Vísir - 13.03.1957, Blaðsíða 4

vxsm-
Miðvikudagimv 13. marz 1D57-
I
er elzta höfuðborg S.-Afríku.
Heimsókn í þessa nýlendu, sem
sjaldan er getið í fréttum.
Pitir sænska hlaðaniunninn
Axcl Prirkson.
% steig á skipsfjöl í Dar.-es-1 neðan þœr og eru margar mílur
Salaam og þótti mér skemmti- ' að stærð. Úti fyrir gjálfrar Inci-
logt að hugsa til þess að íara j landshaf, en ekki er ráðlegt að
til Lourenzo Marques, sem er fara í sjó hvar sem skyldi —
aðalborgin í Mozambique. j hákarlarnir hér eru ginstórir og
Dár-es-Salaam þýðir „friöar- gráðugir.
bústaður,11 en það er þó frá-
munalega sóðalegur bær, liklega
sóðalegastur af ölium strand-
bæjum i Austur-Aíríku og mjög
svo á eftir tímanum.
Eftir hressandi sjóferð, sem
entist 8 daga •— þó að sagt væri
að það væri aðeins 4 daga ferð
— komum við snemma morguns
til Lourenzo Marques. Höínin
Fólkið er hreinlegt og
vel búið.
1 Lourenzo Marques eru 70
þúsund íbúar, þar af eru
Evrópumenn 16 þúsund og var
gaman að kynnast þessu. Göt-
urnar eru hreinar, byggingar
skrautlegar, gistihúsin frábær
og fólkið vel til fara. Ég hefi
ferðast víðSvegar um Afriku, en
er stór og eru þar langar raðir , ...... .
laldrei hefi eg fyr seð svo glæsi-
af hegrum, enda var þar mikil
starfsemi. Skip frá mörgum
löndum voru þarna að lesta eða
losa vörur. Á járnbrautartein-
unum við höfnina stóðu nýjar
og gljáandi eimreiðar frá Banda-
rikjunum. Langar raðir af vöru-
vögnum stóðu þar líka og skip-
uðu ógrynni aí kopar út í risa-
stói’ar lestar eins Ameríkuskips-
ins.
1 Lourenzo *Marques og Hafn-
arbænum Beira íara fram mikl-
ir vöruflutningar til og frá
Suður-Afríku, Rhodesiu og $y-
assalandi. Eru þessir flutningar
svo miklir, að verðgildi þeiri’a
er helmingi meira en inn- og út-
flutningur landsins sjálfs.
Portúgalska Austur-Afríka,
eða Mozambique, sem nýlendan
einnig kallast, sér lika Suður-
Afríku fyrir nægilegum vinnu-
krafti. Hérumbil 70 þúsund af
hinum svörtu ibúunt, allt
karlar — ferðast árlega til Jó-
hannesaborgar til þess að vinna
þar í kolanámunum. Og eftir
nokkra mánuði hvería þeir aft-
ur til heimkynna sinna.
Lourenzo Marques er 450 ára
og elzt af höfuðhorgum Suður-
Afríku. Borgars'tæðið er for-
kunnarfagurt og liggur við
Mozambique-sundið, sem er geysi
r-cort sund milii Mozambique og
Madagaskar. Boi’gin teygir sig
upp eftir hæðunum. Snotur
iandsetur hnappa sig i hlíðunum
og eru trjágarðar þeirra mjög
íagrir. Skuggasælir pálmalundir
breiða úr sér í hlíðunum og fyrir
lega búið fólk, bæði karla og
konur af hinum hvita kynstofni.
Eötin eru vel pressuð, skyrtur
og kragar mjallahvitt og íötin
ágætlega sniðin. Skórnir gljá
svo að sólin speglast í þeim, en
það er líka töluverður hópur i
Lourenzo Marques, sem fæst við
að bursta skó.
með Mai Zetterling, sem dró að
sér húsfylli.
Fjöldi forðaniaima.
