Vísir - 10.05.1957, Blaðsíða 6

ð
VÍSIR
Föstudaginn 10. maí 195.7

D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skriístofur blaðsins eru í Ingólfsstrœti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 1660 (fimm iínur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20,00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Jdn lóhannesson,
prófessor.
itt ntem&riatsa
í dag er borinn til moldar
dr. pil. Jón Jóhannesson,
prófessor. Hann andaðist í
Landspítalanum að kveldi hins
4. maí eftir stutta legu,
til
sem
öllum
hans
Lifað í trúnni.
Það er mörgum mikils virði að
hafa öðlazt einhverja trú.
Hún er eins og kjölfesta í
skipi, sem gerir því fært að
halda stefnunni í flestum
veðrum og heldur því á rétt-
um kili í ágjöfum. Margir
eru þó fullir af efasemdum,
er usífellt að leita, svo að
trúin veitir þeim aldrei al-
gera fullnægingu, en svo
eur sífellt að leita, svo að
sannfærðir um, að þeir hafi
tekið hina einu réttu trú, að
þeir hafa, að margra áliti,
iátið dómgreindina fara veg
allrar veraldar, þegar þeir
tóku trúna. Slík blinda er
ekki aðeins tii á sviði guðs-
trúar laeldur einnig á vett-
vangi stjórnmálanna, eiiis og
flestir þekkja mörg dæmi
um.
Um miðja vikuna gafst al-
menningi kostur á að lesa
trúarjátningu eins af þcim
mönnum, sem tekið hafa
trúna á kommúnismann
og fundið við það sæluna
með því að Joka sjónum
skynseminnar. Hann er ekki
nýsveinn hinnar rauðu reglu,
engan veginn, því að hann
tók trúna ungur og hefir síð-
an hert hana og stælt með
Bjarmalandsferð og ýmsum
mannraunum. Hann hefir
því fylgzt með þróun komm-
únismans — og heimsmái-
anna yfirleitt, að ætla má —
um íjögurra áratuga skqið
eða lengur. og þeir cm fáir
hér á landi, sem eiga svo
langan og traustan trúar-
feril að baki. Það er enn-
ig sýnt, að jafnvel atburðir
síðustu missera hafa ekki
megnað að brjóta skarð í
þann múr, sem þessi maður
—og vitanlega margir fleiri
af svipuðu tagi — hefir reist
umhverfis sig og vit sín.
Hinn gamli Bjarmalandsfari
lýsir yfir þvi, að hann ótt-
ist tilraunir þær með kjarn-
orkusprengjur, sem fai-a
fram í heiminum. Hann er
ekki einn um þann ótta, þv
að um heim allan finna menn
nú til hans og í vaxandi mæli.
Og þeir eru áreiðanltga
býsna margir, sem taka und-
ir þá ósk með Bjarmalands-
faranum, að kjarnorkan
vcrði notuð til að skapa
mannkyninu frið og farsæld
en ekki til að tortíma því
eða nokkrum liluta þess með
því að beita lienni í hernaði
En flestir menn, sem telja sig
enn geta greint mun dags
og nætur, munu ekki vera
sammála hinum gamla bar-
áttumanni að öðru leyti.
Þeim mun veitast erfitt að
skilja, að björgun mann-
kynsins muni verða að ein-
hverju leyti í sambandi við
æskulýðsmót það, sem lrald-
ið verður austur í Moskvu i
sumar — jafnvel þótt það
verði kennt við lýðræði.
Kj arnorkusprengingarnar,
sem sovétstjórnin hefir látið
framkvæma hvað eftir annað
undanfarið, benda ekki til
þess, að hún muni ætla að
láta unglingana segja sér
fyrir verkum. Sífelld neitun
hennar á að koma á raun-
hæfu eftirliti með því, að
engin þjóí sitji á svikráðum
við aðrar í þessum efnum,
bendir heldur ekki til þess,
að hún muni fær um að taka
að sér hlutverk Jiins frels-
andi engils í þessu máli.
En þessi trú Bjarmalandsfarans
er honum og vinum hans
sönnun þess, að hann hefir
ekki látið neitt villa sér sýn
á undanförnum árum. Þunga
miðja heimsins hefir ekki
færzt til þrátt fyrir ræðu
Krúsévs um Stalin í fyrra
og hún heíir heldur ekki
þokazt um hársbreidd, þótt
Urigverjar hafi gengið af
trúnni með þeim ósköpum,
sem öllmn eru kunnar.
