Vísir - 08.05.1957, Síða 4

VISIR
Miðyikr.dagirm 8. rr.t.í 195'i
Nú skilfa leiðir.
Islendisigar «g Græsi-
land§mið.
i.
Nú nálgast lokadagurinn.
Leiðir skilj'a. Á þessari vertið
hafa Færeyingar og Islendingar,
sem oft áður, fiskað saman á
miðum vorum, hér við land.
En nú skilja leiðir þeirra og vor.
Islenzku skipin verða dregin upp
í naust, nú þegar blíðasti og
bjartasti timi ársins fer í hönd.
Sjómcnnirnir missa atvinnu
sína. Útgerðarmennirnir verða
að bera margvislegan kostnað af
bátunum um marga komandi
mánuði, án þess að fá nokkuð i
aðra hönd. Og landssjóðurinn og
þjóðarheildin verður af stórfeld-
um tekjum, ef vit og fram-
kvæmd væri með.
Færeysku skipin sigla þar á
móti eða eru þegar sigld vestur
að öðru islenzku landi, sem heit-
ir Grænland, þar sem íslending-
ar eiga fiskimiðin en eru rétt-
lausari þjóð en nokkur önnur,
réttlausust allra þjóða, í sínu
eigin landi þó.
Við Grænland fá Færeyingar
eðra þorsk-vertið, meðan við fá-
um ekkert.
Að visu mun heildarafli þess-
arar vertíðar Færeyinga við
Grænland vanalega vera heldur
minni en heildarafli þeirra allt
árið hér við land. En til Græn-
lands senda þeir heldur ekki
smæstu eða lélegustu skipin. Og
botnvörpungar þeirra eru ekki
stöðugt á veiðum þar.
Þennan mikla afla við Græn-
land fá Færeyingar með sár-
litlum tilkostnaði. Skipin eiga
þeir. Kostnað af skipunum, vexti
af lánum og annan stofnkostnað
verða þeir að bera heima i Fær-
eyjum, án tillits til þess, hvar
skipin eru. Og það fer ekki
betur um þau annars staðar en
í blíðviðrinu við Grænland.
Ný veiðarfæri þurfa þeir ekki
að kaupa til Grænlands. Veiðax--
færin frá vetrarvertíðinni hér
sem við verðum að fleygja
eru fullgóð í blíðviðrinu þar, og
þegar fram á sumarið lremur,
auk þess í mjög grunnum sjó.
Olíu verða þeir að kaupa svo
og salt og vistir. Og kaup eða
hlut verður að borga fólkinu. En
til þess er nú einmitt förin til
Grænlands farin, að fólkið geti
haft vel upp úr tíma sínum og
vinnu.
Kostnaður Færeyinga á Græn-
landsvertíðinni er margíalt
minni en kostnaður þeirra á
vetrarvertíðinni hér, því allt,
sem þeir notuðu hér dugar þeim
áíram þar.
Eftir heimkomuna frá Græn-
landi í haust biður þeirra ný
síldarvertíð austur í hafi.
Hvernig, spyr ég, er hægt að
búast við því, að íslenzku skipin,
sem aðeins er haldin úti (með
nokkurri von um hagnað) í 3-4
veðurhörðustu og dimmustu
mánuði ársins, þegar sjaldan
gefur á sjó, geti keppt við fæi’-
eysku skipin undir þessum
kringumstæðum þótt allt annað
væri í því lagi sem vera ætti
Allir hljóta að sjá, að það er
ómögulegt,
Á kreppuárunum írá 1930 og
fram að striði byggðu Færeying-
ar upp fiskiflota sinn fyrir gróð-
ann af veiðunum við Grænland.
Nú er mér sagt, að þeir séu
enn að koma sér upp nýjum
skipum fyrir gróðann af veiðun-
um við Grænland.
