Vísir - 06.02.1957, Page 6
*
VtSIR
Miðvikudaginn 6. febrúar 1957
[ i
<1
D A G B L A D
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur)
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hvað gerist á árinu?
Búlganin ^ Eisenhower
hiltasf, Krúsév hverfur.
Spádc3ií£y ztaískra stjörnu-
spekings.
Alit samkvæmi ioforðunum!
Það voru nauðsynlegar um-
ræður, sem fram fóru í sam-
einuðu alþingi í fyrrakvöld,
þegar efnt var til útvarps-
) umræðu um tillögu Ólafs
) Thors og Bjarna Benedikts-
sonar um það, að stjórnin
skuli rjúfa alþingi og efna til
nýrra kosninga á vori kom-
anda. Greinargerð íyrir til-
lögu þeirra er sú; að stjórn-
arflokkarnir hafi svikið öll
] þau loforð og fyrirheit, sem
I þeir gáfu kjósendum í kosn-
1 ingarbaráttunni á síðasta
i voru, og þar sem ætla megi,
! að margir kjósendur hafi
' einmitt veitt flokkum þess-
nm brautargengi vegna lof-
orða þeirra — svo sem um
varanlega lausn á erfiMeik-
um atvinnuveganna — sé
það eðlileg krafa, að hinum
sömu kjósendum gefist nú
tækifæri til að kveða upp
dóm sinn um það, hvort þeir
líti svo á að flokkarnir hafi
leyst málin á þann hátt, sem
þeir gáfu fyrirheit um.
Efnahagsmálin og varnarmálin
voru efst á baugi í kosninga-
hríðinni á síðasta vori. Fram-
sóknarflokkurinn ger' i á-
greining við' Sjálfstæðis-
i flokkinn innan ríkisstjórn-
arinnar um bæði þessi mál.
Formaður hans uppgötvaði
1 skyndilega ný viðhorf í
) efnahagsmálunum, og hann
) sagðist ekki geta leyst þau
með samvinnu við Sjálfstæð-
isflokkinn. Hann boðaði
j landslýðnum rrilkinn fögnuð,
' þvi að' hann ætlaði að finna
varanlega lausn á þeim
vandamálum, Sem að hafa
steðjað um langt árabil. Það
var glæsilegasta loforð hans
í þessum mikla vanda. En
hann lofaui einnig að koma
varnarliðinu úr landi og
það var annað aðalloforjlð,
sem almenningi var gefið.
Efndirnar eru svo á þá lund,
að ríkisstjórn framsóknar,
krata og kommúnista hefir
beitt þeim ráðurn í efnahags-
málunum, sem framsóknar-
menn töldu einmitt að kæmu
ekki lengur til greina. Og í
varnarmálunum hefir verið
ákveðið, að varnarlicúð skuli
vera í landinu um óákveð-
inn tíma. Þannig hafa núver-
andi stjórnarflokkar staðið
við stóru orðin, þegar þei.-
hafa náð því marki að kom-
ast í ríkisstjórn, og eiga að
gera eins og þeir höfðu sagt
þjóðinni að sjálfsagt væri að
fara að, meðan þeir voru að
biðja um atkvæði almenn-
ings.
Kommúnistar hafa þar að auki
fallizt á kaupbindingu, sem
hingað til hefir veriu dæmd
svik og gerræði gagnvart
verkaiýðnum, þegar það ráð
hefir verið reynt áður. En
með því móti hafa þeir þó
gert þá mikilvægu játningu,
að það sé kaupgjaldið, sem
sé undirstaða erfiðleikanna.
Ef það væri ekki rótin,
mundu þeir ekki hafa fallizt
á þá leið, sem valin hefir
verið og þeir hafa barizt
fyrir af miklum móði innan
verkalýðsfélaganna, enda
þótt menn þar hafi átt næsta
erfitt með að átta sig á þess-
ari skyndilegu, algeru
stefnubreytingu. En komm-
únistar urðu að borga fyrir
að fá að taka þátt í stjórn-
inni, og þessi var prísinn.
