Vísir - 30.10.1957, Blaðsíða 11

MiSvikudagmn 30. október 1957
VI SIII

Svíakonungur við forn-
leifagröft á Ítalíu.
Spilið damm er vinsæ! dægradvöl í cinum af skemmtigörðum Lundúnafcorgar, fcar sem steypl
hefur verið á jörðina stórt damm-borð til þes ; að leika spilið á. Samskonar töflur hefa einnig
verið gerðar og eru færðar til með stöngum, se -n hafa krók á endanum. Að sjálfsögðu er hópur
spenntra áhorfend i tíða^t nærstaddur.
3Mítssi°ie& 3MíSJsseigsej ;
Mauriee Manning er einn af kunnustu bíaðamönraim í Fleet
Streefc, Lundúnum. Hann liefur sér kommúnismann í framkvæmd
í mörgum löndum heims, m.a. í Austur-Asíuiöndum. Hin ýmsu
hlutverk, sem hann hefur haft með höndimi á ferðum súíuni,
hafa orðið til þess, að' hann hefur fengið fjölmörg tækifæri til
þess að kyuna sér áhrifa kommúnismans á alþýðu manna, en
hann hefur haft sérstakan áhuga í þessu efni.
1 eftirfarandi grein lciðir hann
athygli að því hve litla virðingu
valdhafar Ráðstjórnarríkjanna
bera fyrir þeim hefðbundnu
reglum, skráðum og óskráðum,
sem halda ber í heiðri í allri
utanríkisþjónustu. Með gnægð
sannana, sem fyrir hendi er,
siðan heimsstyrjöldinni lauk,
gnægð sannana, sem fyrir hendi
er, síðan heimsstyrjöldinni lauk,
sýnir Manning fram á, að í
sendisveitarskrifstofám Ráð-
stiórnarrikjanna eru starfandi
menn, sem hafa hlutverkum að
gegna, sem alls ekki heyra und-
ir þau störf, sem sendisveitum
eru ætluð, en nota sér friðhelgi
sveitanna til þess að graía und-
an stoðum þjóðfélagsins í þeim
löndum, sem þeir starfa í.
Fri&Sielgi notuð
til njósna.
Rússar hafa jafnan verið
fljótir til að nota sér friðhelgi
sendisve'-ta i öðrum löndum til
ao ota sínum eigin tota — og
haft starfandi innan vébanda
sinra menn, sem hafa allt
öðr-’m störfum að gegna en
rerdisveitarmönnum eru ntluð.
Iie-sum mcnnum eru rem sé
fal’n njósnastörf í þeim löndum,
se'i he'r eru ctarfandi í, og
rtur.dum nœr athaínasvceði
þe rra út fvrfr la •'dar.iæri þeúrn.
Nú er það-að ví-u s’m, ao sér-
hver asnbasfledor þekk'r jafnan
aðaifuhtrúa KGC (nefndarinnar,
sem f'ailar um öryggi rikisíns
og hefrr fuHtrúa innan vóbanda
alira sendiráða) og ef til viil
undirmenn. hans,. en hann veit
sjaldnast áætlanir og áform
KGB og fulítrúa þeirra stofn-
unar í sendiráðunum. Skýrslur
þeirra eru sendar til Moskvu á
dulmáli KGB loftskeytastöðvar-
innar eða sérstökum sendiboða
er falið að fara tii Moskvu með
skýrslurnar.
Þó eru dæmi þess, að sjálíur
ambassadorinn hafi verið yfir-
maður þessarar eða þvílikrar
starfsemi fyrir KGB, svo sem
Panyushkin, ambassador Ráð-
stjórnarrikjanna i Bandarikjun-
um 1946-1952, og Rochin, am-
bassador í alþýðulýðveldinu kín-
verska frá 1948 til 1952. En þeir
eru undantekningar frá regl-
unni.
Njósnasíarf sendisveitarstarfs
manna leppríkja Ráðstjórnar-
rikjanna í ýmsum löndum er
raunverulega háð yfirráðum og
eftirliti KGB.
„Löglcg“ og ,,ólögleg“
njósnakerfi.
Fyrrverandi kommúnistar og
flóttamenn hafa skýrt nákvæm-
lega frá njósnakerfi Ráðstjórn-
arríkianna. eða þe'm hluta þess.
sem hefur engin cða lít'l teng-.l
við sendiréðin. 1 rauninni cr um
möra kerfi að ræoa. og eru tvö
hernaðarle'T, annað „lögleat“.
hitt ..ólöglept". o!,'s og Wl.nd-
imir Petroiv Icíddi i liós. Starfs-
menn híns . iG^’oga" knrfis,-sem
Rú«-~ar s"o kaiJa. eru A vegum
send;svo'tirRtarfsrv'anr.s, sern
nýtur fr’ð’-clri sem. sérfræö'ng-
ur. og cr þe'rra ýfú’stlórnand',
cða annast starfið sif-lfi'r.
