Vísir - 08.11.1957, Qupperneq 6
VISIR
Föstudaginn 8. nóvember 1957
‘WXiSXXL
D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Riístjómarskrifstofur blaðsms eru opnar frá kl. 8,00—18,00
Aðrar skrifstofur frá kl 9,00—18,00
Afgreiðsla Ingólfsstraeti 3, opin frá kl. 9.00—19,00.
Sími: 11660 (fimm Unur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20.00 i áskrift á mánuði,
kr. 1.50 eintakið í lausasölu
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sigurðsson.
sk rifstofustjjórL
Orð og gerðir stangast.
í>að virðist erfitt að átta sig á
því, hvers vegna fulltrúar
sovétstórnarinnar hafa verið
látnir hætta störfum í þeim
j tveim nefndum Sameinuðu
: þjóðanna, er látnar voru
fjalla' um afvopnunarmálin.
. Sérstaklega er þetta erfitt,
þegar litið er á þser stað-
j reyndir, að kommúnistar
j hafa nú um 40 ára skeið tal-
I ið sig' hafa einkaleyfi á öllu,
er snertir friðarvilja og frið-
J arást, svo og að þeir hafa
I verið að tlikynna við og við
1 síðustu árin, að þeir vaeru
| að draga úr víbúnaði sínum
j og senda milljónir hermanna
heim til framleiðslustarfa.
Þegar á þetta er litið, virðist
svo, að fulltrúar kommún-
1 ista ættu ekki að hætta við
hálfkveðna vísu. Þeir þykj-
ast hafa gert svo vel að und-
anförnu, að þeiin ætti að vera
•j kæromið að halda áfram að
j gera eins vel — eða jafnvel
enn betur. Þeir hafa einnig
haft hinn ákjósanlegasta
áróðursvettvang, þar sem
i hafa verið nefndirnar, sem
! fengizt hafa við afvopnunar-
J málin, því að áreiðanlegt er,
að meðal lýðræðisþjóða hef-
! ir meira verið sagt frá störf-
J um kommúnista og við-
! brögðum þar en ætla má, að
blöð og útvarp kommúnista
J hafi sagt frá störfum lýð-
ræðisfulltrúamia.
Að þessu athuguðu hafa ýmsir
þeir, sem leitast við að kynna
sér viðbrögð og' hugsunar-
1 hátt kommúnista — en hvort
tveggja er ærið viðfangsefni,
því að það iætur oft ekki
! stjórnast af venjulegum
mannlegum hvötum — kom-
| izt að þeirri niðurstöðu, að
kommúnistum þyki nóg tal-
j að um þetta mál. Er það
skoðun þessara manna, að
kommúnistar hafi aðeins
' notað umræðurnar um af-
vopnun til að svæfi lýð-
ræðisþjóðirnar að nokkru.
Þetta hafi verið aðferð til
að fá þær til að draga úr ár-
vekni sinni og viðbúnaði,
meðan kommúnistar ynnu
kappsamlega að því að búa
sig sem bezt undir stvrjöld
gegn hinum frjása heimi.
Kommúnistav eru eins og aðrir
áhangendur cinræðisins. —
þeir virða engin neit eða
gerða samninga. Þótt þeir
lofi í dag að skeöa ekki hár
á höfði nokkurs manns, eru
þeir tilbúnir til að gei a það
á morgun, ef þeim finnst það
henta sér og stefnu sinni.
Menn rnuna, hvernig þeir
réðust á Finna 1939, og ekki
er mönnum síður í fersku
minni, hvernig þeir sviku
menn unnvörpum í tryggð-
um í Ungverjalandi fyrir um
það bil ári. Það er aðalsmerki
kommúnista að þeir sitja
ævinlega á syikráðum við
alla, bæði út á við og inn-
byrðis í flokkum sínum.
Krúsév talar fagurlega, þegar
hann heldur ,,afmælisræð-
una“ vegna byltingarinnar
og býðst til að liitta æðstu
menn annarra þjóða til að
ráða vandamálum heimsins
til lykta. Það er einnig fall-
egt að lieyra liann tala um,
að gerfitungl eða þvílík
tæki verði aldrei notuð í
hernaðartilgangi. En er þetta
ekki enn ein tilraunin til að
svæfa lýðræðisþjóðirnai’,
meðan unnið er kappsam-
lega að því að finna öruggar
leiðir til að tortíma þeim?
