Vísir - 13.03.1957, Blaðsíða 7

Miðvilcudaginn 13. marz 1957
VISIR
Min verzlunartækii
ingarkostnaðinn - ekki
Tilgangur verðBagseftÍrEitsins ú koma
eínkafyrirtækjum fyrir kattarnef.
IJr rrcðu Svarars Pálssonar end-
urskoðanda á Varðarfuudi.
Hér er skýrt frá ræðu þeirri notuð til annars en að vera
mn verðlagsmál, sem Svavar hnej'kslunarhella fáfróðum les
Pálsson endurskoðandi flutti á ana eða áheyranda.
Varðarfundi á sunnudaginn. I ,
Margt kemur
Svavar Pálsson hóf mál sitt til greina.
lækkar dreif-
iseftirlit
ekki haft á móti því að miða heild, sem miðar að því ;að taka.
við hinn opinbera rekstur sam- hráefni úr skauti nátturunnai’
kvæmt því, sem hann sjálfur og gera úr þeim fullunna vöru
heldur fram um ágæti hans. j og koma henni til neytandans.
Nið'urstaðan af þessum hug- Allt atvinnulíf er fólgið í þess-
leiðingum mínum er því sú, að ari framleiðslu og að veita ýmsa
G. Þ. G. hafi ekkert við það persónulega þjónustu.
að athuga, að heildsalarnir hagn
ist á verzluninni í dag.“
með því að geta þess, að eitt
nafn hefði borið sérstaklega
hátt í umræðum um viðskipta-
felli segja neitt um þcssa starf-
rækslu. Líklega er einhver
skýring á þessari háu álagningu
og lélegu rekstursafkomu.
Eg hef nú sýnt fram á, að
af þeim skýrslum um dreifing-
arkostnaðinn, sem G. Þ. G. birti
verður engu slegið föstu um
það, hvort verzlumn se rekm í. ’
á hagkvæman hátt. Upplýsing
ar þær, sem safnað er og unnið' ^ 0g rek^a^hag"
úr, segja alls ekkert um þetta,
og gerir G. Þ. G. heldur enga
tilraun til þess að sýna fram á
... „ ,., sjavarutvegi og iðnaði, heldur
að svo se. Það eitt að nefna slik-' J ’
ar tölur um heildardreifingar-
kostnað á heilum vöruflokki og
segja „mér blöskrar“ ér alveg
Á undanförnum áratug'um.
hafa orðið stórstígar framfarir
Óhróður er j í öllum framleiðsluháttum, sem
góð beita. j koma fram í auknum afköstum
„Frá sjónarmiði þjóðarheild- en minkandi framleiðslukostn-
arinnar er það aðalatriðið, að aði. Lækkun framleiðslukostn-
allir þættir framleiðslustarfsem aðarins er þannig oi’sök vax-
innar séu reknir með eins hag andi auðsældar þjóðanna. En
kvæmum aðferðum eins og unnt sé þessi breyting athuguð nán-
er. Rekstrarhagkvæmni i land- ar, kemur í ljós, að það er eink
Þá mælti Svavar Pálsson á
þessa leið:
„Áður en hægt er að draga
og verðlagsmál á undanförnum j nokkra ályktun af slikri skýrslu
árum. Það væri nafn prófess- j Um dreifingarkostnaðinn, er
ors Gylfa Þ. Gíslasonar, sem!naugSyniegt að vita nákvæm-
hefði ritað og rætt mjög mikið iega í hverju hann er fólgin.
um þau mál. Svavar gat þess Sundurliða þarf allan kostnað-
einnig, að hann teldi G. Þ. G. jnn j vinnuíaun verkafólks af-
hinn ágætasta kennara og mæti greiðslufólks, skrifstofufólks,
hann mikils sem slíkan. Ilaun stjórnenda, uppskipun, skýrslum sínum, að dreifingar-
En hann kvaðst hins vegar j vörugjald, húsaleigu, ljós, hita, ■kostna3uiinn sé óeðlilega hár
ekki vera jafn hrifinn af skrif- | ræstingu, pappír, prentun, rit- og seSlst síðan vita nefnir þó
um hans — sem stjórnmála-I föng, símakostnað, vexti, banka ekki hvaðan honum kemur sú
manns — um margvislega kostnað, viðhald húsa, viðhald vitnesKja — að gróði kaup-
þætti þessara mála. Sagði Sva- áhalda, rekstur bíla, flutnings- manna se mikill. Og hann gerir
var að sér væri einkum minnis- gjald innanlands, félagsgjöld, meira^ Hann kemur með tillogu
stæð grein eftir Gylfa, sem tryggingar o. s. frv„ o. s. frv. um a læ ’a cirelfingarkostn-
birzt hefði í Alþýðublaðinu rétt — að ekki sé talað um útsvar aðmn með hví að af}len<ta hmu
sjávarútveginum,
| iðnaðinum er vissulega jafn þýð
ingarm:
kvæmi í verzlunarrekstrinum.
