Vísir - 28.10.1957, Blaðsíða 3

Mánudaginn 26. október 1957
VÍSIB
3
3m grein*
Grimmdin indvcrska eða frá-
sagnirnar af þessari grimmd
varð fyrir skoðanir manna á
Bretlandi afdrifaríkari en önn-
ur atvik í hinni miklu uppreist.
í blöðunum, í lýsingum, sem
'ieljast hlutlausar, í skáldsög-
um, sem voru lesnar af mönn-
um í öllum stéttum, urðu Ind-
verjar uppreistarfullir djöflar,
sem brenndu, rændu, svívirtu,
píndu og myrtu. Svona eru Ind-
verjar, þessir brúnu Asíuheið-
ingjar. Það var þessi hugsun,
sem var þrýst að lesandanum,
sambland af hatri og’ fyrirlitn-
ingu fyrir öðrum kynflokki og
öðrum trúarbögðum. Uppeist-
in varð söimun fyrir rétti Bret-
lands, til að stjórna og fyrir yf-
iburðum hvíia kyríilokksins.
Hinir bi’ezku forystumenn urðu
krossriddarar og hetjur, sögu-
ságnir voru búnar til um hina
látnu hershöfðingja Jhon Nichol
son, sem vann Delhi, Henry
Lawrence, sem féll við Luck-
now og Herry Havelock, sem
vann Cawnpore aftur. Á síðari
árum hefir það orðið venja að
Jeggja áherzlu á ofbeldisverkin
á báðar hliðar, en ennþá er þó
tiihneiging til að setja ind-
versku grimmdina andspænis
hugprýðinni brezku.
Grimmd og hryðjuverk.
Það leikur ekki á tveim tung-
um, að uppreistarmenn frömdu
múgmorð, myrtu konur og
börn og píndu fórnarlömb sín.
En þó hefir tilbreytingarmeirí
iriynd og minna hatursfull ráð-
ið úrslitum. Verstu grimmdar-
verkin, voru, að sögn, ekki fram
kvæmd af sepoyum og foringj-
um þeirra, heldur af slæpingj-
um og glæpamönnum, sem not-
uðu sér agaleysið. Sögusagnirn-
ar um svívirðingar, sem voru
sér í lagi æsandi, sýndu sig að
vera rakalausar eða rangar.
Inaverjar hafa því nær aldrei
framið kynferðisleg afbrot
gagnvart brezkum konum.
: Ekki verður um það deilt, að
herdeildin í Cawnpore var
drepin þrátt fyrir loforð um, að
hún skyldi fá að fara óáreitt
ferða sinna. En í bókum, sem
komu út tveim tugum ára eftir
uppreistina var þegar gerð ljós
grein fyrir því, að hvorki Nana
«ahib né sepoyar hans áttu sök
á drápi kvenna og barna, sem
fundust í brunni í Cawnpore.
Þvert á móti höfðu sepoyar
neitað að gera þetta, þegar einn
af undirmönnum Nana sahibs
skipaði, án hans vitneskju, svo
fyrir að það skyldi gert, og það
var gert af nokkrum mönnum,
sem voru slátrarar að iðn. „Það
er bæði Ijótt og rangt að ákæra
þjóð fyrir þetta grimddarverk,“
skrifar Forrest, sem skrifaði vel
rökstudda rannsókn á málinu
1904, og þar er líka lögð áherzla
á, „að konurnar hafi ekki orðið
fyrir neinu vansæmandi áður
en þær voru myrtar“.
Of harðar refsingar Breta.
Þegar á meðan á styrjöldinni
stóð bárust fregnir um það til
Englands, að Bretar gerðu sig
líka seka um grimmdarverk,
eða að minnsta kosti um alltof
harðar refsingar á uppreistar-
mönnum. Einkum getur Russell,
fréttaritari Times, oft um
þetta. Starfsbróðir hans, Egron
Lundgren reyndi þar á móti að
gleyma „blóðugum sögum“ og
hefir lítið um þær að segja í
því, sem hann ritaði. Russell
segir frá því, að fjöldi Indverja
hafi verið hengdur aðeins fyrir
grun um að hafa tekið þátt í
uppreistinni. Hans og annarra
vitnisburðir segja frá því, að
þegar ráðist var á hús eða virki
hafi allir andstæðingar verið
deyddir, að hermennirnir hafi í
sumum tilfellum pyndað fanga
sína og brennt þá lifandi, og
að brezkir foringjar hafi barið
indverska þjóna sína til blóðs
fyrir ómerkilegar yfirsjónir.
