 28.01.1957, Blaðsíða 7

Mánudaginn 28. janúar 1957
vtsm
Þar -kemur Jón E. Einarsson 1
og það beina lei& frá Tyrklandi
úr sól og hlýju, enda hefur Jön
orð á þrí, að hann sé búinn að
fá kvef'efíir að hann kom heim.
Nú finnst mér Jón, þar sem
hann situr fyrir framan mig,
eiginlega vera kominn úr
Bjarmalandsför og hljóti að
hafa frá mörgu merkilegu að
segja. og geti leiðrétt ýmsar
fráleitar hugmyndir sem menn
alniennt gera sér hér um Tyrki.
En svo byrjar Jón á því að
kva fí.a undan jafn hversdags-
legum kvilla og kvefi, svo eg
fór r<ð álykta, að það væri ó-
þekkt fyrirbrigði í landi vinar
mins og eitt. sinn herbergisfé-
laga Faruks Cancrs, sem hafði
veitt mér nokkra uppfræðslú
um land • sitt og þjóð. En þar
sem eg liefi ekki kynnst öðrúro
Tjn hefi eg ekki getað próf-
að hvort það sem Faruk sagði
mér var satt, en um það efaðist
eg oft stórlega, sérstaklega
þeg.a ■ hann vildi láta mig hrífasí
af dásamlegum þjóðarsiðum
í landi sínu. (Og Tyrkland varð
allt ..< eftirsókharverðara eftir
þvirscm Faruk þekkti mig bet-
ur).
Þar cm ekki
fagrar konur.
1 ...ð fyrsta sem mér varð því
á a.Ö spyrja Jón var:
— Eru Tyrkir sannsöglir og
oi\ :eldnir?
- - Nei. ekki er hæ-gt að hrósa
þei.n fyrir það, þcir leggja pínu
lítiö nnan skilning í loforð en
við gerum.
] -ta datt mér í hug, sagðí
eg_ en með sjálíum mér fannst
mé - það mjög leiðinlegt, því
Faruk var búinn að fnála upp
fyrir mér dásamlegar myndir
af Tyrkjum yfirleitt og eg vildi
ógja' nan þurfa að rífa þær nið-
ur. Þ'.-í spurði eg aftur í þeirri
vcn að' Faruk heíði ekki logio
mig fullan:
Er ekki fallegt kvenfólk í
Tyrk’anöi?
Nei, ónei, ekki er bein-
línis hægt að segja það. Ekki
svona yfirleitt. Þær eru heldur
þybbnar í vexti. Þó eru þar til
f'agrar konur eins. og annars-
staðar.
Myndaríegir
kartmenn.
Þarna fór Jón alveg með það.
Fa." .k var búinn að segja mér,
að þir væru fegurstu og glað-
lyntíu-iíu konur í heimi. Að
vísu var honum kunnugt að eg
las rvi'cið Omar gamla Kayam
í þá daga og dró sínar álykt-
ar/-
— Hvernig líta þá karlmenn-
irni” út? varð mér á orði, en
h . ð;. í huganum mynd Faruks
víýar míns, sem var lítill, brúnn
á hörund og pervisalegur.
Karlmennirnir.eru myntí-
arlegir og laglegir. Þeir eru
margir hávaxnir, hörundshvitir
og bera sig vel. Mér fannst þeir
langtum myndarlegrj en kon-
ur ar yfirleitt. Það er alltaf
Jafnvel þótt hann gengi í tötr-
u -- bef hann hana eins og aðats
ni'-ður skrautskikkju. Mér
fa .nst jafnvel hinir fátæku þar
í l>ndi ekki hafa þennan aum-
in iasvip sem einkennir auðnu- 1
leys’ngja stórborga annarra
landa. |
Hverig líkaði þér svo vic
Tj'rkjann?
— .-tlvcg ljómandi vel. Þeir
eru beztu náungar. Hjálpsamir
og vicltunnanlegir í alla staði.
Mér líkaði þar alveg prýðilega.
Það vildu allir allt fyrir mann
gera, eins og sagt er.
Talsverður aflL
— Hvað varstu annars að
gera?
— Eg var að kenna ýmisiegt
viðvikjandi fiskeiðum. Fór
þangað á vegum FAO (Land-
búnaðar- og matvælastofnunar
sameiriuðu þjóðanna). Tyrkir
leggja nú mikið kapp á að taka
upp nýjar veiðiaðferðir til að
auka fiskframleiðslu sína.
— Fiska þeir mikið?
— Það er hreint svo lít-
ið. Fiskaflinn nam í hitteð-
báta. Tvo 85 toiina báta fram-
byggða eins og Fanney er, fjóra
40 tonna báta og svo sex all-
stóra flutningabáta. Annars er
aragrúi af minni bátum. Þessir
nýju bátar höfðu kælikerfi í
lestum því annars eyðileggst
aflinn í hitanum.