Glampi kjarnork.usprenging-
anna virðist komast gegnum
blinduna — en því miður að
«eins á öðru auga. Og er þvi
ekki von á góðu, þótt grát-
í stafur sé í kverkunum.
harmdauði,
þekktu.
j Dr. Jón fæddist að Hrísakoti
i Þverárhreppi í Húnavatns-
.' sýslu 6. júní 1909. Foreldrar
hans voru þau Jóhannés Jóns-
son, bóndi í Hrísakoti, og kona
hans, Guðríður Guðrún Gísla-
I dóttir. Hann brautskráðist
stúdent frá Menntaskólanum
Akureyri vorið 1932
arapróf í íslenzkum fræðum við
Háskóla íslands 1937 og dokt-
orspróf við sama skóla 1942.
Sögunám stundaði hann í Ox-
ford emn vetur.
Eftirfarandi bréf heíur Berg-
máli borist fi'á B. F.
„Kveðskapurinn í skólanum".
Um barnatíma útvarpsins 28
april liefir P. Á ritað i bergmái
Vísis, 7. maí s.l. bréfkorn, undii
fyrirsögninni: „KveðskapUTinn
skólanum." Gerir P. Á. lítið úi
vísnakunnáttu barna þeirra, ei
þar komu fi-am og segir Tið bein
linis hafi veriö „hryllingur að
lieyra misþyrmingar þeirra á
góðum og gömlum vísum“. Ég,
sem þessar línur rita, hlustaði
með sérstakri ánægju á um-
barnatíma og var undr-
skemmtilegur og
efni hann var,
þegar haft er í huga, að þarna
voru aðeins að verki nokkrir 10
ára nemendur úr einum bekk.
Höíðu vísurnar á
liniðbergi.
Sérstaka athygli vakti sá þátt-
ur barnatimans, þegar börnin
kváðust á. Var hann algerlegá
hans er ekki safn heimilda,
heldur gerunnið verk, ályktan-
ir af heimildum, sem áður
Eftir háskólapróf sitt fékkst' höfðu gengið í gegnum hreins-
dr. Jón við kermslu, fyrst í unareld ströngustu gagnrýni.
Verzlunarskólanum,- síðan i j Annálasvipurinn er þurrkaður
Menntaskólanum í Reykjavíkjút af sögunni og hún er ekki óundirbúinn og sýndi fcrt betui
og loks við Menntaskólann á ^engur lífssaga nokkurra höfo- j en ella, hversu margar visui
Akureyri. Kennari i sögu við inBÍa, heldur þjóðarsaga, um börnin höfðu á hraðbergi. Virtist
Háskóla íslands var hann frá' lífsskilyrði, uhverfi og menn- j- furðanlega lítiö um villur i vís
1943 og til dauðadags. j ingu þeirrar þjóðar, spm landið unum og efa ég.ef dæmamáeítir
byggði. orðalagi og máifari P. Á. i Berg-
j málsgreininni, að Jtann hefði
Öll kennsla dr. Jóns bar skarað fram úr surrium börnuri
merki skarpskyggni og alúð-1 um i þeim 10 ára bekk, sem héi
ar, og framsetning var afar1 um riæðir. Væri maklegt, að eitt
ljós, einkenni þeirra, er skýrt hvert barnanna skoraði á P. Á
Arið 1949 kvæntist dr. Jón
Guðrúnu P. Helgadóttur,
læknis á Vífisstöðum Ingvars-
sonar, mikilhæfri konu. Þau
eiga eitt barn, 5 ára dreng.
Þó að dr. Jón yrði ekki gam- hugsa. Enda hafði hann mikil
Sérstæður gestur.
Það leikur ekki á tveim tung-
um, að Helen Keller er sér-
stæðasti gestur, sem heim-
sótt hefir ísland, og vafi
leikur ekki heldur á því, að
enginn er landsmönnum slík
ur aufúsugestur sem hún.
Ferill hennár allur er krafta-
verk, og er þó haft fyrir
satt, að öld kraftaverkanna
t- sé hjá liðin, En sá kyngi-
kraftur, sem Helen Kellcr er
búin, sannar mönnum, að
andanum er nær ekkert ó--
mögulegt, enda þótt efnið
hal'i nú viða verið sett í há-
sæti í hans stað. Hann held-
ur gildi sínu þrátt fyrir allar
breytingar. Það er eitt af þvi,
sem héimsókn Helen Keller
licfir fært mönnum heim
sanninn um.