Tugþúsundir af Suður-Afríku-
búum ferðast hingað til Lour-
enzo Marques, enda er ekki langt
að fara. Ferðamannastraumur-
inn hefir aulcist ár frá ári og
þvi hafa verið byggð hér mörg
fyrsta flokks gistihús. Polana
gistihúsið er geysi-stórt, það er
stæling á gistihúsum í Holly-
wood og þar eru yíir 250 her-
bergi. Þarna safnast saman úr-
valið af íbúum Suður-Afríku.
Dagar og nætur líða óðfluga,
kampavinið flýtur og dansinn
dunar, við geislana frá mislit-
um kastljósum, alveg við hlið-
ina á sundlauginni, sem er úr
liús ef ungur maður býður þang-
að stúlku, og ekki þarf þá aö
liafa eftirlit með þeim er þau
dansa og ekki er sjálfsagt að
frændi eða frænka sé í fylgd
með, er stúlkunni er fylgt heim.
Annað mál er það, ef hann
skyldi fara að gefa portúgalskri
stúlku hýrt auga. Þá er sjálf-
sagt að ættingjar sé til eftirlits.
Þeir, sem hafa áhuga fyrir
því að renna færi í sjó, hafa
hér ágætt tækifæri til að stunda
þá skemmtun. Skamt frá strönd-
inni við Polána er nægan fisk
að fá, þar á meðal flatnefja
styrju. En veiðarfærin þurfa að
vera öflug þvi að margir af þe'ss-
um fiskum vega 300 pund.
100 bananai’ á 75 aura.
Það er mikið fjör í markaðs-,
skála borgarinnar. Snémma á
hverjum morgni er þar litauð-
ugt margt, sem fyrjr augun ber.
Þangað koma blökkumennimir
með stóra vagna hlaðna af lií-
andi hæsnum einnig með stór-
grænum marmara. Hér má fá j ‘e^*s banana stokka. Siðan koma
1 borgum Austur-Afriku, þar
sem Bretar raða, ber mest á
bláfátækum blökkumönnum
með gauðrifin og karbætt föt.
Ég varð því fremur undrandi er |
ég sá landsbúana hér hrcina og
snyrtilega til fara.
I Mozambique verður maður
elcki var við kynþáttahatrið,
sem ríkir í Suður-Afríku. Það er
líka farið betur með blökku-
ménnina» 1 Lourenzo Marques
sá ég stóra bæjarhluta með
ágætum húsum, sem byggð eru
handa hinum svörtu íbúum og
var það mjög frábrugðið hin-
um hræðilegu fátækrahvei’fum,
í borgum Suður-Afríku. Evrópu-
menn og fólk af öllum hörunds-
litaafbrigðum ferðast í sömu
strætisvögnum og sækir sömu
kvikmyndahús, en það væri
alveg óhugsandi í Jóhannesgr-
borg.
Geta má þess að sænskar
kvikmyndir eru stundum sýnd-
ar hérna suður frá. Meoan ég
var hér, var á sýningarskrá 10
ára gömul kvikmynd, þar sem
Alice Babs leikur aðalhlutverkið.
Og í einum af hinum stóru kvik-
mynda-húsum var kvikmynd
herbergi og mat fyrir 30 krónur
um sólarhringinn og er þaö
mjög hóflegt. Og maturinn sá
£r nú ekki slorlegur! Portúgals-
menn eru hreinustu shillingar í
matargerð.
Auk þess eru hér önnur góð
gistihús. Þar kosta 3 máltiðir á
dag— ásamt hebergi 18 krón-
ur.
Ferðamennj sem lítil efni hafa
geta leigt sér tjaldpláss — stór-
ar tjaldborgir eru þarna í
grennd og maður getur leigt
allan nauðsynlegan útbúnaö
• fyrir lítið fé.
öllum liður vel. Ungir Port-
landsbúai- af öllum tegundum,
sægur af þeim, burðarkarlar
með Jitlar kerrur, hlaðnar af
kókóshnetum, appelsinum, an-
anasi, grænmeti og geysilöngum
tóbaksfléltum.
Ég gekk hringiiv, i krsng í
þessum fallega markaðsskála og
.sá að veröið á ávöxtunum var
ótrúlega lágt 1. d. voru 100 ban-
anar selclir á 75 ;■ ira.