— Voru bátarnir smíðaðir í
Tyrklandi?
— Nei, þeir voru smíðaðir í
Þýzkalandi, stálbátar_ en teikn-
aðir í Frakklandi. Þeir hefcu
heldur átt að láta Þjóðverjana
sjá algerlega um bátana.
—• Hvað var svo veitt, þorsk-
ur. síld eða kannski karfi?
•—- Nei ekkert af þessu til
þarna, svo það er Pkki hætta á
samkeppni frá Tyrkjum. Það
er fiskur sem þeir kalla palamut
o og
fiskur og vpður hratt. Það er | af hnýsu.. Þeir veiða hriysur
vont að éiga við hann þess og höfðu verltsmiðju til að vinna
vegna. Hann veður líka oftast kjötið.
undan vindi. Mér dettur helzt | Faruk vinur minn var Mú-
í hug að líkja honum \-ið smá- hammeðstrúarmaður eins og
ufsa, kannski heldur stærri og’ sönnum Tyrkja ber að vera enda
veður með buslugangi og á var hann prestssonur eða hvað
fleygiferð. Nótinni er skipt í þeir nú kallast, en þegar hann
tvo báta og má líkja því við var strákur í uppvexti var hin
hringnótafyrirkomulagið hjá stranga fasta á heimili hans
okkur. nema hvað nótiri er í honum ofraun og hann stalst í
báðum bát’unum. búrið á nóttuni. Þegar hann
— Fá beir ekki stó'- l*öst’ varð þess var að honum varð
— lsTei, þetta er hálfgerður ekkert meint af því að brjóta
peðringur. Torfurnar eru atdrei reglur spámannsins lagði hann
þéttar. Svo veiða þeir líka mik- niður knéfall og höfuðhneig-
ið á handfæri, húkk. Þeir eru ingar til Mekka.
búnir að fá sér nylonfæri og -— Hvað gerðu sjóararnir?
hafa víst verið á undan Fær- ‘ — Sumir fóru á fjölina, en
éyingum með það. Þéir nota aðrir gerðu það ekki.
slóða. Það er að segja marga —Hvað er að fara á fjölina?
króka hvern upp af öðrum. Aldrei minntist Faruk á það.
Þegar hann er gráðugur fá þeir — Það er ekki von. Faruk.
kannske á alla krókana. hefur ekki verið til sjós. í landí
breiua þeir undir sig Htið teppi
Hvor situr og krjúpa á því þegar þeir gera
að sínu. bæn sína, en það er ekki svo
— Hvaðan stundaðiröu sjó- gott að vera með skrautoíiö
inn í Tyrklandi?
— Við veiddum í Svartahal-
inu. Þar veiðist mikio. Rússar
ve;ð> sín megin ög Tyrkir við
sitt land. Það eru engar sam-
göngur á milli fiskimanna frá
þessum löndum.
— Sástu nokkurn tíma rúss-
nesk fiskiskip við Tyrkland9
— Jú, aðeins einu sinni
komu Rússarnir í námunda vtð
okícur, c"i hurfu brátt aftur.
teppi um borð í óhreinum fiski-
bát. Þess vegna var þar fjöl.
sem notuð var í staðinn fyrÍL
teppi og það var kallað að fara
á fjölina.
Líkamsæfingar fyrir
kyrrsetunienn.
Það virðist enginn skipta
sér af því hvaða trú hver hefur
og menn eru misjafnlega trú-
ræknir þar eins og hér. Skip-
J Tyr’.jastjórn
hc-fur bánnað stjórinn og nokkrir aðrir gerðu
fisklskipum að leita hafnar hjá
bænir sínar reglulega. Þá settu
Mithbisik vi& ,Iées M,
Miwtitrssnn skipstjóra• seité
pi* nsjfkfÞBssiesss irtí Tt/w'k-
ittiaeíi.
Rússum. Þaö er víst til að koma þeir upp sérstakar húCur eða
kollur. Sumar voru svartar.
aðrar hvítar, sumar voru út-
saumaðar af konum þeirra.
Þeir notuðu aldrei höfuðfötin
t brælur þarna?
Jón B. Einarsson. skipstjóri, er einn af þeim íslendingum,
;em F.A.O., eða Matvæla- og iandbúnaðarstofnun S.Þ., hefur
ráðið tíl aft leiðbeina þeim þjóðum, s?m leggja nii kapp á að
auka fiskveiðar með nýjum aðferðum. Fréttamaðui" Vísis rabb-
aði svolitla stund við Jón um dvöl hans í landi Kemals Ata-
sem svipti blæjunum frá andliti kvennanna og opnaði
bjóð sinni nýjan heim í flestum efnum.
fyrra 100 þúsund lestum og
leiur aukist ár frá ári. Það er
’agc mikið kapp á að auka fisk-
iLcyzluna innanlands og einnig
að seija fisk úr landi. Einig er
verið sö koma upp frystihúsum
i sem flestum bæjum og borg-
um til þess að geta varðveitt
iisk og kjöt og eru nú frysti-
hús. í nær ölíúni fiskibæjum.