En hvernig gengur útgerðinni
liér? Mér er spurn, þvi útgerðar-
mönnum mun kunnugra um
það en mér. Hvert sækja þeir
gi óðánn?
!-i**v.eaV
II.
Er til nokkurs að seilast fyrir
isienzk skip við Grænland?
1 höll grunnanna við Vestur
Grænland, einkum í vesturhöll-
in, safnast á siðari hluta vetrar
slíkt ógrynni af þorski, að eins-
dæmi mu.n vera í allri víðri ver-
öld. Þessi fiskur er að bíða eftir
því, að sjórinn hitni svo mikið
yfir grunnunum (upp i rúmlega
2° við botn), að hann geti gengið
upp á grunnin. Allt fram undir
miðjan júlí standa þariia í höll-
um grunnanna á ca. 130 til 150
faðma dýpi 30 til 40 faðma þykk-
ar kasir af þorski, sporður við
sporð.
Sé lína lögð ofan í þessar
kasir/er vís íiskur á hvert járn.
Þarna mundi víst ekki þörf að
hafa langt á milli öngla! Þarna
mundi víst heldur ekki þurfa að
vanda beituna, því þessi fiski-
mergð stendur þarna ■— eða
hlýtur að standa — í svelti. Ef
botnvörpu er kastað ofan í þess-
ar kasir, má ekki toga nema
örskamma stund, ella springur
varpan.
Fram að miðjum júlí liggja
skipin þarna næstum því stöð-
ugt grafkyr. Næstum allur tím-
inn fer í aðgerð á fiskinum. Það
að veiða hann er aukaatriði.
Islenzku botnvörpungarnir
hafa getað fyllt sig af karfa við
Grænland á 2 til 3 dögum. Á enn j
skemmri tíma ættu þeir að geta !
fyllt sig af þorski í vesturhöll- j
um grunnanna fram að miðjum
júli, ef þeir hefðu aðstöðu til
þess að losa sig við aflann til
I
aðgerðar í liöfnum á Grænlandi.
Enn skemmri tíma ættu vélbátar
I
að þurfa til að fylla sig þarna, ^
einkanlega, ef þeir hefðu troll,
og hefðu getu til að losa sig við
aflann til aðgerðar á iandi í1
Grænlandi. Á þessum tíma, fram
að miðjum júli, á ekki að gera
við aflann úti á sjó, held-
ur „moka honum í land“ og
gera að honum þar.
Þegar kemur fram um miðjan
júlí, eru þessi óskaplegu uppgrip
við Grænland búin. Það er mik-
ill venjulegur afii þar úr þvi allt
fram undir áramót. En eftir
miðjan júli dreifir fiskurinn sér
um allan sjó og gengur norður
með landinu.
Isl. útgerðarmenn, sem ættu
skip við Grænland og vildu þó.
gera hér út á síld, gætu því j
kallað þau heim nálægt miöjum
júlí. Þeir, sem ekki vildu taka
þátt í sildarlotteriinu, gætu haft
þau við Grænland fram á vetur.
I sundunum við suðurodda
Grænlands er óskaplega mikil
gengd af þorski í september og
fram á haust, óvíst hve lengi.
III.
I þessu landi, þar sem pólitík
og ríkisvald hafa spennt heljar-
greipum um svo til alia atvinnu-
vegi, er það ófyrirgefanlegt, að
stjórnmálamenn skuli ekki vilja
gefa sér tíma til að ganga eftir
rétti Islands til Grænlands. Is-
lendingar eiga Grænland með
alveg sama hætti og þeir eiga
þetta land. Það er harðsannað
mál. Þeir eiga og auðvelt með
að ná þessum rétti, meðan sú
blessaða tíð stendur, að smá-
þjóðir geta neytt hins alþjóðlega
dómsvalds S.Þ., tii að ná rétti
sínum. Sá tími stendur varla
eilíflega, því á að „vinna meðan
dagur er“. Og í þessu máli eiga
Islendingar allt að vinna, en
engu að tapa.'því reki þeir ekki
réttar síns í þessu máli og þaö
skjótt og með fullri alvöru og
festu, eiga þeir það á hættu að
svo verði litið á, að þeir hafi
gefið Grænland upp og eiga þá
ekkert tilkall til þess framar. Sá
háski vofir og yfir, að Danir
selji Grænland. Ef svo færi, væri
réttur íslands til Grænlands þar
með glataður um aila tíma og
eilífð.