Þegar nokkuru síðar komu fram
skýrslur frá uppreistinni varð
mönnum ljóst, að hreinasta
tekið þátt í uppreistinni, eða
verið virðingarlausir gagnvart
foringjum sínum. „Og ef það
er ekki nóg, þá tek eg einhverja
af gömlu hermönnunum. Alla
þessa á að skjóta eða blása
þeim út úr fallbyssum, hvort
sem hentugra er“. (Um sama
leyti skrifaði fursti, sem var í
uppreistarliðinu eftir morðin í
Cawnpore: „Þakkir séu hinum
allsvaldanda, að við gátum sent
þessa hörundsfölu til helvítis“.)
Hinn heittrúaði Nicholson
áleit það „hneykslanlegt“ að
hengja aðeins þá, sem hefði
myrt konur og börn, það ætt.i
„að flá Jþá lífandi eða brenna
þá“.
Uppreist Indverja:
ógnarstjórn hafi ríkt, nreðan Allir vopnaðir
héruðin voru unnin aftur. ‘ ,
ivoru litlatmr.
Hve marga átti að héngja?
Þetta var á Viktoríutímabil-
inu. Það var ekki aðejns að
jmenning væri tízka, heldur líka
j trúarbrögðin. Hinir sigrandi
herforingjar voru mjög tr.úaðir
og þeir voru hai’ðbrjósta í Guðs
nafni. Þegar landstjórinn í
Punjab, John Lawrence, hafði
bælt niður uppreist í Peshawar í
júní 1857, var hann að hugsa
um hvort hann ætti að láta
deyða alla fangana, er voru
120. „Eg held ekki, að ,við höí-
um — i augum hins alvalda —
rétt til að gera það“. Aðeins 40
af þeim átti að deyða, þá sem
höfðu lélega skapgerð, höfðu
! Jaraes. Neill héíshöfðingi
hengdi svo marga. að foringjar
hans urðu að minna hann á, að
það þyrfti að halda í nauðsyn-
legt vinnuafl. I Cawnpore ákvað
hann, að liinir dauðadæmdu
skyldi sleikja upp blóðið úr lík-
þrunninum, áður en þeir yrði
teknir af lífi. Jafnframt bað
Neil þess meðal dómaranna, að
sér gæfist geta til þess að
breyta réttvíslega. Alla þá,
sem fundust með vopn í hendi,
var sjálfsagt að taka af lífi,
meðan verið var að yinna hér-
uðin aftur: en spurningin var,
hversu langt skyldi gengið,
hvort deyða skyldi þá sem
grunaðir voru eða voru með-
reiðarsveinar. Jafnframt heng-
ingum og því, að mönnum var
skotið úr fallbyssum, fylgdi
annað; þeir voru saumaðir inn
í svínaskinn og smurðir í svína-
feiti og þýddi það éilífa glötun
fyrir Múhameðstrúarmenn.
í þessu ,,puritana“- og trúar-
andrúmslofti var ódæði gagn-
vart konum óumræðilegur
glæpur og framkallaði skelfingu
og hatur, sem ekki átti sinn
líka. Það voru þessháttar til-
finningar, sem komu hinum
geðuga Roberts höfuðsmanni —
seinna varð hann marskálkur,
barón af Kandahar og jarl af
Pretoriu — að skifa systur
sinni, að feginn vildi hann þola
hvaða þjáningar, sem vera
skyldi, til að ,,fá hefnd yfir þess-
um grimmu morðingjum“.
Derby fyrirskipaði réttlæti.
Þegar enska „parlamentið“
ræddi uppreistina í desember
1857 sagði forsætisráðherrann,
Derby lávarður, sem fyrir-
; skipaði hlutfallslega mildi:
„Hver maður, sem tekinn er
með vopn í hönd, verður að fá
réttláta hegningu og sú hegn-
ing er dauðinn. En þeim mis-
endismönnum, sem framið hafa
óumræðilegt og óhugsandi ó-
dæði gagnvart konum, er dauð-
inn alltof væg hegning. Þeim
þarf að hegna líkamlega og selja
þá í niðurlægjandi þrældóm“.