Og svo koma þessir flokkar
fram fyrir þjóðina og halda
þvi f’-am, a?t þeir hafi ein-
mitt gert það, sem þeir lof-
uðu fyrir kosningar og ekk-
ert annað.
Um hver áramót rignir niður
alls konar spádómum stjörnu-
skoðenda og annarra um at-
burði komandi árs.
Til dæmis gáfu þrír ítalskir
1 stjörnuspekingar út spádóma
i sína fyrir árið 1957 í fyrstu viku
J ársins. Urðu þeir sammála um
I það, að eftirfarandi atburðir
i mundu vefða hinir merkustu á
* árinu:
I 1) Búlganín og Eisenhower
munu halda fund með sér í
Stokkhólmi, svo að hægt verði
að ræða helztu vandamál heims
ins. Vænta má meiri árangurs
af þessum fundi en þeim, sem
haldinn var í Genf sumarið
1955.
1 2) Aðalritari kommúnista-
flokksins rússneska, sem marg-
ir telja voldugasta mann lands-
ins, Nikita Krúsév, mun hverfa
skyndilega og án þess að skýr-
ingar verði á því gefnar.
| 3) Margrét Bretaprinsessa
• mun fá mann þann, sem hún
elskar. Allur heimurinn mun
hafa samúð með henni og manni
hennar.
Stjörnusuekingarnir urðu
auk þess sammála urn það, að
á fyrra hluta ársins muni ger-
!ast ýmis alþjóðleg atvik, sem
muni um skeið ógna heims-
friðinum, svo að Evrópa rambi
um tíma á barmi glötunar.
Minniháttar styrjaldir muni
verða háðar í Asíu og Afríiiu,
og mur.i þær vekja storma
mikla á vettvangi Sameinuðu
! þjóðanna.
' Loks spáðu þeir því, að Gina
Lollobrigida mundi ala barn á
árinu, og hefur hún þegar stð-
fest það.
Reykvíkíngar ættu aíitaf aí getr
fengíð nýjan físk.
Ný, ódýr aðferð við geymslu heldur
fiskinum ferskum í 10 daga.
i Fundin hefur verlð ný aðferð
til að geyma fisk og halda hon-
um ferskum allt upp í 10 til 1C
daga. Þeir, sem neytt hafa fikj-
arins eftir slíka geymslu segja
að ekki sé luegt að fiima num á
lionum og fiski, sem cr nýdreg-
inn úr sjó.
| Aðferöin er sú að fiskinum er
komið fyrir i þró, sem fyllt er
með daufuin, kældum pækli.
Vatnið er kælt i O til c-2 stig á
• Celcius.
| Jóhann Kúld, fiskfnatsmaður,
hefur síðan 1950 gert tilraunir
i með þessa geymsluaðferð, en
l það var fyrst fyrir um það bil
26 árum að honum af tilviljún
: datt í hug að varðveita fisk með
þessum hætti.
Götustrákar að verki.
Tíminn hefir fundið, að það er
erfitt að sannfæra almenn-
ing um það, að staðið hafi
verið við stóru orðin fyrir
síðustu kosningar. Hann
grípur þess vegna til þess
' gamla ráðs að hafa nógu
I hátt, fullyrða nógu mikið, í
þeirri von að hávaðinn og
1 hortugheitin sannfæri menn
um, að allt sé satt og engu
logið. í upphafi frásagnar
í gær af útvarpsumræðun-
um segir Tíminn til dæmis:
1 .Ráðherrarnir hröktu þenna
vaðal lið fyrir lið, svo að
ekkert stóð eftir, og' sýndu
, fram á, að stjórnin hefir ein-
| mitt í'ylgt i'ast þeirri stefnu,
sem mörkuð var í kosninga-
baráttunni og ítrekuð í
stjórnarsamningnum.“
Tíminn scgir með öðrum orð-
um við lesendur sína: Það,
sem þetta blað sagði fyrir
kosningarnar, sagði það
aldrei. og það, sem framsókn
lofaði fyrir kosningar, lofaði
hún aldrei, Ef þið haldið
það, þá eruö þið glópar, góð-
ir hálsar. Það er skemmti-
legur vitnisbúrður, sem
þetta blað gefur vitsmunum
fylgismanna flokksins, ef
það ætlast til, að menn gleypi
fullyrðingar þess ög stjórn-
arflokkanna
Tilviljun réði.