Er nokkuð síðri ástæða til um-
bóta að þessu leyti í landbúnaði
sjávarútvegi og if
en í verzluninni?
út í hött.
í G. Þ. G. leyfir sér samt að
draga þá ályktun af þessum
um í tveirn fyrstu þáttum fram-
leiðslunnar — töku hráefna og
framleiðslu (í þrengri merk-
ingu) afurðanna — sem lækkun
kemur fram. Síðasta stigið -—-
dreifing varanna til neytenda
— er enn afar fyrirhafnarmikil
og dýr.
Þetta er skiljanlegt, þegar
þess er gætt að nútíma véltækni
verður ekki komið við nema að
litlu leyti við dreifinguna.
fyrir kosningar 1946.
|og skatta. Þá fyrst eru fengn-
„Eg hef álitið,‘ sagði hann ar fram þær upplýsingar, sem
síðan, „að þetta sé upphafið eitthvað er hægt að bvggja á. Hagkvæmur
að þeim sérkennilegu en hat- Sundurgreina og skýra hvern rekstUi.
römu árásum, sem gerðar hafa þátt hvers máls — það gerir
verið á verzlunarstéttina á und- kennarinn. Draga saman í eitt
anförnum árum. Uppistaðan í mörg óskyld mál — það gerir
þeim er oftast sú, að það hafi stjórnmálamaðurinn.
verið sýnt fram á og sannað af
Hjof og
viðíæki.
Eg get tekið dæmi á svipaðan
hátt og G. Þ. G. gerir. Bændur
fá greitt kr. 133 millj. fy-rir
opinbera verzlunarreksturinn.
Það er lausn málsins.
fræðimönnum, að dreifigar-
kostnaðurinn og ágóðinn af
vcrzluninni sé gífurlega mikill.
Um þetta þurfi ekki að deila,
það hafi verið sannað með töl-
'um og skýrslum."
Nú hefur G. Þ. G. sagt, að
frá þjóðfélagslegu sjónarmiði sé
ekkert við það að athuga, þótt
heildsali eða smásali hagnist,
ef sá hagnaður á rót sína að
rekja til hagkvæms reksturs.
En ég hef sýnt fram á í blaða-
grein að ein stærsta heildverzl-
un ríkisins er miklu verr rekin
„Veríi t
íslenzkri höfn.“
Aðferðina, scm beiít væri við
Hvaða áhrif hafa afurðasölu-
lögin haft fyrir íslenzkan land-
búnað og reksturshagkvmni
hans? — Lega fyrirtækja er
mjög þýðingarmikið atriði fyrir Flutnmgatæknf höfur"‘flcygt
hagkvæmni hvers konar rekstr fram Qg vissulega lækkar það
dreifingarkostnaðinn, en aö
öðru leyti er varla um að ræða
neina stórbreytingu í verzlun-
arstarfseminni, sem er hliðstæð
þeirri byltingu, sem orðin er
I á hinum þáttum framleiðslunn-
ar.
Aukin
verzlunartækni.
Allir vita, að handunnir mun.
ir eru nú dýrari heldur en sams
konar munir framleiddir með
vélum í stórum verksmiðjum.
En kostnaður við söluna er að
miklu leyti hinn sami, hvort
heldur er um að ræða hlut fram
leiddan í verksmiðju eða hand-
unninn mun.
Ýmisleg viðleitni í þá átt að
gera verzlunina ódýrari hefur
þó átt sér stað. Eg' nefni sem
dæmi sjálfsölurnai’, kjörbúð-
ir o. þ. h.
Framfarir í verzlunartækni
og nýjungar í þeim efnum eiga
vafalaust eftir að eiga drjúgan,
ar, en með afurðasölulögun-
um er komið í veg fyrir að
þessa atriðis sé gætt að því er
snertir landbúnaðinn. Eg nefni
þetta sem dæmi. Mörg önnur
atriði koma vissulgega til at-
huguar í þessu sambandi.
En þeir, sem rnest tala um
nauðsyn þess að lækka dreifing
arkostnað verzlunarinnar, tala
afar sjaldan um nauðsyn á rekst
urshagkvæmni hinna atvinnu-
veganna. Hvernig stendur nú
á þessu?
