Vísir - 24.06.1957, Blaðsíða 5

Mánudaginn 24. júlí 1957
VtSIB
UR RIKI NATTURUNNAR:
Vetrardvali dýranna,
Fróðleg filraun með guli-
hamsfur.
Vetrardvali dýra.
Sá hæfileiki að leggjast í
vetrardvala, er mjög sérstaks
eðlis.
Nokkur dýr og tvær fugla-
tegundir hafa þennan hæfi-
leika. Þetta ástand felur í sér
miklu fleiri lífeðlisfræðileg
atriði önnur en vetrarlangan
svefn frá fyrstu haustkuldun-
um til fyrstu vorhlýinda. —
Líkamshiti dýranna fellur
raunverulega niður undir frost-
mark. En hjartað heldur áfram
að dæla blóði um allar æðar
líkamans, þó að mannshjartað
hætti að starfa, þegar það
kólnar. Dýrið nærist á fitu-
forða likamans, enda þótt lík-
aminn sé svo kaldur, að fitán
sé hörð og óhreyfanleg. Verið
er að rannsaka hið einkenni-
lega líffæra starf dýra í vetrar-
dvala við Harvard-háskólann.
Vísindamaður sá, er vinnur
að þessu heitir Charles F.
Lyman.
Sem tilraunadýr hefur hann
notað gullhamsturinn — nag-
dýraegund eina. Önnur dýr,
sem leggjast í hinn djúpa vetr-
arsvefn, eru broddgölturinn,
múrmeldýrið, skógarpurkan,
svefnmúsin, evróspski og há-
norræni íkorninn, nokkrar teg-
undir leðurblakna og tvær am-
erískar fluglategundir „suðú-
fuglinn" og WhippoorwilÍ.
Hamsturinn kemst í þetta á-
standa hvenær sem vill á ár-
inu, sé hann hafður í herbergi
með 5 st. C. lofthita. Líkams-
hiti dýrsins lækkar svo, að
hann verður tæplega stigi hærri
en hitinn í herberginu, æða-
slátturinn hægist, verður að-
eins átta eða níu slög á mínútu,
andardrátturinn verður álíka
hraður og æðaslátturinn, blóð-
þrýstingurinn lækkar geysilega
og notkun næringarefnanna
kemst niður í 3% eða jafnvel
1 af hundraði af venjulegri
notkun. Dýrið er auðvitað með-
vitundarlaust og næstum eins
og í dauðadái. Ef hitinn í her-
berginu fer niður fyrir frost-
mark, eykst næringarnotkunin
og verður þrefalt eða fjórfalt
meiri, svo að dýrinu tekst að
halda líkamshita sínum um 3
st. C. heitum.
Við þennan lága líkamshita
er taugakerfi dýrsins samt
starfandi, þótt taugakerfi dýrs
sem ekki liggur í vetrardvala,
eins og t.d. rottunnar, verði til-
finningalaust og . óstax-fhæft,
þegar líkamshitinn lækkar
niður fyrir 10 st. C. Það er því
hægt að vekja hamstui'inn með
því að ýta við honum með
fingri eða smáspýtu. En það
tekur um þrjár klukkustundir
fyrir harin að vakna alveg. —
Eftir um klukkustund er hann
fairinn að anda um 35 sinnum
á mínútu og líkamshitinn hefur1
hækkað upp í -10 st.’ C. Eftir
tvær klst. er hann farinn að
anda meira en 100 sinnum á
mínútu, æðaslátturinn er kom- ]
inn upp í 550 slög á mínútu og(
líkamshitinn er orðinn 30 st. C. I
Nú fer hamsturinn að brölta og!
reyna að standa upp, en hann
hefur ekki enn vald á vöðvun-
unp Eftir —3 klst. er hann>J
búinn að ná sínum eðilega lík-
amshita, 36,7 st. C. og farinn að
haga sér eðlilega. ' .