all maður, liggja eftir hann
hin ágætustu verk i íslenzkri
sagnfræði. Doktorsritgerð hans,
Gerðir Landnámabókar, eru í
tölu þess merkasta, sem um
það efni hefur verið ritað og
það lang merkasta frá siðari
árum. íslendingasaga I, 1956,
er undirstöðurit um þjóðveldis-
öld, er sýnir frábæra sagn-
fræðihæfileika höíundarins. —
Von var á framhaldi þeirrar
bókar í haust. Auk þess liggur
eftir hann fjöldi merkilegra
tímaritsgreina, þó að hér verði
ekki talið. Einnig gaf hann út
margar bækur, svo sem Ann-
ála, Sturlunga rögu (ásamt
Magnúsi Finnbogasyni og
Kristjáni Eldjárn) 1946, og
Austfirðingasöguf, ísl. fornrit
XI. 1950.
Dr. Jóni var lítt sýnt um að
láta á sér bera, rnanna hóglát-
astur og hlédrægur, en lagði >
meiri stund á að vanda verk j
sín og vinnubrögð. Sómdi hann i
sér vel í flokki þeirra ágætu
manna, sem kennt hafa og'
kenna íslenzk fræði við Há-
( skóla íslarids. Ég> sem þessar (
jlínur rita, var>Vo lánsamur að
1 njóta kennslu hans þau ár, sem j
ég mann við háskólann, og var
í flokki fy-rstu nemenda hans
I
þar. Fyrsta kennslustund hans
við' háskólann cr eitt þeirra
atvika lífsins, sem mér glej'm-
ast seint eöa aldrei, ekki vegna
orðskrúðs né mælsku kennar-
ans, heldur af því. að hér kom
fram nýr maður með ný efnis-
tök, sem ég, byrjandinn, varð',
þegar hrifin af, og hef veriðj
æ síðan. Og langæ eru áhrif
(þeirra stunda, þeear hann fórj
með okkur yfir íslendingabók
j til að kenna okkur heimilda-
. könnun og gernýtingu fátæk-
legra heimilda.
I í sögumeðferð sinni var dr.
Jón maður nútímans, eins og
sjá má af því bindi íslendinga
isögu, sem. út er komið. Saga
að kveðast á að viðstöddum óvil
,, .. . , ,, hölluim prófdómendum, svo að
ahrif a nemendur, nakvæmur|úr þvi yrði skorið, hyort honum
og strangúr urn vinnubrög-V vœri ciihi sæmra að þegja en
þeirra, en um leið hjálpfús og lasta dugmikinn kennara og .10
mildur, eiginleikar, sem hverj-' ára börn íyrir það, sem hann
um kennara eru mikils virði.! kallar „hrylling og ..misþyi m-
Ég finn, að ég á honum mikið ing?T * gÓÖUm °g gÖmlUrn V‘?
um.
að þakka, og megi alúðarfyllstu ,
þakkir mínar fylgja honum j Ánægjulegt var á að
yfír Iandamærin. Hið sama get hlýða.
eg sagt íyrir hönd allra annarra
nemehdu hans.
Dr. Jón Jóhannesson er
horfinn. Mörgum viðíangsefn- ,
um. voru gerö góð skil á'
skammri ævi. Eigi að síður
voru eftir í myrkviði hinnar hefði verið fyrir kennarann að
fornu sögu næg verkefni, þar (gríPa fram i íyrir bömunum,
sem snillitaka hans hefði þurft
1 grein sinni talar P. A. um að
kennarinn hafi elcki „boríð við"
eins og hann orðai’ það a sinu
vandaða máli, „að leiðrétta þau“
(þ. e. börnin).
Ég vil benda P. Á. á, að þátt-
urinn „að kveðast á“ var alger-
lega óundirbúinn og fráleitt
visum
að gæta. Þess er minni von en
áður. a-3 beirri verði öllum sinnt
sem skyldi í náinni framtíð, því
að með fráfalli hans er höggvið
þótt orði væri hallað
þeim, er þau íluttu.
Ég mun ekki hafa þetta bréf
öllu lengra. Ég rita það vegna
þess, að mér er kunnugt um, aö
: kennari sá, er hér á í hlut, rækir
það skarð í raðir íslenzkra. störf sín með sérstakri prýði og
fræðimanna, sem erfitt mun árverkni með góðum árangri,
reynast að fylla. j bæði að þvi er snertir islenzku-
Eiríkur Ilreitm Finnbogason. _______
Franth. á 7. síðu.
Jon Jóhannesson, prófessor
UNDIR NAR^NI EIGINKDNU
Hjartkœri vinur, sem varst mér svo kœr,
eins og vorsólin björt og hiý
og jegursta blóm, er á foldu grœr
nœr fela sig óveðursský.
Ástin er heit, hugur einn veit
mitt hjarta það margsinnis fann.
Ó, kœrleikans veldi, sólnanna sóí,
þú sigurafl, Drottins gjöf,
er vekur með gleði þá von, scm kól,
viskan er handan við gröf.
Eftir langa leit, hugur einn veit
mitt lijarta það margsinnis fann.
Að kóngsborði Drottins ég krýp þér nú,
Kristur, veittu mér skjól,
vertu minn hirðir, vaxi viin trú,
vonglöð þá lít ég sól,
og sœlunnar rcit, hugur einn veitt
mitt hjarta það margsinnis fann.
Stefán Rafn.