Það var eitt sinn að s.jómenn
við Eyjafjörð komust elcki td
þess að fletja f;sk, sem slEegður
hafði verið og hausaður. Fiskur
inn var í keri barmafullu af
ferskvatni. Kalt var í veðri og
fraus yfirborð vatnsins. Það va:
ekki fyrr en eftir nokkra daga
að mennn fóru að gá að fisk-
inum, sem þeir héldu að væri
orðinn skemmdur, en urðu for-
viða í því að fiskurinn var næst-
um sem nýr. Var þetta upphaf
þess að Jóhann Kuld tók að gerr
tilraunir með að geyma fisk ;
þennan hátt.
S.l. laugardag sýndi Jóhann
blaðamönnum tilraunir sínar og
gerði grein fyrir þeim. Telur
hann að þar sé fundið það ráð,
sem leyst geti hið mikla vanda-
mál að halda þeim fiski ferskum,
sem ekki vinnst timi til aö verka
strax og hann kemur upp úr
skipi. Þessi aðferð hefur það
fram yfir að geyma flskinn í is
að nýja bragð hans varðveittist
betur, því ísinn kremur fiskinn
og vökvinn pressast úr honum.
Þessi nýja aðferð mun sérlega
vel til fallin til að geyrna íisk-
inn ferskan fyrir bæjarmarkað,
því ísaður fiskur þykir ekki eins
góður til átu og nýr fiskur. Oft
líða margir dagar án þess að
bæjarbúar eigi kost á nýjum
fiski og væri þvi nauðsynlegt að
reyna þessa aðferð viö neyzlu-
fisk fyrir bæinn.
Fleiri uin liituna.
Nú vill svo til að fleiri hafa
gert tih’aunir sama eðlis og hef-
ur árangur þeirra orðið sá sami
og Jóhanns Kuld. Á ránhsóknar
stofu Fiskiféíags Islands liafa
samskonar rannsóknir farið
fram í tvö ár. Arangurinn þótti
það góður, að á s.l. vetri voru
sett upp í Vestmannaeyjum tæki,
sem gátu geymt allt aö þrjú tonn
af fiski í kældum sjó. Fiskurinn
geymdist þannig óskemmdur allt
upp í 16 daga siðan unnin í
frystihúsinu.
Svipaðar tilraunir hafa einnig
verið gerðar á sama tíma erlend
is og hfa reynst vel. Vær því
ekki úr vegi að hagnýta þessar
geymsluaðferðir, sem virðast
gefa svo góða raun.
Mesta kjarnorkuver
heims í Skotlandi.
Raforkuráðið í Suðnr-Skc
andi hefir skýrt frá áformu
um smíði kjarnorkuvers
rafmagnsframleiðslu.
Það verður mesta kjarnork
ver, sem reist hefir verið í hei
inum í iðnaðarþágu. Það vcr
ur reist nálægt Largs í Ay
shire.
Kóstnaður er áætlaður
rnillj. stpd. Land kjarnork
versins verður unr 160 ekri
Þetta skozka kjarnorkuver á
geta framleitt 300 megavött.
