Vísir - 20.05.1957, Blaðsíða 9

Mánudaginn 20. maí 1957
9
VISIR
öríög hauskiipu, sem 246»
Yersaksáttmáians i
a(
grem
iim,
í>að vesæla mannkyn, sem
liyggir þessa plánetu, ætti ékki
hent hinrii brezku ríkiSStjórn."
Nú loks eftir öll þessi ár heíur
sátri eitt sinn á þeim árum, en
féll i þeirri orrustu og íóru ekki
fleiri sögur af honum í bili.
Frægðin kemur um
síðir.
Það var ekki fyrr en árið 1916,
að þjóðsagan um Makaua soldán
varð til. Það var whisky-elskur
Breti, sern gerði Makauá soldán
loks frægan. Bretinn nafði tekið
sér fyrir hendur áð bjarga
evrópskri menningu og senni-
lega siðmenningunni yfirieitt
á hauskúpu soldánsins, en ! nema að fá Wahehe-menn í lið
-höfðu ríkisstjórnir Þýzka- j með sér. Hanri hóaði nú saman
öllum striðsmönnum Wahehe
negranna og tjáði þeim að fram-
tið menningarinnar yæri nú
undir því komin að þeir skæru
upp herör gegn þjóðverjum í
Afriku. Til sanninþamerkis um
það, hvílík hætta stafaði af vörg-
Tveir hausar á karli?
að vera á flæðiskerl síatt, á Bonn-stjórninni tekist að hafa | Um leið, en það var ekki hæ'gt
meðan það á forustnmöníium á, upp
j
að skipa, sem Ilkjast vitringuni það
þeim, er komið hafa af stað lands reynt árangurslaust íram
styrjöldum og- að lokum gert, að þessu.
samninga uni frið.
Við áttum okkur þó venjulega
ekki á þessum vitringum til
fulls fyrr en þeir eru dauðir.
Þá kemur í Ijós, að þeir voru
ýmist brjálæðingar eins og Hitl-
er og Stalin, eða sálsjúkir óvitar
eða á anrian hátt ruglaðir eins
og mörg dæmi sanna. Mörg eru
mistök þessara manna, sem
þjóðirnar trúa að séu eða hafi
verið mikilmenni, en stundumj
eru firrur þeirra þó það mein-
lausar, að hægt er að hlæja að
þeim, og verður nú sagt frá einu
slíku.
í Versalasamningunum, þegar
friðurinn var saminn við Þjóð-
verja 1919, segir svo í 246. grein-
inni:
„Hauskúpa soldánsins Makaua,
sem tekin var í Þýzku Austur-
Afriku og flutt til Þýzkalands,
Skal flutt til Bretlands og af-
Blöðum , þeim sem skýra frá
hinni hátíðlegu athöfn, er h.atts-
kúpan var afnent íéttum hlutað^ ^ þessum, sltýrði hann þeim
eigendum, hefur þó laðst a ; þeirn ieyndardómi, að þýzkir
geta þess, að þetta er í annað j strI8smenn hefðu rænt haus.
kúpu Makatia soldáps og þar
með heill og hamirigju kyn-
Lindbergh...
Frh. af 4. s.
héðan, til nýrra athugana í þágu
fluglistarinnar og nýs frama“.
Athugimarflugferðir.
Hinn 18. ágúst sagði Vísir
frá áformum Lindberghs um
athugunarflugferðir hér o. fl.
Þau höfðu þá skoðað sig um
hér, heimsótt söfnin o. fl., og
verið góða stund með Grierson,
flugmanni, sem hér var staddur
og gaf Lindbergh honum ýms-
ar bendingar. — Eftirlit á flug-
vél Lindberghs fór fram eftir
komu skipsins Jellings.
Til Eskifjarðar og Færeyja.
Lindbergh lagði af stað héð-
an í athugunarflugferð kl. 11.15
22. ágúst. Landssíminn var
hafður opinn til kl. 3 um nótt-
ina að ósk erlendra blaða, sem
biðu óþreyjufull fregna, ,,en í
flestum lör.dum álfunnar gera
menn sér vonir um að Lind-
bergh korni, en sjálfur segir
hann, að blaðaspárnar um
þetta hafi við ekkert að styðj-
ast — hann taki sjaldnast á-
kvarðanir um lendingarstað
fyrr en jafnóðum".
