Alþýðublaðið - 11.11.1928, Blaðsíða 2

B
ALf»ÝDUbLAÐIÐ
i&LÞÝÐÐBLAÐIÐ
! kemur út á hverjum virkum degi.
i Aígreiösia í Alpýðuhúsinu við
• Hverfisgötu 8 opin frá ki. 9 árd.
; til kl. 7 síðd.
• Skritstofa á sama staö opin bl.
; 91/*—10*/t örd. og kl. 8—9 síðd.
i Simars 988 (afgreiðslan) og 2334
; (skrifstoían).
i Ves'ölags Áskriftarverð kr. 1,50 á
; mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
i hver mm. eindálka.
; Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiöjan
(i sama húsi, simi 1294).
1 ...I .!■■■■■ I I ■
f" -
TepnahlésdapriQfl.
i dag eru liðin 10 ár síðan. ö-
trjðnum mikla lauk. Árið 1918
fcL 11 að morgni var vopnahlé
samiSð.
Loksins var þá lausnarstund'n
mnnin upp, h.im langpráði dag-
ut, þegar hermennirn'r sluppu úr
,pTisund stríðsþrælkunarinnair og
þeir fengu að nýju að strjúka
frjáls höfuð og hverfa heim af .ur
frá ógnum skotgrafanna, heim til
ástvina sinna, sem um mánaða og
ára skeið höfðu varla þorað að
vænta þess að fá að sjá þá aftur
lifandi.
Eftir láu valkestirnir að baki,
grúi limlestra líka, sem dysjuð
Ihöfðu verið í hrönnum. Óteljandi
fjöldi ágætra drengja var horfinn,
orðinn grimdaræði styrjalda inn-
nr að bráð. Vinir þeirra og ætt-
ingjar fengu það eitt um þá að
vita, að þeir voru ekki. framar í
tölu hinna lifandi, — ef þeir náðu
þá nokkuð um þá að fregna. Og
þö voru aðrir leiknir enn miklu
▼er. Þúsundir manna skjögruðu
áfram limlestir og hræðilega út-
leiknir. Fjölmargir gátu aldrd
framar fengið helsuna. Menin á
bezla aldri komu a'tur af vígvell-
inum útíaugaðir og afskræmd'r,
handaivana, fótalausir, blindir,
bálfkæfðir í eiturgasi — eða orðn-
ir að hálfv.ltum óaldarlýð, sið-
spiltum sálsýklingum.
Sumir höfðu ver.ð reknir á víg-
vellina með harðri hendi. Aðrir
voru gintir. Sigursæld, betiS lífs-
kjör og frami átti að bíða þeirra,
var þeim sagt. „Ættjörðin kallar!“
þrumuðu auðvaldtblöðin. Hernað-
arpredikarar bergmáluðu orð
þeirra á strætum og gatnamótum.
Þeir, sem ekki vildu fara í stríð-
ið til að myrða bræður sína í
öðrum löndum, höíðu engan fríð.
Alls korar lygar og svivirðingar
Voru breiddar út um „óvinaþjóð-
irnar“. Það var hamrað á þeim,
svo að fólkið skyldi trúa. Sögur
um glæpi og svívirðingar Þjóð-
verja voru prsnta’ðar með feikna-
letri á fremstu síðum enskra,
franskra og ameriskta stórblaða,
og útmálaðar svo, að lesendurnir
skyldu hljóta að.fyl'ast v.ðbjóði.
Og auðvald Þýzka’ands kunni
• lika ráð til að æsa þýzku þjóð-
ina upp gegn Bandamönnum.
Þeirra sjálfra væri rétturinn og
þeir einjr hefðu stjórnvjzku tíl
að ráfta málum álfunnar. — Eng-
in ráð voru spöruð til að kitla
hégómagirni fólksins og æsa hat-
ur þess. Þegar fallbyssukúlnrr.ar
og sprengitundrið eyddi lífi tug-
þúsunda „óvinanna“ svo nefndu,
léiu „sigurvegararnir“ halda þakk-
ar-guðsþjönustur í k'.rkjunum
heima í löndum sínunx. Þar var
pelrrn guði og fieirra pjódor
þakkað fyrir það, hve vel þe'm
hafði tekist mannaslátrun'.in. Að
hann væri líka guð andstæðinga
þeirra mátti ekki neína. Það átti
ekki v.ð!