Er ástæða til að ætla, að
kommúnistar hyggi ekki á
. griðrof gagnvart þeim eins
og einstakhngum, sem þeir
hafa hcitið griðum og ó-
liindruðum ferðum? Hygg-
inn maður mundi trúa þeim
varelga vegna dýrkeyptrar
reynslu.
í dag er gerð útför Jóns Sig-
urðssonar frá Kaldaðarnesi,
skrifstofustjóra Alþingis um
áratuga skeið, og mikilhæfs
rithöfundar og fyrirlesara.
Hann var fæddur 2. febrúar
1886, sonur Sigurðar Ólafsson-
ar sýslumanns í Skaftafellssýslu
og síðar í Árnessýslu, og konu
hans Sigríðar Jónsdóttur frá
Vík í Mýrdal. Þessi valinkunnu
sæmdarhjón reistu bú í Kald-
aðarnesi, er Sigurður fékk Ár-
nessýslu, og ráku þar mikið bú.
Við Kaldaðarnes kenndi Jón sig
jafnan og var bundinn traust-
um tryggðaböndum við þann
,stað.
Eg man fyrst eftir Jóni, er
hann kom á heimili foreldra
minna á unglingsárum mínum,
með Guðlaugu heitinni systur
sinni, er var mikil vinkona
systur minnar, og vakti þegar
athygli mina hið lilýlega bros
Jóns, fjörlegt augnaráð og
hnittni í tilsvörum, en framar
öðru prúömennska svo mikil í
fasi og frámgöngu, að mér
fannst ég fáúm e'ða engum geta
til jaínað. Þessi fágaða fram-
koma einkanndi J. S. alla' ævi
cg jafnan brá fýrir brosinu
gamla, er við hahn var rætt.
Jón Sigurösson varð snemma
þjóðki'nnur íyrir ritstörf, þótt
ek.ki væ.'i það mikið sem frá
Iians hendi korn fyrst í stað, en
hátin varð kunnur á svipstundu,
að kalla má af því, sem éftir
hann kom í Eimreiöinni, og af
þýðingunni á Vikíoríu Ham-
suns. Annars er óþarfi að fjöl-
yrða um störf J. S., bókmennta-
leg o'g önnur, í stuttri minning-
argrein. Þeim verða sjálfsagt
gerð verðug skil af hæfum
mönnum síðar meir.
Jón Sigurðsson var kvænt-
ur Önnu Guðmundsdóttur,
Hannessonar læknis og prófess-
ors. JBörn þeirra Jóns og frú
Önnu eru tvær dætur og son-
ur, Sigríður og Ása, er báðar
ha£a lokið stúdentsprófi, og
Guðmundur, i menntaskóla.
r?" /• i
Irra '
n.
SkjalcEborg
segir upp.
Klæðskerasveinafél. Skjald-
borg sagði npp samningum við
meistara 1. nóv. s.l. mcð mán-
aðar fyrirvara.
Hefur félagið skipað sanm-
inganefnd og tilkynnt sátta-
semjara uppsögn samninga. —
Nefndin hefur setið fund með
meisturum og gert þeim grein
fyrir kröfum sinum.
Kadar er sagður hafa fengið
beina fyrirskipun írá Kreml
um réttarhald yfir Nagy.
Undangengnar fjórar vikur
hafa 17 stúlkur úr handavinnu-
kennaradeild Kennaraskólans
stunda nám í vefnaði í listiðn-
aðardeild Handíða- og mynd-
listaskólans. Lauk námskeiði
þessu um síðustu helgi. Dag-
lega var kennt í 6 stundir, en
síðan unnu stúlkurnar sjálf-
stætt að verkefnum sínum það,
sem eftir var dags. Kennan var
frú Guðrún Jónasdóttir. Ár-
angur kennslunnar var með á-
gætum og afköst mikil.