í einu horni af arkaðsskál-
anum var drvkkjvoluborð. Þar
gat fólk hresst sig á allskonar
köldum dryklvjum, einnig var
þar selt kaffi og te. Hafa hús-
freyjur borgarinnar vafalaust
kunnað að rheta þá lutgulsemi.
í Lourénzo Marques hafði ég
úgalar og ókvæntir eru harð- tækifæri til að selja stórkostlegt
ánægðir með ferðamanna-inn- vörumagn. Ég iiitti þar portú-
streymið frá Suður-Afriku. Þá galskan stórkaupmarm, sem
þurfa engar mæður, frændur, Var umboðsmaður fyrir eina
eða fænkur að elta í kvikmynda- stærstu bílasmiðju í Ameriku.
Konurnar lcoma til markaðstorganna og bafa alLkonár varn-
ing á boðstólum.
] Hann seldi líka eimreiðir og
i járnbrautarvagna. Hann spurði
mig hvort ég þekkti einhverja
sænska verksmiðju, sem seldi
efni í járnbrautarvagna. Tilboð
var í 2 til 3 hundruð járnbraut-
arvagna og 10 eða 12 eimreiðir.
Ég varð allur í einum loga og
sagði manninum að Svíþjóö
væri eitt af þeim löndum, sem
framleiddi beztar vörur aí þessit
tagi. En verðið er hátt sem
stendur, sagði ég.
Það gerir ekki svo mikið til,
hitt er aðalatriðið að-efnið sé aí
beztu tegund, svaraði - stói’kaup-
maðurinn.
Nokkrum dögum síðar fékk
ég hjá honum skrá yfir efni
það sem óslcað væri eftir. Ég
skrifaði 2 alkunnum fjTirtækj-
um i Svíþjóð um þessi fyrir-
huguðu kaup. Eftir sex vikur
fékk ég svar frá annari verk-
smiðjunni. Hún kærði sig ekki
um að sinna tilboðinu. Það fara
aðeins 4—5 dagar í að koma
flugbréfi, en það leit út fyrir að
verksmiðjan liefði ekki eíni á
að borga undir flugbréf. Hitt
fyrirtækið bafði ekki fyrir því
að svara. Það var þvi enginn
áhugi fyrir þessari milljónasölu.
I •
Moztunhique tvisvai; stærri
( en Svíþjóð.
Á ferðum minum um Mozam-
! bique varð ég þess brátt var að
þessi nýlenda er ekkert „puta-
land“. Hún er nærri tvisvar sinn-
um stærri en Svíþjóð og fólks-
fjöldinn er hérumbil 5 milljónir
af þeim eru 99 af hundraði
svartir og flestir bantusvertingj-
ar. Norðurálfumenn eru aðeins
31 þúsund og Indverjar eru um
það bil 7 þúsund og er það lág
tala í samanburði við fjöldann
af Indverjum á öðrum stöðúm
í Austur-Afriku.
Aðalatvinnan er búskapur og
plantekruræktun. Fyrst og
fremst er þar sykur ræktaður,
mais, kókós og jarðhnetur, olíú-
fræ, bómull og siscdhampur-
líka. Te og kaffi er þar líka
ræktað, þó að það sé ekki mjög
mikið. í Afríku eru staðir þar
sem eru jafngóð skilvrði fyrir
búskap. og plantekrurækt eins
og í Mozambique. Ótal fljól
renna um landið og nægilega
rignir þar víðast. Strandhértiðin
eru sérstaklcga frjósöm. í Quel-
imanc héraoinu og í sveitunum
Manica og Söfala eru feikistórár
ekrur sem sykurreyr er ræktað-
ur. í Quelimane ei’ lcopraræktin
mest, og getur maðiir ferðast
] daglangt án þess að sjá annað
! en pálma sí og æ.
j Gull og kopar er líka töluvert
í. por.túgölsku Austur-Afriku. Og
norðanvert við Zambezi-fljótið
er mikíð kolanám iiafið á síðari
Fr. á 9. s.
gaman af því, sem þeim fór á
milli. Illa búinn þorpari reyndi
að hrifsa af mér byssuna. sem
eg hafði fengiff að láni hjá ræð-
ismanninum í Mogador. en hún
lá ekki laus fyrir. Eg sagði við
hann að ef eg væri ekki eigandi
hennar lengur, þá væri hún
eign kaidsins og að eg mundi
hiklaust tilkynna honum um
þjófntiðinn. Slíkar hótanir eru
áhrifamestar við Mára eða
Berba og þegar maðurinn skildi.