Margir fóru naUðugir í stríðið,
ýmist vegna valdboðs eða þeir
létu undan áleitni almenningsálits-
ins, — álits fjölda, sem hafði
verið æstur upp með þjóðernis-
skrumi og rógi, sem hann hugði
vera sannleika. Þó munu h'nir
hafa verið miklu fleiri, sem létu
villa sér sýnar og trúðu því sjálf-
lir í fyrstu, að þeir ynnu gott verk
með þvl að fara í ófriðinn „fyrir
menninguna og föðurland ð ‘. Enn
aðrir fóru til þess að þurfa þó
ekki að svelta á meðan þeir væru
að berjast!
En stríðsbraskanamir glottu í
kampinn. Þeirra var gfróðinn. Nú
vantaði ekki, að „þorskarnir“
bitu á öngulinn! Nú skorti ekki
markaðinn fyrir vörunnar, sem
herirnir þurftu á að halda til þess
að geta barist Nú var ekki horft
í krónurnar fyrir hergögn'n, olí-
nna, ílugvélarnar, efni í hérsk’p
og hernaðarvistir, flutninga æl.i
og Vítisvélar. Þegar þýika alþýðan
svalt, streymdi gullið til Sti.mies.
Þegar vonhrigðin surfu fastast að
sjálfboðaliðunum frá Ameríku,
sem höfðu látið tælast austur um
(haf í skotgryfjurnar og lágu þar
innan um sundurtætta manr.abúka
og umturnaða jörð, þá urðu stór-
iðjuhöldarnir í Vesturheimi millj-
ónaeigendur, enn á fætur öÖrum.
Þeir vissu hvernig þeir áttu að
fara að því að nota sér fákænsku
fjöldans. Sjálfir komu þeir hvergi
nærri vígvöllunum. Þeir sáu um
að þurfa ekki sjálfir að vera í
hættunnL
Smátt og smátt komust margir
hermannanina fyrir dýrkeyp'a
reynslu að þeim hjúpaða sann-
leika, að hermenn „óv;naþj'óð-
an,na“ voru menin eins og þeir,
með mannlegum tilfinningum og
.líkir þeim sjálfum um flest. Þeir
höfðu líka verið vélaðir, — voru
félagar þeirra, en ekki övinir, og
áttu ekki aðra sö'k á hörmungum
óíriðarins en þsir sjálir. Trúgiirn-
in á glamur auðvaldsþjónanina og
blaða þeirra um, að guð og ætt-
jörðin kallaði þá á vígvöliinin,
hafði leitt þá hvora tveggju á
sömu herfilegu refilstiguna. Nú
fyrst var þeim Ijóst, að þelm hafði
verið sigað til bræðravíga.
Og þegar heim kom að lokum
sáu þeir bezt, að störu oröin um
betri lífskjör að sírið/nu loknu
voru tál eitt og staðleysu stafir.
Byrði ófriðaráranna var lögð á
herðar þeim ofan á gamla stritið.
í stað fullsælu fjár og fríðinda
varð dýrtíð og atvinnuleysi hlut-
skifti þeirra og laun fyiir úlileg-
una.
Svo fer þeim, sem láta blekk-
ingar taumlausrar einstaklings-
hyggju leiða sjg í freistni. Þeir
finna oft um seínan, að þeir eru
að eins leiksoppur, sem að lok-
um er vísað burt með fyrirlitn-
ingu og kæruleysi. Þá heyra þe'r
í raunum sínium orðin: „Hvað
varðar oss um það? Sjáðu sjálfur
fyrir þvi,“ — hvernig þú kemst
af, því að nú þurfum vér þín
ekki lengur v;ð! —
Margir spá því, að næsta stríð
verði enn þá ægilegra en h ð síð-
asta; og hver veit, hve la igt þess
er að bíða? Sumir ha a jifnvel
látið svo um mælt, að þeir búist
þá við eyðingu hví a kynþáttarins>
þvi að vítisvélarnar aukist og
margialdist óðfluga. Þó nú að svo
langt verði ekki geng ð að lönd-
in gereyðist af mannfólki, þá
benda líkur tjl, að vigvé’arnar og
hörmungarnar verði enin me'ri og
ógurlegri þá en í síðasta síríði, —
ef til ófriðar kemur. Eina örugga
ráðið til þess, að von mannkyns-
ins um, að þær skelfingar verði
ekki hlutskifti þess og endurtakist
æ ofan í æ, er, aó alpý'öa allrn
kmda faki hönrhun saman, neili
ctð bernst á banr\spjót og láti
hvorki skrum né áVjgtir fá sig til
pess að hvika af peirri braut.