Annað vefnaðamámskeið
er hafið og stendur yfir í sex
vikur. Ellefu konur taka þátt í
þessu námskeiði, en þrjár þeirra
munu halda náminu áfram til
vors. Auk vefnaðai’, sem frú
Guðrún Jónásdóttir' kennir, fá
hemendurnir kennslu í mynzt-
urgerð og kennir frú Kristín
Jónsdóttir þá grern. Upp úr árá
mótunum byrjar kennslan í
vefnaðarfræði, sem frú Margrét
Ólafsdóttir kennir.
Ei'tir áramótin verða haldin
þrjú sex-vikna vefnaðarnám-
skeic’. Öll vefnaðarkénnslan fer
fram síðdegis, en virka daga
fram til kl. 3 síðd. og á kvöldin
er nemendunum heirr.ilt að
vinna að verkefnum sínum í
vefstofu skólans.
Þessa dagana er einnig kvöld
námskeið að byrja í tauþrykki,
batik og mynzturteiknun.
Kennari er frú Kristín Jóns-
dóttir. Enn munu 2—3 nemend-
ur geta komizt að á þessu nám-
skeiði. Konur, sem áhuga hafa
á þessum greinum listiðnaðar,
eru hvattar til að sækja þetta
námskeið.
Hæringur fer til niðurrifs.
Ifefur framleitt verðinæti fvrir
30 mill;. norskru króna.
Utan stefnurnar.
Almenningur hefir mikið rætt
um hinar síðustu utanstefn-
ur til Sovétríkjanna. Minna
mátti ekki gagn gera en að
þangað færu þrjár nefndir
til að votta húsbændunum
hollustu sína og dilla róf-
unni framan í þá. Eru það
sannarlega geðlitir menn,
sem geta látið hafa sig til
slíkra ferðalaga, því að þótt
brosað sé við þeinvytra, eru
þeir þó fyrirlitnir fyrir auð-
sveipnina og þjónkunina.
Þótt skákmanni þyki kott- að
hafa peð áborðinu, ber liann
enga virðingu fyrir því og
hikar ekki við að fórna því,
ef á þai’f að halda. Þannig
er afstaða kommúnistafor-
ingjanna í Kreml til lepp-
anna, sem skríða nú að fót-
um þeirra vegna áfmælishis.
Þegar þeir koma ekki að
gagni lengur , verður þess
ekki minnzt, að þeir hafi
einu sinni þótt nætliæfir.
Þá verður þeim varpað fyrir
borð og fyrirlitnir sem hin-
ir verstu andstæðingar áður.
..Hæringiir" — góðkiiimixigi
okkar Reykvíkinga. imi margra
ára skeið — er nú að lifa sitt
síðasta eftti’ að hafa brætt sild-
ariýsi fyrir Norðmenn fyrir sain-
tals 30 milljönlr norskra króna
á þremur síðustu vertíðum.
Norska blaðið „Summörspost-
en“ skýrir frá því s.l. laugar-
dag að Hæringur hafi nú verið
seldur til niðurrifs og muni senni
lega liafna i bræðsluofninum.
j Kaupandinn er sami aðili og sá
' um að ná þýzka orustuskipinu
' Tirpizt af haísbotni.
Blaðið bendir á að þegar Hær-
ingur var keyptur á sínum tima
hafi það ekki gengið orðalaust
Slík verða æfinlega örlög
viljalausra leppa og' dusil-
menna.
fyrir sig og hafi Norðmönnum
þótt mikið að verja tveim millj-
ónu.m kröria í gjaidejTÍ fyrir
skipið. Nú liafi það hinsvegar
sýnt sig að skipið hafi á þeim
þrem vertíöum, sem iiðnar eru
frá því skipið var keypt, brætt
eina milljón iiektólítra af síldar-
lýsi, fyrir verðmætí sem nemur
30 milljónum norskra króna. Það
hafi þá lcomiö berlega í Ijós hver
hafi haft á réttu að star.da hvað
snertir kaupin á skipinu.
Verksmiðjuvélamar hafa verið
teknai’ úr skipinu og verður
Jieim komið fyrir i sildarverk-
smiðjuna í Gangstövika, en þá
verksmiðju á að stækka til
muna. Ef til vill kcmur svo
seinna meir ný fljótandi síldar-
verksmiðja — en varla eins stór
og Hæringur, segir blaðið.