Petrov Ijósíraði því e'nnig
upp, að 1942, þsgar. Ásti'alíu-
menn voru bandamenn Rússa,
notaði sovét-stjórnin sendiráð
sitt (ásamt Tassfréttastofunni)
til skipulagningar njósnakerfis i
Ástralíu, Innan vébanda þessá
kerfis voru tvær stofnanir starf-
andi, önnur herr.aðarleg, kölluð
GRU, eft'.r upphafsstöfum hpf-
uðstofnunnarinnár í Moskvu, óg
hin ó-hernaðarleg, og var Petróv
íorstöðumaður hennar, þótt lát-
ið væri uppi að hann væri að-
eins minni háttar skrifari í
sendiráðinu. Þessi stofnun var
háð MVD . eða leynilögreglunni
og utanríkisráðuney.tinu i
Moskvu, og var aðalhlutverk
hennar, að kemast yfir allt það,
sem síaðist út frá utanríkisráðu-
neytinu ástralska, en átti þó að
halda leyndu, og ennfremur átti
þessi deild að gera tilraun til að
stofna „fimmtu herdeild". Við
þessi störf var ekki verið að
vanda aðferðirnar, og oftar
beitt hótunum en mútum.
Sendiráð
og njósnir.
Frá árinu 1C50 heíur Banda-
rikjastjórn Tkrafist hejmsending-
ingar þrettán manna, sem höfðu
misnotað diplomatisk réttindi,
og var iýst yfir um hvern þeirra
urn sig, r.ð hann væri persana
non gí'ata. Ýrnis önnur lönd hafa
einnig neyðst til þe3s &ð krefj-
ast heimsendingar starfsmanna
Ráðstjórnarríkjanna í scndiráð-
um. í Ban.daríkjunum komst
fyrir nokkru upp um njósna-
kerfi eða „njósnahring", sem
náði frá Moskvu til Ne'w York,
um'Vinarborg,' Laúsannc i Sviss,
Gcfn og París, og gegndu þar
se'idisveitarsfarfsmenn mikil-
voj"um hlutvérkum. Við ráttar-
höld yfir' þrer.iur Bán.darikja-
r.rönnu.m, sem vio málio eru
riðnir, hafa 10 sendisveitar-
starísmonn verið nafngreindir.
KryJnv Iiöfu.ðgmaður, aðstoðar
herráfiunautur sendisveitarinnar
rússnesku i Washington, var ger
lant'rr kur i janúar 1957, fyrir
ósæmilegt íramfsrð’, en ha~m
haíði gerl: tilraunir til aö kaupa
henraðarleg miitilvægar upplýs-
ingar. I
Sncmma á þessu ári var Rog-
ov h'öfuðsmaður, iicrráðunautur
sendisveitarinnar rússnesku i
Kh.öfn, beðinn að fara úr landi.
í blaðafregnuin i'rá Ítalíu
segir, að Gústaf VI. Svíakon-
ungur sé rajög hrifinn af starf -
scmi fcrnleifafélagsÍRs sænska
þar syðra.
Iiann hefir sjálfur tekið þátt
í störfum þess undafarið og
nýlega sýndi þessi 65 ára kon-
ungur persónulega mörgum
blaðamönnum frá öllum lönd-
um hinn milda árangur af upp-
greftinum r.álægt bænum
Gioenale di Bleza, þar sem
hann og samstarfsmenn hans
eru nú að reyna að leysa þann
mikla leyndardóm, sem hvílir
enn yfir hinum dularfulla þjóð-
flokkj — Etrúskunum. •
Leyndardómurinn er þessi:
Hvernig var brúað bilið milli
hinnar ffumstæðu menningar
kotbúanna, sem lifðu á fyrstu
öldum járnaldarinnar í ítalíu
til hinnar glæstu Etrúska-menn
ingar?
Konungurinn talaði um hinn
mikla árangur uppgraftarins
og sagði: Við grófum með á-
gætum árangri árið sem leið
og erum nú farnir að brjóta
-hauginn sjálfan. Árangur sá,
sem fengizt hefir nú til þessa,
sannar, að við erum hér á stað,
þar sem lifði bænda-þjóðflokk-
ur, mjög vel skipulagður. Hér
hafa fundizt grunnar húsa og í
rústunum mikið af leirmunum
frá þessu tímabili Etrúskanna
í byrjun járnaldarinnar.
Konungurinn fylgdi blaða-
mönnunum sjálfur og sýndi
þeim ílát fyrir korn, og vín-
ámur, sem notaðar voru þá, og
líktust þær nútíma belgflösk-
um, Chianti-flöskum. Fannsti
þetta í neðanjarðargöngum. —j
Vínámurnar eru úr sements-
blöpdu og að utan eru þær fag-
urlega gljáandi.