Tjl þess að svo verði þarf þekk-
ing hennar og skilningur á erlend-
um þjóðum að aukast stórlega,
kynningin að va:a samstaríið að
eflast, — trúin á alheimsbræðra-
lagið að renna alþýðu þjóðanna í
merg og bein. Það er eina ráð'.ð
til þess, að strjð m;lli þjóðanna
geti ekki átt sér stað, og fÖl'kið
fáist ekki til að fara í ófrið og
láti ekki æsast til þess, til hverra
ráða svo sem máltöl herbraskar-
anna grípa til að etja því
saman. Þá verður eins akTngs-
hyggjan, sem telur þjáningar ann-
ara sér óviðkomandi, og hnefa-
réttaröldin að þoka fyrir betri og
æðri þekkingu og þjtðskipulagi,
þar sem líf og haming/a einstak-
linga og þjóða eru ekki metin
til spilafjár, — fjár, sem örfáir
menn fá að gera v ð hvað, sem
þeim þöknast, þanrað til blóðpen-
ingainlr eru orðnir að þcim
draug, sem ekki verður kveðnn
niður, heldur eyð r öllu, bæði
handhö'um hans, bja 'gálnamönn-
um og öreigum, í alLherjar-blóð-
baði og leggur heimsmenninguna
í rústir. —
Alþýða allra þjóða verður að
sameinast, ef unt á að vera að
bjarga mannkyninu undan bölv-
un samkeppninnar, sem getur með
•sama áframhaldi og nú horfir
endað með bráðri eyö'ngu kunn-
ustu menningarþjóðainna.
tslenzk alþýða er að v;su ekki
mikils megnug á sviði heiims-
stjórnmálanna. Þó má hún sízt
af öllu setja ljös sitt undir mæli-
ker og afsaka s;g að eins með
oröunum: Hvað munar um mig?
— Vegna þess að íslenzka þjóð'*
er smáþjöð er henni auðveldana;
að forðast þjóðernisdramb, sem!
verður að fyrirlitningu á öðrum
þjöðum. Með því áð kynna sér
vel samfélagsfræði jafnaðarstefn-
nunnar og tileinka sér hana, ea
útiýma þeirri einstaklingshyggju,
sem miðar alt v;ð stundar hag
fárra sérsiaklinga, en lætur af-
komu fjöldans sig litlu skifta, —
með því að læra að starfa saman
og gera sér heill heildarinnar nð
hjartans máli getur íslenzk alþýðal
í senn búið sér og bömum sínum
bjartari framtíð og lagt um le;8>
sitt lóð í heimsfriðarskáiina, við
það að vera öðrum þjöðum til'
fyrirmyndar í samúð og jöfnua
lífskjaranna. Þaninig getur hin
vopnlausa, íslenzka þjöð lagt síhdi
homstein undir friðarhöllina. Þá'
leiðir hún farsæld og sAme'nningtí
yfir sjálfa sig og börn sín og
verðskuldar, að henni sé gefinn
gaumur meðal störþjóðanna og
því, sem hún hefir að segja þeinn
Islendingar ge:a ekki skotið sé*
á bak við smæð sína. Þeim ber
líka að vinna að alheimsbræðra-
lagi og alheimsfriði. Sá, sem ekkí
samansalnar, hann sundurdreifir^
Guðm. R. Ólafsson
úr Grindavík.
Eriemd siamskeyfú
Khöfn, FB„ 9. nóvt
Enn um forsetakosninguna í
Bandaríkjunum.
Frá New-YoTk-borg er símað:
Endanlegar atkvæðatölur kosn-
inganna eru enn ókomnar. Hoover
hefir sennjlega fenglð 22 milljón-
ir atkvæða, en SmKh 18 milljón-
ir. Kjörmannaatkvæðjn falla
sennilega e;ns og frá var skýrt í
skeytinu í gær. Hin mörgu kjör-
mannaatkvæði, sem Hoover fær„
grundvallast á því, að það for-
setaefnið, sem hefir meiri hTtita
atkvæða í einstöku ríki, fær öll
kjörmannaatkvæði þess ríkis.;
Þannig hefir Hoover t d. feng-
ið 45 kjörmannaatkvæði New-
York-ríkis, þótt Smith hefði þaB
2 millj. atkvæða. (Hoover fékk!
þar 2 millj. 100 þús. atkv.). Hoo-
ver fær fleiri kjörmannaatkvæðí

V/z
'Vetrar-
Jlf Kápntan
©0
Skinnkantar
nýkoiuiið.
i