Hérað milli sanda.
í pi-ýðilega ritaðri og fróðlegrl
grein í Andvara, „Hérað milli
sanda og eyðing þess“, kemst
Sigurður Þórarinsson svo að
orði:
; „Virðum snöggvast fyrir okk-
ur byggðina austur þar. Fram á
daga flugsins var hún einangrað-
asta íslenzka byggðin; framund-
an brotna öldur opins úthafs á
hafnlausri sandströnd, að baki er
mesta jökulbreiða jarðar millí
1 heimskautabauganna, á báðar
j hliðar viðáttumestu sandar lands
ins og þær jökulár, er einna tor-
færastar þykja .'...
Seint held ég, aö menn verði
sammála um það, hver sé feg-
ursta byggð á landi hér. En fáir,
er til þekkja, hygg ég að treyst-
ist til að andmæla þeirri stað-
hæfingu, að ekki muni stórleikur
landskaparins annars staðar
meiri en milli þeirra sanda, er
forðum hétu Breiðársandur og
Lómagnúpssandur. Hér veldur
Örævajökull mestu um. Hann er
merkastur islenzkra eldfjalla og
aðeins eitt eldfjall í Evrópu,
Etna, er meiri að rúmmáli, en tvö
hærri. Etnaog Beerenberg. Rúm-
mál Öræfajökuls er 270 km., en
Snæfellsjökuls 60 km. og Heklu
enn minna.
Knappafell.
Upprunalega mun fjallið hafa
heitið Knappafell, eftir hnöppum
þeim þrem, sem rísa upp af suð-
urbarmi gigsins. En upp af noro-
vestúrbáfmi þessa gígs, sem er
miklu mestur allra gíga landsins
rís liparittindurinn Hvanna-
dalshnúkur, sem ber með sóma
! íslenzka hæðarmetið.
! ; ..
Jöklasvæði Oræfa.
j Sem jöklasvæði eiga Öræfi fáa
sina líka, Frá jökulhettu hins
mikla eldfjalls teygir sig fjöldi
skriðjökla niðiu- á láglendið í
suðaustri, suðri og vestri. Þeir
eru brattir hið efra, skriðmiklir
og sprungnir ferlega, og undan
sporðum þeiiva renna straum-
: harðar og stórgrýttar jökulár, er
I lítt hemjast i íarvegum sínum,
en byltast til beggja liliða yfir
J gróðuivana aurkeilur ....
Loftslag er gott í Öræfum á ís-
lenzkan mælikvarða, einkum
vestan jökuls, og hygg ég, að
engin býli á iandinu njóti meiri
veðurbliðu en Svinafell og
Skaftafell, enda ber gróðurinn
þvi vitni. Meðan enn \rar ferðast
á hestum var það ævintýri að
koma vestan yfir Skeiðarársand
til Öræfa. Eftir daglanga reið
yfir gráai- sapdauðnir og stund-
arlangt svaml yíir kaldar kvíslar
Skeiðarár barst marmi að vitum
bjarkarilmurinn úr skógarbrekk-
unum við Skaftafell eða Syina-
feíl. Hestarnir greikktiðu sporið
og innan skamms var maður
sunginn í svefn af niði fossandi
bæjarlækja í annarri þessara
unaðslegu vinjá, sem ekki eiga
sinn líka á landi hér.
Margt hefur brejvt.
Ekki þarf lengi að skyggnast
um í fornum heimildum til að
komast að raun um, að margt
hefur breyzt á þessum slóðum
síðan byggð hófst þar. Land-
náma segir Þórð Illuga liafa
brotið sltip sitt á Breiðársandi og
tekið sér bólféstu undir Felli, þ.
e. á þeim bæ; er síðar var nefnd-
ur Fjail, við rætur Breiðamerk-
urf jalls. Litlu austar var bær sá,
Breiðá, þar sem Njála segir Kára
hafa búið. Enda þóttlitið sé á
Njálu fyrst og fremst sem mikiö
skáldrit, er hún skáldrit a£ þvl
tagi, að meistari hennar mjTidi
aldi-ei hafa látið Kára búa á