Þ.etta kom líka í ljós. Ekki
var ar.nað vitað en að Lind-
bergh væri í athugunarflugferð,
en hann flaug yfir Hálssveit
og norður yfir, og sást til hans,
er hann flaug yfir Eyjafjörð m.
a. á austurleið (kl. tæpl. eitt)
og frá Kálfaíellsstað í A-
Skaftafellssýslu kl. 3 %, „og
vaknaði þá grunur um, að hann
ætlaði suður á bóginn til Fær-
eyja“, en hann lenti á Eski-
firði og gisti þar hjá Magnúsi
Gíslasyni sýslumanni — og
lagði hann af stað þaðan daginn
eftir kl. 11.40 til Færeyja.
skiptið, sem haúskúpa, sern á að j
vera af Makaua sóldáni, er af-
hent. En það, sem gérir þetta
allt saman enn skoplegi'a er, að
hauskúpan — Corpus delicti 246.
greinar Versalasamningsins —
hefur aldrei til Þýzkalands kom-
ið.
„Sendið þeim bara svo sem
eins og þrjári hauskúpur til að
velja um“, sagði Stresemann
sálugi, sem á síninn tíma var
utanríkisráðherra í Þýzkalandi
og bar ábyrgð á því, að skyldur
þær, sem Þjóðverjum voru lagð-
ar á herðar i 246. gr. friðar-
samningsins, yrðu uppfyHtar.
Þrátt fyrir mikla leit fannst
aldrei tangur né tetur í Þýzka-
landi af hauskúpu Makauas
soldáns.
Eftir mikla rannsókn kom i
ljós, að Makaua soldán hafði
vissulega verið til og að hann
hafði ríkt yfir negrakynflokki
einum, sem Wahehe hét i kring-
fiokksins. Nú buðust Bretar til
að endurheimta hauskúpu soi-
dáns og ganga til þess í lið með
Wahelie rrípijnúm. Múndi þá
heillastjarna kynflokksins sindra
áftur á himinhvolfinu yfir
Wahehe-lándi.
Menningu \Vahehe manna
haföi að visu hrakað svo síðan
hamingjusól þeirra gekk til
viðar, að þeir voru jafnvel búnir
að gleyma hinum mikla soldáni
Makaua og var það svo sem ekki
að undra. En hinn hvíti maður
hlaut að vita þetta allt miklu
betur en þessir ættlerar.
Hau.skúpan týnist.
Margir af hinum hrausfu
stríðsmönnum Wahehe-kynkvisl-
arinnar féllu í hinni bióðugu
styrjöld hinna hvítu vitringa, en
aðrir voru kvaddir til Parísar
um árið 1890. Brezkur stríðs- i 1919 og þar var þeim afhent
maður einn hafði fengið hann í ^ skjal eitt rnikið, sem þeir áttu
lið með sér gegn Þjóðverjum að undirrita. Þeir voru nú víst
og sat hann fyrir þeim i laun- j ekki alveg vissir um hyað á
skjalinu stóð, en það var nú
hvorkí meira né minna en 246.
grein Versalasámningsins, sem
þeir ycru nú orðnir aðilar að.
Þegar Stresemann var búinn
að láta velja eina hauskúpu af
þeim þrem, sem áður segir frá,
var hún afhent Wahehe mönn-
um hátíðlega. Þeir vissu reynclar
ekki hvað þeir áttu að gera Við
þessa hauskúpu og svo lenti hún
á fiækingi og týndist.
En umhyggja hinna hvítu vitr-
inga fyrir heill og hamingju
hinna svörtu meðbræðra átti sér
engin takmörk og þótt Wahehe
nienn væru sinnulausir úm
írátnflð 'siná ög liefðu gle'ymt
hauskúpu Irins mikla soldáns,
kom það ekki að sök. Bretarnir
vorú larigminnugir. Þvi \'ar það
árið 1937, að brézk biöð gerðu
sér tíörætt um mál þeirra. og nú
lá mikið við. Það kvisaöist i
Bretíandi, að Hitler hefði nú
íundið hina einu réttu hauskúpu
soldánsins. Bretum fannst það
liggja i áugum uppi, að Hitler
mundi gera sér mat úr uppgötv-
un þessári og töldu þeir að hann
mundi reyna að lokka Wahehe
menri til íylgis við sig gegn
Bretum. gegri því að hánri af-
henti þeim aftur hið heiga iákn.
Grafinn á laun?
En nú kom nýr maður fram á
■sjóharsViðlð. Það var Adam,
barnabarn Makaua soidáns.
Hann reiddist skrifum h.inna
brezku blaða og skriíaði þýzk-
um vinum sinum á þessa leiS:
„Afi minn var mikill stríðsmað-
ur. Hann óttaðist hefud hinna
þýzku stríðsmanna, er þeir
höfðu komist að þvi, að leiðang-
ursmenn þeirra höfðu verið
myrtir, og frarndi sjálísmorð.
Við lítum á sjálfsmorð sem
heigulshátt og ættarskömm og
þessvegna jörðuðum við soldán-
inn i kyrrþei' á laun og höfum
þagað um þetta."