Eftirfarandi bréf heíur Berg-
máli borist frá einum lesenda
sinna:
i ,,Það tiðkast r.ú mjög, að blöð-
in íræði lesendur sina um is-
lenzkt mál, og vil ég nota tæki-
færið til þess að þakka Vísi fyrir
móðurmálsþætti þá, sem hann
flutt, en þar hefur verið stefnt
að því marki að menn vandi dag-
legt mál sitt, og hafa þessir
þættir verið við almennings hæfi.
Vissulega ber að leggja rækt við
daglegt mál, í ræðu og riti, og
eru slikir þættir þakkar \'erðir.
Mikilvægt er, að þeir sem taka
að sér slika þætti, skrifi af
þekkingu um það, sem þeir taka
fyrir, og færi rök fyrir gagn
rýni sinni. Þykir mér á því hafa
orðið misbrestur hjá manni á
Akureyri. sem að sögn dagblaðs
hér ritar ,,orðadálk“ í blaðið Dag
á Akureyri, og prentar upp kafla
úr einum pistli hans.
| „Hjörs á þrá“.
Samkvæmt frásögn dagblaðs
ins segir þessi málspekingur:
. „Fyrst kemur fyrir talsháttur
i inn „hvergi smeykur hjörs á
; þrá“. Talsháttur þessi er rangt
i með farinn. Hefi ég aldrei heyrt
| hann öðruvisi en stuðlaðan, og
hljóðar liann þá svo: Ei er ég
j hræddur hjörs á þrá. Mun hann
vera tekinn úr rimum (mig
minnir Andrarímum) og hljóðar
þannig erindið, sem hann er úr.
Sóniagæddur svaraði þá,
súriun mæddiu’ píniun:
Ei er ég hræddur hjörs á þrá,
hlifum klæddur mínum.“
Tilefni þessarar gagnrýni er
sú, að maðurinn hafði rekist á
talsháttinn í blaði (í greinarkorni
um Dawson hinn brezka, er birt
var í Visi, og segir þar um Daw
son, að hann sé „hvergi smeykur
hjörs í þrá.“
J
| Andrarímur sönnunp.r-
! gagnið.
Ekki eru fleiri orð höfð um
þetta, og verður því að álykta.
að maðurinn, Konráð Vilhjálms-
j son, telji það alveg fullgilda
! sönnun, að tals-hátturinn sé rétt-
j ur eins og hann kvaðst þekkja
hann, þar sem i Anclrarímum
| standi „hjörs á þrá.“
Hve margir?
| Nú langar mig til að spyrja hve
margir kannist við talshátt þenn
an öðru visi en „hvergi smeykiu-
hjörs í þrá.“ Ég hefi spurt rnarga
um þetta nú, og enginn minnist
þess, að hafa heyrt nokkurn
mann segja „hjörs á þrá,“ og
aldrei á allri ævi minni hefi ég
hevrt þetta fyrr eða lesið, enda
ekki kunnugur Andrarímum.
Hvað segja mái-
fræðingar?
Mig langar nú til að fá úr
þessu skorið, hvort réttara sé:
hjörs í þrá eða hjörs á þrá?
Hvað merkir hjörs þrá? í orða
bók Sigfúsar Blöndals segir.
hjörs þrá, hjörvarbylur, — gnýr,
Kamp, Slag. — 1 sömu bók
-í»crir: þrá (nafnorð), Stivsind,
Haardnakkethed, Trods, og nefn
ir nokkur dæmi um notkun orðs-
ins, t.d. „ekki vil ég ráða til þess,
að við berjumst lengur fyrir
dauðlega menn, í þrá við Seif,“
„---- í þrá við hina ódauðlegu
guði,“ gera eitthvað í þrá‘,‘, og
„vopnanna þrá“ er þýtt Kamp.
Ekki fæ ég séð, að þetta bendi
til þess, að talshátturinn sé rang-
ur eins og hann var notaður í
Vísi og menn almennt hafa notað
hann. En — hvað segja málfræð-
'ngarnir? Og hvað hefur Konráð
,uði,“ ge-p eitthvað ,,í þrá“, og
ietta?“