Grimmdin útskýrist að vissu
leyti af því, að sérilagi í Eng-
landi var refsilöggjöfin afar-
ströng, að minnsta kosti þangað
til endurbætur siðari ára komu
til. Lá þá dauðarefsing við
mörgum öðrum glæpum en
morði. Önnur skýring, sem
gildir bæði um Englendinga og
Indverja er að fregnir um ó-
dæði annars aðilans ráku menn
til nýrra glæpa. Áður en morðin
í Cawnpore voru framin, liöfðu
Indverjar heyrt um aðfgrir.
Neills í Allahabad, og' Bretar
trúðu staðfastlega á allar sögu-
sagnir um hryðjuverk Indverja.
Húsbændurnir voru myrtir.
En um hegðan Breta er það
að segja, að sú tilfinning, að
framúrskarandi kynflokkur hafi
verið órétti beittur, hefir haft
Nákvæmni er fyrsta, annað og öll hin boðorðin, þegar slípaðir eru speglar stjörnusjónaukanna
stóru. Hér sést spegill, sem er 3 metrar í þvermál og verður honum komið fyrir í stjörnu-
turninum á Palomar-fjalli í Bandarikjunum. Mennirnir tveir hafa imnið við að slípa glerið í
samfleytt fimm ár. Á spegliniun liggja myndir, sem sýna galla á glerinu, og er það hlutverk
mannanna að bæta úr þeim göllum.
Sir Jolin Nicholson,
hershöfðingi,' er yann Dylb?,
mikla þýðingu. „í rauninni var
það þetta, sem var sérstaklega
andstyggilegt við múgmorðið í
Cawnpore, að þau voru fram-
kvæmd af undirokuðum kyn-
flokki — af svörtum mönnum,
sem dirfðust að úthella blóði
húsbænda sinna,“ skrifar Russ-
ell. %
Hvaða áhrif hafði uppreistin?
Sumt má benda á. Stjórn Aust-
ur-indverska fplagsins fluttist í
hendur brezku krúnunnar.
Fjöldi brezkra hermanna á Ind-
landi var aukinn. Indverska
liðinu var deilt í herdeildir
Múhameðstrúarmanna og Hind-
úa, og hvoru hvorir í sínu
lagi og útaf fyrir sig. Hinar
.herskáu þjóðir, Sikhar . og
Gurkhar, fengu sérstöðu í her-
liðinu. Stórskotaliðið var ein-
göngu brezkt, sepoyum var
ekki trúað fyrir þessari áríð-
andi vopnagrein. Ýmisar um-
bætur í stjórninni voru og bein
afleiðing af uppreistinni.
Síðari árangur.
En þegar athuga á n.iklar aí-
leiðingar á langri leið, er varla
um meira að ræða en óviss
heilabrot alveg eins og við um-
ræðurnar um „dýpri“ orsakir
til uppreistarinnar. Það hef’r
verið sagt að Bretar styi’ktust í
þeirri trú, að það væri réttlátt
og nauðsynlegt, að halda þess-
um „óáreiðanlega kynflokki“
undir sinni stjórn; og að upp-
reistin hafi örvað þá stórvelda-
hyggju, sem á árunum 1870—
80 bægði frá tilhneigingunni til
^ að líta á nýlendurnar sem byrði
eða að þær ætti að uppala til
sjálfstjórnar. S.agt er, að til-
1 finningin fyrir því, að Bretar
’ væru Indverjum fremri, hafi
vaxið á Bretlandi og hin al-
genga hugsun, að Indverjar
væru ónytjungar og lymskir, á
að hafa átt miklu fylgi að fagna.
j En það hefir einnig verið full-
yrt, að hræðslan við nýja og
meiri sepoyauppreist hafi ráðið
athöfnum Breta og að hún hafi
á sinum tíma borið þann ár-
angur, að Bretar hörfuðu þaðan
virðulega árið 1947.
Frh. á 10. s.
. Jtu
íl