Adam, barnabarn Makaua,
hafði verið í Þýzkalantji og
drukkið 'bjór með vinum sínum
í Munehen. Hann lýsti þvi nú
líka yfir, að bein soldáns væru
á sínum stað í gröfinni og ao
allt, sem brezk blöð heíðu um
málið skrifað væri hin mesta
iygi. Mótmæli þessu virtust ekki
hafa nein áhrif á Bretana.
Gegn Mau Mati mönnum.
Nú liou fram timar, en ekki
höfðu Bretar gleymt hauskúpu
soldáns. Þurfti nú áð skera upp
herör gcgn Mau Mau mönnum
’og skyldi nú enn leitað á náðir
Wahehe maijna. Þá yar það að
landstjórinn í Tanganjika, sir
Edward Twining, brá sér tii
Þýzkalands. Þar leitaði hann og
fann hina réttu háúskúpu af
Makaua soldáni — hún reynd-
ist ycra geymd á safni i Brem-
en.
Fór landstjórir.n nú rakleitt
til Wab.ehe-lands og afhenti
ráðamönnum þar hauskúpuná í
glerkassa með mikilíi viðhöfn
þar . sem henrierin úr Tanganj-
ikahersveitinni stóð heiðursvörð
og var þarna mikil pomp og
pragt.
AÍJir þjóðhollir Wahehe-menri
þustu-nú úridir merki Breta til
orriistu gegn hinum illú Mau
Máu monnum.
(lír Spiegel).
Meðlag með
vísitölu.
I sj. viku kvað dóniari einn í
New Yprk upp nýstárlegan dóm
í rojónaskilnaðarmáli.
Fjallaði sá hluti dómsins um
meðlag það sem eiginmaðurinn,
auðkýfingur. skyldi greiða
konu sinni. Var honum skipaö
að leggja verðbréf að upphæ.ð
1,250,000 dollara í sjóð, sem
hann má ekki hreyfa, og greiða
koriunni 1000 dollara á mánuði
í ,grunnlsrun“, er fylgja síðan
vísitölu framfærslukostnaðar.
Manstu eftir þessu... ?

Paul Ehillch, þýzkur sýklafræðingur,
vann lækuavísindunum mest gagn sem
efiiafræðingur. Árið 1908 fékk hann
Nóliels-verðlaun í læknisfræði í viður-
kenningarskyni fyrlr athvganir sínar -á
ónænú. Þegar fór að fréttast um til-
raunir hans og frægð lians fór jafnt og
þétt vaxandi, bárxrst NóbeJsstofnuninni
tilmæli frá 70 aðilum í 13 löndum um
að vcita honum verðlaunin. Ehrlich var
einnig frumherji í að beita kemiskum
efnúir gegn sjúkdómurii. Hann var ó-
þreytandi við tilraunir sínar, og fann
meðal annars upp mikilvæga arsenik-
blöndu, sem hann nefndi „606“ af því
að hún var árangur 606. tilraunar hans.
Það er alkunna, liversu erfitt rcyn-
ist jafiian að bjarga mönnum úr kaf-
bátuni, sem hafa sokkið. Þeir mcga oft
lieiía dauðaJæmdir frá npphafi. Myndin
liér að cfan er tekin undan ajistur-
strönd Baridaiíkjanna í júlí árið 1939,
þegar gerðar voru tilraunir til að ná
y.pþ bandarískr. kaíbátnum Spualus, er
sokkið hafði í niaímánuði með 59 mcnn
innanbójð. og biðu 26 heirra bana. —
Miidmn tíma, fé og fyriihöfn var varið
til að ná kafbátnurii upp, eg rnyndin er
tekin, hegar stefnið birtist skyndilega,
en bví miðuj- sökk báturinn aftuj-, og
mátti bá byrja frá öndverðu. Liðu tveir
mánuðir, unz báturimi náðist upp.
Frelsisbarátta íra var löng og liörð,
eins og margra annarra þjóða, og þeir
gerðu oft upprcist gegn Englendingum,
áður en þejm tókst að öðlast sjálfstæði
fyrir fáum áry.m. Myndin hér að ofan
sýriir Sean T. O'Kelly, forseta lýð-
veldisins Eire, kanjia heiðursvörð í sain-
bandi við hátíðahöld, er from fóru í til-
cfni af bví, að yfirráðuni Englendinga
var lokið 19. apríl 1949. Hátíðahöldin
hófust einni minútu eftir miðnættý með
því, að hleypt var af 21 fallbyssu í
Dyflinni, höfuðborg Eire. — O’Kelly,
sem hafði lengi tekið þatt í baráttu
þjóðar sinnar, yar fyrst kjörinn forseti
Jandsins árið 1945.