Minnir þetta á hinn gamla
þjóðflokk, sem var dreifður
um alla Mið-Ítalíu endur fyrir
löngu, en áður hefir verið hald-
ið, að það væri frá Etrús^un-
um komið.
Konungurinn og samstarfs-
menn hans eru þeirrar skoðun-
ar, að hér hafi verið borg, sem
notið hafi fullkomins sjálf-1
stæðis.
Áður en konungurinn kvaddi
blaðamennina, lét hann í Ijós
þá skcðun sína, að þessi fern-
leifafundur væri mikilsvarð-
andi fyrir þekkingu á lífi hinna
gömlu þjóðflokka í Ítalíu og
lifnaðarháttum þeirra. Síðan.
þakkaði konungur itölsku stjórn
inni fyrir samstarf við sænsku.
fornleifafræðingana.
j Konungurinn verður í Ítalíu
nokkurn tíma ennþá, tii að
fylg'jast með starfi sænsku
fornleifafræðinganna og sjá,
hvernig verkum lýkur á þessum.
stöðum í Ítalíu.
Gústaf VI. Svíakonunguh er
einn af frægustu fornleifafrfeð-<
ingum sem uppi eru.
Nagy lofar
kosningum.
Budapest 30. okt.: Nagy
forsætisráðherra tilkynnir,
að stjórnin hafi fallist á
kröfur frelsissinna um írjáls
ai' kosningar, að „eins fíokks
fyrirkomu<Iagið“ verði lágt
niður, og lagður niður skyldu
biuidinn samyrkjubúskapúr
... útvarpið í Moskvu íil-
kynnir, að Rússar séu reiðu-
búniv að flytja allt rússnes'kt
herlið frá Ungverjalandi,
„undir eins og ungverska
stjórnin telji það nauðsyú-
legt“, og einnig sé ráðstjórn-
in fús til þess að íhuga hrott-
flutning frá Póllandi og Rúin
cníu .. . en ekki verði þoláð,
að algeríega verði eyðilögð
„sósíalistisk afrke í þessum
löndum“ ... ungverskir her-
menn bjarga Mindzsenty
kardínála, sem verið hafði í
fangelsi í 8 ár fyrir upplogii-
ar sakir ... skot hoyrast ;á
stangli, og svo virðist sem
brottfluíningur rússneskra
hersveita sé raunverulega
hafinn ... í útvarpinu í Buda
pest (útvarpi kommúnista)
er viðurkennt, að þar hefði
veriS „logið dag og nótf á '
öJJnm öldulengdum.“
Það er talið, að hann hafi reynt
að fá dan.skan liðsforingja, til
þess að Játa sér í tó hernaðar-
lega vitneskju. Litlu siðar var
herra Searine, rússneski sendi-
herrann, kvaddur á fund utan-
ríkisráöherra Danmerkur, scm
tjáði honum, að aðstoðarflota-
málasérfræðingur sendisveitar-
innar, Rouditcliev kapteinn,
hefði rovnt að afla sér Jeyni-
legra rnplýslnga um varnir Dan-
raerkur. líann var cinnig Játinn
fara úr landi.
Á þeim sjö írum sem J'iorra
Rodjnov var sendiherra Ráð-
st jórnarríkjanna í Stokkhólmi
komu fyrir þrjú mikil njósna-
rn.'.l, scm sendisveitarstarfsmensi
rússnesklr voru viðriðn'r. Ráð-
síjórnir.ni var þvert um geð að
verða v'ð kröfunni um að h.vcðja
liann heim, en varð að lokr.m að
gera það í árslok 1956.
í nálægum
Austuriöndum.
Og ef litið er til hinna ná-
lægu Austurlanda verður svip-
að uppi á teningnum. — í Iran
var Kuznetzov aðstoðaherráðu-
nautur sendisveitar Ráðstjórn-
arríkjanna tekinn höndum, í.
marz 1956. Hann hafði í fórum
sínum leyniskjöl iranska flug-
hersins.
Youtchenko, aðstoðarherrráðU:
nautur í sendisveit Rússa í An-
kara, var kvaddur heim í maC
s.l., að kröfu tyrkneska utan-
rikisi'áðuneytisins.
Síðan hefur Bubchikov höfuðS'
maður verið ger landrækur í
Bandarikjunum, og i Ottawa
hafa tveir sendisveitarstarfs-
rnenn rcynst viðriðnir tilraun til
að kaupa leyniskjöl eða teikn-
ingar af nýrri þrýstiloftsílugvél.
Það kom í ljós í „Gou?enko,*;
— njósnamálinu, að njósnakerf-
in rússnesku teygja ang^ sínaj.
um öll lönd jarðar. Auðsaptt er,
að Rússar stefna, sem fyrr a5
heimsyfirráðum, og að við|
njósnastörf sín nota þeir sendi-«
ráðin sem bækistöðvar vegnai
friðhelgi þeirra. ,