Það er eitt geysi mikið fyrir-
tæki, Et ve Galish Kurum sem
f ’
býðir Kjöt og Fiskur h.f. sem
á nær öll frystihúsin í landinu
og rekur kjöt og fiskverzlun.
Þetta fyrirtæki gerir einnig út
marga báta.
— Vannst þú hjá þessu fj'rir-
tæki?
— Nei, eg var hjá ríkisfyrir-
tæki, sem helzt mætti líkja við
Fískifélag íslands. Það er til-
raunastofnun. bæði vísindalegs
og atvhnnulegs eðlis. Það stóð
íyrir tilraunum með ný veið-
aríæri og a'ðra gerð báta. en ti1
þessa hafa verið notaðir af
Týrkjum.
Flestir bátarnir
eni litlir.
— Hvernig eru fleyturnar
sem þeir nota?
— Þeir nota mest litla báta,
15 til 20 tonn. En á sínum tíma
fengu þeir fyrir tilstilli Mars-
hallhjálparinnar stóra nýtízku
og er heldur stærri en síld.
Hann er af túnfiskaættinni og
þegar palamut hefur bætt við
sig tveimur árum er hann kall-
aður tórrragun. Saltaður pala-
mut er herraniannsihatur. Hahn
er boröaður hrár upp úr salti,
er þá skorinn i þykkar snciðar.
Þetta þykir Tyrkjanum gott
með olíu eða víni. Það myndi
mörgum hér blöskra verðið á
palamut. Kílóið koetar hvorki
meira né minna en 4 til 5
tyrkneskar lírur það er yfir
20 krónur.
Þetta er ekkert hjá laxinum
hér heima, verður mér á að
hugsa.
Palamut
veður hratt.
— Hvernig fer svo veiöin
fram?
— Þeir veiða mest í stórar
nætur, nokkurskonar snurpu-
nætur. Þær eru frá 200 til 350
faðma langar og 30 til 45 faðma
djúpar. Næturnar hafa svipað-
an riðil og síldarnæturnar okk-
i.r, en í þeirn er fínna garn og
þær eru allar léttri. Það er
■jert til þess að þær séu'við-
ráðarilegri, því þær eru dregnar
inn á höndunum.
— Er nauðsynlegt að hafa
næturnar svo stórar?
•— Palamut er feikna fjörugur
í vea fyrir að nokkur vandræoi
hljótist af því. Svo þarna situr
hvor að sínu árekstralaust, cnda
hittast þeir aldrei. |
- Það eru auðvitað aldrei sem þeir 3111131:3 gengu mcð’
Bænageroin. sérstaklega um
1 föstuna var fjórum sinnum á
—- Vcó' 5 er yfirleitt mjög dag og stóð allt upp í fimm mín-
gott. eins og gefur að skilja, en útur, Þeir notuðu tækifæri
þarna koma þokubrælur og þegar hlé varð á vinnunni.
það gctur orðið býsna kalt á( Þetta eru feikn miklar líkams-
vetrum. Við urðum einu sinni, æfingar og sennilega hollar
veðurtepptir. Þá vorum við (kyrrsetumönnum, svo ■ maður
austast í Svartahafinu og ætl- ■ láti hitt liggja milli hluta.
uðum heim, en þá skall á norð- | — Hvernig var svo maturirin
vestan stcrmur. Það er versta um borð?
áttin. Ströndin er nærri hafn-
l.aus —r enda ekki vogskorin.
Það voru 500 sjómílur til Istan-
bul en skammt þaðan var
heimahöfnin. Þetta ct- enginn
— Hann var sæmilegur. Þeii
nota að vísu mikið krydd og eta
kynstrin öll af baunum, alls-
konar baunum. Þeir kalla það.
fasoli. Svo er það píla, sem mik-
_ ' ’ íð er borðað af. Það er ris soðið
til Danmerkur.
Hann var á
Höfrungi.
— Hvað hét báturinn sem þú
varst á ?
— Hann hfeitir Yunus bori’.
í feiti. Þeir nota mikið jurta-
olíu til matar. Mikið er bo.rðað
af kjöti með sterku kryddi.
— Þér hefur orðið gott. af
þessa?
— Eg félik einu sinni í vömb-
fram eins og junus og það þýð- ina. Kokkurinn gaf okkur
ir höfrungur. Þarna var all- ’ skemmt kjöt. Þeir fara ekki
mikið af höfrungum og mikið alltaf eftir ströngustu hrein-
Jón Einarsson skipstjóri með einum af Tyrkjúnum sem voru.
á Yunusi.