við hvað eg átti, þá glotti hann
eins og apaköttur og sagðist
ekki vera þjófur. Eg var nú ekki
á sömu skoðun um það, en taldi
þó ekki rétt að hafa það í há-
mæli og um sama leyti skall á
okkur mikill stormur með helli-
rigningu, sem gerði okkur hold-
vota. Við hvöttum hesíana, en
leiðsögumennirnir hlupu á
harða spretti við hliðina á okkur
og reyndi einn þeirra að stinga
hest minn með hnífi til þess að
reyna að fá hann til að ausa.
Þegar foringinn sá til mannsins
greiddi hann honum vænt höf-
uðhögg með lurki. Höggið
mundi hafa lagt hvern Evrópu-
mann að velli en maðurinn lét
það ekki á sig fá. hristi hausinn
og fleygðist áfram eins cg
hundur, sem orðið hefir fyrir
refsingu.
Við fórum á þrem stundar-
fjórðungum sömu leið og við
höfðum farið á tveim klukku-
stundum áður, því að hestarnir
hlupu á spretti niður brékkuna
undan storminu, en varðmenn-
irnir æptu og öskruðu eins og
þeir væri djöfulóðir. Við hleypt
um inn í skóg, fórum yfir á í
miklum vexti, þeystu yfir
kornakur, þar sem uppskeran
var ekki hafin, og fórum síðan
yfir torg fyrir framan kastal-
ann en handan við það var
skeifulagað hlið. Fyrir framan
hliðið var mikill mannsafnaður
— vopnaðir hjálparmenn. let-
ingjar, hjai’ðsveinai’, ferðamenn
og allur sá lýður, sem alltaf
hímir umhverfs hús rika
manna i Marokko. Fjöldi
]drengja, uxa, geita og hesta
reyndi að troða sér inn í hliðið
og hinn dimma hlykkjótta gang
fyrir innan það, til þess að
komast í skjól fyrir storminum.
Þarna heyrðust nú hávær óp:
| „Kristnu tíkarsynir!“ Mér
fannst að myrkrið þarna í und-
irganginum hlyti að gefa ein-
hverjum sanntrúuðum gott
tækifæri til að drýgja dáð fyrir
trú sina svo að lítið bæri á.
Swani keyrði asnann sinn á-
(fram, unz hann var kominn við
hlið mér og svo ruddist allur
sægurinn, bölvandi og renn-
andi votur, að öðru hliði, sem
I
opnaðist inn í garð. Þangað
fóru allir inri nema við og þeir,
]sem gættu okkar. Við stóðum í
hálfrökkrinu undir skeifumynd
(uðu hliðinu og biðum þar í
klukkustund. Eg fór ekki af
baki, sumpart vegna þess, að
eg taldi mig lítillækka mig
með því og sumpart af því, að
'■ maður þykist alltaf öruggari á
]hestba!:i. Hinir fóru af baki og
settust á steinbekk, ímynd
] eymdar og óánægju. Við vor-
1 um þögulir, enda þótt mig
langaði til að hlæja, þvi að mér
fannst það harla broslegt,
hvernig komið var fyrir okkur.
Loksins kom til okkar lágvax-
inn, feitur maður í drifhvítum
klæðum og með mikla iykla-
kippu í hendi og spui’ði mig aö
heiti. Eg sagði honum það, en
þá spúrði hann, hvað fyrir mér
vekti með ferðinni og hvers'
vegna mig fýsti að komast til
Tarudant. Það var eríitt að
svara þeirri spurningu, því að
það er óvenjulegt i Marokkó,
að menn fari í ferðalög ein-
göngu vegna forvitni, svo að
eg kvaðst hafa þurít að hitta
héraðsstjórann. Máðurínn sneri
sér þá að Lutaif og sagði: ,,Þú
ert Mohameðstrúarmaður.
Hvers vegna ert þú í ferð með
þessum kristna manni? Þú ætt-