Skyldi skýringin ekki vera sú
að óhróður um heildsala og
kaupmenn í Reykjavílc þyki góð
beita í atkvæðaveiðum vinstri
flokkanna?“
Merking orðsins
framleiðsla.
„Það er oft talað um fram-
leiðslu í víðari og þrengri merk
ingu. Með framleiðslu í þrengri
merkingu er átt við sjálfan til-
dilkakjötið á s. 1. ári. Dreifing- 'en hliðstæð verzlunarfyrirtæki
arkostnaður frá því bóndinn j heildsalanna. Mór sýnist því
rekur frá sér féð til -slátrunar (nieð réttu mega miða við heild-
og þangað til neytandinn tek- j verzlanir ríkisins — og við eitt-
ur kjötið í kjötbúðinni nemur | hvað verður að miða — ef því i JumnS afurðanna það að
útreikningana taldi Svavar vera hvorki meira né minna en 56 á að slá föstu, hvort eitt fyrir-I smlða borðið, sauma skyrtuna,
í Stuttu máli þessa: Dreifingar- milljónum. Framkvæmdastjóri j tæki sé vel eða illa rekið. Að en með framleiðdu í víðari þátt í lækkun dreifingarkostn
kostnaður verzlunarinnar væri framleiðsluráðs landbúnaðar- : minnsta kosti getur G. Þ. G. | mel'kingu alla þá staifsemi í aðarins í framtíðinni. En þæi
talinn allur sá tilkostnaður, sem ins gaf mér þessar upplýsingar.
verzlunin hefði við að flytja Þessi tala segir bara ekki neitt.
vöruna úr lestum skipanna í Innifalið í upphæðinni er geysí-
hendur neytendanna. Þetta rnikil bein vinna, verkafólks og
væri öll smásöluálagingin, verzlunarfólks, og allur rnögu-
heildsöluálagningin — og einn- legur verzlunarkostnaður ann-
ig hluti af því, sem venjulega ar, frysting o. fl„ sem of langt
væri kallað kostnaðarverð vör- mál yrði að skýra hér.
'unnar, þ. e. kostnaðarverð kom-
ið í hús. En hið síðastnefnda
' væri það hugtak, sem allir verzl
unarménn og allur almenningur
þekkti og miðuðu við .
G. Þ. Þ. kæmi fram með nýtt
liugtak, „verð i íslenzkri höfn“,
en það væri cif-verð að við-
bættum tollum. Á þann hátt
yrði til hin háa tala um heild-
ardreifingarkostnaðinn. Þetta
væri óvenjuleg aðferð til þess
að skýra málin. Hún væri í
sjálfu sér ekki röng, en villandi
vegna þess að hun væri almennt
ekki notuð. Hitt væri þó enn
meira villandi, að fella undir
eina tölu dreifingarkostnað -—
þannig reiknaðan — á til dæm-
is öllum matvörum, sem væru
innbyrðis eins óskyldar verzl-
unarvörur og t. d. rúgmjöl og
sinnep. — Þegar með þessum
hætt væri fengin fram ein stór
Eg get nefnt fleiri dæmi:
Viðtækjaverzlun ríkisins fórn
aði vsrðmætum að upphæð alls
jkr. 2.136.455.40 við þá starf-
Isemi að dreifa útvarpstækjum,
i útvarpsgrammófónum og vara-
hlutum til útvarpsnotenda á ár-
inu. 1955. Þetta er geysiliá tala
fvrir ekki umfangsmeiri vöru-
dreifingu, en þó treysti ég mér
ekki til að halda því fram, að
kostnaðurinn sé á nokkurn hátt
óeolilegur. Eg hef ekki kynnt
mér starfsemia nógu vel til
þess að geta dæmt um það.
Alagrving
ríkisfyrirtækis.
; Enn eitt dæmi:
Viðgerðarstofa útvarpsins
lagði 65.3% á selt efni á árinu
1955 og 68.3 vó á selda vinnu, en
tapaði þó kr. 25.535.81. Árið
áður var álagningin 48.8% á
tala, gæfi hún í raun og veru selt efni og 86.9% á selda vinnu.
engar upplýsingar og yrði ekki. Eg vil heldur ekki í þessu til-
BHreiðabruna
þurfið þér ekki að óttast ef þér hafið bifreið yðar
brunatryggða hiá o?s:
Brunatryggjum
bifreiöar
fyrir Iægstu iðgjöld, sem völ er á.
Talið við oss strax.
Vesturgötu 10.
Símar 5434 og 6434