Danir hafa selt nýlendur sem
þeir hafa haít hönd á, og ýmis
önnur lönd lika. Oft haía þeir
reynt að selja Island, en aldrei
tekist að koma því út. En að
Grænlandi skortir ekki kaupend-
ur, og i þeim hópi er Stóra-Bret-
land, sem 1920 reyr.di að knýja
Danmörku til að gefa sér for-
kaupsrétt á Grænlandi, en þar
sem Danmörk gat eklu gefið
slikan forkaupsrétt, lét stjórnin
í Loridon sér nægja það, að Dan-
mörk skuldbatt sig þá til ao
spyrja Bretland til ráða, ef hún
nokkru sinni tæki til yfirvegun-
ar að selja Grænland. Er óþarft
hér að ræöa, hvað í slíku loforðl
felst.
Til framkvæmdar þessa máls
er aðeins til ein leið, sú, sem
Pétur Ottesen hefir bent á, að
krefja Dani um að afiienda Is-
: landi allt Grænland og ef Dan-
j mörk verður ekki við þeirri ósk,
■ að sækja það mál í alþjóðadóm
S.Þ., sem Danmörk heíir skuld-
j bundið sig til að hiiía i öllum
! greinum. — Færi ísl. landstjórn-
in að biðja Danmörk i;m hafnir
eða einhver réttindi á Grænlandi,
mundi það óðara verða lagt út
' sem viðurkenning Islands á yfir-
ráðarétti Danmerkur yfir Græn-
j landi, og í reyndinni myndi það
þýða, að íslendingar væru sjálfir
búnir að útiloka sjálía sig frá
því. sem þc-ir væru að biðja um.
•Tón öúagon.
•A- í febrúar sl. bjurguou tvær
brezkar hclikopter ílugvélar
beilli áliöfn norska skipsins
Dovrefjell (41 manns), en
skip þeíta 'hafði strandað á
rifi úti fyrir Skotlands-
strönd. Flugvéíarnar til-
heyrðu flugher og flota
Bretlands. Hvasst var og
brimrót.

Enskur fjölleikamaður, Gcorge Grimmond, hefur komið nokkr-
um sinnum fram í sjónvarpi í Bretlandi og leikið Iist þá, sem
hefur gert hann frægan en cr býsna hæituleg, Hann lætur
hleypa af skammbyssu á sig og grípur síðan kúhma meS tönn-
unum. En þeir eru víst ekki margir, serw vilja Ieika þafía eftir
honum.
skjölin. Síðan hringdu þeir til
Gíbraltar fyrir kurteisissakir
og sögðu Bretunum frá því sem
skeð hafði og báðu þá að koma
og sækja líkan. Skömmu síðar
hafði svo aðstoðarmað-ur iands-
stjórans í Gíbraltar komið með
mönnum sínum og sótt þau.
Síðan var hermálaráðuneyt-
inu í London tilkynnt um slys-
ið og þá á Churchill að hafa
sagt, að úr því að guð vilji svo
vera láta, þá sé þetta enn eitt
slysið, sem hafi orðdð til þess að
Ijóstra upp öllum leyndarmál-
unum um landgöngufyrirætl-
anirnar og nú muni Þjóðverjar
vita allt um landgönguna í
Norður-Afríku. En heppnin var
samt með okkur. Við höfðum
látið falsaðar skýrslur og fyrir-
skipanir síjast yfir til sendi-
manna Canaris aðmíráls og af
þeim töldu Þjóðverjar sig hafa 1
fcngið vitneskju um allt, sem
snerti skipalestirnar, er voru á
fero um Gibraltar og Norður-
J Atlantshafið í nóvember 1942
. og af skjölum þessum réðu þeir,
jað landgangan væri fyrirhuguð
á Sikiley til þess að rjúfa sam-
bandið við Afríkuheri Romm-
els.