Með rannsókmim á heila-
himnu dýrsins, sýndi dr. Ly-
man, að hreyfingar þess hættu
eftir að iíkamshitinri komst
niður fyrir 20 st. C., þótt til-
finningin sé vakandi við langt-
um lægri líkamshita. Þetta
skýrir hvei's vegna vöðvastjórn
hverfur snemma á meðan dýr-
ið er að festa svefninn — og
kemur ekki aftur fyrr en rétt
áður en það er glaðvaknað. —
Önnur ráðgáta vetrardvalans
er hæfileiki hamstui'sins að .
breyta storknum fituefnum •
líkamans í nothæfa næringu,
þegar likamshitinn er niður
undir fi'ostmarki. Án þessa
eiginleika væri dýruin sem
liggja í vetrai'dvala, ómögulegt
að halda sér lifandi á þeim í
stað utanaðkomandi næi’ingar.
Mörg þeii'ra fitna mjög mikið
áður en þau leggjast í dvalann.
Hamsturinn gerir það samt
ekki, heldur vaknar nokkrum
sinnum á vetri hverjum til þess
að næra sig á matarbirgðum,
sem hann hefur safnað sér í
holu sína undir vetui'inn.
(UNESCO).
Aukinn vígbúnaður í N.-
Kóreu til að blekkja?
Eitthva5 kann a5 vera „í bíger5#/ annars
sta5ar.
Það hefur eðlilega vakið
raikla athygli og víða ótta, að
Bandai'íkin ætla að senda ný-
týzku vopn og flugvélar til S.-
Kóreu.
Tekið er frarn, að sendar
vei'ði hraðfleygustu orustuflug-.
vélar Bandaríkjaxxna, því að
koriimúnistar i N.-Kói'eu hafi
fengið möi'g hundruð þotur síð-
ustp mánuðina. Slíkt er. eðli-.
lega algert brot á vopnahlés-
sáttmálanum, sem gerir ráð fyr-
ir þvi,. að eriginn aukinn við-
búnaður fari fram í landinu.
Blöð í Bandaríkjunum segja
um þessar nýju ráðstafanir
stjórnaiúnnar, að þær sé eðli-
legar, þvi að þótt ekki komi til
neinna vopnaviðskipta, þá sé
rétt að láta kommúnista vita,
að fylgzt sé með þeim og áð.
þeirn v’erði svarað hiklaust, ef
þeir ætli að láta til skarar
skríða.
Önnur blöð segja, að þetta
nýjasta uppótæki norður-
kórcskra kommúnista, að
auka viðbúnað sinn í lofti
yfir Norður-Kóreu og fara
ITRYCCINCA]
A
ÍMIDSTÓDINl
TÖKUM AÐ 0SS
flestar ÉetjuMtdir eátrtjtjfjiutju ,vro sent:
Abyrgðartryggingar
Atvinnuslysatryggingar
Brunatryggingar
F erðasly satryggingar
Flutningstryggingar
Heimilistryggingar
Nóta- og nótabátatryggingar
Sjótryggingar
Skipatryggingar
Veiðafæratryggingar
o.fl. o.fl.
'Í,eitið ujtpltjsintjtt Itjjt't »ss ttnt ivtjtjtjin tjurjtiirS tjðttr.
shilntttltt vttrtt tttj h/iiv. t'tður en þér tvt/tjt/ið
annarsstaðar
TRYGGINGAMIÐSTÖÐIN g
Sinti 7110
A ðalstrteti tí
St'ntnefni: tnver
svo feimnislaust með það, að
allir geti séð, það, kunni að
vera aðeins herbragð, ætlaði
til þess að fá Bandaríkja-
menri til að flytja hluta af
takmörkuðu flugliði, en svo
gerist eitthvað óvænt ann-
ai's staðar.
Stölka
óskast til afgreiðslu á veit-
ingastofu. — Uppl. í síma
2423.
þOK/UUMHJtlHSSCtt
LÖGGILTUR SKIALAkYDANbl
I » OG DÓMTOLIUJRIENSHU «
I KIRKJUKVfin - sini 81655
Þórsgötu 14.
Opið kl. 8—23,30.
Hcitur ntatur allan claginn. '