Þegar við höfðum drukkið
teið og flutt okkur fram í sval-
ann í forsalnum, sagði eg ræð-
I ismanninum frá athugunmTi
mínum.
j „Getur það verið, að um tvö
[slys hafi verið að ræða? Að
! sendimenn hafi farist þarna
tvisvar? Að um þriðja líkið sé
að ræða?“
„Eg veit ekki um annað slys
en þetta, sem eg hefi sagt yður
frá,“, sagði ræðismaðurinn.
Eg ráfaði fram og aftur um
enska kirkjugarðinn í Jerez,
þótt skuggsýnt væri orðið, og
reyndi ao átta mig á hlutunum.
Þessi kirkjugarður er sennilega
friðsælasti staðurinn á öllum
Spáni. Akasíur, blómguð mí-
mósutré, pálmar og annar suð-
rænn gróður vörpuðu skuggum
sínum á grafir sherrykaup-
mannanna og ræðismannanna.
Þrestir og aðrir smáfuglar tylltu
sér á legsteina hinna villuráf-
andi ferðamanna, sem hér
höfðu borið beinin á liðnum
öldum. Ef það á fyrir mér að
liggja, að hverfa til moldar-
innar áður en eg kveð þetta
fagra land og eg fæ nokkru
ráðið, þá mun eg velja mér
Jerez sem minn hinzta hvílu-
stað.
Skuggarnir voru orðnir lang-
ir þegar þan rann loks upp fyrir
mér:
Átvikið, sem átti éé stað árið
1942 undan strönd Barrosa,
hafði auðvitað aðeins ýtt undir
hugmyndafiug einhvers náunga
í leynibruggsdeild hersins i
London og þá hefur fæðst ráða-
gerðin, sem var framkvæmd
1943!
Enn var það sherrykaup-
maður, sem kom mér til að-
stoðar. Hann hressti mig fyrst
á hálfflösku af Solera og svo
héldum við til Sevilla.
„01íuskinn“, tautaði hann
fyrir raunni sér á meðan hann
kíkti. í gegnum glasið sitt á
Ijósið á lampanum. „Eg vissi. að
þeir voru með einhverjar til-
raunir í Gíbraltar, sem miðuðu
að þvi að verja mikilvæg skjöl.
Þeir vöfðp þau inn í olíuborið
skinn.“
Eg. sat .í vínstofunni i Christ-
ina-hótelinu í Sevilla þetta
kvöld og horfði á Andalúsíu-
stúlkurnar dansa Flamenco-
dansana sína. Þær hristu hand-
smellurnar og hlóg'u og sungu.
Pilsin sveifluðust um fætur
þeirra, þegar þær snerust eftir
hljóðfallinu.
I Eg gat ekki slitið hugann frá
leitinni. í kirkjugarðinum. Ég
tók fram landabréíið mitt.
Þarna fyrir sunnan voru Mar-
iasmamýrarnar, þessar eyði-
legu flatneskjur, þar sem viltir
úlfaldai’ ráfu.ðu um. Þarna var
járngrýtisbærinn Huelva, þar
sem skipin hlóðu járnið úr Rio
Tinto námunum til ílutnings
yfir höfin breið. Ilofnin, sem
Columbus lagði frá. þegar hann
fann Ameríku af eintómum.
misskilningi. Og þarna hafði
Fritz Baumann majór, leynst
með froskmönnum sínum í sið-
ustu heimsstyrjöld.